لە پەراوێزی بۆچوونەکەی جەلالەدین سە‌‌غیر دژی کورد خوێندنەوەیەك بۆ خورافیاتەکانی شیعە و هاتنی ئیمام مەهدی

Thursday, 27/09/2012, 12:00

سالار یاسین




جەلالەدین سەغیر لە خولی پبێشوی پەرلەماندا سەرۆکی لیستی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی بووە و ئێستاش خۆی وەکو یاریدەدەری عەممار حەکیم و لێکۆلەرێکی  بواری شەرعزانی دەناسێنێت ، لە سەرەتای مانگی ئابدا لە وتاری رۆژی هەینی هێرشی کردە سەر کورد و ووتی (کوردی عێراق لەگەڵ ئیمام مەهدی دەکەونە
جەنگەوە) هەروەها لە بەشێکی تری قسەکانیدا ووتی (ئیمام مەهدی یەکەم جەنگی لەگەڵ کورد دەبێ لە دوای نیشتە جێبوونی لە عێراقدا) (١)
هەڵبەتە قسە کردن لە سەر هاتنی ئیمام مەهدی لە سەرچاوەکانی شیعەدا قسەو باسێکی زۆری لە سەرکراوە بەرادەیەك کە کەم سەرچاوەیان هەیە باسی ئەو بابەتەی تێدا نەکرابێ ، بەڵام لێرەدا بەر لەوەی بچینە سەر ئەو باسە بە پێوستی دەزانم ئەوە روون بێتەوە کە جەلالەدین سەغیر بەو پێیەی پۆستی سیاسی هەبووە ئایا وەکو
سیاسیەك کورد بە دوژمنی مەهدی دەزانێ ؟ یاخود وەکو پیاوێکی ئاینی و لە روانگەی ئاینەوە ئەو بابەتەی وروژاندوە ؟
بێگومان ئەگەر وەکو سیاسیەك ئەو قسانەی کردووە ئەوە هەڵەیەکی گەورەی کردووە ، چونکە ئینسانی سیاسی بەو شێوازە قسە ناکات و لەسەر ئەساسی ریوایەتێکی ئاینی نەتەوەیەك تاوانبار بکەیت لە سەر رووداوێك کە رووی نەداوە ، ئەوە جگەلەوەی پەیوەندی کورد و شیعە زۆر باشەو جگە لە رێکەوتنامەکانی نێوانیان هەمیشە گفتووگۆ بەرێگەچارەی گونجاوی کێشەکانیان دەزانن ، لە بەرئەوە ئەگەر جەلالەدین سەغیر وەکو سیاسیەك ئەو قسەی دژی کورد کردووە هەقە بەرێز عەممار حەکیم بەرەسمی داوای لێبوردن لە کورد بکات و روونی بکاتەوە کە ئەوە بەهیچ جۆرێك سیاسەتی ئەوان نیە بەرامبەر بە کورد.
خۆئەگەر جەلالەدین سەغیر وەکو پیاوێکی ئاینی ئەو قسانەی کردووە هەقە(حەوزەی علمی نەجەف) روونکردنەوە بدات کە ئایا ئەو بیرو بۆ چوونانەی دەربارەی  کورد وتراون راستن یاخوود هەڵەن ، بەڵام بێدەنگ بوونی (حەوزەی علمی نەجەف) مانی وایە بۆ چوونەکانی جەلالەدین یان پێراستە کە دژی کورد ووتراوە ، هەر چەندە ئەو بۆ چوونە (ئیمام مەهدی لە گەڵ کورد دەکەوێتە جەنگەوە) هیچ ئەسڵ ئەساسێکی نیەو تەنها ریوایەتێکە و دورست کراوە لە دژی کورد ، ئەگەر نا بۆ چی و لەبەرچی پیاوانی ئاینی شیعە لە عێراق و ئێران و سوریا و لوبنان ، دەیان ساڵە ئەو زانیاریانەیان شاردۆتەوە لە خەڵك ؟ لە راستیدا پیاوانی ئاینی شیعە  لە سەرچاوەکانیاندا (کە دواتر باسی دەکەین) بەراشکاوی بیرو بۆ چونی خۆیان لە سەر زۆر بابەتی خەتەر ناك دەربریوە بەبێ ئەوەی حساب بۆ هیچ لایەنێك بکەن، بۆیە ئەگەر بابەتێکی وا لەسەر کورد هەبوایە بێگومان زۆر بە بەرفراوانی باس دەکرا . ئێستاش بەرلەوەی باسی هاتنی ئیمام مەهدی و ئیشەکانی بکەین لە روانگەی  سەرچاوەکانی شیعەوە پێویستە کورتەیەك لە مێژووی سەرهەڵدانی شیعە باس بکەین ئینجا بگەرینەوە بۆ سەر ئەو بابەتە.

