مۆركى كۆنە پە رستانە ى دە وڵە تى بۆرژوا

Saturday, 22/08/2009, 12:00

7595 بینراوە

ئایدیۆلیست و سیا سە تمە دا رە بۆرژوا كا ن گە لێك لە با رە ى ڕۆڵى پێشكە وتووخوا زا نە ى سیستمى بۆرژوا یى ئە ڵێن و ڕا ئە گە یە نن كە تە نها لە سا یە ى ئە و سیستمە دا تە وا وى ئا زا دییە كا نى خە ڵك دا بین ئە كرێت و دیموكرا سیە تێكى ڕا ستە قینە و دوا مودێل بە رقە را ر ئە بێت , ها وشا ن بە وە ڕیڤیژنیستە ها وچە رخە كا نیش تە قە لا كا نیا ن بە هە ما ن مە بە ست وە گە ڕ ئە خە ن بە مە بە ستى وێنا كردنى سیستمى بۆرژوا وە كو هێزێكى بە دە ر لە كێشە چینا یە تیە كا ن , هە را و زە نا یا نە گوا یە ئە و سیستمە دە زگا یە ك نیە بە دە ست چینێكە وە (سە رما یە دا ر) بە ڵكو لە خزمە تى تە وا وى چینە كۆمە ڵا یە تییە كا ن و مرۆڤا یە تییە , ها وچە رخ و پێشكە وتووخوا ز و دیموكراتیكە .

دە وڵە تى بۆرژوا لە سە رە تا ى سە رهە ڵدا نى دا سیما یە كى پێشكە وتووخوا زا نە ى بە خۆوە گرتبوو , فا كتە رێكى كا را بوو بۆ بە رە و پێشچوون و گە شە سە ندنى پە یوە ندییە كا نى بە رهە مهێنا نى سە رما یە دا رى كە لە فیودا ڵیزم پێشكە وتوو تر بوو , بە ڵا م تا هە نوكە ش هە رگیز بۆ سە رجە م خە ڵك دیموكرا تیك نە بووە بە ڵكو تە نها بژا ردە یە كى دە گمە نى كۆمە ڵگا , بۆ كە مینە یە كى كە مى دە وڵە مە ندە خا وە ن پا رە كا ن و پا را ستنى بە رژە وە ندییە كا نى ئە وا ن دە م لە مە سە لە ى دیموكرا تیە ت ژە نرا وە , هە روە كو لینین ئە ڵێت : (دە وڵە تى بۆرژوا بە هە موو شێوە كا نیە وە دیكتا تۆریە تى بۆرژوا یە و ئا مرا زێكە بۆ سە ركوت كردنى چینى كرێكا ر و سە رجە م بە شمە ینە تا ن , تا ئێستا ش و بۆ لە مە و دوا ش بە هە ر شێوا زێك لە شێوا زە كا ن بێت هە میشە پە نا ئە با تە بە ر زە بر و زە نگ لە پە یوە ندیە كا نى بە ڕووى چینە نە یا رە كا نى خۆى) , لە هە ما ن كاتدا ڕا شكا وا نە ئا ما ژە بە وە ئە دا ت كە كۆلۆنیا لیزم لە گشت بوا رە كا ندا سیا سى بێت یا خود ئا بورى , كۆنە پە رستە و لە م با رە یە شە وە ئە ڵێت : ( كۆلۆنیا لیزم لە بوا رى سیا سى ناوخۆى و دە رە وە ى دا لە هە وڵى قۆرخ و زە وت كردنى دیموكرا تیە ت و بە كێش كردنیە تى بە رە و كۆنە پە رستى كە وا تە بێ چە ندوچوون دژە لە گە ڵ ئە و دیموكرا تیە تە ى ئیدیعا ى ئە كا ت) .

