خوێن بە خوێن

Saturday, 29/03/2014, 12:00

1972 بینراوە

من نەك بوونم هەیە و هەم لەبەر ئەوەی بیر ئەکەمەوە، بەڵکە لەوەی لەهەموان زیاتر جیاواز بیر ئەکەمەوە.
دوو نمونە لەم ووتارەدا باس ئەکەم کە وا چۆن (مالیکی) هەڵسوکەوت لەگەڵیاندا ئەکا و دواتر با خوێنەر خۆی قەزاوەتی لەسەر بدا. نمونەی یەکەم(یاسای نەوت وچۆنێتی فڕۆشتنی). وەك ئاشکرایە کوردستانی باشوور تا هەنووکە بەشێکە لەدەوڵەوتی بەناو عێراق (گرنگ نیە ئەو دەوڵەتە بەهێزە وەیان لەڕە) کەواتە پێوستە (بەغدا) یەکلایی کەرەوەی هەموو یاسا و ڕێساو ئاریشەو کێشەو ململانێ ئابووری و سیاسیەکان بێ. لە ووڵاتێکی وەك (ئەمریکا)، کە سیستمی فیدڕاڵیە هەر شارێك و هەر وولایەتێك ناتوانێ بەبێ بڕیاری وەزارەتی ئابووری و دەرەوە دەست بکەن بەئاوداو سەربەخۆیانە مامەڵە لەگەڵ ووڵاتانی تردا بکەن. بۆ نمونە لێرە، واتا ئەو شوێنەی لێی ئەژیم(واشنتۆن ستەیت) هەریەك لە کۆمپانیای (بۆینگی فڕۆکە دروست کردن و مایکرۆسۆفتی سۆفوێر دروست کردن) هەن. ئەم دوو کۆمپانیایە ناتوانن لەخۆیانەوە واژوو لەگەڵ هیچ ووڵاتێك بکەن بێ ئاگاداری و ڕەچاوکردنی یاساکانی دەوڵەوتی فیدڕاڵ، ئەم دوو کۆمپانیایە تەنها ئەتوانن نرخی کەلوپەلەکانیان دیاری بکەن . ئەی باشە بۆ هەولێر لەڕێگای بنەماڵەی بارزانیەوە بتوانن نەوت بفرۆشن و لەم لاشەوە بنەماڵەی تاڵەبانی نەوت بەڕەش و سپیەوە بەرەو ئێران و ئەفغانستان ئەنێرن و ووڵاتیان فەرهوود کردوە؟ گەر هەولێر خۆی بەبەشێك لە دەوڵەوتی عێراق بناسێ داوای بەشە بودجەی لێ ئەکا، ئەوا پیوستە لەڕێگای (بەغدا)ەوە و بەسەرپەرشتی وەزارەتی ووزەو نەوت ئەو کارە بکا.کەواتە، کاتێ مالیکی دێتە دەنگ و ئەڵێ ئەوەی مەسعود و تاڵەبانی لەدۆسیەی نەوت ئەیکەن هەموو یاساغ و نەگوجاون و پێوستە لەڕێگای بەغداوە ئەو کارە بکرێ، مانای وایە شتێکی ڕاستەو هیچ کەموکوڕیەکی یاسایی نیە. گەر بێت و بزانرێ بڕی ئەو نەوتەی بنەماڵەی مەسعود و جەلال لەخەڵکی کوردستانی ئەدزن چەندە و لەڕێگای بەغداوە بێت، ئەوا خەڵکی کوردستان گەلێ بەئاسانی ئەتوانێ ئەو داوایە لەبەغدا بکات و گەر بەشی خۆیان وەرنەگرن،ئەوا ئەو بابەتێکی ترەو هەڵوێستێکی تر دێتە ئاراوە(جیابوونەوە لە عێراق وەیان شێوازێکی تر لەخۆ گرێدان بە ناوەندەوە).
کاتێك نێچیرڤان و ئاشتی هەورامی(کەحەیای هەموو هەورامانی بردوە) کۆمپیتەری سەر نێردەرەکان دەکوژێننەوە، ئەوا ئەزانین بۆ چ مەبەستێکە. بۆیە ئەبێ کورد پێی خۆشبێ کەوا نەوتەوەکەی بەدەست عەلی باباکانەوە نەبێ. ئەوە موڵکی نەوەکانی ئێستا و داهاتووی گەلی کوردە. بۆیە پێوستە کورد داوا بکا لەو بڕە نەوتەی لەخاکی ئەوەوە دەرئەهێنرێ و ڕەوانەی بازاڕەکانی جیهان ئەکرێ، پشکی گەورەی هەبێ و داوا بکا بەنرخی ڕۆژانە بفرۆشێ و هەرزان و تۆڵەکە فرۆش نەکرێ. لەبەرئەوەی کاتێ ئەم دوو بنەماڵەیە ئەم کارە ئەکەن، ئەوا حەتمەن ناتوانن بەنرخی بازاڕ بیفرۆشن و ڕەچاوی ڕێکخراوی (opic)بکەن و دواتر ناچارن وەك باندی مافیایی و چەتەیی مامەڵەی لەگەڵدا ئەکەن و بەنرخێکی گەلێ نزم هەراجی ئەکەن.
