باشووری کوردستان، یان ههرێمی کوردستان؟ (بهشی سێیهم)
Wednesday, 11/02/2009, 12:00
2511 بینراوە
کارەساتی ئاشبەتاڵ، بە تەنیا مستەفا بارزانی لێی بەرپرسیار نەبوو، هەروەک چۆن مەسعود بارزانی بە تەنیا لە تاوان و خیانەتی ٣١ی ئاب و ١٦ی ئۆکتۆبەر بەرپرسیار نییە، بەڵکو ئەو عەقڵەش کە رابەرایەتیی چالاکیی سیاسیی و سەربازیی دەکرد، ئەو عەقڵە کەلتوریی و مەعریفییەی کە لە پشت سەرکردە و حیزبەکانەوە وەکو هێزێکی شاراوە پێشەنگی بزووتنەوەکان دەکات، جەماوەر بە دەسەڵاتەوە دەبەستێتەوە واتا (رووناکبیران) ئەوانیش پشکی گەورەیان لە خیانەت بەردەکەوێت. لە خۆڕا نییە دەسەڵاتی پارتەکان نووسەر و شاعیر و رۆژنامەنووس وەکو کاڵا مامەلەیان دەکەن و کطین و فرۆشتنیان پێدەکەن و بە لای خۆیاندا بە هەر نرخێک بێت رادەکێشن. ئەمانە تاوانباری گەورەن.کاتێک ئینگلیزەکان دەوڵەتی عێراقیان دروست کرد، زۆربەی رووناکبیرانی کوردی ئەو سەردەمە لەگەڵ دروستبوونی عێراقدا بوون، ئەگەر ئەو کاتە کورد بۆ خۆی یەک دەنگ و یەک هەڵویست بوایە، دژی ئینگلیزەکان بووەستانایەوە، لەو بڕوایەدا بووم، کێشەی کورد ئەگەر سەرکەوتووش نەبوایە، بەڵام بە شێوەیەکی دیکە ئاوڕی لێدەدرایەوە، لایەنی کەم وەک ئەمڕۆ نەدەبوو. چینە خوێندەوارە عیلمانییەکەی ئەو سەردەمە کە بریتیی بوو لە ئەفسەر و خوێندەوارەکانی بەرماوەی دەوڵەتی عوسمانی کە بەشێکیان نووسەر و ئەدیبیش بوون، کاتێک بۆ کوردستان و ناوچەکە گەڕانەوە، زۆربەیان پشتیان کردە شێخ مەحمود و دژی وەستانەوە، راپەڕەینەکەیان کردە لۆکاڵی و تەنیا لە ناوچەیەکی بچووکدا قەتیس ما، ئەو ئەفەندی و خوێندەوار و ئەفسەرانەش کە هاریکاریی دروستبوونی دەوڵەتی عێراقیان کرد، دژی دەوڵەتی کوردیی بوون و هەر لە سەرەتاوە پشتگیریی خۆیان بۆ دروستبوونی عێراق راگەیاند و هەندێکیان بوونە وەزیر و کاربەدەستی گەورە. ( ئەم نووسینەمان لێکدانەوەیەکی درشت نییە لە سەر راپەڕینەکە و حکومەتی کوردستانی ئەو کاتە، بەڵکو باسەکەمان پەیوەستە بە موتوربەکردنی خیانەت، کە لەم نووسەر و رووناکیرانەوە دەستی پێکرد).یەکەم موتوربەی سیخوڕیی و خائینی کورد، کە لەو سەردەمەدا بۆ ئینگلیزەکان و دەوڵەتی عێراق کاری کرد، (رەمزی فەتاح) بوو، کە دەکاتە مامی ئیبراهیم ئەحمەد، هەر لەو رێگایەوە دەرگای خیانەت بۆ برازاکەشی کرایەوە و تا ئیستاش لە ناو ئەو بنەماڵەیەدا برەوی هەیە، گەلی کورد لە باشوور بە دەست ئەم بنەماڵە خائینەوە تووشی دەیان نەهامەتیی و چەرمەسەریی و ماڵوێرانی بوو، کە بۆ نەگبەتی لە دواییدا بنەماڵەی بارزانیشی هاتە سەر و بۆڕی تالەبانیی و ئیبراهیم ئەحمەدیشی دایەوە.