لە سا یە ى كۆلۆنیا لیزمدا سە رما یە دا ریى دە وڵە تی مۆنۆپۆلى بە شێوە یە كى بە رفرا وا ن پە رە ئە سێنێت كە هە موو هێزە مۆنۆپۆلە كا ن و دە وڵە ت كۆ ئە كا تە وە بۆ خە فە كردنى بزوتنە وە ى پرۆلیتا ریا و بزا ڤى ڕزگا ریخوا زى نیشتما نى و دە ربا ز كردنى سە رما یە دا رى بە هە ڵگیرسا ندنى شە ڕى دوژمنكا را نە , دە وڵە ت وە كو كۆمیتە یە كى لێ دێت بۆ بە ڕێوە بردنى كا روبا رى تا قمە مۆنۆپۆلە كا ن و لە بە ر بە رژە وە ندى ئە ما نە ش دە وڵە ت ڕا ستە وخۆ دە ست وە رئە دا ت لە پرۆسیسى بە رهە مى سە رما یە دا رى و هە موو تە گبیرێكى ڕێكخستن مە یسە ر ئە كا ت و دە ست بە سە ر كە نا ڵە ئا بورییە گرنگە كاندا ئە گرێت بۆ دە ستە بە ر كردنى زێدە ترین قا زا نج بۆ مۆنۆپۆلە كا ن .

نا كرێت مۆركى كۆنە پە رستا نە ى سیا سە تى نا وخۆ و دە رە وە ش پشت گوێ بخرێت كە دە وڵە تى بۆرژوا ى ها وچە رخ ئە یگرێتە بە ر بە خۆ هە ڵقورتا ن لە دە ستور و لا ف و گە زا ف لێدا ن بە پە یا مى شا رستا نى سە رما یە دا رى كە سیا سە تمە دا ر و تیئۆریستە كۆلۆنیا لە كا ن خۆیا نى پێوە سە رقا ڵ ئە كە ن .

ئە گە ر چا وێك بە دە ستورە كا نى ووڵا تا نى كۆلۆنیا لیدا بخشێنین بە ئا سا نى بڕگە ى لە مە ڕ سە ربە ستى و ما فە گشتییە كا نى ها وڵا تییا نى تێدا بە رچا و ئە كە وێت , بە ما فى گشتى هە ڵبژا ردن و ئا زا دى هە ڵبژا ردن و ڕا دە ربڕین و ڕۆژنا مە گە رى و --- هتد , بە ڵا م لە ڕا ستیدا ئە م سە ربە ستییە ڕووكە شا نە سە با رە ت بە زۆربە ى هە رە زۆرى ها ونیشتمانییان و كا رگە را ن تە نها و تە نها بە مە رە كە بى سە ر كاغە ز ئە مێنێتە وە و لە خزمە تى چینى با ڵا دە ستى بۆرژوا ى ستە مكا رە چونكە گشت دە سە ڵا تە كا نى سیا سى و ئا بورى و بە ڕێوە بردنە كا ن لە چنگى خۆیدا جڵە و ئە كا ت , یە كسا نى ما فى گشتى هە ڵبژا ردنى ڕا ستە وخۆ كە لە دە ستورى ووڵا تە سە رما یە دا رە كا ن بە رجە ستە كرا وە ما فێكى ڕووكە ش و ڕوا ڵە تە , بە تە نگە بە ر كردن و دا نا نى مە رجگە لێك ڕێگە لە بە شێكى زۆر و كا را ى كۆمە ڵگا ئە گیرێت بە شدا رى لە هە ڵبژا ردن بكە ن بە تا یبە تى لە كاندیدا كردن دا , وێڕاى ئە وە ى پرۆسیسى هە ڵبژا ردنە كە ش لە سە ر پا یە لە رزۆكە كا نى دیموكراتیكى بۆرژوا یا نە بنیا ت ئە نرێت و خۆپێوە هە ڵئە كێشرێت و پێوە شى پا بە ند نا بن , جۆرە ها شێوا زى گوشا ر و فشا ر لە بە رتیل و هە ڕە شە و تۆقا ندن و سا ختە كا رى پیا دە ئە كرێت لە لا یە ن دە سە ڵا تدا را نى بۆرژوا وە بۆ زا من كردنى دە نگە كا ن و مسۆگە ر كردنى زۆرینە ى پە رلە ما ن و با ڵ كێشا ن بە سە رى دا , لە ئا كا مدا پە رلە ما نێك دێتە بوون كە بە دڵى سە رما یە دا را ن بێت و ئە وە ى بە لا یە وە گرنگ بێت تە نها پا را ستنى دە سە ڵا ت و قا زا نجى ئە وا نە نە وە ك بە رژە وە ندى زۆرینە ى ڕە ها ى گە ل , بۆ نمونە : هە موو ئە ندا ما نى كۆنگرێسى ئە مریكا ((دە زگا ى با ڵا ى حكومە ت)) لە سە رما یە دا را ن یا خود ئە ڵقە لە گوێكا نى ئە وا ن پێك دێت , لە هە ر هە موو كۆنگرێسى ئە مریكا دا ئە ستە مە كرێكا رێكى تێدا دە ست نیشا ن بكرێت , هە رچە ندە كرێكا را ن نزیكە ى دوو لە سە ر سێ ى دە نگە كا ن پێك ئە هێنن , لە هە ما ن كاتدا ئا فرە تا ن ڕێژە یە كى كە مى نا و كۆنگرێسن بە مە رجێك بە شێكى گە ورە ى كۆمە ڵگا ى ئە مریكى پێك ئە هێنن , ئە مە لە نمونە با ڵا كە ى دیموكراتیكى بۆرژوا دا بە م شێوە یە یە ئیتر پێویست بە بە را وورد و ڕا ڤە ى با رى دیموكراتیە تى شوێنا نى تر نا كات ! ! !لە ڕووە كا نى تریشە وە , لە ئا زا دى تا كە كە سى و ڕا دە ربڕین و ڕۆژنا مە گە رى و تە وا وى ئا زا دییە كا نى جیها نى سە رما یە دا رى سە ربە ست با ر و دۆخە كە لە و حا ڵە تا نە با شتر نا گوزە رێت .

