چیان نە كراوە با كوڕى خە ڵك بكوژرێت!

Tuesday, 22/02/2011, 12:00

                  
 
 لە هەموو جیهان وایە  ئەوەى پشتگیرى و داكوكى لە داواى خەلك بكات و بە راستی بە رەواى بزانیت خوى بە فیعلی بەشدارى دەكات ، نەوەك تەنها بە هاندانی ژیراوژیرى تەنگوچەلەماوى و بە ئاشكرا هەر جارەى بەشیوەی دەربرینی دژ بە یەكی هەبیت و كەس نەزانیت چى دەویت و هەموو لایەك چەواشە بكات  بو مەرامی تایبەتی سیاسی خوى بەكارى بهینیت  و لاشی گرنگ نەبیت بارەكە بە چی لایەكدابروات ، گرنگترین شت لاى ئەوە بیت چەند سود لەو بارە وەردەگریت و بەلای خویدا رایدەكیشیت !
 ئەوەى ئیستا لە هەریمی كوردستان و بە تایبەت لە سلیمانی روودەدات ئیمەمانان پیش وەخت پیشبینیمان كردبوو لە 8/2/2011 لە نوسینیكدا لە كوردستان پوست (ئایا بەشیكی دەسەلات و ...) هەموو لایەكم لە م ئاگاداركردبووە لە هو و دەرئەنجامەكان و هیندیك چارەسەرى هەنوكەیی كە پیموایە هیشتا بەسەر نەچوە هەرچەند روداوەكان و دەرئەنجام شەهید بوونى چەند لاوى دڵگەرم و برینداربوونی دەیانی تر مەبەستەكانی ئالوزتر كردوە و دەبیت بە مەنتیق و عەقل و زور بە ووردى مەبەستەكان لەیەك بدریتەوە و دەسەلات لە گەل نوینەرانی خوپیشاندەران راستەوخو وبێ وەسیت دانیشیت و داوارەواكانیان بزانیت بو ئەوەى هیچ لایەنیك خوى نەكاتە خاوەنی و بو بەرژەوەندى سیاسی خوى و وەدەستهینانی ئیمتیاز بەكارى نەهینیت لەبەر ئەوەى كومەلیكی داواى گشتیە ! بە خیرایی هیندیك چارەسەرى هەنوكەیی ئەنجام بدریت لیكولینەوەى بیلایەنانە لە سەر روداوەكان و دەرئەنجامەكان بكریت و مەبەستەكان رادەستی یاسا بكریت .
 ژەند لایەن بە شیوەى راستەوخو یان ناراستەوخو بارەكەیان بەو ئاراستەى ئیستادا برد ، وەك ئەوەى بلییت مەبەستیان بوبیت  بو گەیشتن بەم دەرئەنجامە تالە ، بە ووتە  و نوسین و ئاماژە وهاندانی ناراستەوخو و راستەوخو و دەربڕین (تێریح) و بەیاننامە ، لە لایەكی ترەوە موعالەجەنەكردنی دەسەلات بو مەبەستەكان بە شیوەى گونجاوى سەردەمانە پیش روداوى ئالوزیەكان و زیاتر بەپیرى رویشتی داواى خەلك و لە جیاتی ئەوە  كومەلیك هەرەشە و ئاماژە بۆ بەكارهینانی هیز  ، كە لە بنەرەتدا ململانێ سیاسی ئەو لایەنانە بوو لە گەل یەك بۆ چارەسەركردنی ناكوكیەكانیان كە لەهەلیژاردنى ریكخراو و سەندسكاكانەوە دەستیپیكرد ، ویسترا نارەزایەكانی خەلك لە خزمەتگوزارى و گەندەلی ئیدارى و كومەلایەتی و ئابورى و فەرهەنگى ودەستیوەردانی بازار وكومەلیك مەبەستی تر و داوا رەواكانی خەلك بو مەبەستی سیاسی خویان بەكار بهینن و جولانى خەلك بەرامبەر بەوانە بە ئاراستەیەكی تایبەتدا ببەن  كە فشار بخەنە سەر حیزبەكانی دەسەلات بو راكیشانی سودى زیاتر و بە خەلك و راى گشتیش وا بگەیەنن كە لەگەل داواكانن و هیچ نەبیت بیكەنە نمایشیك كە ئەوان تواناى جولانی شەقامیان هەیە و جلەوەى ئەو حەرەكەتە بخەنە كونترولى خویانەوە .
