ئەوەى دیارە بەیانى ڕێك كەوتن لە(11ى ئادراى1970) بڵاوكرایەوە لەسەر ڕۆشنایى ئەو ڕێك كەوتنەى لەسەرى ڕێك كەتبوون، لەگەڵ بڵاوبوونەوەى بەیان بوو بەشادىو خۆشى جەماوەرى كوردستان بە تێكڕایى، ئەوەش ئەوە دەگەێنێ كە كوردگەیشتە مەرامێك ئەویش ئۆتۆنۆمیە.

دوو ڕۆژ دواى بڵاوبوونەوەى بەیانى ئادار باوكم ڕۆیشتە بەغدا، بەهۆى نەخۆشیەوە پێش ڕێكەوتنەكە ماوەیەك نەخۆش بوو، بۆ چارەسەرى نەخۆشیەكەى (عزەت)ى لەگەڵ ڕۆیشتبوو، ماوەیەك لەوێ مانەوە.

لەگەڵ خۆشىو شادى ڕێكەوتنەكەى ئادار جەژنى نەورۆزیش نزیك بوو، خەڵكى ناوچە ئازادكراوەكان خۆیان ساز دەكرد بۆ یادى بیرەوەرى جەژنى نەورۆز، لەسەرەتاوە بەنیاز بوون لەیەك شوێن ئاهەنگى نەورۆزو ڕێك كەوتن بەیەكەوە لەچۆمان بكرێت، بەڵام لە دواییدا پارتى ڕاى گۆڕىو ڕایان گەیاند كە ناتوانین لەگەڵ شیوعیەكان ئاهەنگ بگێڕین.

ئەگەرچى لەسەر بەنارمەیەك ڕێك كەوتبون بۆ ئاهەنگ گێڕان، بەڵام بەو شێوەیە شیوعیەكان دڵ ڕەنجاوو نیگەران كران، ناچار بوون بكەونە دەستوبرد بۆ سازدانى ئاهەنگ، وەك هەموو ساڵەكانى پێشان لە(بەرزێوە)جێگاى ئاهەنگ سازكرا، لە ڕۆژى (21/3/1970) جەماوەر بەرەو شوێنە دیاریكراوەكان دەڕۆیشتن بۆ ئاهەنگ گێڕان، دیار بوو شیوعیەكان لە حافیز چەند دروشمێكى ڕازاوەى تەرزیان بەبۆنەى جەژنى نەورۆزەوە هەڵواسى بوو، لەوكاتەى جەماوەرى دەرگەڵە دابەزى بوونە سەر ڕێگاى گشتى لە حافیز دەڕۆیشتن بۆ ئاهەنگ گێڕان، دیارە هەندێ لە پارتیە نەزانەكان پەلامارى دروشمە هەڵواسراوەكانیاندا بوو، یەك دوێكیان دڕاندبوون، لە ئەنجامى ئەو كارە ناڕێكە زۆرى نەمابوو لەوێ بەگژ یەكدا بچن، بەڵام زوو پێ ڕاگەیشتم توانیم لەیەكیان بە دوور بخەمەوە بەبێ ئەوەى كارێكى مەترسى دار ڕوو بدات، ئەوانەى دەڕۆیشتنە چۆمان بەڕێمان كردن، ئەوانەى دەچونە بەرزێوەش بەڕێمان كردن. بێگومان وەك بەرپرسێك ناوبژیم كردن، بەڵام زیاتر لایەنى خزمایەتیم بەكارهێنا لەبەرئەوەى ئەوانەى كە سوور بوون هەموویان دەرگەڵەیىو خزمى یەكتربوونو هەمووشیان خزمى من بوون لەگەڵ ئەوەشدا پارتیەكان ڕۆیشتبوون بۆ لاى بەرپرسەكانیان وایان نیشان دابوو گویا زرار بەو بیانوەوە لەپارتیەكانى داوەو بەرپرسەكانیش بەنیاز بوون من بگرن، بەڵام گرتنى من ئەوەندە ئاسان نەبوو بۆیە ڕایان گرتبوو. كاتێك داوا لە(عوڵا ئاغا)ى فەرماندەى هێزى باڵەك دەكەن بۆ گرتنى من ناوبراو گوتبوى: (من ناتوانم زرار بگرم لەبەر ئەوهۆیانە): یەكەم ئەو پیاوە لەڕێ ڕۆیشتن لەگەڵ بارزانى بووە، دووەم: یەكێكە لە خۆبەختكەرانى هەندرێن: سێ یەم فەرماندەى هێزێكى چەكدارە، چوارەم: كوڕى سلێمان بەگە دەبێ پرس بە كاك ئیدریس بكرێت، لەبەر ئەوە ڕاوەستان هەتا باوكم دەگەڕێتەوە لە بەغدا. لەوكاتەى باوكمو عزەت گەڕانەوە پێش ئەوەى بڕۆنەوە دەرگەڵە ڕۆیشتنە(دیلمان) بۆ ماڵى (بارزانى) یەك دوو ڕۆژ مانەوە لە دواى گەڕانەوەیان بۆ(دەرگەڵە) ئەوكاتە من لە بنكەى پێشمەرگەكانى (وارەكۆن) بووم. 

لە سەرەتادا بەنیاز نەبووم بگەڕێمەوە وەزیفە، بەڵام بڕیارم دا بگەڕێمەوە وەزیفە، هەرچەندە باوەڕیشم بە حكومەت نەبوو، بە پێى ڕێكەوتننامەكەى ئادار داوا لە گشت فەرمانبەران كرابوو بگەڕێنەوە سەركارەكانیان، منیش گەیشتمە ئەو باوەڕە بگەڕێمەوە كەلە مامۆستایەتى خزمەتى منداڵەكانم بكەم باشترە لەو مشتومڕەى منى تێكەوتووم ئەگەر بمێنم تووشى بەڵایەكیش دەكرێم، جا بۆیە باشترین ڕێگا ئەوەیە دوور بكەومەوە. لەسەر ئەو ڕۆشناییە ڕۆیشتمە هەولێر بۆ ڕێكخستنى ئیشو كارەكانم لە دواى تەواوكردنى پێویستیەكان گەڕامەوەو هەوڵمدا بڕۆمە دەرگەڵە، چونكە ئەوكاتە دەنگێك هەبوو كەوا قوتابخانەى دەرگەڵە ناوەندیشى تێدا دەكرێتەوە ئەوە ڕێ خۆشكەر بوو بۆچوونى من بۆ دەرگەڵەو لەوێش مامەوە تا كۆتایى ساڵى (1973).

ئەوەى گرنگو پێویستە ئەوەیە كە ڕێك كەوتننامەى(11ى ئادارى 1970) بە بیرو بۆچوونى خۆم هەڵبسەنگێنم، ماوەى وەستانى شەڕ بۆ چوار ساڵ ڕێگادان بوو بە دوژمنانى جوڵانەوەى ڕزگاریخوازى كورد كە بە ئارەزووى خۆیان بتوانن خۆیان كۆبكەنەوەو جێ پێى خۆیان قایم بكەن، بۆ ڕووبەڕوو بونەوەیەكى دژوارترو خوێناوى تر، ئەوەش بوو بە ڕاستیەك لە ماوەى ئەو چوار ساڵەدا توانیان ڕەگو ڕیشەى خۆیان دابخەنو بچنە ناو ڕیزى كۆمەڵو چەكدارانى كورد بە مەبەستى تێكدانو خراپەكارى ئەوەش ببوە دیاردەیەكو ناشاردرێتەوە. چوار ساڵ ماوە دان بەبەعسو شەڕ وەستان هەلێكى لەبار بوو توانیان زۆر لەسەرخۆ پڕۆژەكانى خۆیان بە ئارەزوى خۆیان دابڕێژن بۆ لێك ترازاندنى ڕیزەكانى پێشمەرگە، بەعس ماوەى دا بە بەرپرسانى پارتىو كارى دانە دەست، ئەوانیش وایان دەزانى ڕژێمى بەعس بەڕاستى لەگەڵیان ڕێك كەوتووەو ئیتر ئەوان بەو پلەو پایە گەیشتوونو ئەو پلەو پایەیان هەر دەمێنێ ! هەرگیز بیریان لەوە نەدەكردەوە كە ئەمە دانەخۆرەیە!! ئەوەى كەوتە بەرچاوو بەدیاركەوت پلەو پایە واى لێكردن ئەو دەردەسەرىو زەحمەتەى جەماوەریان لەیاد بچێ ئاواتو مەرامى خەڵكیش پشت گوێ خرا تا تەواو خەڵكیان بێزارو نیگەران كرد، بەكردارى ناپەسند هەڵ دەستانو جیاوازیان خستبووە ڕیزى كۆمەڵو لەڕێگاى ئەو جیاوازكاریە هەڵسوكەوت لەگەڵ ئەو خەڵكە دەكرا كە هەموو كاتێك لەگەڵیاندا بووە لە شۆڕشو داواكاریەكانیشیان پشت گوێ دەخران، ئەمە زیانێكى گەورەى بە(پارتى) گەیاندو واى لێهاتبوو ئەگەر فەڕاشێك دابمەزرابوایە دەبوایە ببێ بە (پارتى) ئەگینا وەرنەدەگیرا، هەرگیز بیر لەوە نەدەكرایەوە ئاخۆ ئەوە بەكەڵكە یان نا؟ ئەوە كێیەو مەرامى چیە؟. خاڵە پڕشنگدارەكە ئەوەیە خۆڕاگرىو خواستى شۆڕشگێران ملیان بە بەعس شۆڕكردو وایان لێكرد دان بە مافى كوردا بنێتو ئۆتۆنۆمى بدات بە كوردستانى عێراق، كە بێگومان ئەوە دەسكەوتێكى زۆر گرنگو بەرز بوو كە كورد بە دەستى هێنا، لە ڕووێكەوە بەعسى شۆڤێنى ڕەگەز پەرست ناچار كرا كە ئۆتۆنۆمى بە كورد بدات ئەگەر چى لەلاى خۆیەوە فرتو فێڵ بوو، بەڵام ئەو دەنگە بە جیهان ڕاگەیەندرا، ئەوەى دیار بوو بەعس لەو ڕێك كەوتنە دوور بین بوو ئەویش بەوەى دەركەوت یەك لە خاڵەكانى ڕێك كەوتنەكە ئەوەبوو دەبوایە هەموو فەرمانبەران بگەڕێنەوە سەركارەكانیان كە ئەمەش بەعس بۆ مەرامێكى تایبەتى خۆى جێبەجێى كرد ئەویش لە ڕێگاى ئەوانەوە بەڵكو بتوانێ لە پیلان گێران دەست بەكار بێت، ئەوانەى لە نوێشەوە دادەمەزران دەبوایە لە ڕێگاى پارتیەوە بێت، چوار ساڵ ڕێگا درا بە بەعس لەو ماوە درێژەدا چۆن ناتوانێ ئەوەى مەرامیەتى جێ بە جێى نەكات، پیاوەكانى بەعس زۆر بە ووشیارى كەوتنە جوڵانەوەو توانیان ڕیزەكانى پێشمەرگە لێك بترازێننو پیاوەكانى خۆشیان بنێرنە ناو ڕیزى چەكدارەكانى كورد بۆ كاتى پێویستیان، خەڵك ئەوەیان باش دەزانى، بەڵام كەس گوێى لە قسەى ئەوان نەدەگرت، پارتى هەرزوو هاوسەنگەرەكانى پشت گوێ خستو ڕێگاى بۆ خۆش كردن لە گۆرەپانەكە بە ئارەزووى خۆیان تەراتێن بكەن، ئەو خوێن ڕێژانە كە زانیان دەتوانن بە كارى دەست درێژى هەڵبستن هەوڵیاندا بۆ لەناو بردنى سەرۆكى شۆڕشو سەركردەى هێزە چەكدارەكانى كورد(بارزانى) لە ڕێكەوتى (29/9/1971) لە حاجى ئۆمەران لە ڕێگاى ناردنى چەند مەلایەك، بەڵام سەرنەكەوتن، بەعس نیازى وابوو بەلەناوبردنى (بارزانى) ئۆتۆنۆمیەكە پێش ئەوەى چوار ساڵەكە تەواو بێت پشتگوێ بخرێت.