لە مێژووی کورددا نەبووە هێندەی چینی رووناکبیرانی کورد رۆڵی نەگەتیڤ هەبووبێت و لاپەڕەی رەشییان بۆ کورددا تۆمارکردبێت و مێژووی کوردیان پێ شەرمەزار کردبێت. تا ئیستاش کورد لە باشوور بەدەست ئەم خائینانەوە دەناڵێنێت، تۆو و موتوربەی خیانەت لەلایەن ئەمانەوە لە خاکی کوردستان چێنرا.رووناکبیر... واتە نووسەر و هونەرمەند و سیاسییەکان.. هتد.. ئەمانە پشکی تەواویان لەو نەهامەتیی و کارەساتانەدا هەیە، بەوانەی ئەمڕۆشەوە کە لەناو دەزگاکانی راگەیاندن و کەناڵە حیزبیی و ئەهلییەکاندا کۆبوونەتەوە، هەروەکو دەزگایەکی سەر بە دوژمن لەناو دەگای ئاژانس و موخابەرات کار و چالاکی دەکەن، زۆربەیان سەر بە دەزگای پاراستن و زانیاریی و دژە تیرون، یان بە شێوەیەکی دیکە و لە رێگای کەناڵ و دەگایەکی راگەیاندەوە پێیانەوە گرێدراون. ئەمانە کەسانی چەواشەکار و بێشەرم و دەمدرێژیشن، لە سەردەمە جیاوازاکەندا، لە بۆنە و کاتە هەستیارەکاندا، ئەمانە بوونەتە پاسەوانی دەسەڵات و بە پاساوی نابەجێ دەهێننەوە و خەڵکی ساویلکەیان لە خشتە دەبەن، تا خەڵکی کوردستان هەڵوێست بەرامبەر بە خیانەت و خۆفرۆشی وەرنەگرێت، هەروەک چۆن بۆ بڕیاری ئاشبەتاڵەکەی مەلا مستەفا پاساوی نابەجێیان دەهێنایەوە، ئەمڕۆش هەرچییەک دەگوزەرێ، نووسە و رۆژنامەنووس و سیاسییەکی خۆفرۆش پەیدا دەبێت و پاساو بۆ خیانەت دەهێنێتەوە.لەو باریەوە جارێک لەگەڵ کەسێکدا کە خۆی بە نەتەوەیی و لایەنگری کوردانی باکوور دەناساند، ئیستاش لە کەناڵی رووداو لە سلێمانی کار دەکات، ئەو کاتە کەوتینە گفتوگۆوە، قسەمان لەسەر هۆکار و چۆنێتی ئاشبەتاڵەکە کرد، ئەو کەسە ئاوا بیری دەکردەوە و وتی: ئەگەر مەلا مستەفا ئاشبەتاڵی نەکردایە، ئەی چی بکردایە؟ بە پێچەوانەوە مەلا مستەفا ژیان و گیانی سێ چوار ملیۆن کوردی رزگار کرد!. لە وەڵامدا منیش پێیم وت: سەرکردەی وریا و زیرەک و دڵسۆز ئەوەیە، کە پێش ئەوەی میللەتێک بەرەو رووی شەڕ و شٶڕش بکاتەوە، دەبێت لە سەرەتاوە تێگەیشتن و پلانی هەبێت، کە چۆن و کەی دەست پێبکات، کۆتاییەکەی چۆن بێت و چی بکات؟ دەستکەوتی یان زیانی چی دەبێت! هەر سەرکردەیەک ئەگەر دەستی دوژمن بیجوڵێنێت، هەر ئەو دەستە دەتوانێت بیشیوەستێنێت.