کورتەیەك لە مێژووی دورست بونی شیعە 
لە سەردەمی خەلافەتی عومەری کوری خەتاب دا ئەو کاتەی عەمری کوری عاس والی بوو لە میسر پیاوێك پەیدا بوو بە ناوی (موسەی بیخ) ئەو پیاوە کۆمەڵێك  پرسیاری خەتەر ناکی ئیسارە کردو خەریك بوو فیتنەیەك لە نێو موسڵمانان دورست کات ، بۆ نمونە پرسیاری دەکرد ئایا لە نێوان پێغەمبەر محەمەد و عیسا دا
کامیان فەزڵی زۆرترە لە لای خودا ؟ موسلماناکان لە وەڵامدا بە ئایاتی قورئان وەڵامیان دەداوە دەیان ووت پێغەمبەر محەمەد باشترین کە سێکە لە کەون و کائناتەی کە خوا دورستی کردووە ، ئینجا ئەو (موسەی بیخ)ە دەیپرسی باشە ئەگەر ئەو قسەی ئێوە تەواوە ئەی بۆ چی و لە بەر چی عیسا پێغەمبەر بەرزکرایەوە بۆ ئاسمان و محەمەد نێژرا لە زەوی ، ئایا بە راست پێغەمبەر مردووە ؟(٢) ئەو پرسیارەو دەیان پرسیاری تری لەو بابەتەی دەکرد وەکو جیاوازی لە نێوان محەمەد و موسا  چیە ؟ بۆ چی موسا توانی قسە لە گەڵ خودا بکات بۆ محەمەد نەی توانی ئەوە بکات ؟ ئەوەش زیاتر بە مەبەستی دورست کردنی شوبهە بوو لە نێو دڵی موسلماناندا، عەمری کوری عاس بۆ چارە سەر کردنی ئەوکێشەیە (موسەی بیخ) ی رەوانەی لە خەلیفە عومەری کوری خەتاب کرد و خەلیفەش دوای چەند دانیشتنێك لە گەڵیدا  رەوانی کوفەی کرد و پێی ووت بۆت نیە جارێکی تر بگەریتەوە بۆ مسر .(٣)

بەڵام ئەوی لێرەدا جێگای پرسیارە ئەوەیە ئایا ئەو پرسیارانە بۆ چی پرسیاری خەتەرناکن؟ لە راستیدا لە ئیسلامدا گەران بەدوای زانیاری و فێربوندا واجبە و لە قورئانیش ئاماژە بەوە  دراوە کە داوای فێربوونی زیاتر لە خوای گەورە بکەیت، بەڵام لە هەندێك مەوزوهدا گەران بەدوای زانیاریدا دتوانم بلێم لە ئیسلامدا رێگەی پێنادرێت و زانایان دەلێن (علم لاینفع) ، بۆ نمونە پرسیار کردن و بەدوای زانیاری گەران دەربارەی ئەو میوەی کە ئادەم و حەوا خواردیان (کە بە هۆیەوە لە بەهەشت دەرکران) ئایا ئەو میوەیە چ جۆرە میوەیەك بوو ؟ ئایا سێو بوو یان پرتەقاڵ ؟ ئەگەر سێو بوو چ جۆرە سێوێك بوو ؟ هەروەها تامی چۆن بوو ؟ پرسیاری لەو بابەتە یەکەم هیچ لە ئاسڵی باباتەکە ناگۆرێت ، دووەم لە گەران بەدوای وەڵامدا لە رووی دینەوە
توشی سەر لێشوان دەبی لەو رووەی ناگەیە نەتیجە . یاخود پرسیار کردن لە سەر (ئەسحاب لکهف) کە ئایا ئەو سەگەی لە گەڵیان بوو چ جۆرە سەگێك بوو ؟ رەنگی چی بوو ؟ گەورەییەکەی چەند بوو؟ ئەو پرسیارەو هەر جۆرە پرسیارێکی لەو بابەتە لە رووی دینیەوە جائیزنیەو دەکەوێتە خانەی (علم لاینفع) بەو مانایەی لە گەران بەدوای ووڵامدا مرۆڤ توشی سەر لێشێوان دەبێ .