 گەر راستیان بكردبایە و لە گەل داواكانی خەلك بونایە فورمولیان دەكرد و خویان دەكەوتنە پیش خوپیشاندانەكان ، لە لایەكەوە هیچ لایەك و هیزیكی چەكدار تەقەى لەوان نەدەكرد و لە لایەكی ترەوە دەیانتوانی خویشاندانەكە بە ئاشتیانە بەری بخەن و كونترولی ئەوە بكەن كە لە هیچ لایەك توندوتیژى روو نەدات و بە ریكوو پیكی داواكان پیشكەش بكەن هەرچی بوبیت ، یان با لایەنی كەم كوڕ و برا و برازا و ئاموزا و نزیكەكانى خۆیانیان بناردبایە و حالیان حالى ئەو گەنجانە ، نەوەك خویان لە پشت چەندین چەكدار لە مال و شوینەكانیان خویان حەشاردابیت و مندالەكانیان لیرە لە ئەوپەرى خوشگوزەرانی و ئاسودەیدا بژین یان لە هەندەران بە خوشی و كەیف و كەیفاتی خویان خەریك بن و لە كەنالەكانەوە روداو و شەهید و بریندارەكان ببینن و چەپلەیان بو لێدەن و هانیان بدەن و خوشیان بە كومەلیك دەربڕینی نادیار نا روون و هەر جارەى بە شیوەیەك كە كەس لەوان نەگات هەلویست و مەبەستیان بە تەواوەتى چیە . لەوەشدا دەیانەویت  بە دووفاقە كار بكەن ،لە لایەكەوە دەسەلات بەتەواوەتی توڕە نەكەن و هیلیكی لە گەل بهیلنەوە وفشار بكەن بو حسابكردنى زیاتر بویان  و لە لایەكی تریشەوە بە هیندیك ووتە وا بە خوپیشاندەران بگەیەنن كە لە گەلیان و گەر لە ئەگەریكی كەمیشدا بارودوخەكە گوڕا وا ئەوان خویان بكەنە خاون مەبەستەكە. ئەو خەیالەشیان ئیستا مەحالە لەبەر ئەوەى ئەو كەسەى خوت لە ناو خوپیشاندان و فركە فركە و بگرە وبەردە و و لە ئان وسات لەگەلى نەبیت وا بروات پیناكات بەو بلییت تو برو خوپیشاندان بكە  و گەر توندوتیژى لیكەوتەوە و قوربانی هەبوو قەیناكە با تۆ بیت و من و مال و مندال و كەس و كارم با لە بەڵا پاریزراو بین و پاشانیش بەروسود و ئیمتیازەكانی من دەیخوم ، زیانەكانیشی بو تۆ! چون كومەلیك بەرپرسی حكومەت و حیزبەكانى دەسەلات بۆ پاریزگارى لە خویان لە هەموو ئەگەریك ، ئەمانیش هەر وەك ئەوان  لە دەوروبەرى مالەكانیان حمایە و چەكداریان زیادى كردوە . بى گومان لە ترسی لایەنەكانی دەسەلات نیە و گەر لە ئەگەریكیشدا ببیتە پیكدادان و دەسەلات لەوە بێت دەیان چەكداریش ئەوان ناپاریزیت ، بەلكو واى بو دەچم ئەوانیش لە خەلك دەترسن وخویان دەزانن كە بەرپرسی باڵا و وەزیر و پاریزگارو دەسەلاتدار بوون چیان كردوە بۆیە ئەو ئەگەرە بو خویان دادەنین ،ئەگینا زور كەسی تریش بەرپرس بوە و رەنگە لە سەردەمانیكدا رولى لەوانەش زیاتر بوبیت یان كادیرى ترى ئەو لایەنانە هەیە كە هیچی بەرامبەر خەلك نەكردوە نەحمایەى هەبووە و نەهەشیتی و بیخەمیشە .
  لەولاشەوە دەبوایە لایەنەكانى دەسەلات دان بە خودابگریت و گەرچ كومەلیك لە خوپیشاندەران دەستبكەن بە توندوتیژیش  بە شیوازى مودیرن و سەردەمانە وەلامیان بدەنەوە وەك پولیسی ولاتانی پیشكەوتوو كە خەلكی زور لاو و سەركەش دەستیكرد بە شكاندنى بەر دوكان و شوشە و هەلمەتی شوینی گشتی دا ، بە ئاگاداركردنەوە و گەر نەكرا بە هەراوەى پولیسی كوبرا و تایبەت و هەر سودى نەبوو وا بە ئاو و دوا پلە بە گازى فرمیسك ، با بلیین لاى ئیمە خەلك شەرقیە و گەر ئەوانەش هەر سودى نەبوو بە فیشەكی پلاستیكى و دواپلە تەقەبۆ ئاسمان وناو حەوشەى خو و بەردەم پێی خەلك كە مەترسی داگیركردن یان ئازاردانی پاسەوانەكان هەبوو ، بەوەش كەس ئازارى فیعلی نەدەبینی و كارەسات دروست نەدەبوو (هەموو كەس دەزانیت كە تەمەن 13-18 سال بە سروشتی سەركەشە و بە ئاسانی كارى تیدەكریت و هەلدەچێت و رادەكیشریت بۆ توندوتیژى و نە لە سیاسەت وئیدارەى ولات ئەوەندە تیدەگات و دەبوو هیزەكانی پولیسی هەمراى خوپیشاندان پیشتر پیشبینى ئەوە بكەن كە زور خەلكی واى تیدا بوو و ئامادەبن بو هەموو ئەگەریك تا نەگەیشتایەتە ئەو كارەساتە ! ئەوانەش كە هانى خەلك دەدەن بو خوپیشاندان غەدرە مندالى وا تەمەن بچوك بهیننە سەر جادە و بەكاریان بهینن لە بەر ئەوەى ئەوانە هیشتا خیر و شەر نازانن و لە روى یاساییشەوە لەو تەمەنە رولى سیاسیان نیە و لە زور وولات تەنانەت بو كاركردنیش بەكارهینانی ئەوان قەدەغەیە ، تەنها فاشیست و نازى و لایەنە شمولیەكان ئەوانەیان بەكارهیناوە بو مەرامى سیاسی و پشتگیرى و دژایەتى لایەنی تر و ئەوەى ئەوە بكات تاوانبارە !