لە دنیا ى سە رما یە دا رى سە ربە ست دا ملیۆنە ها خە ڵكى بێكا ر هە ن لە مە دا بۆما ن دە رئە كە وێت كە سیستمى سە رما یە دا رى با رگا وییە بە شكستى حە تمى لە بە ر ئە وە ى نا توا نێت ما فى ژیا ن و گوزە را ن و كا ركردن و نیشتە جێبوون و ما فە ئا سا ییە كا نى ها ووڵاتى بوون لە كۆمە ڵگا دا مسۆگە ر بكا ت , چ جا ى ما فى حە وا نە وە و دڵنیا ییە كۆمە ڵا یە تییە كا ن . جا با سە رما یە دا رى و نۆكە رە كا نیا ن هە ر لە با رە ى بە هە شتى دنیا كە ى خۆیا نە وە درۆ و دە لە سە بكە ن , چونكە سیستمى سە رما یە دا رى بە هە ر جۆرێك بێت برسى كردن و چە وسا ندنە وە ى ملیۆنە ها ئینسا نى كردۆتە ئە ستوندە گى نا عە دا لە تى خۆى و هە ر بە و شێوە یە ش بە ردە وا م هە ژا رى و بێكا رى بێدا ڵدە یى و برسێتى و بێما فى خە ڵا تى پیرۆز یە تى بۆ بە شە ریە ت بە گشتى و چینى كرێكا ر بە تا یبە تى .

