(بەختیار عەلى) شپرزەى كامە باوكێتى، (ئەمیتر) یا (ئەویتر)؟ - بەشى چوارەم

Sunday, 05/05/2013, 12:00

پاش ئەوەى (فرۆید) ئاواتی بوون بە زانایەكی (فیزیۆلۆژی) بۆ نەهاتە دی ، ، دواجار ڕووی كردە خانەى هەرگیز نەگۆڕاوی (بیۆلۆژی) و لەوێدا وەك مرۆڤێكی چەقبەستوو جووڵەى لەبەر بڕا ، بۆیە بەوە دەسبەرداری خۆی بوو كە وەك دكتۆرێك لە دنیاى خەیاڵاوی (سایكۆلۆژی)دا بمێنێتەوە و تا مردن گوێ بیستی سكاڵای ئەو نەخۆشانە بێت كە دووچاری دەمارگیر و شێتگیر و شتی وا ببون . ئیتر ئەو تا ئەو ڕۆژەی ژیانی جێهێشت بە دكتۆرێكی خەیاڵاوی ناو ئەو بازنە داخراوەی دنیاى (سایكۆلۆژی) مایەوە و خۆی بە (گریمانەكانی)یەوە خەریك كرد. ئەو ڕێگای چارە كردنەى كە ئەو لە بواری (دەروونناسی) دا بەكاری ئەهێنا بە (شیكاری دەروونی) ناوی دەركرد و (فرۆید) بووە داهێنەری ئەم ڕێبازی لێكدانەوەى دەروونی یە بۆ مرۆڤی نەخۆشی دەمارگیر و شێتگیر . ئەو مرۆڤەى ئەو خۆی پێوە خەریك كردبوو چ لە (عیادە) و چ لە نووسینەكانی دا خستبوویە بەر باس و لێكۆڵینەوە (مرۆڤ) ێكی وەرگیراوی ڕووت و دابڕاو لە هەموو سەرو بەندێكی واقیعی بوون و ژیان بوو كە بە تەنها وەك سیفەتێكی بابەتی دەروونی كرابووە باسی ناو باسان . ئەو مرۆڤەی ئەو قسەی لە بارەوە ئەكرد تەنها وەك واتای زیندەوەرێك ناوی (مرۆڤ)ى لێ نرابوو، هەر بەو جۆرەش هەڵسەنگاندنی لەسەر ئەكرا، بە بێ ئەوەی هیچ ماناو مافێكی تری پێوە دیاری بكرێ تەنها بەلای (ئەو)ەوە (مرۆڤ) لە خۆیەوە بۆ خۆی بوو ، لەوە بەو لاوە هیچ حسابێكی تر لە بارەیەوە لە ئارادا نەبوو، هەر لەبەر ئەوە لە حزوری (فرۆید)دا پێكهاتەی بونی ئەم (مرۆڤە فرۆیدی) یە بریتی بوو لە (سێ) لایەن یا (گۆشە)ی لەسەر (یەك) ى دژ بە (یەك) كە ئەویش (ئەو ، من ، منی باڵا) بوون كە گوایە بەسەر بەشەكانی : (پێش خود ئاگا ، خود ئاگا ، ناخود ئاگا) دابەش ببوون . كە بە دەوری خۆیان بینای بنەڕەتی تێزەكانی (فرۆید) پێك ئەهێنن.
هەر لەسەر بنەمای (ئەو ، من ، منی باڵا)ش بە بڕوای (فرۆید) مەرجی بنەڕەتی بۆ ناسینی كەسێتی (مرۆڤ) پێك دێت . لەو ڕوانگەیەوە لێكدانەوەیەكی ڕەهای بەسەر پەیوەندی مرۆڤەكاندا لە بوونەوە تا مردن سەپاند كە بەردی بناغەكەی بە (سێ گۆشە) ى پەیوەندی نێوان : (كوڕ لە بەرامبەر دایك و كوڕ لە بەرامبەر باوك)دا دەست پێ ئەكات و مامەڵەی لەسەر ئەكرێ.