زۆر لەوانەی تا ئەمڕۆش پرۆپاگەندەی کوردبوونی خۆیان لە ئاستێکی بەرزدا دەکەن واتە خۆیان بە (نەتەوەیی) دادەنێن و حیزبەکەی خۆیان بە ناسیۆنالیستی کوردی دەناسێنن،، بە تایبەتی بەشێکی زۆر لە کۆنە کاژیکەکان، کە من لە نزیکەوە زۆربەیانم دەناسی و لە تەمەنی هەرزەکارییمدا چەند ساڵێک کارم کردبوو، ئەمانە لە ژێرەوە زۆربەیان سەر بە دەزگای پاراستن بوون، ئەوانەیش رایان وابوو، ئەگەر مەلا مستەفا ئاشبەتاڵی نەکردایە، ئەوسا ئێران سنووری دادهخست، به دهوڵهته دراوسێکانیشهوه پهلاماری کوردییان دهدا. ههرچهنده ئهمه، له ناوهرۆکدا ڕوویهکی دیکهی ئاشبەتاڵەکە بوو، لێ ناوشیاریی سیاسیی وابەستەبوونی ئەمانە بە بنەماڵەی بارزانیی و دەزگای پاراستنی دەرخست، له ههمانکاتیشدا بۆ خۆی وهڵامدانهوه و ددان پێدانانێک بوو، که ئهو بهڵگه و نووسینانهی ئەم رووناکبیر و نووسەرانی کورد له سهر ئاشبهتاڵ نووسیویانە چهواشهکارانه بووه، پشتی بنەماڵەی بارزانییان لە زەوی نەداوە، چونکە وەکو لە بەشی دووەمدا باسم کرد شۆڕشهکهی بارزانی ههر له سهرهتاوه بۆ داواکردنی مافه نهتهوهییهکانی کورد نهبوو، بهڵکو بۆ بهرژهوهندیی و خواستیی دوژمنانی کورد بوو، کە لە رێگای مەلا مستەفاوە چەکیان بە کورد ههڵگرت، کاتێکیش کاریان به بارزانیی و به کورد نهما، داوایان کرد چهک دابنێ، ئیتر ئەویش ئاشبهتاڵی ڕاگهیاند و وتی: (کاری من تهمام است).جگه له ناوشیاریی پاساوهێنانهوهیهی ئهم ڕووناکبیرانه، ئهوهش دهسهلمێنریت، که قسهکانی عیسا پژمان و ئهوانی تریش ههمووی ڕاست دەرچوون و مهلا مستهفا و سهرانی دیکهی کورد، به وهکالهت ئهو شهڕهیان بۆ داگیرکەر و دوژمنان کردووه، ئهگهر قسهش له سهر پێچهوانهکهشی بکهین، ئهوه دهبوو ڕهخنه و هەڵوێست لە مەلا مستەفا بگیرایە. ئەوەیان پێشوەخت بگوتایە، ئهگهر ئێران، ئیسڕائیل، ئهمهریکا و سۆڤیهت دهستمان لێبهربدهن، ئهم کارهساتهی بهدوادا دێت، ئیتر نه بهو شێوهیه حیزبهکهی دهکرده مۆڵگهی سیخووڕیی، نه به قسهی دهکردن و به مهرجی ئهوان دژی حکومەتی عێراق بە بێ مەرج و بۆ خاتری دوژمنێکی دراوسێیان شەڕیان ههڵنەدهگیرساند.هانابردنه بهر دوژمن، بهو شێوهیهی که سهرانی کورد کاری له سهر دهکهن، ههروهها بهو مهرجانهی دوژمن بۆتی دادهنێت، جگه له ماڵویرانی و کوشتن و قهڵاچۆکردن، سهرهنجامی نییە. سهرکردهی وریا و تێگهیشتوو، دهبێت به وریایییەوە، پێش ئهوهی دهست بداته چهک و یاخیبوونی خۆی ڕابگهیهنیت، زیرهکانه خوێندنهوهی بۆ پاشهڕۆژ و پێشبینی بۆ ڕووداوەکانی داهاتوو، پهیوهندیی و بهرژهوهندیە باڵاکانی نهتهوهکهی ههبێت، ههر وهک چۆن له