بەڵام لە رووی فیکرو فەلسەفەدا قەلەقی و پرسیاری زۆر و تێر نەخواردنەوە بەوەڵامەکان بەجۆرێك لە جۆرەکان دەبێتە هۆی داهێنان لە هەر یەکێك لەو بوارانەی پرسیاری دەربارە دەکرێت ، بەڵام لە ئیسلامدا ئەگەر هەر جۆرە پرسیارێك ببێتە هۆی کەم کردنەوەی یەقینی ئیمانی ئینسانی موسلمان لە باوەربوونیان بە تاکەیەتی خوای گەورەو هەقیانەتی پێغەمبەر محەمەد و زیندو بوونەوەو رۆژی حساب ....هتد ،ئەو پرسیارە ئیسارە کردنی گونجاو نیە ، لەبەر ئەوە ئەو پرسیارانەی کە  (موسەی بیخ) کردی جێگای قبووڵ نە بوو هەر زوو وەڵامیان دایەوە ، لێرەوە هەن سەرەتای فکرەی شیعە بۆ ئەو هەوڵەی ئەو پیاوە دەگێرنەوە بەتایبەت
کە هەموو ژیانی لە کوفە بەسەر بردو دواتریش کوفە بووە بە مەرکەزێکی سەرەکی سەر هەڵدانی شیعە ، لە دوای چەند ساڵ لەو رووداوە لە سەردەمی خەلەفەتی عوسمانی کوری عەفان دا پیاوێك پەیدابوو بەناوی (عبدوڵای کوری سەبەو) ئەو پیاوە سەرەتا جولەکە بوو هەر چەندە ئیسلامبوونی راگەیاند بوو ، بەڵام لە ژێرەوە هەر لە سەر ئاینی جولەکەتی خۆی مابۆوە ، ئەوەشی تەنها بۆ ئەوە بوو بەو شیوەیە رێزی موسلمانەکان تێکدات ، ئەو پیاوە بە دامەزرێنەری شیعەو شیعە گەری  دادەنرێت ،هەر ئەو پیاوە بوو توانی بەبهانی بێبنەما نارەزایەتێکی زۆر لە سار ئیمامی عوسمان کۆکاتەوە و سەر پەرشتی ئەو سوپایەشی کرد کە لە میسرەوە  هاتن و لە دەوروبەری مەدینە لە گەڵ سوپاکەی خەڵکی کوفە و بەسرا یەکیان گرتەوە ، هەر ئەو پیاوەش بوو توانی چەندین نامە لەسەر زاری عوسمانی کوری  عەفان و عەلی کوری ئەبوتالیب و سەیدە عائشە و زوبەری کوری عەوام و تەلعەی کوری عوبێیدوڵا تەزویر بکات و توانی قیادەی هێزی کوفە و بەسرا رازی بکات پێشئەوەی سوپای معاویەی کوری ئەبو سوفیان بگاتە مەدینە هەڵسن بە شەهید کردنی ئوسمانی کوری عەفان ،جگەلەوە عبدوڵای کوری سەبەو توانی رۆڵێکی گەورە بگێرێت بۆ دورست کردنی ناکۆکی لە نێوان عەلی کوری ئەبو تالیب و معاوییەی کوری ئەبو سوفیان بەتایبەت لە شەری جەمەل و ێەفین دا .