سەیر لەوەدایە لەم پەیوەندی یە (سێ گۆشە)یەدا قەدەرێكی تاڵ و ڕەش بۆ (مرۆڤی فرۆیدی) ئەڕەخسێنرێت كە شەخسی (فرۆید) چەشنی (خواوەندێكی بچووك) پێوانەی چارەنووسی مرۆڤەكانی بە بێ جیاوازی پێ ئەكات. بەلای (ئەو)ەوە هەر لە ڕۆژی لە دایك بوونەوە تا سەر وەختی مردن و نەمان بۆ ئەو مرۆڤە چارە ڕەشانەی لەو بازنە داخراوەى ژیانی پێ ئەوترێ، ئەبێتە كۆت و پێوەندی ساتەكانی ژیان ، لە تەواوی ڕۆژگارەكانی دێن و ئەچن، بۆ چركە ساتێكیش گۆڕانی تیادا بەدی نایەت ، ئەویش بە (بیانووی) ى نەخۆشی دەروونی یەوە كە ساغ و ناساغ پێكەوە بە یەك چاو سەیر ئەكات و بە ئاڕاستەیەكدا ئەڕوات كە (فرۆید) نەخشی كێشاوە . بۆیە بەلای ئەوەوە دەسكاری كردن و ڕازی پێ نەبوونی نیشانەى بەد حاڵى بوونە بۆ هەر كەسێك كە پێچەوانەكەى ئەبینێ و دژی ئەوەستێ.
پێشتر بۆ ڕوونكردنەوەى ئەو مەبەستەى لێرەدا پێ ی ئەگەین من هاتم هەندێك قسەم لەبارەی ئەفسانەى (ئۆدیب)ەوە كرد ئەتوانین (لەمەو بە دوا) بۆ ساغكردنەوەى ئەو بیروڕایانەى (دێنە پێش) لای خۆمانەوە بیخەینە گەڕ و شتەكانی پێ ڕۆشن بكەینەوە ، چونكە (فرۆید) بە تەواوی (بڕوای خۆی)یەوە كاری لەسەر وەها ئەفسانەیەك كرد و بە ناوی (گرێ ی ئۆدیب)ەوە كردی بە بەردی بناغەی ئەو پەیوەندیە (سێ گۆشە)یەى نێوان : (كوڕ لە بەرامبەر دایك و كوڕ لە بەرامبەر باوك) و بۆ هەتا هەتاش چارەنووسی مرۆڤی پێوە قەتیس كرد.
لەم ڕوانینەوە مرۆڤەكانی بەر سێبەری بیروبۆچوونەكانی (فرۆید) هەر لە مناڵدانی دایكیانەوە تا چونە گۆڕ خەون و خەیاڵى هەمیشەیان لە سەركار و كردەوەى (سێكسی) بەندە و لەوێدا مرۆڤ بە درێژایی ژیانی بە دەست پەتای (سێكس) ەوە گیرۆدەیە ، چونكە بە بڕوای (فرۆید) لە بەشی (ناخود ئاگا) ى مێشكدا چەندەها كار ئەنجام ئەدرێت كە لە ڕاستی دا ، خۆی بۆ خۆی ، لە كات و ساتێكی پێشتر دا فەرمان بە جێ بە جێكردنی دراوە بەڵام (كەبت) كراوە و ئەنجام نەدراوە و خراوەتە گیرفانی (ناخود ئاگا) وە ،زۆری ئەو بابەتە كەڵەكە بووانەی ناو (ناخود ئاگا)ش لە حەز و ئارەزووی شاراوە پێك دێن كە لە ئەسڵدا زادەى غەریزەی سروشتین و لە بەشی (پێش خود ئاگا)وە سەر دەرئەكەن بە هەر هۆیەك بێت ڕێگای چوونە ناو (خود ئاگا) یان بۆ مەیسەر نەبووە ، ئەویش لەبەر ئەوەی ئەو حەز و ئارەزووانە زۆرتر مەیلی (سێكسی) یان لە خۆ گرتووە و لەگەڵ نەریت و باوی كۆمەڵگادا ڕێك ناكەون و بە یەكتر ناخۆن و لەگەڵ یەكدا ناگونجێن ، هەر لەبەر ئەوە لای (فرۆید) ئەم ئارەزووە(سێكسی)یە (ناڕسەنانە)ى ناو (ناخود ئاگا) لە كاتی مناڵیدا بە (گرێ ى ئۆدیب) دیاری ئەكرێت كە لە پەیوەندی (سێ گۆشە)ى نێوان : (كوڕ لە بەرامبەر دایك و كوڕ لەبەرامبەر باوك) دا سەرچاوە ئەگرێت و دێتە دی.