یاری شهترنجدا، تهنها زانین مهرجی بردنهوه نییه، بهڵکو زانستیی ماتماتیک، بیرکردنهوه، لێکدانهوه، وریایی و لێهاتووییش مەرجی سەرەکییە، زیرهکیی و خوێندنهوهی سایکۆلۆژییهتی بهرامبهریش مەرجێکی گرنگە و کاریگهریی خۆی دهبێت، ئاواش سهرکردهی میللهت و حیزبێک، دهبێت زیرهک و وریابێت، بەهرەمەند بێت لە بڕێاردانی پێشوەختدا باش بیربکاتەوە و هەموو حیسابێکی بۆ بکات! ئایا ئهم خهسڵهتانه له مهلا مستهفا و سهرانی ئهمڕۆی کورددا ههیە؟له یاداشتهکانی شێخ لهتیفی شێخ مهحمودی حهفیددا، کە من نەمخوێندۆتەوە، وەک بیستمەوە، کە ئەو یاداشتە لە دوای راپەڕین لەلایەن کەسێکی بنەماڵەکایانەوە درا بە جەلال تالەبانی، تا رای خۆی دەرببڕێت و یارمەتی چاپیکردنی بکات، بەڵام یەکێکی دیکە لە بنەماڵەکەیان ئاوای بۆ گێڕامەوە، کە زۆر شتیی تێدا نووسراوە، له بهشێکیدا باس لهوه دهکات، که شای ئێران بۆ یهکهمجار پێش ئهوهی مهلا مستهفا دەستنیشان بکەن بۆ ئەوەی دژی عەبدولکەریم قاسم شەڕ بکات، نوێنهرێکی خۆی ناردۆته لای شێخ لهتیف، به دهمی پێی ڕاگهیاندووه، ئهگهر تۆ دژی عهبدولکهریم قاسم، ڕاپهڕیت و چهک ههڵبگریت، ئهوا ئێمه به ههموو شێوهیهک یارمهتیت ئهدهین. گوایە شێخ لهتیفیش لەو یاداشتەدا وەکو خۆی نووسیوێتی، بە نوێنهرهکهی شا دەڵێت: ئهگهر ئێوه بچوکترین ماف به کوردهکانی ئێران بدهن، تا شەشی سەرەتایی قوتابیانی کورد بە زمانی زگماکی خۆیان لە ئێران بخوێنن، ئهوا منیش ئامادهم ئهو کاره بکهم. دوای ئهوه چهند کهسێک لهوانهی دهور و بهری سەرزەنشتی دەکەن و دەڵێن، ئهو وهڵامه چیی بوو وا بهو شێوهیه داتهوه؟ ئهویش دهڵێ: شهڕکردن خۆڕایی نییه، من چۆن منداڵی ئهو عالهمه به کوشت ئهدهم، که بزانم بۆ چ مهبهستێک ئهو داوایهم لیدهکهن.هەر ئەو سەرچاوەیە پێی وتم: زۆربهی کتێبهکانی شێخ لهتیف و بهڵگه و نووسینیهکانی، له دوای ڕاپهڕین له لایهن (شێخ س. حهفید) به دیاریی دراون به جهلال تاڵهبانی، دیارە کاتێک تالەبانی ئەوانەی خوێندۆتەوە، لە بەرژەوەندی خۆی و بارزانی نەبووە، بۆیە گومانی ئەوە دەکرێت، ئەو بەڵگانە لەناو برابن. ئەمەش گەورەترین هەڵەی ئەو کەسە بووە، کە کتێب و بیرەوەرییەکانی داوە بە تالەبانی، لەو سەردەمەشدا نەیزانیوە تالەبانی بۆ خۆی خائینێکە هاوشانی بارزانییە و هەرگیز لێی ناوەشێتەوە بە پێچەوانەی خواستی مێژووی سیخوڕی و خیانەتی خۆیان، مێژوویەکی دیکە هەبێت وەکو ئەوان نەبێت، مێژووەیەک بە پێچەوانەی خیانەتی ئەمان سەوڵ لێبدات.