دواى ڕێك كەوتنەكە زۆرى پێ نەچوو پارتى داواى لە شیوعیەكان كرد چەكدارەكانیان لەسەر ڕێگا گشتیەكان دوور بخەنەوە دەترسن بەعس ناڕازى بێت لەبەرئەوەى دژى ئێوەن! لە هەمان كاتیشدا لە خوارووى عێراق خەڵكێكى زۆر بە كۆمەڵ ڕایان دەكرد لە دەستى بە عسیەكان دەهاتنە كوردستان، بنكەكانى حزبى شیوعى پڕ بوبوون لە ڕاكردوەكان. لە دواى ڕێك كەوتنى ئادار حزبى شیوعى كەوتە دەستو بردو خۆ كۆكردنەوە بۆ بەستنى كۆنگرە لەوكاتوساتەشدا بوو خەڵكێكى زۆرى خوارووى عێراق لەبەر زەبروزەگو ڕاوەدونان بەرەو كوردستان ڕایان دەكردو دەگەیشتنە بنكەكانى پێشمەرگە. لە سەرەتاى هاوین (كریم ئەحمەد) بەرپرسى هەرێم لە (دەرگەڵە) داواى لێكردم كەلە شوێنێكى بەلاوەو دوورلە ڕێگاكانى هاتوچۆ چەند كەپرێكو ساباتێكى گەورە دروست بكەین، پێى گوتم دروست كردنى ئەو كەپرو ساباتە بۆ بەستنى كۆنگرەیەو زۆر نهێنیەو نابێ دەربچێو تەنها لاى خۆت بمێنێ، بۆ دۆزینەوەى شوێنێك چووینە گەڵى سەرەوەى گوند لە (كونێر) لە نزیك كانى (فەقێیان) شوێنمان دەست نیشان كردو لەوكاتەوە دروست كردنى كەپرو ساباتى خستە سەرشانى منو پارەى پێدامو كارەكانى بەمن سپارد، بێگومان دروست كردنى چەند كەپرێك بۆ میوان بوو ساباتە گەورەكەش بۆگۆنگرە بوو، هەروەها پارەى كڕینو دابین كردنى خواردنیشى پێدام لەگەڵ دیاریكردنى چەند ئافرەتێك بۆ نان كردنى ڕۆژانە، هەر بەو شێوەیەش گواستنەوەى نوێنەرەكان لە حافیز بۆ شوێنى كۆنگرە بەمن سپێردرا.

هەرلەوكاتەوە دەست بەكار بوومو بۆكاتى دیاریكراو هەموو شتێك سازو ئامادە بوو، پەیتا پەیتا نوێنەرەكان دەگەیشتن، ئەو نوێنەرانە كە دەهاتن لە ژێر ناوى ڕاكردوەكانەوە دەگەیشتنە شوێنى كۆنگرە لە سەرووى گوندى دەرگەڵە لە (كونێر).

كۆنگرەى دووەمى حزبى شیوعى زۆر بە نهێنى بەسترا بە ماوەى چەند ڕۆژێك كۆتایى بەكارەكانى هێناو لە دواى بڵاوكردنەوەى بەڵگەنامەكانى كۆنگرە زاندرا كە كۆنگرە بەستراوەو كۆتایشى هاتووە، میوانەكانیش بە نهێنى بڵاوەیان لێ كردوو گەڕانەوە شوێنەكانیان بەبێ ئەوەى كۆسپ بخرێتە پێشیان، هەربەو شێوەیەش لە ئایارى (1969) كۆنگرەى یەكەمى هەرێم لە دەرگەڵە بەسترا لەو بنكە تەندروستیەى لە سەرەوە باسى كراوە كە كلیلەكانم دایە دەستى (جلال دەباغ) بۆ بەستنى كۆنگرەكەو ئەوەى لە تواناشدا هەبوو هاوكاریمان كرد تا كاتى تەواو بوونى كۆنگرە. ئەوەى دیاردەیە وەك لە سەرەوە نوسراوە هەر لەسەرەتاى ڕوو وەرگێڕانى كاربەدەستانى (عبدالكریم) ڕۆژانى كودەتا ڕەشەكەى(14ى ڕەمەزانى خوێناوى 1963) تا ڕۆیشتنم بۆ (بەغدا) لە كۆتایى (1973) ئەوەندەى لە توانامدا هەبوو لە گشت ڕێكەوە وێڕاى منداڵەكانم یارمەتى دەرى ئەو حزبە بووین كەسیش ناتوانێ ئەو ڕاستیە بشارێتەوە هەر لە سكرتێرى یەكەمیانەوە تا بچوكترین ئەندامیان ئەوانەى لە (دەرگەڵە) بووینە لە نێوان ساڵانى (1963 تا 1973).

ئەوەى دیارەو ناشاردرێتەوە هەر لەو ڕۆژەى دەستم دایە چەكو لە ڕیزى هێزى لە شكرى (سلێمان بەگ)ى باوكم دابووم هەردەم پارێزەرى شیوعیەكان بویمە بەكردەوە وەك لە سەرەوە باس كراوە، هەر لەسایەى چالاكى دەستو بردى من ئەو ڕێكخراوەى لە دەرگەڵەو دەوروبەرى هەبوو لە هیچ شوێنێكى تر نەبوو، ئەو چالاكىو دەستو بردە ببوە كۆسپو دڵى زۆرى كادیرانى خستبوە لەرزین هەر ئەوش واى كرد كادیرە بێ تواناكان بە هەموو توانایەكى لە رزۆكیانەوە كەوتبونە بەربەرەكانێ لەگەڵ من لەبەر ئەوەى ملكەچى فەرمانەكان نەبووم بە چاو بەستى لەبەر ئەو ڕاستیە بووین بە(مازى كەرى كون دەپاشۆڵى) ئەوەش ئەوە دەگەیەنێ كەوا بەرپرسانى سەرەوە گوێیان لەو ڕاپۆرتانە نەدەگرت كەلە خوارەوە بۆیان دەچوون لەلایەن خەڵكانى دڵسۆزى حزب، چونكە ئەوەى دەكرا دوور بوو لە هەموو خاڵەكانى پەیڕەوو پرۆگرام. ئەوەى جێگاى سەرسوڕمانم بوو دەمدیت كاتێك نائب عەریفێك یان باش چاوەشێك ڕاى دەكردو دەهاتە یەكێك لە بنكەكان گەرمتر بەپیریەوە دەچوون لەوەى مامۆستایەك یان یەكێكى ڕۆشنبیرى هەست بەرز بهاتبایە بۆ لایان، ئەمە چى دەگەیەنێ؟ بەڵگەش بۆ ئەم ڕاستیە ئەوەیە ئەوەندە ساڵانە لەگەڵ ئەو حزبە بووم زۆریان لە كادیرە بەرزەكان نەیان دەزانى كە دەرچوى زانكۆم ! تا ئەو كاتەى گەڕامەوە وەزیفە ئەوكاتە دەیان گوت: (چۆن زرار مامۆستایە؟!)

ئەوەى بۆم بەدیاركەوت ئەگەر نائب عەریفێك یان باش چاوەشێك بوامە زۆر باشتر دەناسرامو زیاتریش ڕێزم لێ دەندرا لەبەرئەوەى ئەوان بە نەزانىو چاوبەسترایى ملكەچى كادیرە بەرپرسەكاننو باش دەزانن پۆستاڵ لێك بدەن، بێگومان پیاوى ڕۆشنبیر چاوپۆشـى لەكارى ناپەسندو ناڕەوا ناكات بۆیە لەلاى ئەوان مرۆڤى ووشیارو چاوكراوە پەسند نەبوو، بەڵگەشم ئەوەیە ئەوەندە ساڵانەى لە ڕیزى ئەو حزبە بووم بۆ چەند جارێك دوور خراومەتەوە، تەنها لەبەر ڕوبەڕوبونەوەى كاروكردارى ناپەسندى بەرپرسانى بێ تواناو خۆپەرست، هەرچەندە زۆریش لێیان ناڕازى بووم، بەڵام ناچار دەبوایە لەگەڵیان بڕۆم، چونكە من خاوەن بیروباوەڕ بووموئەو دروشمانەى كە ئاواتى من بوون ئەوان بەرزیان كردبۆوە.

وەك بە دیاركەوت لە بەهارى (1971) گەڕانەوە سەر ئەو ڕایەى كە پێویستە خانوێكى سەربەخۆ دروست بكەن بۆ بارەگاى هەرێم، دەست كرا بە كۆكردنەوەى كەلو پەلوكەرەستەى خانوو بۆ شوێنى دروست كردنى خانوەكەش (گردى هەمزە بەگ) دەست نیشان كراو دەست كرا بە دروست كردنى خانوو، بێگومان خانوێكى زۆر گەورە دروست كرا لە دەوروبەرى خانوەكەش جۆرەها داروبەر چەقێندران هەرچوارلاشى پەرژین كراو ئاویشى بۆ ڕاكێشرا بە بۆڕى، ئەو خانوە شوێنى ڕاگەیاندنى هەرێمى تێدا بوو ڕۆژنامەى(ڕێگاى كوردستان) لەوێ دەردەكراو بڵاو دەكرایەوە لەگەڵ نوسینەكانى تر.

كۆنگرەى مامۆستایان ساڵى 1972

پێش نیوەى ساڵى (1972) دەنگو باسى بەستنى كۆنگرەى مامۆستایان بڵاوكرایەوە وا بەدیاركەوت بەعس هەوڵى دەدا لە هەڵبژاردنى یەكێتى مامۆستایانى كوردستان دەورى هەبێت، بێگومان (پارتى)ش باش دەیزانى شیوعیەكان لە ناو مامۆستایان جەماوەرێكى باشیان هەیە، ئەوانیش بە نیاز بوون لە دەورى شیوعیەكان كەم بكەنەوە، بۆ ئەوەى بەتەنیا بڕۆنە گۆڕەپان. بۆ ئەو مەبەستە (فرنسۆ هەریرى) ئەوكاتە كرابووە، قائمقامى(گەڵاڵە) دەستە دەستە مامۆستایانى بانگ دەكرد بۆ لاى خۆىو هانى دەدان دەنگ بدەن بە لیستى (پارتى)و لە(شیوعی)ەكان دوور بكەونەوە، لەوكاتە مامۆستایانى دەرگەڵەشى بانگ كردبوون من نەچووم دەمزانى دەكەومە گفتوگۆ بۆیە وام بە باش زانى نەچم، دیاربوو زۆر قسەى كردبوو گوتبوى: (با زرار نەچێت بۆ هەولێر چوونى جێگاى مەترسیە، حسێنى خدرئاغاى بزانێ بە گرتنى دەدات لەبەر ئەوەى لەگەڵ عزەت نێوانیان خراپە!!) قسەكانى ناوبراو واى لەو مامۆستایانەش كردبوو كە لایەنگرى ئێمەش بوون داوام لێ بكەن كە نەچم بۆ هەولێر، چونكە مەترسى دەبێ ! من دەمزانى ئەو پروپاگەندەیە چیەوچى لە دواوەیە ! ئەوان دەیانزانى من لە ناو مامۆستایان تا چ ڕادەیەك دەوردەبینم بۆ ئەوەیان بوو بەڵكو بترسێمو نەچم بۆ كۆنگرەى یەكێتى مامۆستایان، بەڵام من گوتم: (ئەگەر بزانم لە گەلى على بەگیش دەكوژرێم دەبێ هەربچم نابێ لە توێژى خۆم كە مامۆستایانن دوور بكەومەوە). ئەوەى پێم ڕاگەیەندرا پێش بڕۆین بۆ كۆنگرەى یەكێتى مامۆستایانى كوردستان ئەوە بوو كە ڕێك كەوتنێك بووە لە نێوان پارتىو شیوعیەكانو چەند خاڵێكى تێدا دیاركرابوو بە تایبەتى ڕێك كەوتن بوون لەسەر لیستێكى هاوبەش بۆ كۆنگرەى گشتى لە بەغدا، لە كاتێكا گەیشتینە هەولێر بۆ ڕاپەڕاندنى كارەكان، لەیەك دوو دیدەنى بەشدار بووم شەوێك لە ماڵى (مامۆستا تاهیر) لە ئازادىو شەوى دوایى لە ماڵى (مامۆستا ئەحمەد شێخۆ) لە ڕۆناكى، هەروەها لەگەڵ سەرۆكى یەكێتى مامۆستایان(كمال غەمبار)و ئەوانەى لەگەڵى بوون دانیشتین دەربارەى كۆنگرە قسەو باسمان ئاڵوگۆر كرد، ناوبراو ڕایگەیاند كە (محمەد ئیسماعیل) نوێنەرى پارتی بەرپرسى مامۆستایانى پارتیە بەو ڕێكەوتنەى نێوان (پارتىو شیوعى) ڕازى نیەو كۆسپ دەخاتە پێشمان!