لەو پەیوەندیە دا كوڕ وەك ئاژەڵێكی نێرینە حەز و ئارەزووی لە دایكێتی و لەبەرامبەریشدا كەسێكی (باوك كوژ) ە و هەوڵى لەناو بردنی ئەو داگیركەرەیەتی كە دایكی لێ زەوت كردووە .
(فرۆید) ئەمە وەك حەقیقەتێك ئەبینێ لە هەموو پەیوەندیەكی (كوڕ و دایك) داو لە تەواوی كۆمەڵگاكان و لە سەرجەمی مێژوودا و لەسەرتاپای داهاتووى مرۆڤایەتیشدا :ئارەزوویەكی (سێكسی) لە كوڕەوە بۆ دایكی جێ ى گرتووە و هیچ گۆڕین و ئەملاو ئەولایەكی پێ ناكرێ و ، ئەویش لەسەر بنەمای ئەو كار و كردەوەیەی كە (ئۆدیب) لە كوشتنی باوكی و مارەكردنی دایكیدا ئەنجامی دا و بووە (سەرقافڵەچی) كارەساتەكە و بڕانەوە بە خۆیەوە نابینێ.
لە كاتێكدا ئێمە وتمان كێشەی (ئۆدیب) تەنها لە دنیای ئەفسانەدا بووە و ئەفسانەش لە بنەڕەت و كورتەی قسەدا بە مانای حیكایەتی (خەیاڵی و بێ بنەما) دێت و هیچی تر . ئێمە لەو ئەفسانەیەدا دیمان كاتێك (ئۆدیب) هەواڵی ئەوەی درایە كە چارەنوسی ئەو ئەوەیە باوكی ئەكوژێ و دایكی ئەكاتە خێزانی خۆی، ترس چووە كۆڵى و سەری خۆی هەڵگرت و نەگەڕایەوە ناو ئەو خێزانەی تیایدا گەورە ببوو كە ڕووداوی كوشتنی گوایە باوكی و مارەكردنی دایكی ڕوویدا هەمووى لە ڕێ ى (ڕێكەوت)ەوە بوو ئەو لە ڕاستی دا هیچ ئاگایەكی لەوە نەبوو كە ئێمە ئەیزانین چونكە ئەو هەر بە (مەلۆتكەیی) لەو خێزانەدا فڕێدرایە دەرەوە و هیچ گەورە بوون و ئاشنایی بوونێكی لە ڕووی ڕۆحی و مەعنەویەوە لەگەڵ ئەو خێزانەدا نەبوو، تەنانەت ئەگەر بە پێ ی بۆچوونی (فرۆید) خۆشی بێت لە بەشی (ناخود ئاگا) یەكەی ئەو بۆ مرۆڤی داناوە بۆ ئەوەی ئەو ڕق و ئارەزووە جێ ى گرتبێت و لەگەڵیدا گەورە بێت تا دواتر لە بەشی (خود ئاگا) دا ڕێ ى كاركردنی پێبدرێت ، واتە ئەبێت ئەو مناڵە پەروەردە كراوی ناو ئەو خێزانە بێت كە تیایدا گەورە ئەكرێت تا لە ڕووی دەروونی و ڕۆحی یەوە هۆگری ئەبێ و ئولفەتی پێوە ئەگرێ جا ئەكرێ ئەو حسابە (دەروونی)یانەى بەسەردا بدەیت لەو ئەفسانەیەدا هیچ كام لەوانە بوونیان نەبوو ، ئەگەر وابێت ئەوا گێڕانەوە خەیاڵی و بێ بنەماڵەكەی ناو ئەفسانەى (ئۆدیب) هێشتا لە بۆچوونە (گریمانە)یی یەكانی (فرۆید) ئەقڵانەتر قسەی لە بارەوە كراوە.