(سە ربە ستى) لە دنیا ى سە رما یە دارى دا بە ما نا ى سە ربە ستى سە رما یە دا را نە لە چە وسا ندنە وە ى چینى كرێكا ر و زە حمە تكێشا ن نە ك تە نها لە ووڵا تا نى خۆیا ندا بگرە سنورى ئە و ووڵا تا نە ش ئە بە زێنێت كە لە ژێر ڕكێفى ئاسنینى دا ن , لە كۆلۆنیا لیزمدا تا قمە پا رە دا رە كا ن بە دیكتا تۆریە تێكى دا پڵۆسێنە رى ئا شكرا پە نا وە بە ر كۆنە پە رستا نە ترین شێوە ى حوكمڕا نى ئە بە ن كە ئیتر نە ك ئا زا دییە كا ن بە ڵكو مرۆڤە كا نیش كە م با یە خ و بێ نرخ ئە كە ن , پە نا ئە بە نە بە ر فاشیزم و ئا وا تە كا نیا ن لە سە ر پێكە وە نا نى سوپا و پۆلیس و دە زگا سە ركوتكە رە كا نى دیكە بنیا ت ئە نێن و بە دا ڵدە ى شیا وى خۆیا نى دا ئە نێن بۆ دە ربا ز بوون لە توڕە یى هە ڵچوونى جە ما وە رى هە ژا ر و بێدە رە تا ن , ئە مە ش دوا هە وڵیا نە بۆ ڕە وا ندنە وە ى هە ورى مە رگى موحە ققە قى خۆیا ن تا وە رزى دوا تر .

هێشتا ئا سە وا رى زا مى بە سوێ ى برینە كا ریگە رە كا نى مرۆڤا یە تى سا ڕێژ نە بۆتە وە كە لە سە ر دە ستى ڕژێمە فا شیستە كا نى هیتلە ر و مۆسۆلینى و دۆستە كا نیا ن دووچا رى گە لا نى دنیا یا ن كرد , كە چى تا زە لە نوێوە دیا ردە ى فا شیزم لە هە ندێك ووڵا تى سە رما یە دا رى دا لە برە و بوون دا یە و و ئە بوژێنرێنەوە , گروپى توندڕە وى ئا ینى و ڕە گە زپە رستى ئە وتۆ دروست كرا وە كە لە هە موو سا تێكا هە ڕە شە كا نیا ن بە ردە وا مە و كە ڵبە یا ن تیژ كرا وە بۆ جە ستە ى گە لا ن لە پێنا وى دزینى سا ما نى ووڵا تە كا نیا ن زیا تر سە پا ندنى دە سە ڵا ت بە سە ر شا دە ما رە كا نى بە رهە مە كا نیا ن , ئە مە و جگە لە بڵا و كردنە وە ى ما دە ى هۆشبە ر و دە یا ن نە خۆشى كۆمە ڵا یە تى و تە ندروستى مۆدێرن و جۆرا و جۆر .

سە ر پێ شۆڕ كردنى دە زگا حكومیە كا ن بۆ مۆنۆپۆلە كا ن و با ڵكێشا نى میلیتا ریستیى لە ئا بورى دا و ڕا وە دوونا نى لا یە نگرا نى ئا شتى و ئە ندا ما نى گروپە ئا زا دیخوا زە كا ن و هێرش بردنە سە ر بزوتنە وە كرێكا ری و ما ركسى و كۆمە نیستییە كا ن و دوور خستنە وە یا ن لە تێكۆشا ن بۆ بنبڕ كردنى پا شما وە ى ئا زا دییە كا ن و برە و دا ن بە ئایینپە رستى و نە ژا دپە رستى هە موو ئە ما نە كرۆكى سیا سە تى نا وخۆ و دە رە وە ى دە وڵە تە ها وچە رخە كۆلۆنیا لە كا نن , لە م دواییە دا برە وێكى پە نها ن لە ئا را دا یە بۆ زیندوو كردنە وە ى ڕێكخرا وى فا شیزمى هیتلە رى بە پێدا نى پۆستى گرنگ و هە ستیا ر لە بوا رى جۆرا و جۆر دا بە كە سا نى سە ر بە و گروپا نە .