لە كاتى دیاریكراو كۆنگرەى یەكێتى مامۆستایانى كوردستان لە هۆڵى (گەل) لە هەولێر بەسترا، كۆنگرە ماوەى سێ ڕۆژ بەردەوام بوو، لە كۆتاییدا بۆمان دەركەوت كە بەڕاست (محمد ئیسماعیل) بەو ڕێك كەوتنەى سەرەوە ڕازى نەبوو كە ئەوەى لە ڕێك كەوتنەكەدا دیاركرابوو پێمان بدرێت، كە هەڵوێستى ناوبراومان بینى زۆر بە توندى بەرپەرچمان دایەوەو پێمان ڕاگەیاندن ئێمە دەكشێینەوەو نایێن بۆ بەغدا، بۆ ئەو مەبەستە بڕیاردرا چەند مامۆستایەك دیاربكرێنو بڕۆن لەگەڵ بەرپرسانى پارتى دابنیشن بۆ ئەم كێشەیە، ئەوە بوو سێ مامۆستا دەست نیشان كران (ڕەئوف زوهدى) نوێنەرى مامۆستایانى سلێمانى و(زرار سلێمان بەگ) نوێنەرى هەولێرو مامۆستا (عبدالرحمان) نوێنەرى دهۆك، ئەوكاتە(سامى عبدالرحمان و سالح یوسفى) هاتبوون بۆ چاودێرى كۆنگرە، ڕۆیشتینە لاى (سامى) لە میوانخانەى (هەورەمان) ناوبراو خەریكى ڕیش تاشین بوو، ئێمە هەڵوێستى (محمد ئیسماعیل)مان پێ ڕاگەیاندو پێمان گوت: (ئێمە ناڕەزامەندى خۆمان ڕادەگەیەنین كە بەو شێوەیە ڕێك كەوتنى سەرەوە پێ شێل دەكات، ئەگەر بەو شێوەیە بێت ئەوەى دەیڵێت ئەوا ئێمە دەكشێینەوەو بەشدارى لە كۆنگرەى گشتى بەغدا ناكەین)، سامى گوتى: (چۆن دەكشێنەوە ئێوە حزبین دیارە دەتانەوێ ڕێك كەوتنەكە تێك بدەنو كۆنگرە نەكرێت!) منیش گوتم: (نەخێر محمد ئیسماعیل بە ڕێك كەوتنەكە ڕازى نیەو ڕێزى ناگرێ نەك ئێمە، ڕاستە ئێمە حزبین، بەڵام بەشى زۆرى جەماوەرى مامۆستایان حزبى نین بۆیە حزبیش ناتوانێ لە بەرژەوەندى مامۆستایانمان دوورمان بخاتەوەو ناچارمان بكات بەرژەوەندى زۆربەى زۆرى مامۆستایانمان پشت گوێ بخرێت)، كە (سامى عبدالرحمان) بینى ئێمە توندین تەلەفۆنى بۆ مقدم (عزیز ئاكرەیى) كردو پێى گوت: (وەرە برادەرانى شیوعى هاتوون دیارە لەگەڵ محمد ئیسماعیل لێیان بووە بەكێشەو نەگەیشتونەتە یەك)، دواى ئەوەى (مقدم عزیز) هات شتەكەمان بە ئەو ڕاگەیاند ئەوەبوو ناوبراو بانگى كردبوو، دیاربوو پاشەكشەى لە هەڵوێستەكەى كرد. دواى چارەسەرى ناكۆكیەكان نوێنەرانى هەردوو لامان لە كاتى دیاریكراو بەرەو بەغدا ڕۆیشتن، شەوى دووەم لە بەغدا لە میوانخانە لەگەڵ (نامیق خوڕشید) كەوتمە كێشە، ئێمە نوێنەرانى شیوعى لە مەترسى دابووین كەچى ناوبراو ئێوارەى ئەو ڕۆژە بە سەرخۆشى لە ناو میوانخانە دەگەڕاو داواى لە مامۆستایان دەكرد هەریەكەى سێ دینارى پێبدەن گوایا پیتاك بۆ حزب كۆدەكاتەوە بێ ئەوەى پرس بەكەس بكات، كاتێك هاتە ئەو ژوورەى ئێمەى لێبوین (منو كمال غەمبارو سلێمان شاكرو ئەنوەر سلێمان) دیاربوو وەك بەرپرسێكى حزبى دەدوا منیش پێم گوت : (كێ ڕاى سپاردى بەوكارە هەڵبستى؟) ناچار بووم دەرم كردە دەرەوە، لەبەر ئەوەى پێش بگەڕێینەوە میوانخانە ئێوارەى ئەو ڕۆژە لە نزیك پردى هەڵواسراو (نامیق ئەفەندى)بە دەمانچە تەقەى كردبوو هیچیان پێ نەگوتبوو ئێمەش لە مەترسى دابووینو بەترسەوە دەگەڕاین، ئیتر لەوكاتەوە تەواو بووە جێگاى شكو گومان بۆیە بڕیارماندا لەكاتى گەڕانەوەمان بۆ هەولێر لێى بدوێین. ئەوەندە ڕۆژانەى لە بەغدا بووین ئەوەى جێگاى ڕەزامەندىو دڵخۆشیمان بوو دوو جار لەگەڵ (كمال غەمبار و محمد على)خوارزاى كاك (هەمزە عبدالله) ڕۆیشتینە ماڵى ناوبراو، بێگومان كاتێكى خۆشمان لەگەڵى بەسەربرد.

كۆنگرەى مامۆستایان لەبەغدا توشى گیروگرفت بوو، بەعس لەوكاتەوە دەیویست ناوى یەكێتى مامۆستایانى كوردستان نەمێنێو بكەونە ژێر دەسەڵاتى بەغدا، ئەوەى بەعسى زۆر پێ تەنگاو ببوو مامۆستایانى كوردستان داواى گەڕانەوەی برا (فەیلیەكان)یان دەكرد بۆ سەر جێو ڕێى خۆیان، بۆ ئەم مەبەستە ڕوون كردنەوەیەكى دووروو درێژیان دایە كاربەدەستانى بەعس.

كە لە بەغدا گەڕاینەوە هەولێر ڕوونكردنەوەیەكمان دەربارەى هەڵوێستى (نامیق خورشید) دایە بەرپرسانى حزب بە ناوى(كمال غەمبارو زرار سلێمان بەگو ئەنوەر سلێمانو سلێمان شاكر) كردارەكانى (نامیق)مان تێدا دیاركردنو ئاگادارمان كردن كەوا ئەو پیاوە جێگاى گومانەو پیاوى بەعسە. جیا لەو ڕوونكردنەوەیە من خۆشم لەگەڵ بەرپرسى حزب لە هەولێر(مام قادر) كەوتمە كێشەو مشتومڕ لە سەر هەڵوێستى (نامیق)و كردارەكانى، ئەوەى بەدیاركەوت زۆرى بەسەرنەچوو ئەوەى دەربارەى ناوبراومان نیشاندا بوو هەمووى ڕاست دەرچوو، كە لە بەغدا گەڕاینەوە ڕۆژێكى زۆر تەڕ بوو هەر لە(كەركوك) بەفر دەبارى تا گەیشتینەوە هەولێر، كە گەیشتینەوە هەولێر پێیان گوتین ڕێگاى (ڕواندز) گیراوەو ئەوەندە بەفر باریبوو دوو ڕۆژ لە هەولێر ماینەوەو نەمانتوانى بگەڕێینەوە، كە ڕێگاى (گەلى عەلى بەگ) كرایەوە ڕۆیشتینەوە (ڕواندز)، پێش ئەوەى لە هەولێر بگەڕێینەوە بیستبووم (وەهاب ئاغا) مردوە، مامۆستا (دلاوەر)ى براى لەگەڵ ئیمەدا بوو لەكۆنگرە، دڵم نەهات پێى بڵێم كاك (وەهاب) مردووە، هەربەم شێوەیەش دوو ڕۆژ لە (ڕواندز) مامەوەو نەمتوانى بڕۆمەوە دەرگەڵە، ئەوەندە بەفر كەوتبوو ئەو ڕۆژەى گەیشتمە حافیز هەر لەبەیانى لەوێ دەركەوتین دوو پێشمەرگەم لەگەڵ بوون ئێوارە بە درەنگەوە گەیشتنەوە گوند.

ئەوەى زۆر خۆش بوو باوكى شوان (قادر ڕشید) باسى بەفر و ئەو ڕنوەى بۆ گێڕامەوە ئەوەى بەسەر ماڵى باوكم دا هاتبووە خوارەوەو دەورى (خلیل بەگ چى بوە؟).

(خەلیل بەگ) گەنجێكى كورتە باڵا بوو، ناوبراو شیوعیەكى زۆر دڵسۆز بوو لەسەر بیروراى خۆى بەردەوام لەگەڵ (ئەبو شوان) دەدوا، ڕۆژێك (ئەبو شوان) پێى گوت (خەلیل بەگ غەمت نەبێتو شكى تێدا نیە نۆرەى منو تۆش دێت، دەبین بەئەندامى ئەنجومەنە كارتۆنیەكەى داندراوى بەعس!) خەلیل بەگ پەست بوو، یەكسەرگوتى: (قسەى قۆڕ توخوا ئەوەى نیشتمان پەروەر بێت لەگەڵ ئەو فاشیانە دادە نیشێ؟) ئەبو شوان گوتى: (باوكم ئەوە حزبمان لەگەڵیان دادەنیشێ، ئێمە چى بكەین) خەلیل بەگ زۆر بە ڕووگرژىو توڕەیى گوتى: (كاكە ئەگەر نۆرەمان هات تۆ بڕۆ من لەگەڵت نایەم) ناوبراو بە توڕەیى هەستاو ڕۆیشت، پێمان نەگەڕایەوە.

ڕووداوەكانى ساڵى 1973: لە سەرەتاى ساڵى (1973) لە بارەگاى هەرێم لە دەرگەڵە لە خانوە نوێیەكە دەورەى كادیران كرایەوە بۆ پەروەردەو پێگەیاندنى كادیر، كۆمەڵێك مامۆستاى پایەبەرزو بە توانا هاتنە (دەرگەڵە) دووسێ یەكیان پلەى دكتۆرایان هەبوو وەك (دكتۆركازم حبیبو نەمیر عانى) ئەوجا یەكێك كرابووە بەرپرسى ئەم خولە بەرزە بەناوى عمر الیاس (ئەبو ریاز)، ناوبراو ئەفسەرێكى سوپایى بوو ڕاى كردبوو ئەو كارەى پێ سپێردرابوو، لە ڕاستیدا كارى ئەو نەبوو!

بەڵێ لە هەموو لایەكەوە بۆ ئەو خولە كادیر هاتبوون لە جۆرەها كادیر، ئەوەى دەمەوێت دیارى بكەم ئەوەیە شەوێك درەنگ بوو هاتن بە دوامدا كە بڕۆمە بارەگا، چونكە ڕوداوێكى ناخۆشى ڕویداوەو دوورنیە ئەو ڕووداوە زیاتر پەرەبسێنێو ئاڵۆزتر ببێت، بەپەلە ڕۆیشتم بینیم یەكێك لە بەشداربوانى خولەكە كە بەغدایى بوو لەگەڵ كارمەندى بارەگا (عبدالله ڕوستایى) بە گژیەكدا چووبون، وا دیار بوو كارەكە بەوە گەیشتبوو بەمامۆستایەكانیش نەیانتوانى بوو پێكیان بێننەوەو بڕیارێك وەربگرن، (ئەبو ریاز)یش فەرمانێكى سەربازى دابووكە دەبێ هەر ئەم شەوە بڕواتو لەبارەگا نەمێنێ! (عبدالله) بە فەرمانى (ئەبو ریاز) لەبارەگا دانەندرابوو، لەبەرئەوەى پێى گوتبوو: (كێ منى لێرە داناوە با ئەو پێم بڵێ لێرە بڕۆ) ئەبو ریازیش وەك پیشەكەى خۆى هەر بەردەوام بووە لە سەر هەڵوێستەكەىو داواى كردبوو كە دەبێ هەر بڕوات.

كاتێك گەیشتمە ئەوێ بە ماوەیەكى كورت توانیم پێكیان بینمەوەو هیچ لە گۆڕێ نەمێنێو ناردم بە دواى(ئەبو ریاز)دا كە هات بینى كەوا ئەوانە پێك هاتونەتەوە زۆر بە توڕەیى دەیگوت: (بڕیارم داوە دەبێ عبدالله بڕواتو نابێت لێرە بمێنێ)، بەڵام كە دیتى بەرپەرچى دراوەو فەرمانى سەربازى ناخوات ناچار بوو بە پێكهاتنەوەكە ڕازى ببێت.