لەگەڵ هەموو (نا ئەقڵى) یەكیشدا كە لێرەدا پیاوێكی وەك دكتۆر (فرۆید) ڕمڵى پێوە لێداوە و پەیوەندیەكانی ناو خێزانی پێ (لكەدار) كردووە ، كەچی ئەو هەر سوورە لەسەر ئەوەى گوایە بوونی (كوڕ) لە هەر كات و شوێنێكدا بێت و لە هەر ڕۆژگارێكی كۆن و نوێدا بێت لە (ناخود ئاگا)دا حەز و ئارەزووی (سێكسی) لەبەرامبەر دایكی دا هەیە و تا مردن خەون بەجێ بەجێكردنیەوە ئەبینێ ، لەبەرامبەریشدا ئەبێتە كەسێكی (باوك كوژ) چونكە دایكی لێداگیر كردووە.
ئەوەى ئێمە بۆ ڕوونكردنەوەى ئەم باسە كە تائێستا كردمان (بۆ قسەى زل كردن و شتی وا نەبوو) بەڵكو ئەو ڕوونكردنەوەیەمان پێویست بوو بۆ جووت كردنەوەى لەگەڵ ئەم خاڵەدا كە لێرەدا گەیشتووینە سەری ، ئەمانەوێ بە پشتی ئەو ڕوونكردنەوەیە ماناو مەبەستی ڕاستەقینەی ئەم خاڵەى كە حاڵى حازر لەسەری وەستاوین و هەقیقەتەكەی ئاشكرا بكەین تا هەموو كەس لە مانا دیار و ئاشكراكەی بە زمانی كورد تێ بگات و لە ماناى زاراوەى (ئۆدیبی) كە (فرۆید) ڕاستەو ڕاست خستوویەتی یە ڕوو حاڵی بوونێكی كوردانەى هەبێ. ئەویش ئەوەیە ئەگەر كوردانە قسە بكەین و ماناى (ئۆدیبی) لە ژێر پەردەوە دەرهاوێژین و بە زمانی خۆمان بیخەینە ڕوو وەك ئەوەی لە ئەسڵدا مەبەستی شەخسی (فرۆید) بووە ، لەبەرامبەریشدا كەسێكی گوایە كورد زمانی وەك (بەختیار عەلی) هەر بەو مانا و مەبەستە بە هەموومانی ئەڵێتەوە و هەموو یەكێك لە ئێمەى بە بێ جیاوازی و بە بێ حاشا حازری كردن پێ تۆمەتبار ئەكات . چونكە ئەو شێوازى بەكارهێنانەى لێرەدا (بەختیار) بەكاری هێناوە وەك ئەو (ژێر پەردەیی یە)نی یە كە (فرۆید) لە بواری (دەروونناسی) دا بەكاری هێناوە بەڵكو شێوازی بەكارهێنانی (ئەم) شێوازێكی سیاسی ڕووتە و ناچێتە خانەى نووسینی ئەدەبی یا دەروونناسی یەوە بەڵكو ڕاستەو ڕاست لە بارەی سیاستەوەیە و بە زمانێكی سیاسی ڕەق و تەق قسەی پێكراوە و وەك ماناى (جنێو) ێكی گوایە (كەمێك بە ئەدەبانە)ش خراوەتە ڕوو . لە ڕاستی دا جێ ى خۆیەتی ئێمەش لای خۆمانەوە بەشێوەى خۆی بێینە قسە و ئەو (شەرمە ئەدەبی) یەی لەسەر لادەین و هەر بەو زمان و گوفتارەى (بەختیار) پێ ى دوواوە قسە بكەینەوە چونكە لەم شوێنەدا كە باسەكە باسێكی سیاسی ڕووتە و مەبەستی سیاسی بەسەردا زاڵە پێویستە سەراحەتی مانای (ئۆدیبی) بە زمانی كوردی خۆمان بۆ خەڵك ڕوون و ئاشكرا بكەین ئەویش ئەوەیە مانای (ئۆدیبی) لێرەدا بە بێ پەردە واتە : (دایكە خۆ گێ) ئەمەش جنێوێكی باوكانەى ناو كوردەواریە كە كاتێك باوك هەست ئەكات كوڕەكەی كەتنێك ئەكات