 ئەو لایەنەى بیەویت خوپیشاندانی وا و بە دروشمی توند و زور رادیكالانە هان بدات و پەنگخواردنەوەى نارەزایی نەگەیشتبیتە رادەى تەقینەوەى جەماوەرى بیخود ئەوە دەكات و لاى زورى دەیەویت جەنكى ناوخو هەلگیرسینیت و كوشتارى بیتاوانان بكاتە ئامانج بو مەرامی سیاسی تایبەتی خوى ، ئەگینا ریگاى شەرعى پەرلەمانی و زور شیوازى سەردەمانە هەیە بو ئیعتیراز ، خوپیشاندانیش مافى هەموو گروپ و تویژیكە بە مەرجیك نەیەویت مافى زورینە بە زەبر و توندوتیژى پیشیل بكات و خوى بە زور بسەپینیت ، حكومەتی دیموكراتیش بە دەیان خۆپیشاندان كە خەلك داواى مافى رەواى خوى بكات ناروخیت و بە دروشمى زور رادیكالیش هەرەس ناهینیت گەر زورینەى خەلكی لە گەل نەبوو (بو نمونە لە سلیمانی دەورى 800000 كەس مافى دەنگدانیان هەیە ، گەر 30-40% خەلك لە گەل دروشمی ئەوانە بیت و ریپیوان بكات وا حكومەتیش دەبیت خوى بكشیتەوە ، بەلام گەر چەند هەزار كەس و بەتایبەت زوریان میردمندال بن كە مافى دەنگدانیان  نیە هەرچی بلیت وا دەبیتە كەمینەیەكی یەجگار كەم و خەلك پاش ماوەیەك لەوان بیزار دەبیت و دەبیت بە شیوەى یاسایى مامەلەیان لە گەل بكریت . ئەو كەسانەى لە پشت كارى وادابن و نەتوانن تەنانەت ریژەیەكی بەرچاوى دەنگدەرانی خوشیان بو ئەو كارە راكێشن دەلیلی پوچەلبونەوەى مەرامەكانیانە.
 هەموو كاریك كاردانەوەى هەیە ، توندى و رادیكالى كارى توندوتیژى رادەكیشیت و رەنگە كومەلیكیش ئەوەیان بویت كە هیزەكانی ئاسایش و پیشمەرگە دەستیان برواتە خوینی هاوولاتیانی خودى كوردستان .
 بویە پیویستە : حیزب و لایەنەكانى دەسەلات زور بە خودابرونەوە و ئەو خەلەلە قولانە نەهیلن و خوچاك بكەنەوە مەبەستەكان راست بكەنەوە ، هیزەكانى ئاسایش و پولیس بە مودیرنانە و مروڤانە و دوستایەتی لە گەل خوپیشاندەران هەلویست بكەن ، حكومەت لە گەل نوینەرانی خوپیشاندەران دانیشیت و نارەزایەكان چارەسەربكات ، هەلسورینەرانی خوپیشاندان كونترولى ئەوە بكەن كە بە هیمنی و ئارامی بەریوە بچیت و دەستدریژى نەكریتە سەر شوینی گشتی و تایبەتی و بارەگاى لایەنەكان . هیرش بردنە سەر بارەگا  و دەزگاى راگەیاندنی هەرچ لایەك محكوم دەكریت و بە تاوان دادەنریت  و پیویستە بەیاسایی چارەسەربكریت .
 بەلى بو ئێلاحى ئیدارى و سیاسی و یاسایی و كومەلایەتى و ئابورى و فەرهەنگى بنەرەتى، بەلى بو نەهیلانی گەندەلى ، نا بو قورخكردنى بازار ، بەلى بونەهیلانى بیكارى و دانى هەلى وەك یەك ، بەلی بو دەستیوەرنەدانی حیزب بو كارى حكومەت ، بەلى بو پیدانی مەركەز بە پێی (كەسی شیاو بو شوینی گونجاو) ، بەلی بو گورینی عەقلیەتە كون و عەسكەرتاریەت بو عەقلیەتی مودیرنی سەردەمانە ، حرامكردنى خوینرشتن و تیرور خەلكى كورد بە هوى بیرى سیاسیەوە ، بەلی بو ئازادى بیرورا و خوپیشاندان لە چوارچیوەى یاسا ، نا بۆ خوسەپاندنی كومەلیكی كەم بە زور .قەرەبوكردنەوەى قوربانیان و كەس و كاریان وبە دادگایی دانى تاوانباران . با روشنفكران و بیرمەندان و خەلكى دیموكراتخواز لەمانە هەلویستی ئاشكراى هەبیت .