به ههر حاڵ ئێمه لێرهدا دهمانەوێت ئەوە بڵێین، کە ئەوەی ئهم سهرکردانه کاریان بۆی کردووە، ههموو فێڵ و ساختهکاریی و درۆ بووه، ههمیشه کوردستان تووله ڕێگایهک بووه بۆ ئامانج و خواستی بنهماڵه و داگیرکهرانی کورد، کوردستان و مەسەلەی کورد بازاڕێکی گەورەی بازرگانیی بووه، بۆیه له ههموو گهمهکاندا کوردی ساویلکه به دۆراو لێی دهرچووه. کوردیش تا خاوهنی ئهم سهرکردانه بێت، پاشهڕۆژیش باشتر و ئاسۆی ڕووناکتر نابینێت. بوونه سهرکردهی حیزب و ڕابهری میللهت، بهرپرسیارێتی مێژووییه.ئاشبهتاڵ و 31ی ئاب، ١٦ی ئۆکتۆبەر بە دواییدا، بوونهته لهکه به تهوێڵی بنهماڵهی مهلا مستهفای بارزانیی و تالەبانی و ئەو نووسەر و روناکبیرانەی کە پاساوی بۆ دەهێننەوە، خیانەکردن لە گەلی خۆت کاڵبوونهوهی نییه، چونکه سهرکردهی راستهقینه و ڕابهریی نهتهوهیهک، ڕووداوی وا ناخوڵقێنێت، کە میللەتەکەی خۆی بفەوتێنێت و لەناوی بەرێت. ئهو تاوانهی بنهماڵهی مهلا مستهفا و بنەماڵەی تالەبانی بهرامبهر به گهلی کورد کردوویانه، نمونهی له مێژووی میللهتاندا نییه، ئهمڕۆ ئهگهر کهسانێک به سۆزهوه، پینهی ئاشبهتاڵ و کارهکانی دیکهی ئهم بنهماڵانە بکهن، پشتگیریی خۆیان پیشان بدەن، ئەوانەن، کە دەیانەوێت مێژووی خۆیان وەکو پێشمەرگە، یان کەسانی ماندوو لەناویاندا لە ناوشیارییدا ئەو پشتگیرییە دەکەن و لەبەر تێکەڵبوونی مێژووی خۆیان، و ئەو قوربانییانەی کە داویانە بە راستی دەزانن، هەروەها کهسانێکی تریش ههن، که لهبهر پاراستنی بهرژهوهندیی مادیی، خۆیان به دهسهڵاتی ئهو بنهماڵانەوە گرێداوه، لێ نهوهکانی داهاتوو، خوێندنهوهیهکی ڕاستتر و تێڕوانینێکی جیاوازیان بۆ خهبات، یان خیانهتی ئهو بنهماڵه شوومانە دەبێت.کهسێکی وهک عومهر شهریف، ئهکتهری میسریی بهناوبانگ، له خۆڕا ئهو داواکارییهی ڕهت نهکردهوه، کە کاتێک بنەماڵەی بارزانی ویستیان به پارهیهکی زۆر دهمی چهور بکهن، رازی بکەن، تا لە فلیمێکدا رۆڵی مهلا مستهفا ببینێت. وهڵامی عومهر شهریف ئهوه بوو، وتی: ههڵهیه، هیچ ئهکتهرێک ڕۆڵی کهسایهتییهک ببینێ، تا لایهنی کهم سهد ساڵێک بهسهر خۆی و مێژووی ڕووداوهکانیدا تێنهپهڕیبێت، ههر وهک خۆشی باسی دهکات، کاتێک وهک ئهکتهرێک ڕۆڵی عومهر موختارم بینی، ئهو زهمهنهی ڕهچاو کرد، کە عومەر موختار تیایدا ژیابوو. عومهر شهریف نهچووه ژێر بار، تا ڕۆڵی مهلا مستهفای بارزانیی ببینێت. کاتێک منیش قسهکانی عومهر شهریفم خوێندهوه، هێندهی دیکه ئهو ئهکتهرهم لا گهورهتر و مەزنتر بوو، نهک