میواندارى: لە هاوینى (1973) ڕۆژێك (ئەبو حكمت) بەرپرسى ئەوكاتەى هەرێمى حزبى شیوعى عێراقى هاتە لامو گوتى: (هاوڕێ، ئەوا مام جلالو برادەرەكانى ئەوم بانگ كردوەو دێنە ئێرە، خۆت دەزانى لە بارەگا ئەو ئازادیەمان نابێت كە دەمانەوێت، لەبەرئەوە بەباشى دەزانم كە ئێمە هەموو پێویستیەكانى میوانداریەكە بهێنینو لەماڵى ئێوەش بۆمان ئامادە بكرێتو هەرلەوێش دادەنیشین)، لە ڕۆژى دیاریكراودا كاتژمێر دەى بەیانى (مام جلالو عمر دەبابەو على عەسكەرى) لەگەڵ سێ چەكدار گەیشتنە دەرگەڵەو لەماڵى ئێمە دابەزین، لە دواى پشوێكى كورت ڕۆیشتینە بارەگا بەڕێگاى ناو باخچەكاندا سەركەوتین، ماوەیەك لە بارەگا دانیشتین لەگەڵ پێشمەرگەكانى بارەگا قسەیان كردو وەڵامى هەندێ پرسیاریان دانەوە، بە تایبەتى دەربارەى گەڕانەوەیان، لە دواییدا بەرەو گوند گەڕاینەوە لە ناو گۆڕستانى (غەریبۆكان) گەیشتینە مامۆستایانى گوند كە هاتبوونە دیدەنى (مام جلال)و هاوڕێكانى، لە دواى بەیەك گەیشتن (مام جلال) زۆر هەوڵى دا كە بگەڕێنەوە بارەگاو لەگەڵیان دابنیشێ، بەڵام مامۆستایەكان گوتیان ئەوا ئێوەمان بینى سوپاستان دەكەین، ئەوان بە ڕێگاى (ئاوەڕێژ)دا گەڕانەوە گوند ئێمەش بە ڕێگا (قافلى)دا گەڕاینەوە ماڵى خۆمان، مامۆستایەكانیش ئەمانە بوون (شەهید تەحسین محمد، حسێن ئەفەندى، خلیل ئەحمد بەگ، شێرزاد سلێمان بەگ، حاجى خلیل حاجى) ئەمانە هەمویان مامۆستایانى قوتابخانەى دەرگەڵە بوون.

دەتوانم بڵێم ئەو ڕۆژە زۆربەى كاتەكە لەماڵى ئێمە دانیشتینو قسەو باسێكى زۆرمان كرد لە هەموو ڕووێكەوە، (على عەسكەرى) ڕاستەوخۆ گوتى: (ئەگەر دووسێ ساڵ پێش ئێستا ئەو كاك زرارەم كەوتبایە دەست لەوانە بوو خوێنى بمژم، هەرلەبەر ئەوەى دەیان گوت زرار هەموو خەڵكى قەزاى ڕواندزى كردۆتە شیوعى، بەڵام وا دیارە بە هەڵەدا چووبووم، چونكە نەمناسى بوو وەك ئەوەى ئێستا دەیناسم)، هەروەها كاك (عمر دەبابە) ئەوەى خستەوە یاد كەلە(حافیز) لە ساڵى (1959) لەگەڵ (هەمزە عبداللهو نورى شاوەیس) كە بەیەك گەیشتین ناوبراو گوتى: (بیرو بۆچونى كاك زرار زۆر ڕاست دەرچوو، خۆ سێ ساڵى تەواو نەكرد كە لێك ترازاینو ڕامان كردو كوردستانمان بەجێ هێشت), ئەو ڕۆژەمان زۆر بە خۆشى بەسەر برد.

بەعسو شیوعى: وەك بە دیاركەوت بەعس سودێكى زۆر باشى لەو چوار ساڵەى شەڕ وەستان وەرگرت، لە ساڵى (1973) دەنگوباس بڵاوبوەوە كەوا شیوعیەكان كەوتونەتە ووتوێژ لەگەڵ بەعس وا خەریكن ڕێك دەكەون، لەو ڕێك كەوتنەى نێوان (بەعسو شیوعى)، بەعس دوو ئامانجى ڕەچاو كردبوو. یەكەمیان: بەنیاز نەبوو خاڵەكانى ڕێكەوتنى11ى ئادار جێ بە جێ بكات، دووەمیان: بەعس بەدناو بوو لەناو كۆمەڵگاى ناوەو دەرەوە بۆ ئەو مەبەستە بە پێویستى دەزانى لەگەڵ شیوعیەكان ڕێك بكەوێو زۆر بەئاسانى توانى شوعیەكان لە خشتە بباتو لە پارتیان دوور بخاتەوە بۆ ئەوەى لەكاتى پێویست دەست لە پارتى بوەشێنێو واش پیشان بدات گوایا لەبەرەیەكى یەكگرتودا لەگەڵ شیوعیەكان داواكاریەكانى گەلى عێراق دابین دەكەن، كەچى مەرامى بەعس ئەوەبوو لە ژێرناوى ئەو بەرەیە بێ سەروبنەو پڕوپوچە تاوانەكانى دابپۆشێو بیشارێتەوە، كورد گوتەنى(ئاش لەخەیاڵەكىو ئاشەوان لەخەیاڵەكى تر)، بەعس لەژێر پیلانى فرتو فێڵ توانى پارتى هان بداتو دەست لە شیوعیەكان بوەشێنێ، ئەوەى مەرامى بەعس بوو ئەوە بوو پارتىو شیوعى لەچەند شوێنیك بەگژیەكدا چوونو بەعس لەژێرەوە یارمەتى شیوعیەكانى دەداو هانى دەدان بەتەواوى لەپارتیان دووربخاتەوەو ، زیرەكى بەعس بەوە دەركەوت توانى هەردوو دوژمنانى خۆى ئەوانەى لەناو یەك سەنگەر شەڕى ئەویان دەركردو ملیان پێ كەچ كرد كە بەیانى 11ى ئادار مۆر بكات بەگژ یەكتریان دا بباتو لەیەكیان دوور بخاتەوە، ئەوەیان پێ بكات كەپێى كردن! لەسەرەتاى ئەو بەگژیەكدا چوونەدا مەترسیەكى زۆر پەیدا بوو، ڕۆژێك دیاركرا بڕۆمە ڕواندز لەسەر داواى ڕێكخراو ڕۆیشتم دیاربوو لەماڵى (خدر حوسێن) چاوەڕوانى من بوون (ئەبو دڵشادو وەستا كەریم) لە هەولێرەوە نێردرابوون، ناوبراو پێى ڕاگەیاندم كەهاتوەو چەكى هێناوە بۆ ئەوەى بەسەر شیوعیەكاندا دابەش بكرێت، ئەگەر زیاتریش پێویست بوو بۆتانى دەنێرین.

ئەوكاتە من بەرپرسى لیژنەى بەرگرى هێزى نهێنى بووم، دەبوایە من ئەو چەكە وەربگرم، بەڵام بەئامادەبوونى(خدر حوسێن و حسێن عزیز) ئەندامانى لیژنەى باس كراو بە (ئەبو دڵشاد)م گوت(من ئەوچەكانە وەرناگرم لەبەر ئەوەى تاوانە شیوعى چەكى بەعس هەڵبگرى، ئەو چەكەى بەهەزاران شیوعىو ئازادیخوازى پێ شەهید كراون) لەگەڵ ئەوەش من هەستامو ڕۆیشتم، دیاربوو بەدواى ڕۆیشتنى من دا بەنابەدڵى چەكەكانیان بردبوەوە هەولێر تەنها چەند دەمانچەیەكیان گێڕابوونەوە زۆر بەنهێنى درابوونە چەند كەسێك، لەوكاتانەشدا بوو پڕوپاگەندەى حكومەتى بەعسو ڕاگەیاندنى پارتى یەكتریان خستبووە بەر شاڵاوى ناڕەزایىو لۆمەكردن، وەزع ڕووى لە ئاڵۆزیدا بوو، بەڵام دەنگى پێك هێنانى بەرەى نێوان بەعسو شیوعیەكان لەناو كۆمەڵ بەربڵاو بوو، ئەگەر چى بەشێكى زۆریش لە شیوعیەكان ئەو بەرەیەیان بە پەسند نەدەزانىو دەیان پرسى ئەو بەرەیە لەگەڵ كێ؟!. دەبێ ئەوەش بڵێین لەماوەى ئەو چوار ساڵەى شەڕ وەستان، پارتى ئەوەندە بەساردو سوكى سەیرى شیوعیەكانى دەكرد جێگاى پەرۆش بوو بەو شێوەیە پاڵى دان لەگەڵ دوژمنیان دەست بخەنە ناو دەست واى لێ كردن ئەو بەرە سوكە مۆر بكەن، كە لەشەرمەزارى زیاتر هیچى ترى پێوە دیار نەبوو، ئەوەى ئەوانى پەست كردبوو ئەوەبوو كە پارتى و شیوعى هیچ ڕێزێكیان بۆ ئەو هاوكاریەو ئەو خوێنەى ناو سەنگەرەكانى دژى دوژمنانى كورد دانەنا، ئەو پەستیەش ئەوانى بەرەو هەڵدێر هانداو توشى نسكۆى كردن، بەو شێوەیە پارتیش پشتى چۆڵ كراو بەعس بەمەرام گەیشت، ئەو لەیەك دابڕانەى پارتىو شیوعى ئامانجى ڕەچاو كراوى خواستى بەعس بوو لەماوەى ئەوچوارساڵەى شەڕ وەستان داڕێژرابوو جێ بەجێ كرا.

لە دواى ئەوەى بەعس بەمەرام گەیشت شیوعیەكانى كردە سەرینى ژێر سەرى خۆىو لەگەڵ پارتى كەوتەكێشەو مشتومڕ ڕۆژ بەڕۆژ ئاڵۆزى نێوان پارتى بەعس توندتر دەبوو، وا پێ دەچوو بۆنى هەڵگیرسانەوەى شەڕى لێ بكرێت، تا بەوەگەیشت بەرپرسانى پارتى كەوتنە هەڕەشەو گوڕەشە كە بێ منەتن لە حكومەت ئەویش بەوە بەدیاركەوت لە سەرەتاى مانگى(11ى 1973) دكتۆر محمود عوسمان لە گوندى(ڕێزانى مەلا ئیسماعیل) لە لێدوانێكى درێژ لەگەڵ كادیرەكانى پێشمەرگە گوتى: (ئەگەر ئەوجارە شەڕ دەست پێ بكاتەوە شەڕەكان دەكەونە ناوشارەكانو بە چیمان لێ بدەن بەو چەكەلێیان دەدەینەوە!!) بەڵكو توند تریش دوا، وەك ناوبراو ڕایگەیاند بەهەر جۆرە چەكێك لێیان بدرێت بەو جۆرە چەكەش وەڵامیان دەدەنەوە، ئەوەى دیاربوو ئەو لێدوانەى (د.محمود) بەشێك بوو لەهەڕەشەو گوڕەشە تەنیا بۆ بەرزكردنەوەى وورەى پێشمەرگەكان بوو زیاتر نا!. ئەوەى ئەوان یانى پارتى بەپاڵ پشتى خۆى دانابوو (شا)ى ئێران بوو، كەسى هەست بەرز هەبوو (شا)ى نەناسیبێ، چەند پەناو پشتى كوردە!؟.

ئاڵۆزى و پەشێوى لە ئارادابوو چەند ڕۆژێك لە دواى كۆبونەوەكەى (ڕێزان) لە ڕێكەوتى (12/11/1973) ئێوارەكەى باوكم ناردى بەدوامدا، كاتى چووم لە هەیوانەكە دانیشتبوو منى جیا كردەوەو پێى گوتم: (هەر ئەمڕۆوە تا دوو بەیانى بڕۆ خۆت ڕزگار بكە، دیارە لە شیوعیەكان دەدرێتو چەكیان دەكـەن، تۆش لاى ئـەوان لـە زووەوە تاوانبارى، تواناى پێشانم نەماوە ئەوەى بمەوێت بیكەم، تۆ بەخۆت بڕۆ لەغەمى منداڵەكانت دامەبە، ئەگەر من بمێنم نایێڵم چیان بەسەر بێت، ئەگەر دەرچووى نەكەى بیر لەگەڕانەوە بكەیتەوە.

