جوگرافیای یەکێتی

Saturday, 04/01/2014, 12:00

 
لەهەر شوێنێك دەسەڵات گوللەیەك ئاڕاستەی سەرو سنگی هاوڵاتیەکی بێ چەك بکا، وەك ئەوە وایە ئاڕاستەی هەموو هاوڵاتیانی ئەو شوێنەی کردبێ. هەر لەو پارچە جوگرافیایەی کە دەسەڵات زوڵم و زۆر پەیڕەو ئەکا، لەوێدا گۆڕ بۆ خۆی هەڵئەکەنێ.

یەکێتی لە هەریەکە لەناوچەکانی(هەڵەبجە،پیرەمەگرون،کەلار،سلێمانی)و ئەو جوگرافیایەی باڵا دەستە، لەکاتی خۆپیشاندان و ناڕەزایی پەنای بۆ چەك و هێز بردوە. ئەم هاوکێشەیە پێمان ئەڵێ، یەکێتی ڕۆژ دوای ڕۆژ نەك هەر هەوادارو ئەندام و خەڵکەکانی ئەدۆڕێنێ، بەڵکە ئەو جوگرافیایانەش ئەدۆڕێنێ کە کاری تیرۆرو کوشتنی تیا بەئەنجام گەیاندوە. هەر ئەمەشە وای کردوە کەهیچ لەبەرپرسەکانی ئەم باندە چەتەیی و کوردکوژیە نەتوانن خۆیان و بنەماڵەکانیان بەسەربەستی و بەبێ پاسەوان مەترێك هاتوو چۆو بکەن و لەو جوگرافیایەی تیایین بەسانایی جموجۆڵی ئاسایی بکەن. یەکێتی و بەرپرسەکانیان ناتوانن هیچ شەوێك لەهیچ کونجێکی ئەو جوگرافیایەدا بحەسێنەوەو سڵ لەهەموو شەوێك و هەموو ڕووداوێك ئەکەنەوە.

ڕاستە ئەوە دەسەڵاتی یەکێتیە بەزەبری هێز تەراتێن لەو ناوچەیە ئەکا کەپێی ئەوترا زۆنی سەوز، لێ لەڕاستیدا چونکێ هەوادارو کەسی دڵسۆزی ئەو تیا نەماوە، بۆیە هەردەم پەنا ئەبەنە بەر چەك و ناتوانن جگە لە دیالۆگی تفەنگ هیچ جۆرە میتۆدێکی تری لێتێگەیشتن بزانن. تەنها کەمتر لەمانگێک لەکەلار(کاوە گەرمیانی) تیرۆر کرا، وا ئەمڕۆش (بڕیار) و سبەینێ و دوو سبەی و سێ سبەی و هەفتەی داهاتوو و مانگی دوا دێ چەندینی تر تیرۆر ئەکرێن. گەلێ بەباشی ئەم دۆخەمان لەبەر چاوو بوو کە دەسەڵاتی خۆسەپێنی باشوور بۆ خەڵکی کوردستانیان دروست کردوە.

سەدامی گۆڕ بەگۆڕ لەهەڵەبجەوە دەستی کرد بە کاری تیرۆر و تۆقاندنی خەڵکی سڤیلی کوردستان و دواتر هەموو پارچەکانی تری جوگرافیای کوردستانی گرتەوە. هەر بۆیە لەکاتی ڕاپەڕینەکەی ١٩٩١ هیچ شوێنێکی بەدەستەوە نەما کەبتوانێ خۆی تیا قوتار بکا. ئەو هەمووکوشتن و تیرۆرەی ناوچە جیاجیاکانی سلێمانی و گەرمیان، وای لەهێزەکانی سەدام کرد کە کەس لێیان خۆش نەبن و تەفرو توونایان بکەن. وا هەنووکە یەکێتی گەلێ نزیك بۆتەوە لە وادەی مردنی خۆی. یەکێتی تەنها تووشی نووشتی سیاسی نەبۆوە. بەڵکە واخەریکە تووشی نووشتی سەربازی ئەبێتەوە. بۆیە بەندە وای بۆ ئەچێ کە ساڵی ٢٠١٤ ساڵی کۆتاییە بۆ یەکێتی و شاربەدەکردنیان لەلایەن خەڵکی ناڕەزاو خۆپیشاندەرەوە.هەر بۆیەش وای بۆ ئەچم کەلە ئایندەیەکی نزیکدا چەند فەوج و هێزی سەر بەپارتی لەناوچەی سلێمانی و گەرمیان نیشتەجێ بکرێن و هەموو کات لەحاڵەتی ئامادەباشیدا بن بۆ تیرۆر و کوشتنی دەنگی ناڕەزایی ئەو دەڤەرە.

بۆیە داوا لەخەڵکی سلێمانی و گەرمیان ئەکەین کە چی تر پەنا نەبە بەر خۆپیشاندان و بەبێ چەك بەرەنگاری چەتەکانی تاڵەبانی نەبنەوە. بەڵکە پێوستە خۆیان ڕێکبخەن لە شانەی چەکدار و پەلاماری ماڵ و مۆڵگەی یەکێتیەکان بدەن و ڕێگە نەدەن بەناو ڕیش سپی و پیاوی ئایینی و ئەندام پەرلەمان و شتی لەو جۆرە،چونکێ ئەوانە سێبەری دەسەڵاتن. باشە کاتێ یەکێتی خەڵك ئەکوژێ و خۆپیشاندەر تیرۆر ئەکا، پرسیار لەمەلاو پیاو ماقوڵ و ئەندام پەرلەمان ئەکا بۆ ئەو کارە چەپەڵەی؟ ئەی کەواتە پێوستە لەسەر خەڵکی خۆیان بەو شێوەیە بپارێزن کە ئەم دەسەڵاتە بۆسەی بۆ داناون و لەناکاو بەنامەردی ئەیان کوژێ.

خۆپیشاندان گەر مانای گردبوونەوەو بە قەرەباڵغکردنی هەموو چین و توێژەکانی گەل بێ، ئەوا پەرە پێدان و درێژە دان کارێکی سەرەکیە بۆ سەرکەوتن . ناکرێ لەگەڵ هێزی سەربازی و بەکارهێنەری تفەنگدا بێ چەك و بێ تفاق ڕووبەڕووی ببیتەوە.