نمونەی دووەم؛ کورد ئەڵێ(گۆشتی ئەوێ و گۆشتاویش). ئەوەی ئەو ڕۆژنامەنووسەی تیرۆر کرد لەبەغدا و لەناوچەیەکی بێ کێشەو دوور لەمەترسی تیرۆرستەکان وەك کۆشکەکانی سەرۆك کۆمار. ئەیانەوێ وای نیشانی خەڵکی کوردستانی بدەن کە ئەو ڕۆژنامەنووسە شۆڤین و ڕقی لەکورد بوە، ئەمان ئەیانەوێ وا لەخەڵکی بگەیەنن کەوا ئەوە کێشەی نێوان کورد و عەرەبە.(وەئەمەش سەرلەبەری درۆی یەکێتی و دەزگای دژە تیرۆرە). مەگەر هەر ئەو ڕۆژنامەنووسە نیە کەوا لەساڵی ٢٠٠٩ کاتێ چاوپێکەوتن لەگەڵ (تاڵەبانی)ساز داوە ، چەندە بەشان و باڵی هەڵداوەو چەندە ئەو کەسە کوردی بەرز نرخاندوە، ئەوە خێرە ئێستا ئەو ڕقی لەکورد بوەو قسەی ناشرین و ناشایستەی بەکورد ووتوە؟! پاشان با بەم درۆیەی یەکێتی بڕوا بکەین و با وای دانێین ڕاستە. ئەبێ کەسێ لەسەر ئەوە تیرۆر بکرێ!!ئەی کوا دادگاکان و ڕۆڵی یاسا ! وا هەنووکە خانەوادەو یەکێتیەکان بەتەمان بەڕێگەی عەشایر و شتی لەم جۆرە مامەڵەی لەگەڵ بکەن و وەك تیرۆرەکانی تر وەك شەهیدانی(شێخ ستار،سۆرانی مامە حەمە،سەردەشت عوسمان وکاوە گەرمیانی) لەگەڵ بکەن. ئەڵێن؛ ڕۆژانە چەندین ڕۆژنامەنووس تیرۆر ئەکرێ، بۆ ئەمەش پێوستە هەمان پیوەر بەکار بێنن. ناڵێن لۆژیک لەوەدایە کە کۆتایی بە تیرۆر بهێنرێ و چی تر کەسی سڤیل و بێچەك لەخۆڕایی تیرۆر و نەکۆژرێن. ناڵێن،ئیتر بەسە بە سنوورێك بۆ ئەم جۆرە خوێن ڕشتنە دابنرێ و کەس هەروا بەسانایی خوێنی نەکەنە کاسەوە. ڕووداوەکە بەم شێوەیە بوە؛ سەربازگەیەك لەناوچەیەکی ئارامی نێو بەغدا دوای ئەوەی دەمەقاڵێ لەنیوان کەسیكی بێچەك و چەندین کەسی چەکدار ڕووئەدا، لەئەنجامدا بەڕێکەوت(بەووتەی یەکێتی) کەسە چەکدارەکە کە لانی کەم ١٠ تا ١٥ سەربازی لەگەڵدا بوە، ئەم کارەی کردوەو بەهەڵە فیشەکێکی ناوە بەسەری کابرای ڕۆژنامەنووس و مامۆستای زانکۆ. پرسیار لێرەدا دێتە ئاراوە و ئەپرسێ، نەئەکرا ئەو کەسە لەلایەن ئەو هەموو پیاوە بەغیرەتانەوە کەهەریەکەیان دەرچووی کۆلیژی سەربازی قەڵاچوالانن لەجیاتی بەکارهێنانی دەمانچە، تەنها قۆڵبەستیان بکردایە؟ وەیان نەئەکرا خۆیان لەو تاوانە کەئەمان ناوی ئەنێن (هەڵە)یە بپارێزایە کەوا چۆن ئەتوانن سبەینێ لە دادگا قەناعەت بە دادوەر بکەن کەوا ئەو تاوانە ئەنجامی کارێکی نەخوازراو بووە.
بەڵێ ڕاستە مالیکی ئەبوو پێش دادگا و دەقی دادگا نەکەوتایەو ئەو (خوێن بە خوێن)ەی نەووتایە، لێ ئەنجام هەر بەو شێوەیە تەواو ئەبێ. لەبەرئەوەی کەس لەخوێنی خۆی و جگەر گۆشەکانی خۆش نابێ. بنەماڵەی وا هەیە بۆ سەدان ساڵە لەیەکتری ئەکوژن لەبەرئەوەی نەیان توانیوە لەخوێنی کەسەکانیان ببورن. کورد ئەڵێ(ئەوەی سنگ بدا، سنگیش ئەکوتی) .ئێمە ڕۆژانە لێرە ئەبینین کەوا کاتێ بکوژی کەسێ دەستگیر ئەکرێ و لەدادگاکاندا ئەو کاتەی سزای لەسێدارەدان بۆ کەسە تاوانبارە دەرئەچێ، خانەوادەی کوژراوەکە ئەڵێ؛ ئێستا ئەتوانم بەشادی بنوم و دادگا توانی مافم بۆ وەربگرێ. ئەمە ڕاستیەکەیەتی و هیوادارین خەڵکی لەوە تێبگەن کەوا هێزی گوللەو چەك لەوەدا نیە کەسی پێبکوژی بەقەد ئەوەی لەوەدایە ئازادی پێ دەستەبەر کەی. هەر کاتێ هێزی کۆمەڵگا کەوتە ژێر ترسی چەك، لەوێ لولەی تفەنگەکان ئەبنە یاسا. چەك پێوستە بەدەست کەسی لێهاتوو و ئازاو جوامێرەوە بێ، نەك نەزان و هیچ و پووچ و هیچ لەبارانەبوو. ئەو کاتەی چەك چارەسەری کێشەکان بکا، خوێن زیاتر ئەڕژێ و ئاسایش و ئازادی بوونیان نامێنێ