دەتوانم بڵێم گرانترینو تاڵترین كاتم ئەو دەمەبووكە لاى باوكم دەركەوتم، ئەوەبوو دەمم گیراو هیچ قسەم پێ نەكران ڕۆیشتمە دەرەوە، ئەوەى ڕاستى بێت لەوە دەترسام تووشى دڵ وەستان ببم هەر ئەو دەمە گەڕامەوە ماڵ ناردم لێژنەى ڕێكخستنى دەرگەڵەم كۆكردەوە ئەو ڕاگەیاندنەم پێ ڕاگەیاندنو پێم گوتن (من خۆم نادەمە دەست دەڕۆم)، دیاربوو ئەوانیش لەگەڵ ئەوە بوون هەموومان بەیەكەوە بڕۆین. هەر بەو شەوە نامەیەكمان نووسى بۆ (ملازم ئەحمەد جبورى) ناوبراو لە (بەرسیرین) بوو نامەكەم بە (قادرى حمدئاغا و عبدالله ڕوستایى) ڕەوانەكرد بەمەرجێ بەڕێگاى (بەربۆر)دا ڕۆیشتن كە زۆر جێگاى مەترسیە بەڕۆژ نەك بەشەو، دەبوایە هەر بەوشەوەش بگەڕابانەوە، لەنامەكەدا ئەوەى باوكم پێى ڕاگەیاندم بەڕوونى بۆم نووسى، ئەو شەوە نەنوستم، لاى بەیانى ڕاسپێردراوەكان گەڕانەوە نامەیەكى (ملازم)یان هێنابوو پڕ بوو لەقسەى باوەڕ پێ نەكراوى دوور لە ڕاستى، واى دیاركردبوو كە هیچ لە گۆڕێ نیەو نووسى بووى: (ئەگەر نیازتان وابێت بەچەكەوە بڕۆن بەناوى حزب پێتان دەڵێم ئێمە ڕازى نین، ئەگەر بێن بۆ گرتنتان نابێ ڕابكەن، ئەگەر خەیاڵتان وابێت بەیاخى بوون بڕۆن داوامان لێ بكرێت لەگەڵیان دێین بۆ گرتنتان، نابێت بەكارێكى چەوت هەڵبستن!).

ئەوەى جێگاى سەر سووڕمان بوو، كاتێك نامەى (ملازم)م خوێندەوە بەتەواوى بۆم ڕوون بوەوە كە بەرپرسانى حزبى شیوعى كەس ئاگاى لەكەس نەبوو، بەڵگەش ئەوەیە لە دەربەندیخانو ئەلقۆشو دەشتى هەولێر شیوعیەكان ڕاو دەنێن شەڕیان دەكەن هەڵوێستى (ملازم ئەحمەد)یش بەم شێوەیە بوو، بەڕاستى ئەوەى هەشم بوو نەماو كەوتمە بیركردنەوە گەیشتمە ئەو ئەنجامە، گەلۆ بۆچى خۆم بەهیلاك بدەم كە دەبینم وا لەناو گێژاوى گێرە شێوێنیدا دەسوڕێمەوە؟) بە برادەرانم گوت: (ئەوە نامەى بەرپرسى حزبە نووسیویەتى، ئەگەر ئێوە بەنیازن بەچەكەوە بڕۆن داوامان لێ بكەن بۆ گرتنتان دێین، تكایە بەوكارە هەڵنەستن، ئەوەیە هەڵوێستى حزبە پێ كوتەكەى ئێمە كە لە پێناویدا خۆمان بەكوشتن دەدەین، ئەوەش هەڵوێستى سەرپەرشتكارانە كە دەیبینن، تكایە ئاگادارى خۆتان بن من بەیەكجارى دەڕۆم لەگەڵ ئەو مل كەچانە نامێنم، بەڵام هەر دەشڕۆم).

ئەوەبوو بەیانى ڕۆیشتمە قوتابخانە بەناوى نەخۆشى كتابێكم وەرگرت لەگەڵ (قادرى حمد ئاغا) ڕۆیشتینە (بەرسیرین) كاتێك لە بەرسیرین دابەزین دیاربوو (ملازم ئەحمەدو محمد فەیلى) خەریك بوون بڕۆنە لاى (ئیدریس بارزانى) گۆیا چەند برادەرێك لە دۆڵى ڕۆست گیراون، دەڕۆن بەریان بدەن، لەو بەیەك گەیشتنەدا لەگەڵ (ملازم) دووبارە شتەكانم پێ ڕاگەیاندەوەو پێم گوت (لە دواى خوێندنەوەى نامەكەتان شەوى ڕابردوو هیچ باوەڕیەكم بەكارو كردارى ئێوە نەماوە، لەبەر ئەوە لە ئێستاوە لەگەڵ ئێوەنیم لەبەر ئەوەى بۆم بەدیار كەوت، كە ئێوە دوورن لەو مەرامەى من بەدواى كەوتووم، گەیشتمە ئەو ئەنجامەى باوەڕتان بەئاڵو گۆڕ نیە، بەدەستى خۆتان هەر ڕۆژەى مل كەچى دەسەڵاتێكن، ئەوەى بەدەستەوە مابێت بیرو باوەڕە هیچى تر نەماوە، من دەڕۆم هەر لەبەر ئەوەى نەڵێن زرار لەترسان سەرى بۆ دەسەڵاتى پارتى شۆڕ كرد، ئەگینا نەدەڕۆیشتم، گەیشتومەتە ئەو باوەڕە حزبى شیوعى ڕووى لە شۆڕشگێڕى وەرگێڕاوەو مل كەچى بۆتە بەرنامەى سەركردەكان!).

لە دواى مشتو مڕ لەگەڵ ملازمى ناوبراو ئەوەندە بە گەرمى دەدوا واى دەزانى هیچ لە گۆڕێ نیە دەى گوت: (خۆ ئێمە وەك دەربەندیخانو ئەلقۆش دەستمان نەوەشاندوە لێمان بدەن)، ئەوە بیرو ڕاى ملازم بوو، پێى وابوو هەر بەدەستو نوێژ دەمێنێ، زۆرى هەوڵدا ڕازیم بكات كە هیچ لە گۆڕێ نیە، بەڵام گوێم نەدایە قسەكانى، لە بەرسیرین ڕۆیشتم دەبوایە بڕۆمە (ڕواندز) بەشێكى ماڵم لە (ڕواندز) بوو لەبەر منداڵەكان، چونكە لە قۆناخى دواناوەندى دەیان خوێند، بەڕێكەوتن لەگەڵ ئۆتۆمبێلى دابەش كردنى خۆراكى قوتابیان (خلیل عزیز) بەرپرسى دابەش كردنى خۆراك تا سەرپردى (خەلكان) ڕۆیشتم كە گەیشتینە بازگەى (بەرزێوە) دیاربوو شیوعیەكان بەنیاز بوون بڕۆنە ڕواندزو ڕێگایان نەدەدان، (مام الیاس) وەستابوو منیش ناوبراوم لەگەڵ خۆم برد، لەسەر پردى (خەلكان) دابەزین، چونكە ئەو ئۆتۆمبێلەى ئێمەى پێ چووبوین لای نەدایە (ڕواندز)، وا ڕێك كەوت (مام الیاس) لەگەڵ تەكسیەك ڕۆیشت منیش لەلاى مامۆستایەكانى قوتابخانەى جوندیان مامەوە چاوەڕوانى ئۆتۆمبێلم دەكرد، لەوێ لەگەڵ مامۆستا (دلاوەر محمد على ئاغا) بێشوكى كەوتمە دوان دەربارەى ئەو شاڵاوەى نێوان پارتى و بەعسو شیوعیەكان كە لە ئارادابوو، دیاربوو ڕۆژنامەكانیان لا بوون زۆر بەتوندیان لەسەر یەكتریان نوسى بوو، دلاوەر پرسى: (چۆنى تێ دەگەى، تۆ وورد بینى دەزانى؟) پێم گوت : (برام بۆ مێژوو لەلاى خۆتى بنوسە پارتى و شیوعى هەڵدێرانو بەعس توشى هەڵدرێرى كردنو ڕاست نابنەوە، لەبەر ئەوەى پارتى پاڵپشتى شایەو شیوعیش پاڵپشتى بەعسە، ئەوانەش هەردوكیان دوژمنى هەرە دژوارى كوردن) دیاربوو(دلاوەر) ڕازى نەبوو بەوەى كە گوتم پارتى توشى هەڵدێر بووە، بەڵام پێم گوت: (پشو درێژ بە تەنگاو مەبە ئاخیرە باخ) لەگەڵ كۆتایى قسەكان خواحافیزیم لێ كردنو ئۆتۆمبێلێك پەیدا بوو ڕۆیشتم بۆ (ڕواندز)، لە كاولۆك لە نزیك مستەوسەف دیاربوو قوتابى دواناوەندى (عبداللە چیچۆ) زۆر بە ئاڵۆزى لە(ڕواندز) دەهاتە خوارەوەو چاوى بەمن كەوت لە ناو ئۆتۆمبێل دەستى ڕاوەشاندو ڕۆیشتە خوارەوە، ناوبراو زۆر بە تەنگاوى گوتى: (مامۆستا بۆ كوێ دەچى؟ لە ڕواندز پارتى بەشى زۆرى شیوعیەكانى گرتو بەڕێى كردنو كەس نازانێ بۆ كوێ؟ مەڕۆ دەتگرن! من ڕام كردوە ئەوەى بكەوێتە دەستیان دەیگرن!!) ڕۆیشتمەوە ناو ئۆتۆمبێلو خۆم ئاڵۆز نەكرد بۆ ئەوەى نەزانن ئەو كوڕە چى پێ گوتم، بەسەر كەوتین لە ڕاستى قائمقامیەت هاتمە خوارەوە بەو بیانوەى كە دەڕۆمە دائیرە بۆ ئەوەى ئەوانەى ناو ئۆتۆمبێل هەست نەكەن من لەبەر چى دابەزیم، لەوێ ڕۆیشتمە نەخۆشخانە ئیجازەیەكى حەوت ڕۆژیم وەرگرت، بە ڕێگاى لاپەڕگە چوومەوە ماڵ، كاتێك دایكى شادومان منى بینى بە سەر سامیەوە گوتى: (ئەوە لێرە چ دەكەى وا شیوعیەكان دەگرن بڕۆ خۆت بشارەوە!) لەدواى ئاگادارى دایكى شادۆ ڕۆیشتمە ماڵى (هەڵگورد ئیبراهیم ئاغا)ى جیرانمان، ئەوكاتە چاودێرانى پەروەردەیى (عزالدین فەیزى و لەتیف نادر ئاغا) لەوێ بوون، شادومانیشم نارد ئۆتۆمبێلێك بێنێ بۆ ئەوەى بڕۆمە هەولێر، لەوكاتو ساتانەشدا بەبەردەوامى پۆلیسو چەكدارەكانى پارتى دەگەڕان بە دواى شیوعیەكان، بێگومان ئەوكاتە پۆلیس لە ژێر فەرمانى پارتیدا بوو لە شوێنە كوردیەكاندا، شادومان زوو ئۆتۆمبێلى هێناو هاتە ماڵى (هەڵگورد)و گوتى: (بابە وەرە مێوانمان هاتون) لەوێ ماڵ ئاوایم لە وان كردو دەركەوتمو كچە گەورەكەم (پاكیزە) لەگەڵ خۆم هەڵگرت بە بیانوى نەخۆشى ڕۆیشتم بەرەو هەولێر، ئەوەى پێم بوو تەنها دەمانچەیەكى لامەى بچوك بوو، بڕیارم ئەوەبوو لە هەر شوێنێك ڕام بگرنو بیانەوێت بمگرن تەقەیان لێ دەكەم، ئەگەرچى ئەوەى بەبەردەكەوێتو دەكوژرێت تاوانى نیە، بەڵام ناچار بووم بۆ ئەوەى نەگیرێمو بێ سەروشوێن نەكرێم دەبوایە لەكاتى پێویستدا ئەو كارە بكەم. بەڵام ئەوەى جێگاى خۆشحاڵیم بوو تا هەولێر توشى هیچ نەبووین, لەگەڵ داكەوتنى تاریكى گەیشتینە ناو شار بارانێكى بەتاویش دەبارى، لە چەند شوێنێك دەنگى تەقە دەهات لە پۆلیسەكانى سەر شەقامەكانم پرسى: (ئەو تەقەیە چیە؟) گووتیان (ڕاوە شیوعیە!!).

بەهەمان ئۆتۆمبێل چوومە ماڵى خانەخوێمان (یوسف سەوزەچى)، بەڵام دوو كۆڵان دوور لەماڵیان دابەزیم بە پێیان ڕۆیشتین لەنزیك منارەى چۆلى، لەدواى پشوێكى كورت دەركەوتم ڕۆیشتمە نادى فەرمان بەران، لەوێ چاوم بەمامۆستا(لەشكرى یابە) كەوت ناوبراو بەسەرسامیەوە پرسى (ئەوە لێرە چى دەكەیت؟ خۆ ئەگەر عبدالوهاب ئەتروشى بزانیت تۆ لەهەولێرى دونیات لێ دەنگ دەدات ئەوەندە لەتۆ داخ لە دڵە!.)