بەڵام ئەوەی لێرەدا جێگای سەرنجە ئەوەیە ئێستا زۆربەی زانایانی شیعە نکۆڵی لە بوونی کەسێتی ئەو پیاوە دەکەن بۆ نمونە (محمد الحسین کاشف الغگاو) لە کێبی  (أێل الشیعە واێولها) دەلێ (عبدللە کوری سەبەو) ئەفسانەیەکە ئەمەوی و عەباسییەکان لە رقی ئالبەیت دایان ناوە)(٤) بەڵام لێرەدا بۆ سەلماندنی بوونی ئەو کەسایەتیە ناوی چەند سەرچاوەیەك دەخەینە روو کە لە لایەن خودی شیعەکانە باوەر پێکراون ، یەکەم (الرجال) دانەر (الگوسی) دووەم (دائرە المعارف المسمات بمقتبس  الاپر) دانەر (الاعلمی الحائری) سێیەم (حل الاشکال) دانەر (احمد بن گاوس) چوارەم (مجمع الرجال) دانەر (القهبائی) پێنجەم (مراە الانوار) دانەر(محمد بن  گاهر العاملی) شەشەم (الکنی واڵالقاب) دانەر(عباس القمی) (٥) ئەو سەرچاوانەو زۆر سەرچاوەی تریش هەن کە لەلایەن شیعەکانەوە جێگای باوەرن باسی راستی و دورستی بوونی کەسێتی عەبدوڵای کوری سەبەو دەکەن ،  تێرواننی عەبدوڵای کوری سەبەو و شیعە بۆ عەلی کوری ئەبی تاڵیب
نەوبەختی لە کتێبی (فرق الشیعە) دا دەڵێ (سەبەئیەکان عەلی بە پێشەوای خۆیان دەزانن و پێیان وایە ئەو پێشەوایەتییە فرزە لە سەر خوا) (٦) (پەنا بۆ خوا لە سەر ئەو قسەیە) ئەبو جعفەر دەڵێ (عەبدوڵای کوری سەبەو کەسێك بوو بانگەشەی پێغەمبەرایەتی دەکرد و پێی وابوو کە پێشەوای موسلمانان علی کوری ئەبو تالیب خوایە)(٧) (ابن ابی الحدید) لە کتێبی (شرح نهج البلاغە) دەڵێ (جارێك عەلی وتار دەدات عەبدوڵای کوری سەبەو هەڵدەستێ و بە عەلی دەڵێ تۆ ..تۆ عەلی پێی دەڵێ هاوار بۆ تۆ ،من چیم و کێم ؟ ئەویش دەڵێ تۆ خوای ،ئینجا عەلی تورە دەبێ و فەرمانی گرتنی دەدات)(٨) ئیمام سادق دەڵێ (هەموو ئەو سەروەری و فەزیلەتانەی بۆ محەمەد (د.خ)  هاتووە بۆ عەلی _ش هاتووە و محەمەد (د.ج) سەرترە لە هەموو ئافریناوەکانی خوای گەورە. ڕەخنە گرتن لە بریارێك کە بریاری عەلییە ،وەکو رەخنە گرتنە لە خوا و پێغەمبەرەکەی و کەسێك کە لە سەر پرسێکی بچووك یان گەورە عەلی رەت کاتەوە لە سنووری شیرکدایە بۆ خوا)(٩) هەروەها بۆ چونێکی تر هەیە گوایە عەلی  وتوویەتی (من لە لایەن خواوە لە نێوان بەهەشت و جەهەنم دانراوم کەس ناچێتە بەهەشت یان جەهەنم مەگەر ئەوەی کە من دابەشی بکەم) (١٠). هەڵبەتە ئەو قسانە هەمووی هەڵبەستراوە بە دەمی عەلی کوری ئەبو تالیب ، ئەگەر نا پیاوێکی زاهید و عابید و لە خواترسێکی وەکو ئیمام عەلی هەرگیز بەخەویش