ووڵا تە كۆلۆنیا لە كا ن بۆ ڕزگا ریى ووڵا تا نى ژێر دە ست و دوا كە وتوو خۆ بە فریا دڕە س نیشا ن ئە دە ن و لە وا قیعدا هە وڵ و تە قە للا كا نیا ن چڕ كردۆتە وە لە دژى خە با تى ڕزگا ریخوا زا نە ى گە لا ن و بزوتنە وە شۆڕشگێڕە كا نى , و بە وە شە وە نا وە ستن و هە وڵى سە ردە مییا نە ئە دە ن بۆ لا دا نى بزوتنە وە ئا زا دیخوا كا ن لە ڕێگە ى ڕا ستى خۆى وە یا دروست كردنى ها و شێوە یا ن بۆ دزێو كردنى ڕوخسا ریا ن و دوور خستنە وە ى جە ما وە ر لێیا ن بۆ لە با ر بردنى بیرى سە ربە خۆخوا زى و ڕە وتى تێكۆشا نیا ن , زۆر جا را نیش بە دوور لە دا گیركا رى ڕا ستە وخۆ گە لێك ڕێكخرا وى بە نا و ها ریكا رى مرۆڤدۆستى و فریا گوزا رى و شتى تر ئە نێرنە دیوى نا وە وە ى سنورى ئە و ووڵا تا نە و لە و ڕێگە یە شە وە دە زگا هە وا ڵگرییە كا نیا ن دزە پێ ئە كە ن بە مە بە ستى كۆنترۆڵ كردنى هە تا بە دا مە زرا ندنى پێگە ى سە ربا زیش ڕ ا ئە گا ت .

ئە وە ى ما یە ى سە رنج و تێڕا ما نە پێشتر ووڵا تە كۆلۆنیا لە كا ن سیا سە تى نا وخۆ و دە رە وە یا ن لە ژێر پە ردە ى (مە ترسى كۆمۆنیزم) دا ئە ڕشت و لە وێوە هە نگا ویا ن ئە نا بە تا یبە تى لە سە ردە مى دنیا ى دوو جە مسە ردا كە بۆ كە مكردنە وە ى قە ڵە مڕە وى یە كێتى شورە وى و ووڵا تا نى بلۆكى سۆشیا لیستى وا یا ن بڵا و ئە كردە وە مە ترسییە كا نیا ن لە وێوە سە رچا وە ى گرتووە , بە ڵا م لە دوا ى هە رە سى شورە وى و بلۆكى سۆشیا لیستى بە دوا وە كە سیستمێكى نوێ ى جیها نى تا كجە مسە رى ها تە ئا را وە هە موو ئە و بیا نووا نە یا ن تێك شكا و ڕووى دا گیركا رییا ن ئا شكرا تر خۆى نوا ند , كە ووڵا تە یە كگرتووە كا نى ئە مریكا پێشڕە ویا ن بوو , ئا را ستە ى ململا نێكا ن گۆڕا و بە مە بە ستى كردنە وە ى با زا ڕى گە ورە بۆ ساغكردنە وە ى بە رهە مە كا نیا ن و وە دە ست هێنا نى قا زا نجى زیا تر و كە ڵە كە كردنى سە رما یە سینا ریۆكە یا ن گۆڕى و بە نا وى تیرۆر و تیرۆریزم و لە نا و بردنیا نە وە دە ستیا ن كرا یە وە و لە و ڕێگە یە وە ئا بورى و سا ما نى زۆربە ى ووڵا تا نى دنیا یا ن خستە ژێر ڕكێفى ڕە شى خۆیا نە وە و هە موو تە كنە لۆجیا سە ربا زییە پێشكە وتووە كا نى خۆشیا ن تێدا تا قى كردە وە , بە مە رجێك تیرۆر لە هە نا وى خۆیا نە وە لە دا یك بووە و هە رچى گروپى تیرۆریستیش هە یە لە دە سكردى خۆیا نە و بە م جۆرە پلا نێكى تۆكمە ى نوێیا ن بە رهە مهێنا بۆ بە ڕە نگا ربوونە وە ى دە نگ و ڕە نگى سە رجە م بزوتنە وە ئا زا دیخوا زە كا ن و تێكە ڵ كردنیا ن لە گە ڵ تیرۆریزمى جیها نى كە خۆیا ن نما ییندە سە رە كییە كە ین , لە سا یە ى ئە م ڕێبا زە تا زە یە دا قا ت و قڕى و بێكا رى و شە ڕو ئا شوب و كوشتن و برسێتى دە ربە دە رى و نە ما نى نە ریت و بە ها پیرۆزە كا نى مرۆڤا یە تى و وێرا نى و نە ها مە تى سە قا مگیر كرا .