پرسیم: (ماڵە نهێنیەكانمان كەسیان تێدا نەماوە چۆڵو هۆڵن، چیان بەسەر هاتووە؟) مامۆستا لەشكر گوتى: (بە دوایاندا مەگەڕێ بڕۆ لە شوێنێك خۆت بشارەوە باشترە با نەگیرێى ...) هەر ئەوكاتە گەڕامەوە ماڵى (كاك یوسف)، بەیانى (شێرۆى) كوڕى ناوبراو چوو (پاكیزە) ى بەڕێ كردەوە ڕواندزو ئۆتۆمبێلى هێناو منیش ڕۆیشتم بۆ بەغدا ماوەیەك لەماڵى (موحسین عەلاوى) مامەوە، ئەوەى باش بوو ئەوە بوو ئەو بروسكەى بۆ گرتنى من لە لایەن پارتیەوە كرا بوو دانەیەكم دەست كەوت لەگەڵ ئیجازەى نەخۆشیەكەم بردن بۆ تەربیەو داواكاریەكم نووسى بۆ ئەوەى بەڵكو لە شوێنێكم دابمەزرێنن، لە دواى چەند ڕۆژێك بەپێى داواكاریم لە گەڕەكى (حەبیبیە) لە قوتابخانەیەك داندرام، هەر لەوێش خانوێكم گرت زۆرى پێ نەچوو منداڵەكانم لە ڕواندز هاتنە بەغدا (عزیز عومەر) بە ئۆتۆمبێلەكەى خۆى ئەوكەلو پەلانەى لە ڕواندزمان هەبوون بۆى هێناینە بەغدا، ماڵەكەى لە دەرگەڵە بوو لەگەڵ خانوەكە دەستیان بەسەرداگرت، كۆمەڵە بزنێكم لاى شوان بوون لە (وارەكۆن) ئەویش لەلایەن پێشمەرگەكان دابەش كرابوون بەبیانوى ئەوەى گۆیا زرار ڕایكردوەو خائینە، وادیار بوو ناوى خانوەكەیان گۆڕیبوو خرابوە سەر ناوى (شێرزاد)ى برام بەبێ ئەوەى ناوبراو ئاگادارى ئەو كارە بێت!.

ژیانم لە بەغدا: بەڵێ ماڵم گەیشتە بەغدا بەڵام هەرلەوكاتەوە توشى ماندوو بوونو بێزارى هاتم، هەرخۆم دەزانم ئەو دەردەسەریە چى بوو كە تێى كەوتبووم، (زەكیە)ى كچم لە نەخۆشخانەى (پورە) كەوتبوو عەرەبیشى نەدەزانى، دەبوایە بەیانیان بیبەم بۆ نەخۆشخانەو لەدواى تەواو بوونى دەوامیش بیهێنمەوە ماڵەوە، بەهەمان شێوە ئیشو كارى بازاڕیش دەبوایە بۆیان بكەم، لە جیاتى دەوامى خۆم.

من لە ناوەڕاستى مانگى (11/1973) چوومە بەغدا هەر لەوكاتەوە تا بەهارى (1974) مشتو مڕو هەڵا لە نێوان پارتى و بەعس بەردەوام بوو، لەوماوەیەدا لەبەر چەند هۆیەكى تایبەت ماڵەكەم لە (حبیبیە) گواستەوە بۆ (بغداد الجدیدە) لەوێ لە دواناوەندى كۆمارى داندرام، بێگومان ئەوێم پێ خۆش بوو، لە كۆمەڵگاى مامۆستایان خانوێكم گرتو تیایدا جێ نیش بوومو نزیكیش بومەوە لە هەندێ برادەرو دۆستى خۆشەویستى وەكو (حەسەنى حاجى تاهیرى ڕواندزى و برایەكەى حسێن و جمال خورشید كۆیى و مامۆستاى بەرێز تحسین محمد ئامێدى نەعمان ئەمین)و چەندانى تریش، بەڕێوەبەرى دواناوەندیەكەمان (خالد سامەرائى) پیاوێكى وشیارو ڕۆشنبیر بوو، ناوبراو ڕیزێكى تایبەتى دەگرتم، لە دواناوەندیەكەمان چەند مامۆستایەكى كوردى لێ بوو (شوكر مستەفاو سامى زاخۆلىو على بامەڕنى) كە ببونە جێگاى خۆشحاڵیم. ئەوەى جێگاى نیگەرانى بوو مشتو مڕى نێوان بەعسو بارزانى ڕۆژ لە دواى ڕۆژ توندترو ئاڵۆزتر دەبوو، خەڵكیش بەگشتى دەترسان نەوەك ببێتەوە شەڕو خوێنێكى زۆرتر بڕژێت. لەوكاتانەدا دەنگ وباس بڵاوبوەوە كەوا (ئیدریس بارزانى) دێتە بەغدا بۆ چارەسەرى كێشەكانیان، بەو نیازەى شەڕ نەبێتەوە، بەیانى كاتێك گەیشتمە قوتابخانە بەڕێوەبەرەكەمان (خالد) بەزەردەخەنەوە پێمى گوت: (مامۆستا زرار ئەوە ئیدریس بارزانى دێتە بەغداو كێشەكە كۆتایى دێتو شەڕ نابێتەوە) لەوەڵامدا پێم گوت: (مامۆستا خالد باوەڕت هاتوە بە هاتنى ئیدریس بارزانى كێشەكە كۆتایى دێت؟!) باش بزانە هیچ گۆڕانكاریەك نابێتو شەڕ هەر دەبێتەوە و ئەو كێشەیە كۆتایى نایەت، ئەو شەڕە دەبێ هەر بكرێت لەبەر ئەوەى بە دەستى ئەوان نیە و لەوان هەورازترە).

لەوكاتەى من دەدوام هەستم دەكرد (خالد) گرژ ببوو وەك بڵێى قسەكانى منى بەدڵ نەبوو، زۆرى پێ نەچوو لە دواى هاتنى (كاك ئیدریس) بۆ بەغداو گەڕانەوەى پڕوپاگەندەى هەردوولا لە دژى یەكتر زیاتر لە پێشان كەوتەوە گەڕ، ئەوجا (خالد) پێى گوتم: (مامۆستا ئەمجارە بۆم دەركەوت كە تۆ مرۆڤێكى ووشیارو دووربینى و باش تێگەیشتوى).

ئەوەى جێگاى وەبیرهێنانەوەیە لەو ماوەیەى لە بەغدا بووم پەیوەندیم بە زۆر لە كوردە ناسراوەكانەوە هەبوو جیا لەوانەى لە سەرەوە ناویان هاتوە، ئەوەى زۆر بەكەڵكم هات (بابكرئاغا)ى پشدەرى بوو، كاتێك چوومە بەغدا ڕۆژێك لەگەڵ (كەریم خان) چوومە لاى لە نووسینگەى پارێزەرى خۆى، ئەو پیاوە بەدڵێكى پاكەوە لەگەڵم دوا، هەر بەودڵە پاكەشیەوە یارمەتى دام لەزۆر ڕوەوە، لەكاتێكدا كرا بەسەرۆكى ئەنجومەنە داتا شراوەكەى تەشریعى، لەوكاتەى هێڕشە خوێناویەكەى سوپا بەرەو كوردستان دەكرا بەیارمەتى ئەو پیاوە توانیم بڕۆمەوە ڕواندزو دەرگەڵە، پێش ئەوەى سوپاى هێڕش بەر بگاتە گوندەكانمان نامەیەكى (بابكر ئاغا)م بۆ بەرپرسى سوپاى هێرش بەر (كەریم حمدانى) برد لە خەلیفان، ڕۆیشتمە لاى ناوبراو ئاگادارى ئەو لیوایەى كرد كە دەڕۆیشتە دەرگەڵەو گوندەكانى دەوروبەرى، لەكاتى تێپەڕ بوون بە گوندەكانى ئێمەدا ئەوخەڵكانەى نەڕۆیشتبوون بۆ ئێران لە مەترسى دابوون، بۆ ئەوەى ئەزیەت نەدرێن ڕۆیشتمە دەرگەڵە یەك دوو ڕۆژ لەوێ بووم هەتا سوپا تێپەڕ بوو، لە دواییدا ڕۆیشتمە حاجى ئۆمەران ڕۆژى (22/4/1975) ڕۆیشتمە (زینوە) لەوێ بووین هەتا ئێوارە چاوم بە (حاجى محمدى برادۆستو عومەرى شێخ عبداللهو مەلا تەهاى شێخ وەتمانى) كەوت، عومەر گوتى: (پێرێ شەو عزەت لاى ئێمە بوو دیار بوو زۆركزو داماو بوو، پێى ناخۆش بوو كە دەڕواتە ئێران، بەڵام ناچاریش بوو، ڕۆژى (23/4) لە حاجى ئۆمەران بووین هەوڵم دەدا نامەیەك بە كەسێكى باوەڕ پێكراو بنێرم، ئەو ڕۆژە بارانێكى زۆر بەتاو دەبارى، شەو لەماڵى (پورە فاتم) ماینەوە شەو لەگەڵ (ێادق حریرى)و منداڵەكانى پوورە فاتم بە (ئەبو غایب)مان ڕابوارد، نامەیەكى درێژم بۆ (عزەت)ى برام نوسى و بۆم بەڕێ كرد، بۆم نووسى (برام ئەو شوێنەى ئێوە پەناتان بۆ بردوە زۆر لە بەعس بە ناموس تر نیە، زۆر دەترسێم بە پیل بەستى تەسلیمى عێڕاقتان بكەنەوە، ئەوجا لەپەنا شیشە ئاسنەكانى بەندیخانە فرمێسك بۆ یەكتر بڕێژین).

لەو گەشتەى بۆ سەرەوەم كرد هاوكاریەكى باش بوو بۆ گوندەكانمان، لەزۆر شتم دوور خستنەوە كە دەستیان لێ نەدرێت، هەر بەوشێوەیە چەند جارى دیكەش سەردانى سەرەوەم كرد بەتایبەتى لەوكاتەى كە پەیتا پەیتا ئاوارەكان لە ئێران دەگەڕانەوە، سەردانى ئەو خزمانەم دەكرد، ئەوانەى دەگەڕانەوە سەرجێو ڕێى خۆیان، ئەوانەى بە درەنگەوەش گەڕانەوە بەڕێ كرانە خوارووى عێڕاقو دابەشى سەر پارێزگایەكان كران.

لەكاتێكدا (بابكر ئاغا) كار بەدەستى دەوڵەت بوو هەستم دەكرد خەریك بوو ڕوو لەهەندێ پڕۆژەى خزمەتگوزارى سوود بەخش بكات، بەڵام ئەوەى بەنیاز بوو لەگەڵ مەرامى بەعس نەدەگونجا، ئەوكاتە زانى ئەوەى بەعس دەیڵێت دەربارەى كورد گۆتەیە كردار نیە! وەك دیار بوو ئەوەندە ڕازى نەبوو لە هەڵوێستى بەعس بەرامبەر كێشەى كورد، بەڵام وەك بڵێیت ناچار بوو لەگەڵیان بڕوات لەبەر ئەوەى ڕاى كردبوو.

ئەوەى جێگاى ڕەزامەندیم بوو لەوكاتەى بووە وەزیر كۆمەڵێك كارى باشى بۆكردم زۆر برایانە بوو، وەك گەڕانەوەى هەندێ لەكوردە دوور خراوەكانو دامەزراندنەوەى هەندێكیان، ئەوەى زۆر گرنگ بوو لەكاتێكى زۆر بەرتەنگ بەهانام هات، بێگومان لەوكاتەى ئاوارەكان كە لەئێران دەگەڕانەوەو بەڕێ دەكرانە خواروى عێڕاق منیش بەردەوام ئەمنى گشتى (امن العام) دەی نارد بە دوامدا، ئەگەر (بابكر ئاغا) نەبوایە ئەودەمە شوێن بزر دەكرام! ئەو پیاوە لە دەستى بەعس نەجاتى دامو هەر بەو شێوەیەش لەكاتى گەڕانەوەم لە ساڵى (1979) بۆ هەولێر بەیارمەتى ئەو نەبوایە ڕێگام نەدەدرا بگەڕێمەوە بۆكوردستان ئەگەر نەبووبامە گوێ بەدەستى بەعس، لەبەر ئەوەى هەوڵێكى زۆریاندا بڕۆمە ژێر باڵیان، بەڵام بۆیان نەكرا بەڵگەش ئەوە بوو(سەعدون غیدان) ناردى بەدوامدا داواى دەكرد بكرێم بەقائمقامى ڕواندز، بەڵام چەند مەرجێكم خستە پێشیان یەك لەو مەرجانە پێم گوتن: (ئەوەى دەكرێتە قائمقام دەبێ بەعسى بێت، منیش حزبایەتى ناكەم، ئەگەر حزبایەتیش بكەم شیوعى بووم دەگەڕێمەوە ناوحزبى شیوعى) ناوبراو بینى مەرجەكان لەگەڵ خواستى ئەوان ناگونجێن وازیان لێ هێنام. دەسەڵاتداریەتى بەعس لە ڕێگاى دارو دەستەكەى هەوڵدەر بوون ڕازیم بكەن لەگەڵیان بڕۆم لەو كاتەى ئەنجومەنە دەستكردە داتاشراوەكەى بەعسە نیەت گڵاوەكان دایان نا زۆریان لە پیاوە مل هوڕە كوردەكان ئەوانەى مل كەچى ڕژێم بوون هەوڵیان دەدا لەگەڵ خۆیان ڕام بكێشنە ژێر بارى مل كەچى، ئەوە بوو بەڕاسپاردەى ئەوان دەیانویست برۆِمە ئەو ئەنجومەنە كارتۆنیە بێ بناغەیەى كە دەست كردى بەعسى دوژمن بەكورد بوو، دوور لە خواستو ویستى كورد بە تێكڕایى.