پێ ى ئەڵێ: (دایكە خۆگێ) واتە كوڕەكە هیچی تیا نەهێشتووەتەوە و تەواو (بێ لەزەت)بووە ، لە فەرهەنگی ئەقڵی كوردیشدا ئەم جنێوە مانایەكی ناشیرینی هەیە و (هیچ و پووچی) كەسی ئاماژە پێكراو ئەگەیەنێ . ئێستا لە لێكدانەوەى ئەم جنێوەدا ئەگەڕێینەوە سەر باسە سیاسی یەكەى (بەختیار عەلی) مووبارەك كە لە شپرزەیی دا ئەم جنێوە بە بێ پەردە بەسەر (ئێمەی كورد)ى ناو (كۆمەڵگاى كوردی)دا ئەبارێنێ بە بێ ئەوەى (ئێمەی كورد) هیچ تاوانێكمان هەبێت لە نەخۆشخستنی ئەو (باوك)ەى (ئەو) دا بەڵكو ئەو نەخۆش كەوتنە ، خۆی بۆ خۆی ، هەم دەردێكی خوایی یە و هەم لە ئەنجامی بەسەرچوونی تەمەنێكی زۆرەوەیە كە ئەو (باوك)ە تیایدا ژیاوە هەر چەند ئەم شتە سیاسی یە دوور و نزیك هیچ پەیوەندی یەكی بەو لێكدانەوە (فرۆیدی)یەوە نی یە كە (بەختیار) دەستی داوەتێ. لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا (بەختیار عەلی) زۆر ناپیاوانە و بەو پەڕی ناشیرینی یەوە پەنجەى تاوان بۆ ئێمە درێژ ئەكات و بەبێ جیاوازی بەسەرماندا ئەنەڕێنێ و ئەڵێ : (كۆمەڵگاى كوردی تا سەر ئێسقان كۆمەڵگایەكی ئۆدیبی یە ، كە لەسەر پارادۆكسی (كینە و پەشیمانی) دامەزراوە) ئاوێنە / ژمارە (357) / باوكێك بە جەستەوە ، باوكێك بێ جەستە /.تەنانەت (ئەو) ئەوەندە (حاقیدانە) قسە تووڕ ئەدات كە ئەڵێ : (لەسەر پارادۆكسی (كینە و پەشیمان) دامەزراوە) یەكسەر لایەنی باوك كوشتنەكەى گرتووە و لایەنی (دایكە خۆگێ) یەكەشی بۆ (ئێمەى كورد) هێشتووەتەوە كە ڕاستە و ڕاست (بەختیار) بە زمانێكی سیاسی ڕووت و بازاڕیانە بە هەموو یەكێك لە (ئێمەی كورد) بە بێ جیاوازی ئەڵێ : تا سەر ئێسقان (ئۆدیبی) ین واتە بە كوردیەكەى تا سەر ئێسقان (دایكە خۆگێ)ن ، كە شت ئەگاتە سەر ئێسقان ئیتر ئەو شتە تامی تیا نامێنێ و لە حەدی خۆی دەرئەچێت و ئەبێتە توڕەهات، (بەختیار)یش ڕێك تا سەر ئێسقان بێ تامی كردووە لە كاتێكدا ئێمە هیچ گوناحێكمان لە نەخۆش خستنی (باوك) ى ئەودا نی یە و ئەم جنێوە بێ مانایە ئەوپەڕی ناهەقی یە و روو بەڕووی (ئێمەی كورد) كراوەتەوە . لێرەدا ئەپرسین: بۆ ئەبێ تا سەر ئێسقان (دایكە خۆگێ) بین؟ ئەم ڕق هەڵگرتنە بۆ سەر ئێسقان لە كوێوە هاتووە؟ لە پای چی (بەختیار عەلی) ئەم دەستە چەورەی خۆی بەسەر ئێمە و ماناندا ئەسوێ ؟ لە كاتێدا ئێمە ڕەنج بە باچووی دەستی باوكی ئەوین ئیتر (بەختیار) چیتری لە ئێمە ئەوێ؟ چی واى لێكردووە ئەوەندە دڵتەنگ و شپرەزی (باوك)ى بێت تا لە بەرامبەردا گوناحی (دایكە خۆگێ)یی بۆ ئێمە بهێڵێتەوە؟.