بیر لە قسەی واناکاتەوە ، بەڵام مایەی نیگرانیە لەگەل تێپەرینی رۆژگار ئەو جۆرە بیرو بۆ چوونە ووردە ووردە لە لای شیعەکان بووە بەباوەر گوایە عەلی خوایە ، لە کاتێکەدا هەر کەسێك ئەگەر ئاگاداری مێژووی ئیسلامی بێ ئەو راستیە دەزانێ کە عەلی کوری ئەبوو تالیب خاوەنی فەزلێکی زۆر تایبەتە لە ئیسلام دا لە دونیاو قیامەت دا ، فەزلی قیامەتەکە ئێمە نایزانین
چەندەو چۆنە ، بەڵام ئەوی دونیا دەتوانم ئاماژە بە دوو نموونە بکەم ، یەکەم لەدوای ئەوەی پێغەمبەر لە گەڵ هاورێکانی لەمەکەوە کۆچیان کرد بۆ مەدینە ،پێغەمبەر موهاجیرەکانی لەگەڵ ئەنسارەکان کردە برا ، بەڵام عەلی کوری ئەبوو تالیب دڵی بەخۆی سوتاو ووتی ئەی پێغەمبەری خوا منت لەگەڵ کەس نەکردە برا ،
پیغەمبەریش پێ ووت(بۆتۆ ئەوە بەسنیە بەبیە برام لەدنیاو قیامەتدا) دووەم لە شەری خەیبەردا ئیسلامەکان هێرشیان کردە سەر قەڵاکە و پیان نەگیرا، پێغەمبەر  هاورێکانی کۆکردەوەو ووتی(بەیانی کەسێك هەڵدەبژێرم سەرکردایەتی ئەو شەرە بکات و سەر دەکەوێت ، ئەو کەسە خواو پێغەمبەری خۆشدەوێت و خواو پێغەمبەر یش ئەویان خۆشدەوێت) بۆ بەیانییەکەش دەرکەوت ئەو کەسە عەلی کوری ئەبوو تالیبە ،جگەلەوە دەیان نموونەی تریش هەن لە مێژووی ئیسلامی باسی فەزڵی  ئیمام عەلی سحابەکەنی تر دەکەن ، بەڵام بەرزکردنەوی ئیام عەلی بۆ ئاستی خوایەتی شیرکە و بەرزکرنەوەشی بەسەر پێغەمبەر شتێکە لە ئیسلامدا شتی وا رووی  نەداوە ، لە لایەکیترەوە لە ‌‌‌هیچ دەقێکی قورئان و فەرموودەکانی پێغەمبەردا عەلی بەوشیوەیە بەرزنەکراوەتەوە بەو شێوەی کە شیعە باسی دەکەن .

ئیمام مەهدی لە روانگەی شیعە
لەسەر چاوەکانی سوونەو شیعەدا زۆر دەربارەی ئیمام مەهدی نوسراوە ، بەڵام بەو پێیەی باسەکە تایبەتە بەشیعەوە ، بۆیە تەنها باسی ئەو لایەنە لە سەرچاوەکانی شیعە دەکەین کە هاوشێوەی جەلالەدین سەغیرن و بە شێوەیەك باسی ئیمام مەهدی دەکەن کە هەم جێگەی پێکەنینە و هەم جێگەی گریانە ، جێگەی پێکەنینە چونکە ئەو ریوایەتانە لەرووی ئاینیەوە باوەر پێکراو نیە و لەرووی عەقڵ و مەنتقەوە رەفز کراوەتەوە ، جێگەی گریانیشە لەو رووەی چۆن زانایانی شیعە رێگە دەدەن  ئەو کتێبانە وەکو سەر چاوەی باوەر پێکراویان بێ و خوێندکار دەرسی لەسەر بخوێنێ ، بەڵام وەکو لە رابردودا ئیمامەکانی شیعە خۆیان بێدەنگ کەردووە لە  بەرامبەر ئەو هەموو ریوایەتە هەڵبەستراوەدا ، بۆیە ئێستاش بە