هەر بۆ ئەو مەبەستەو بەونیازەش (عبیدالله بارزانى) كە تازە كرابوە وەزیر بەتەلەفۆن بانگى كردم بڕۆمە لاى كاتێك ئۆتۆمبێلەكەى خۆى نارد بەدوامدا ڕۆیشتمە لاى لەقسەكانى گوتى: (بڵێ هەرچیەكى داوا دەكەى، ئامادەم بۆت بكەمو دەزانم باوكم غەدرێكى زۆرى لەتۆ كردووەوحەقى تۆى ژێر پێ خستوە من بۆت پڕ دەكەمەوە).

لە وەڵامدا پێم گوت (زۆر سوپاستان دەكەم من هیچم ناوێت لەوە زیاتر ئەوەى هەمە، مامۆستام لە قوتابخانە دەرس دەڵێمەوە، بەحەقى خۆمى دەزانم). ناوبراو قسەكانى بڕیم دەستى كرد بەلۆمەى باوكى دەى گوت: (من باش دەزانم باوكم بەقسەى كێ ئەو غەدرەى لەتۆ كردوە، بەڵام دەبى تۆڵەت بۆ بكەمەوە). ئینجا كۆمەڵێك وشەى پڕو پوچ و نالێوەشاوەى بێڕێزى لە دەم دەرچوون، قسەكانى ناوبراوم زۆر بەپەرۆشى زانى بیرم لەوە نەدەكردەوە بەو شێوەیە بێت!.

ئەگەرچى وەڵامەكەم بۆ ئەوگران بوو گوتم: (یاشێخ من لەبەر باوكت ڕام كردوە و ئاوارەم لەگەڵ ئەوەشدا بەڕاستى نازانم ئێوە بەو شێوەیە لۆمەى دەكەى و بەسوكى ناوى دەبەیت، وام پێ خۆش بوو لەجیاتى لۆمەى باوكت نووسینەك بڵاوبكەیتەوە لەڕۆژنامەو گۆڤارەكان كارێكى پەسند ترەو ناوى ئێوەى پێ بەرز دەبێتەوە).

ماوەیەكى تەواو لەگەڵى دوام داواى لێ كردم لەسەر لیستى ئەو بڕۆمە ئەنجومەنە كارتۆنیەكەى دەستكردى بەعس، بەڵام بەسوپاسەوە وەڵامم دایەوە كەوا (بابەكر ئاغا)و حزبى شیوعیش داوایان لێ كردوم، بەڵام لەتوانام دانەبوو بڕۆم.

ماوەیەك بەسەر ئەو بەیەك گەیشتنەى لەگەڵ (عبیدالله) تێپەڕ بوو، كاتێك زانیمەوە لەیەكێ لەوكەسانەى لاى ئەوبوون لە دواى دەركەوتنى من بەتەلەفۆن لەگەڵ یەكێك لە بەعسیەكان (شعلان) ناوێك دوابوو، پێ گوتبوو: (ئێوە ڕاتان گەیاند كەوا زرار لەبەر بارزانى ڕاى كردوە و وازیشى لەحزبى شیوعى هێناوە، من ناردم بە دواى و لەگەڵى دوام زۆر، ئەوەى لێى تێگەیشتوم زرار لەبەر مەلامستەفا ڕاى نەكردوە، بەڵكو هەر شیوعیەو پیاوى (مەلامستەفا)شە.

بێ شكە ئەو تەلەفۆنەى عبیدالله سوود بەخش بوو بۆ من لەبەر ئەوەى ئەوكاتە (مەلا مستەفا)و شیوعیەكان دژى یەكتربون بێگومان دوانەكەى (عبیدالله) نەگونجاو بوو. چاوم بە كۆمەڵێك لە كەسایەتى نیشتیمان پەروەرو سیاسەتمەدار كەوت، چەند جارێك ڕۆیشتمەلاى (هەمزە عبدالله) دەتوانم بلێم لە زۆر ڕوەوە لەگەڵى دەدوام بە تایبەتى لە بارەى مێژوى بەسەرهاتەكانى سەرهەڵدانى ڕێ ڕەوى كوردایەتى، ئەوەى بۆم بەدیار كەوت ئەو پیاوە وشیارو دوور بینە بەهیچ جۆرێك نایەوێت زیان بەنەتەوەكەى بگات، هەوڵ دەدات دوور بیت لە دوو بەرەكى و نێوان ناخۆشى كۆمەڵگاى كوردەوارى، ئەوەى ڕاستى بێت سودێكى پڕ بایەخم لە دیدەنى و ڕاسپاردەكانى ئەو مامۆستایە زانایە بینى و ئامۆژگاریەكانى بوونە جێگاى ڕەزامەندیم، هەروەها دەبێ ئەوەش بڵێم ئامۆژگاریەكانى ووشیاركردنەوە بوون بۆ ژیانى داهاتووم.

خۆشبەختانە هەر لەماڵى ئەو مرۆڤە بەرێزە چاوم كەوت بەبەڕێز (عبدالرحمان قاسملۆ) سكرتێرى حزبى دیموكراتى كوردستانى ئێران لەوێ یەكترمان ناسى، ناوە ناوەش لەگەڵ (كەریمى حسامى) بەیەك دەگەیشتین چەند جارێك دەهاتە ماڵمان، جارێكیان لەگەڵ (حمدامین سیراجى) هاتن شەوێكى شادمان بەسەربرد، بێگومان لە زۆر شت دواین، بەتایبەتى دەربارەى برایانى دیموكرات دواین كەوا كەوتونەتە ژێر فەرمانى بەعسیە فاشیەكانى دوژمن بە كورد وا بە چاوى خۆیان دەبینن ئەو فاشیستانە بە چ شێوەیەك كورد دەكوژنو دەبڕن، برایانى دیموكرات دەبێ لەو باوەڕەدا بن كە ئەو بەعسە كورد كوژە لەگەڵ ئەوە بێت كورد لەودیو ئازاد بێت! پێم وایە نا، كەوا بێت بۆ بەرژەوەندى خۆیتیان دەست بە ئێوە ڕادەگرن نەك بۆ ئازادى كوردان!

دیاربوو ئاوارەكانى دیوى ئێران گەڕانەوە، ئەوانەى بە بەر لێبوردن كەوتن، بەشێك بەڕێ كرانە خواروى عێراق وەك لە سەرەوەش نیشاندراوە، كۆمەڵێك لە خزمەكانى ئێمەش ڕاپێچى خواروى عێراق كرانو بە پێویستم زانى سەردانیان بكەم، بۆ سەردانیان ڕۆیشتمە زۆر شوێن، لە سەرەتاوە ئێران هەندێكى لە ئاوارەكان دایەوە دەستى حكومەت (جلال بەگ) كوڕى میرى (دەرگەڵە) لەگەڵ ئەوانەدا بوو، عێراقیش یەكسەر بەڕێى كردنە پارێزگاى (دیوانیە) لە شوێنێكى چۆل بەناوى (دەغارە) داندران، چەند جارێك چووین بۆ سەردانیان بۆ ئەوم شوێنە چۆلە، دواى ئەوانیش خەڵكێكى زۆر لە وانەى دەگەڕانەوە یەكسەر بەڕێ دەكرانە خواروو پەرت وبڵاوى سەرپارێزگاكان دەكران، چەند جارێك ڕۆیشتمە (ناسریە)و لەوێش بۆ ناحیەى (بەدحەو ڕەفاعى و ئیسلاح)و لە (دیوانیە)ش (شەنافیە) لە بەغداش (محمودیە)، لە ئەنجامى هاتووچۆم بۆ ئەو شوێنانەى ناویان هاتووە زۆرى نەمابوو توشى نەمان ببم! بێشكە ئەگەر (بابكرئاغا) نەبوایە كارەكە بەوە گەیشتبوو كە شوێن بزر بكرێم.

سەردەمێك لە بەغدا زۆر لە پیاوە ناسراوەكانى كورد هاتوچۆیان دەكردمو دەهاتنە لام، (وەزیرەكانو شێخ عوسمان بارزانى و عزیز محمد)و زۆرانى تریش، لە هاموشۆى ئەو مرۆڤانە حكومەت كەوتبوە شكو زۆر بە ووردى چاودێرى دەكردم، ئەویش لەوە بەدیاركەوت بە ڕێكەوت ئەفسەرێكى كوردى برادەرم میوان بوو، وا بەدیاركەوت ئەو ئەفسەرە دڵپاكە یەكێك بوو لەوانەى بەردەوام بەڕێ دەكرایە دەرەوە بۆ هێنانى دەزگا پێویستیەكانى نهێنى سەربازى، ئەو ئەفسەرە وەك دۆستێكى دڵپاك بە نهێنى بە منى گوت: (كاك زرار تۆم خۆش دەوێتو مرۆڤێكى پاكى پێم خۆش نیە توشى هیلاكەت ببى بۆیە داوات لێ دەكەم ئەگەر زۆر ووریاى خۆت نەبى حكومەت خەریكە بە ووردى چاودێریت دەكات بۆ ئەوەى بزانێ تۆچى، ئێستا وا دەزانن شیوعى بوى و وازت هێناوە، بەڵام سەریان لەوە سوڕماوەو تەواو شێواون بە هاتنى ئەو جۆرە كەسایەتیانە بۆ لاى تۆ!! ئەوان ئەوە نازانن كە تۆ مرۆڤێكى ناسراوى لەبەر ئەوە دێنەلات، دوور نیە بۆئەوەى بزانن ئەوانەى كە دێنە لات باسى چى دەكەن دەزگایەكى تەكنیكى بەكاربهێنن لە ڕێگاى تەلەفۆنو دەزگاى تایبەت گوێتان لێ ڕابگرن، هەربۆ ئەوەى بەڵكو شتێكت لێبگرنو بیكەن بە بیانوو بۆ توش بوونت). ئەفسەرى ڕەوشت بەرز پلەكەى (عقید) روكن بوو وەهەروەها ئەندازیارێكى بە تواناش بوو لە (ه . ل . س) دا .

(جلال بەگ) لە (دەغارە) نەفى بوو چەند جارێك چوومە لاى، دیارە ناوبراو دۆستایەتى لەگەڵ (مەلاعوڵا) ناسراو بە مەلاماتۆر هەبوو نامەیەكى بۆ نوسى بووم بۆ (مەلا ماتۆر)م بردو دامە دەستى پیاوەكانى لە دواى ماوەیەك (جلال بەگ) هاتە (بەغدا) لە سەر داواى (مەلاماتۆر) وا ڕێك كەوت لەگەڵ (جلال بەگ) چووین لاى لە كۆشكى وەزارەتى پلاندانان لە كاتى قسەكردن ناوبراو گوتى: (یا ڕەبى خودا تەمەنى مەلامستەفا ئەوەندەى تر درێژ بكات، من لە سایەى ئەوەوە وەزیرم ئەوەندەى ناوى هێنامو جنێوى پێدام بەعس واى زانى من شتێكم بۆیە مەلامستەفا ئەوەندە بە خراپە باسم دەكات!) پێم گوت: (دەزانى خەڵك چیتان پێ دەڵێن!) یەكسەر گوتى: (ئەرێ وەڵا دەزانم ئەوەى قسەى ناشیرینە پێمان دەڵێنو هەزارجار ژنو منداڵمان دەدەنە بەرو دەڵێن لە سەرشانى ئێمە وەزیرنو هیچمان بۆ ناكەن)، ئەوەى ئێمە دەیزانین ئەوان نازانن ئێمە چ جۆرە وەزیرێكین!!) لە زۆر شتى تریش دواین.