لهبهر ئهوهی، ڕۆڵی مەلا مستەفای ڕهتکردۆتهوه، بهڵکوو له بهر ئاستیی وشیاریی سیاسیی و مەعریفیی و تێگهیشتن و خوێندنهوهی بۆ ئهمڕۆ و بۆ پاشهڕۆژ. هونەرمەند تابێت تەنیا پشت بە بەهرەی نواندنی خۆی ببەستێت، بەڵکو دەبێت زیرەک و تێگەیشتووش بێت و خوێندەواریش بێت، بهداخهوه هونهرمهند و ئهکتهره کوردهکانی باشوور، هێنده ئاستی وشیاریی کۆمهڵایهتیی و سیاسییان نزمە، نەخوێندەوارەکان لەوان باشتر تێگەیشتنیان هەیە، ئەمانە وهک کهسایهتیی عومهر شهریف نیین. جگە لەوە زۆربهی هونهرمهندانی کورد لە باشوور پهیامیی هونهرییان پێ نییه، بۆ خۆشیان له ئاست دهسهڵات و پۆست و ناوگهڵدا رۆڵ دەبینن، پێیان وایە نواندن و رۆڵ بینین تەنیا بە چەند تێکستێکی بێمانا و ئاست نزمی دوور لە ئەدەبی، تەنیا دوو سێ قسە ریزبکە و خەڵک بخەیتە پێکەنین (وەکو بەرنامەی بەزمی بەزم)، هەروەها زۆربەی نواندنەکانی دیکە، کە کهسایهتیی خۆیان بچوک و بێنرخ کردووه. ئهو هونهرمهنده (فهل)انهی باشوور بازرگانیی به بههرهی خۆیانهوه دهکهن، له پێناو پاره و خۆدهرخستندا ههموو کارێکی ناشرین و ناشیرین ئهنجام دهدهن، هونهریشیان وهک خۆیان ناشرین کردووه، بۆیه ئهمڕۆ ئاستیی هونهری کوردیی له باشووردا روو له داکشانه، لەوێوە زنجیرە تورکییەکان دەهێنن و بایەخیان پێدەدەن، ئهوانهی دڵسۆز و هونهرمهندی ڕهسهنی کوردیشن، به پهنجهی دهستیش ناژمێردرێن، هونهرمهند و ئهکتهره کوردهکان، وهک زۆربهی ڕووناکبیر و نووسهر و ڕۆژنامهنووسانی دیکه، ئهمڕۆ خۆیان کردۆته بهشێک له ڕووخساری رهشی دهسهڵات، ئهمهشیان بۆ خۆی لایهنێکی تری نههامهتییهکانی کورده، کاتێک ڕووناکبیران، دهچنه باوهشی دهسهڵاتهوه، کارهکانیان قێزهوهندتر و خۆیان ناشرینتر دهکهن. ئهمه پێناسهی دروستی ڕووناکبیر و هونهرمهند و نووسهرانی کورده، که نهک تهنها گهندهڵ، بهڵکو له ناو باخهڵی دهسهڵاتی پارتیی و یهکێتییدا بۆگهنیشیان کردووه، ڕهوشت و موڕاڵ و بههره جوانهکانی دنیای هونهریشیان تەڵخ و بێ مانا کردووه، بێگومان هۆکاری ئهمانهش دهگهڕێتهوه بۆ کهسایهتیی تێکشکاوی کورد، که پێویسته لێره بهدواوه، له بهشهکانی داهاتووماندا پێناسهیهکی بۆ بکهین و بیبهستینهوه به ئاشبهتاڵ و سهرنهکهوتن و تێکشکاندنهکانی یهک له دوای یهکی تاکی کورد.
|
چهند دهموچاو نابووتێکی دوای ئاشبهتاڵ(گازینۆی شهعب) |
ناسر حهفید، کهمال جهمال موختار، شێرکۆ بێکهس، مستهفا ساڵح کهریم، مامۆستا عومهر عهبدولڕهحیم، عومەر مارف بەرزنجی، ڕهئوف بێگهرد