هەمان شێوە خۆیان بێدەنگ کردووە بەرامبەر ئەو بۆ چوونەی جەلالەدین سەغیر، لێرەدا جەند  ریوایەتێك بخەمەروو بۆ خوێنەران ، (ێلمجلسی) لە کتێبی (بحار اڵانوار) دەلێ (ئیمام مەهدی مزگەوتی پێغەمبەر و مزگەوتی کەعبە تێك دەدات و دەیان ڕوخێنی تا سەربناغەکەیان)(١١) هەروەها لە هەمان سەرچاوەدا دەڵێ (یەکەم شت کە ئیمام مەهدی بیکات ئەوەیە کە (ئەبو بەکر و عومەر) لە گۆرەکانیان دەردێنێ و دەیاندا بەدەم باوە و مزگەوتەکەش دەروخێنێ)(١٢) جگەلەوە بۆ چوونێکی تریان هەیە گوایە (ئیمام مەهدی بەناو عەرەبدا دەروات و ئەوەی لە کتێبی (الجفر الاحمر)دا باس کراوە ئەوە دەکات کە بریتیە لە کوشتنی عەرەب)(١٣) (الکلینی) لە کتێبی (الاێول الکافی) دا دەڵێ (ئیمام مەهدی لە نەوەی بنەماڵەی موحەمەدە بەیاسای (داود و سلێمان)
حکوم دەکات و داوای هیچ بەڵگەیەك ناکات)(١٤) جا ئەوەی لێرەدا جێگەی پرسیارە ئەوەیە ئایا جەلالەدین سەغیر بۆ باسی ئەو ریوایەتانە ناکات ؟ ئایا رۆژێك لە رۆژان لە خۆی پرسیوە بۆچی ئیمام مەهدی مزگەوتی کەعبە و مزگەوتی پێغەمبەر دەروخێنێ و گۆرهەڵدەدرێنێ و عەرەب دەکوژێ و بەیاسای داود و سلێمان پێغەمبەر  حکوم دەکات ؟ ئایا ئەو ئیمام مەهدی یەی کە کورد دەکوژێ هەمەن ئەو ئیمام مەهدییە کە عەرەب دەکوژێ ؟ ئایا ئەو ئیمام مەهدییە پیاوێکی موسلمانە ؟ بێگومان  ئەگەر موسلمان بێ هەرگیز دەستی ناچیە تێکدانی ماڵی خواو مزگەوتی پێغەمبەر و کوشتنی عەرەب و کورد و جگە لە دینی ئیسلام و یاساکانی حکوم بە هێچ  یاسایەکی ترناکات ، لە بەر ئەوە قسەکانی جەلالەدین سەغیر هەموویان قسەی بێ بنەمان و وەکو ئەو نموونانەی سەرەوە کە دەربارەی ئیمام مەهدی نوسراون ، چونکە بە پێی سەرچاوە ئیسلامیەکان ئیمام مەهدی پیاوێکە خێر و رەحمەتی بۆ خڵك پێیە نەك کوشتن و لە ناوبردنی نەتەوەکان، بەڵام ئەوەی لێرەدا جێگەی پرسیارە ئەوەیە کە ئایا بۆ چی جەلالەدین ئەو هەڵوێستەی وەرگرتوە لە دژی کورد ؟ لەم بارەیەوە زۆڕ روونکردنەوە دراون هۆکارەکەی بۆ ئەوە دەگێرنەوە کە جەلالەدین لە دوای شکستە سیاسییەکەی لە پەرلەمانی عێراقدا کە لادرا ، ئێستا شەری کۆنە قین لە دژی کورد دەکات ، بۆیەش هاتوە ئیمام مەهدی بۆ غەریزەی سیاسی خۆی بەکاردەهێنی ، هەرچەندە ئەوەش لەرووی شەرعەوە جائیز نیە ، بەڵام جەلالەدین ئەگەر هێندە باوەری بەشرعو یاساکانی هەبووایە بێگومان ئەو هەموو بێ رێزییە  بەرامبەر بە مەهدی و کورد نە دەکرد.