لە م سە ر و بە ندە دا ڕێكخرا وى نە تە وە یە كگرتووە كا ن و ما فى مرۆڤى جیها نى و هە موو پرۆتۆكۆلە كا ن كە وتنە دە ستى سیستمى بە نا و (نە زمى نوێ ى جیها نى) و بۆ پا را ستنى بە رژە وە ندى سە رما یە دا رى جیها نى , ئە ما نە كرا نە ما شە بۆ دە ست تێوە ردا ن لە كا ر و با رى ووڵا تا نى دنیا , و هە وڵە كا ن بە و ئا قا رە دا برا ن بە نا و گوا یە گێڕا نە وە ى ئا را مى بۆ ئە و ووڵا تا نە ى شە ڕ و ململا نێى تیا بوو كە بە شكستى هێزە خە با تگێڕە كا ن و بە رژە وە ندى كۆنە پە رستا ن شكا ندیا نە وە , وە یا هێزێكى كۆنە پە رستى سە رچڵ و یا خى لە خۆیا ن گۆڕى بە هیًًَزێكى ترى كۆنە پە رستى ملكە چى خۆیا ن , بۆ ئە مە ش سڵ لە هیچ كردە وە یە كى سە ربا زى و كوشتنى بە نا هە ق و بە كۆمە ڵ نە كرا وە تە وە .

بۆیە ئە توا نین بڵێین دە وڵە تى بۆرژوا تە وا و كە رى سیا سە تى دە رە وە ى دە وڵە تە سە رما یە دا رە كا نن لە پیا دە كردنى سیا سە تێكى نا وخۆیى كۆنە پە رستا نە , دیموكرا تیە تیش لە سا یە ى ئە م سیستما نە ى حوكمڕا نى دا هیچ نیە جگە لە جوا ن كردنى ڕووى قێزە ونى سە رما یە دا رى , هە ر كا تێكیش بە رژە وە ندى سە رما یە دا را ن بكە وێتە مە ترسییە وە ئە وسا دیكتا تۆریە ت ئە بێتە میوا نى خا نە خوێى خا نە دا نى دیموكرا تیە ت و پیا دە كردنى فا شیە تیش بۆ وورد و خا ش كردنى دا وا ڕە وا كا نى چینە چە وسا وە كا ن ئە بێت بە كا رێكى چا وە ڕوا نكرا و , لێرە دا بۆما ن دە رئە كە وێت ئە و دیموكرا تیە تە ى پێما ن ئە فرۆشرێتە وە ڕووى دووە مى دیكتا تۆریە تێكى هێمن و لە سە رخۆى بۆرژوا كا نە و مە حا ڵە چینە چە وسا وە كا ن لە م ڕێگە یە وە بە رزە فتى سە رما یە دا را ن بكە ن و بتوا نن دە سە ڵات بگرنە دە ست بۆ وە دى هێنا نى ما فە كا نیا ن لە دوا سا تە كا نى بە ڕە نگا ریى دا هە ر ئە بێت شێوا زى خە با تى چە كدا را نە ببێتە ڕە وتى سە رە كى تێكۆشا ن و خوێنیش ببێتە سوتە مە نى بە ڕێوە بردنى بۆ ئە مە ش دیكتا تۆریە تى پرۆلیتا ریا دوا قۆناغى خە با تە بە رە و سە ركە وتن و لە گۆڕنا نى یە كجا رە كى سە رما یە دارى .

[email protected]