بەر لەوەی لە باسەكەمدا بەردەوام بم و بچمە درێژەدان بەو شتانەى (بەختیار عەلی) وڕێنەی پێوە كردوون . لێرەدا بە پێویستی ئەزانم ڕووی دەمم بكەمە نزیكەى (چل ملیۆن كورد) و بپرسم ئێوە ئاخۆ هەمووتان بەو جنێوەى (بەختیار جەلال) یا (بەختیار عەلی) ڕازین كە هەر هەمووتان (دایكە خۆگێ) بن و بە كوشتنی (باوك) گوناحبار بن؟ یا دژی ئەوەستن و خۆتان لەو تۆمەتانە (تەبەرا) ئەكەن؟ بۆ ئەوەش كە بزانین لە (چل ملیۆن كورد) چەندی ساغ و سالمە و چەندی ساختە و ناساغە و ئەچێتە بەرەی (دایكە خۆ گێ)یی (بەختیار عەلی)یەوە پێویستە خۆی جیا بكاتەوە بۆ وەها كارێكیش لە ناو نەتەوە و گەلێكی داگیركراو و پارچە پارچە كراوو ژێر دەستەدا پێویست بە ئیمزا كۆكردنەوە ئەكات ئیتر بە هەر ڕێگە و شێوازێك بێت كە بە باشی ئەزانن . بۆ نموونە وا من لای خۆمەوە (كەمپین) ێك ئەكەمە وە و یەكەم كەس ئەبم لە ئیمزا كردنی ئەو لیستە دا كە بەم جۆرەیە:

ناو: حسین بەفرین
شوێن: سلێمانی
پیشە: شاعیر و نووسەر

هەر كەس ویستی پەیوەندی بەم (كەمپین) ەى لاى من بكات ئەتوانێ لەم ڕێگایانەوە بێت لە (فەیسبووك) دا بە ناوی (حسێن بەفرین) و بە ئیمێڵیش : [email protected]

یا لە هەر سایت و شوێن و ڕێگەیەكی تر كە خۆتان ئارەزووی ئەكەن بە تاكەكەسی یا بەشێوەی دەستە جەمعی ناڕازی بوونی خۆتان لە بەرامبەر ئەو تۆمەت و بوختانە دەربڕن و خۆتان لە خەڵكی (خەسیوو)ی (نا شەرعی) جیا بكەنەوە بۆ ئەوەی لە دواجاردا دەركەوێت كە لە نەتەوەیەكی (چل ملیۆنی)دا چەند كەس تۆمەتی (دایكەخۆ گێ)یی ڕەت ئەكاتەوە و چەندیش وەك (بەختیار عەلی) دەردەدارە و سووكایەتی قبوڵە ، ئەمە ڕاستی یە و هەق وایە قسەى خۆمانی لەسەر بكەین: (بە ئا یا بە نا) چونكە ئەم سووكایەتی پێ كردنە بە كەسێك و دوو كەس نەكراوە بەڵكو سووكایەتی كردنە بە نەتەوەیەكی (چل ملیۆن) كەسی گرنگ نی یە ئەو كەسە لە هەر شوێنێك بێت بەڵكو گرنگ ئەوەیە ئەو كەسە بە ڕەچەڵەك كورد بێت.

سەرنجێكى پێویست:
ئەم نووسینە وەڵامدانەوەیەكى دوورودرێژە پاش ئەوەى لەگۆڤارى (كلیل)دا بەش لەدواى بەش ڕێى بڵاوكردنەوەى پێدراوە. ئەوسا بەپێى حەز و ئارەزووى خۆشم بۆ سایتی (كوردستان پۆستى) بەڕێزى ئەنێرم. هەروەها لە (فەیسبووك)یشدا لە ژێر ناوى (حسین بەفرین) دا هەر بڵاوئەكرێتەوە، لەگەل ڕێز و سوپاسم بۆ هەموو لایەك بەبێ جیاوازى.