چەند بۆچوونێکی خورافی
هەڵبەتە خورافیات و ریوایەت دورست کردن یەکێکە لە سیما سەرەکیەکانی پێك هاتەی فکری شیعە و ئیمامەکانیان ، ئەو ریوایەت دورست کردن و دەست کاری  کردنە نەك تەنها ئەو رووداوانەی گرتۆتەوە کە روویانداوە ، بەڵکو ئەو رووداوانەشی گرتۆتەوە کە غەیبین و کەس هیچی دەربارەی نازانێ وتەنها پێغەمبەر
سەرچاوەی راستی قسەکانە ، واتە هەندێك لە ئیمامەکانی شیعە نەك باوەر بە فەرموودەکانی پێغەمبەر ناکەن ، بەڵکو بەشێوەیەکی تر فەرموودەکان دەگۆرن بۆ ئەو مرامەی کە خۆیان دەیانەوێت . بۆ نموونە هەندێك لە ئیمامە بەرزەکانی شیعە باوەریان وایە (کەربەلا) پلەی زۆر بەرزترە لە (کەعبە) و دەڵێن کاتی خۆی کە
پێغەمبەر لە شەوێکدا لەگەڵ فریشتەی خوای گەورە جوبرەئیل سەفری کرد لە مەدینەوە بۆ کەربەلا پاش ئەوەی نوێژێکی کرد ئینجا بەرێکەوت بۆ قودس و لەوێشەوە بەرەو ئاسمان بەرێکەوت ، بەڵام ئەسڵی رووداوەکە بەوشێوەیە پێغەمبەر لە مەدینەوە لە گەڵ جوبرائیل بەسواری بوراق بەڕێکەوت بۆ قودس و پاشان بەرەو ئاسمان سەفەری کرد، لێرەدا شیعە هاتنی پێغەمبەر بۆ کەربەلا و نوێژکردنەکەی زیاد کردوە ، جگەلەوە هەندێکیان رقیان لە جوبرائیلە و دەڵێن (خوا قورئانی دا  جوبرائیل و پێووت بیدە بە عەلی ،بەڵام لە رێگەدا جوبرائیل خیانەتی کرد و دای بە محەمەد) جائەوەی لێرەدا جێگای پرسیارە ئەوەیە باشە چۆن دەزانن کەربەلا  پلەی بەرزترە لە کەعبە ی ماڵی خوا ؟ لەو بارەیەوە چەند ئایەتی قورئان و چەند فەرمودەی پێغەمبەریان بە دەستەوەیە بۆ راستی ئەو بۆ چوونەیان؟ لەوڵامدا  بێگومان هیچ بەڵگەیەکیان بەدەستەوە نیە و تەنها ریوایەت دورست کردنەو هیچتر ، ئەی باشە چۆن دەبێ ریوایەتی لەم جۆرە دورست بکرێت کە گوایە جوبرائیل  خیانەی لە عەلی کردوە ؟ ئەو کەسەی ئەو قسەیە دەکات چۆن ئەو زانیاریەی دەست کەوتوە و چۆن ئەو قسانە ئیسپات دەکات ؟ لە راستی دا ئەو قسانە جگە لە  خورافیات هیچی تر نیە و لە رووی شەعەوە بەهیچ شێوەیەك جائیز نیە و دینی ئیسلام بەو شێوەیە نیە ، لێرەدا هەندێك لە شیعەکان بۆ چارەسەر کردنی ئەو مەوزوعە دەڵێن (ئیمامە بەرزەکانمان ئاگاداری وەحین کە لە لایان خواوە دێت) هەروەها دەڵێن (وەکو چۆن پێغەمبەرایەتی هەڵبژاردنێکی ئاسمانیە و خوا بریار دەدات کێ بە پێغەمبەر هەڵدەبژێرێت ، بەهەمان شێوە ئیمامەتیش هەڵبژاردنێکی ئاسمانیەو خوا بریاری لێدەدات) لە کاتێکدا ئەوە لە ئیسلامدا روونکراوەتەوە خەلافەت و ئیمامەت بریارێکی ئاسمانی نیەو مرۆڤەکان خۆیان یەکێك هەڵدەبژێرن بە خەلیفە یان ئیمامی خۆیان بۆ ئەوەی ئیشوکاری ئەو خەڵکە راپەرێنێ ،بەڵام لێرەدا شیعەکان دەڵێن ئەگەر ئەو بۆ چوونە راستبێ کەواتە لە دوای مردنی پێغەمبەر جوبرائیل بێ ئیشدەبێ ، لێرەوە بۆ ئەوەی جوبرائیل بێئیش نەبێ لە دوای مردنی پێغەمبەریش خوا بەردەوام وەحی بە جوبرائیل بۆ ئیمامەکانی شیعە دەنێریت ، پێموایە ئەو بۆ چوونە جگە لە لایەنی خورافیاتەکەی و خۆخەڵەتاندنەکەی بەهیچ شێوەیەك مەنتقی نیە وەکو ئەوەی خوای گەورە هیچ رێگایەکی تر نەدۆزێتەوە بۆ ئەوی رەحمەتی خۆی بگەیەنێتە سەر زەوی و تەنها جوبرائیل یەکەم رێگاو دوا رێگای بێ، جوبرائیل بێ ئیشدەبێ یان نا کەی ئەوە بابەتی قسەلەسەر کردنە و ئەگەر بۆ سەر لێشیوانی نەبێ تەنها ئەو بابەتە هەیە قسەی دەربارە بکەن لە کاتێکدا ئەوە بابەتێکی غەیبییەو بەس خوای گەورە بە ووردەکاری ژیانی فریشتەکان دەزانێ وعەقڵی مرۆڤ لەوە گچکە ترە باسی ووردەکاری ژیانی فریشتەکان بکات، زانایانی شیعە لە  زۆر بواریتردا قسەیان کردوە بۆ نموونە (النوری الگبرسی) لە کتێبی (فێل الخگاب فی إپبات تحریف کتاب رب الارباب) بەدرێژی باسی ئەوە دەکات کە قورئان دەست کاری کراوە و ئەوە نوسخەی ئەسڵی نیە ئێستا لە بەر دەستی موسلمانان دایە ، بۆ ئەو مەبەستەش نزیکەی دووهەزار ریوایەتی درۆی لە زاری ئەم و ئەو  کۆکردیتەوە ، لە کاتێکدا خوا لا قورئاندا رایگەیاندوە و پەیمانی داوە کە ئێمە ئەو قورئان مان دابەزاندوە و هەر ئێمەش دەی پارێزین ، (د . راغب السرجانی) لە  بەرنامەیەکی تەلەفیزیۆنیدا لە ژێرناو نیشانی (مشکلە الروایات التاریخیە فی کتاب الگبری) دەڵێ (لە لێکۆلینەوەیەکمدا دەربارەی شەری ێفین کە لە نێوان عەلی  کوری ئەبو تالیب و معاویەی کوری ئەبو سوفیان روویدا ، لە (١١٣) ریوایەتدا (٩٩) ریوایەتی بێرێزی کراوە بەرامبەر بە عەلی و معاویەو زۆر لە سحابەکان ، ئەو (٩٩) ریوایەتەش لە لایەن چوار کەسی عاقدی شیعە نووسراون بریتین لە (الواقدی، لوگی کوری یەحیا کە بە ئەبو موخنیف مەشهورە ، هیشامی کلبی ، محەمەدی کوری هیشامی کلبی) واتە لە (١٤) ریوایەتدا دەبێ بەدوای راستیەکاندا بگەرێن)(١٥) ئەو نمونەیەش پیشانی ئەوە دەدات کە لە رەوتی مێژوودا شیعە کان بەردەوام هەوڵیانداوە رووداوەکان بەو شێوەیە تۆماربکان کە خۆیان دەیانەوێت ، نەك وەکو ئەوەی کە رووی داوە ، هەر لەبەر ئەوەشە ئەو بۆ چوونەی جەلالەدین  لە دژی کورد جێگای سەر سامی نیە بۆ کەسێك ئاگاداری مێژووی شیعە بێ.

سەرچاوەکان
یەکەم- ئاوینە نیوز
دووەم- مامۆستا سەرباز چەند کۆرێك دەربارەی مێژووی ئیسلامی
سێیەم- هەمان سەرچاوەی دووهەم
چوارەم- بۆ خوا ،، پاشان بۆ مێژوو نووسەر (السید حسین المسوی) وەرگێرانی بۆ سەر زمانی کوردی کەسیار عبداللە لاپەرە (١١)
پێنجەم- هەمان سەرچاوەی چوارەم لاپەرە(١٧)
شەشەم- هەمان سەرچاوەی چوارەم لاپەرە(١٣)
حەوتەم- هەمان سەرچاوەی چوارەم لاپەرە(١٢)
هەشتەم- هەمان سەرچاوەی چوارەم لاپەرە(١٥)
نۆیەم- بنەوای باوەڕی یارسان نووسەر (د . محەمەد عەلی سوڵتان) لاپەرە (٢٥)
دەیەم- هەمان سەرچاوەی نۆیەم لاپەرە (٢٨)
یانزەم هەمان سەرچاوەی چوارەم لاپەرە (١٣٤
دوانزەم- هەمان سەر چاوەی چوارەم لاپەرە ١٣٤
سێزنزەهەم- هەمان سەر چاوەی چوارەم لەپەرە(١٣٣)
چواردەهەم هەمان سەر چاوەی چوارەم لاپەرە ١٣٦
پانزەهەم- مشکلە الروات التاریخیە فی کتاب الگبری د . راغب السرجانی ،وێب سایتی یوتوب