بێگومان ئەو كاتەى لە(بەغدا) بوم چاوم بەو برادەرە عەرەبانە دەكەوت كەلە (دەرگەڵە) بوون بە شێوەیەكى تایبەت پەیوەندیم بە (على حسێن ڕەشید) ناسراو بە(ئەبو نوال) بەردەوام بوو، ناوبراو یەكێك بوو لە خزمەكانى (ئەحمەدحسن بەكر) ئەو پیاوە زۆر بە وەفا بوو، كاتى خۆیشى لە ڕیزەكانى شیوعیدا بوو لەلاى ئێمە، پیاوێكى ڕۆشنبیر بوو، زوو زوو سەرى لێ دەدامو منیش ناوە ناوە دەچوومە لاى، زۆر بەیەكەوە دادەنیشتینو باسى زۆر شتمان دەكرد بە شێوەیەكى گشتى باسى دەسەڵاتەكەى بەعسمان دەخستە بەرهەڵسەنگاندنو دوا ڕۆژى ئەوانمان بە سەرپەلۆ بردنو شكانیانو نەمانیان دەخستە ڕوو، لەبەر ئەوەى جوڵانەوەكەیان دڕندانە بوو.

دیدەنى كوڕى ئەحمەد حسن بەكر: بە ڕێككەوت ئێوارەى ڕۆژى (9/2/1978) لە ماڵى (ئەبو نەوال) بووم لەوكاتەدا (محمدى كوڕى ئەحمەد حەسەن بەكر) هاتە ماڵیان، (ئەبو نەوال) یەكێك بوو لە خزمەكانى (ئەحمەد حەسەن بەكر)و خەزورى (هەیسەم)ى كوڕى بوو، لە ساڵى(1964) لە دەرگەڵە بوو پیاوێكى ڕۆشنبیرو بە توانا بوو لە دواى گەڕانەوەى بۆ (بەغدا) لە وەزارەتى كشتوكاڵ كرابوە چاودێریكەرى كشتوكاڵى، ئەوەبوو لە ساڵى(1973) چوومە بەغدا لەوێ هاتە لامو زوو زوو بەیەك دەگەیشتین، وا ڕێك كەوت ئەو ئێوارەیە (محمەد) پەیدا بوو(ئەبو نەوال) زوو گوتى: (ئەوەى لە دڵت دایە بێڵێو لێى مەترسێ ئەو كوڕە لە هەمویان پاكترەو قسەى لەگەڵ دەكرێت). ئەوەبوو لەگەڵى كەوتمە دوان دیاربوو گەنجێكى لێهاتوى پێ گەیشتوو بوو، زۆر بەووردى لەسەركێشەى كورد دواین، توانیم كاروكردارى ئەمنو ئیستخباراتى ئەوانەى دەهاتنە سەرەوە دیاربكەم، پێم گوت: (گەلى كورد بریندار بوو، پێویستى بە دكتۆر بوو، چارەى برینەكەى بكات، بەڵام برینەكەى زیاتر كولایەوە)، هەندێ ڕوداوم بۆ گێڕانەوە، باوەڕى نەدەكرد وابێت، بەڵام (ئەبو نەوال) ئەو ڕاستیەى بۆ دەسەلماندو گوتى: (ئەو كێشەیە زیاتر پەرە دەسێنێو پێتان چارەسەر ناكرێت) لە دواییدا گەیشتە قەناعەتو گوتى: (باشە بە ڕەئى ئێوە چى بكەین باشە؟) ئەبو نەوال گوتى: (پێویستە پەیوەندى بە بارزانیەوە بكەنو لەگەڵى بدوێنو عەفوێكى گشتیش دەربكەن با ئەو ئاوارانە بگەڕێنەوە سەر ماڵى خۆیانو یارمەتیان بدرێت بە كردەوە نەك بە فرتو فێڵ با ببنە جێگاى باوەڕ), محمد گوتى: (ئەو قسانەى تۆو مامۆستا زرار منى خستە بیركردنەوەیەكى وورد پێویستە بەوكارە هەڵبستینو چاریشى بكەین) لە دواى دوانێكى درێژخایەن بە (ئەبو نوال)ى گوت: (باشە كێ بنێرین بۆلاى بارزانى؟) ئەبو نەوال پێى گوت: (عزەتى براى مامۆستا زرار لە مێژ نیە لە ئێران گەڕاوەتەوە یەكێكە لە باوەڕ پێكراوانى بارزانى لە ڕواندزە بنێرن بە دوایداو لەگەڵى بدوێنو بەڕێى بكەن بەو مەرجەى ئێوە بەڕاستى بۆ كارەكان بڕۆن). ئەو شەوە تا درەنگى شەو دانیشتین كاتێك ویستم بڕۆمەوە (ئەبو نەوال) بە شوفێرى (محمد)ى گوت: (بڕۆ مامۆستا زرار بگەیەنەوە ماڵیان لە گەڕەكى مامۆستایان)، (محمد) گوتى: (خۆم دەیگەیەنمەوە با ماڵیشى پێ بزانم، بە تەنیا لەگەڵم هات، نەیهێشت پاسەوانەكانیشى لەگەڵ بێن، شەو درەنگ بوو ئۆتۆمبێلەكەش (بیجۆ) یەكى سادە بوو، ڕۆژى دووەم (ئەبو نەوال) تەلەفۆنى بۆ كردمو گوتى: (بەپەلە بنێرە بە دواى عزەت با بێتە بەغدا)، لە سەرداواى (ئەبو نەوال) ڕۆژى (14/2/1978) بۆ ئێوارە (عزەت) گەیشتە بەغدا، ئێوارەى ڕۆژى (15/2/1978) لە ماڵى (ئەبو نەوال) منو (عزەتوێلاح)ى برامان بە بەشدارى (ئەبو نەوال) لەگەڵ (محمد ئەحمد حسن بكر) دانیشتین، لەو دانیشتنەدا بڕیاردرا (عزەت) بەڕێ بكرێتە لاى (بارزانى)با بۆ ئەو مەبەستە خەریكى خۆ ئامادەكردن بێت، كە ئامادەبوو بڕوات داوام لێ كرد وەك قاسیدێك بڕواتە لاى (بارزانى)و ئەوەى پێى دەدرێت بە ئەمانەتەوە بیگەیەنێتە(بارزانى)و لەوێش چ وەڵامێك هەبوو بە هەمان شێوە بۆیان بێنێتەوە، زیاترنا.

بۆ ئامادە كردنى كاروبارى سەفەر ڕۆیشتینە لاى كارمەندانى حكومەت، یەكێك پرسى (كاك عزەت ئەو برایە كێیە لەگەڵت؟) عزەت گوتى: (ئەوە برا گەورەمە لەگەڵ ئێمە نەهاتە ئێران باوەڕى بە شا نەبوو). كارمەندەكە گوتى: (ئەى بۆ ئێمە نەمان ناسیوە؟) منیش زوو وەڵامم دایەوەو گوتم: (بۆ ئێوە پیاوى باش دەناسن؟) ئەوە بوو (عزەت) بەڕێ كرا بۆ ئەمریكا لەوێش چاوى كەوتبوو بە (بارزانى)و ئەوەى (بارزانى) گوتبوى بۆ (محمد)ى هێنایەوە.

ئەوەى ڕاستى بێت (ێدام) زۆر بە زانایى دارودەستەى (ئەحمد حسن بكر)ى وەلاناو خۆى بووە سوار چاكى ئەو گۆڕەپانەو بووە خاوەنى دەسەڵاتى عێراقو دەستى لەزۆر كەس وەشاندو بە زەبرى ئاگرو ئاسن خۆى سەپاند.

لە دواى بەیەك گەیشتنمان لەگەڵ (محمد)ى كوڕى (ئەحمد حسن بەكر) بەعس بۆى بەدیاركەوت كە ئێمە لەكوردستان بنەماڵەیەكى خاوەن جەماوەرینو تواناى ئەوەمان هەیە خزمەت بە نەتەوەكەمان بكەین، ئەوش بەوە بەدیاركەوت كە من گەڕامەوە هەولێر لە نوسراوێكى نهێنیدا (موخابەراتى شیمالى) دەڵێت: (ئاگادار بن زرار لە بەغدا گەڕایەوە هەولێر دڵى مەشكێنن نەوەك بڕواتە دەرەوە، چونكە ئەوانە خاوەن خەڵكێكى زۆرن ئەگەر بڕۆنە ڕیزى یاخى بوەكان زیان بە دەوڵەت دەگەیەنن).

كە گەڕامەوە یەكەمجار لە قوتابخانەى ناوەندى (قوتەیبیە) داندرام بۆ ماوەى چەند مانگێك دوایى گواسترامەوە بۆ ناوەندى (چیمەن) لەگەڕەكى (باداوان). ئەوكاتە خەریكى دروست كردنى خانوو بوم لە گەڕەكى (مامۆستایان) خانوێكى زۆر گەورەم دروست كردو لە سەرەتاى (1980) چوومە ناوى.

هاتنى مقدم عزیز ئاكرەیى بۆ بەغدا : دەنگێكى وا بڵاوبوەوە كەوا (مقدم عزیز) لە كوردستان ڕاى كردوەو هاتۆتە بەغدا، بەڕێككەوت ڕۆژێك لە گۆڕەپانى (ئەندەلوس) لەگەڵ ناوبراو بەیەك گەیشتین، هەر زوو گوتى: (خاڵ وا منیش بووم بە ئاوارە دڵت بە خۆت نەسوتێ) لە دواى ئەوەى ماوەیەك لەگەڵى دوام ناوبراو گوتى: (بەعس بەڵێنى پێداوم یارمەتیم بدات بۆ ڕێكخستنى پارتى لەسەر تیرازێكى تازە بابەت دوور لە بیرو ڕاى تاكە كەسى)، وەك پێیەوە دیار بوو هانیان دابوو بۆ ئەو مەبەستەوكەوتبوە جموجۆڵ بەو نیازەى پارتێكى نوێ ڕێك بخات لە سەر بناغەى نوێخوازى ڕاستەقینەیى كوردایەتى بە یارمەتىو پیشتیوانى ئەو بەعسەى نەخشە دانەرى لە ناوبردنى كوردو ڕەش كردنەوەى مێژوى كورد بوو، كە بینیم خاڵ (عزیز) زۆر دڵخۆشە بە بەڵێنى بەعسیە خوێن مژەكانى كورد پێم گوت: (خاڵ عزیز پێم وایە بەعس بەوە خۆشحاڵ نابێت تۆ ئەو جۆرە پارتیە ڕێك بخەیتو سەربگرێت)، لە دواى ماوەیەك (خاڵ عزیز) داواى لە منیش كرد كارى لەگەڵ بكەم لەو حزبە بێ بناغەیە كارتۆنیە كە ناوى پارتیە، بێگومان لەو مرۆڤە نەدەترسامو جێى باوەڕ بوو زۆریش خۆشم دەویست لەبەر ئەوەى دڵپاكو كورد پەروەر بوو ئەوەندەى بڵێى ڕەوشت بەرزو بە دەسەڵات بوو لە ڕووى سەربازیەوە شارەزاى بووم، نەمویست ڕاستەوخۆ دڵ ڕەنجاوى بكەمو پێى بڵێم خاڵ عزیز خۆت ماندوو مەكە ئەوەى تۆى بەخەیاڵىو دەتەوێ بەعس بۆت ناكات ئەگەر بۆشت بكەن كاتیەو بۆ ئەوەیانە گوێ بەدەستى ئەوان بیتو لە دژى كورد بەكارت بێنن، تەنیا ئەوەندەم پێ گوت: (بەنیازنیم حزبایەتى بكەم، بەڕاى من ئێوەش لەو هەوڵەدا سەركەوتو نابن، بەعس خاوەنى ئەوناسنامەیە نیە وەك ئێوە باوەریتان پێى هاتووە لەو باوەرەدا مەبە ئەوەى دەتەوێت ڕێگات بدەن بیكەیت).

ئەوەى بەدیار كەوت كەسێك بەناوى (ئەبو ئارى)، ئەو پیاوە كوێر بوو وەك كارگێڕ دیار بوو لەگەڵ (مقدم عزیز) كارى دەكرد، جارێك هاتەلام بەناوى (مقدم عزیز) دەدوا زۆر بەگەرمى هەوڵى دەدا من ڕازى بكات ئیشیان لەگەڵ بكەم، بۆم بەدیار كەوت ئەو پیاوە هەر وازم لێ ناهێنێت ناچار پێم گوت: (ئازیز نەم ویستوە ببم بەخوڵام ئەگەر بش بم بە خوڵام نابمە خوڵامى خوڵامان ڕاستەوخۆ دەبمە خوڵامى ئاغا، ئەو ئاغایە منیش دەناسیتو دەزانێت من خوڵامەتى ناكەم).

لەگەڵ قسەكانى من (ئەبو ئارى) زیاترى لەسەر نەڕۆیىو مات بوو، لەكاتى قسەكانم لەگەڵ (ئەبو ئارى) دكتۆر(ئیبراهیم عزیز) ڕواندزى لەوێ بوو لە دواى ڕۆیشتنى (ئەبو ئارى) دكتۆر ئیبراهیم گوتى: (مامۆستا زرار نەترساى لە پێش ئەو پیاوە ئەوها دواى؟ ئاگاداربە لەو جۆرە كەسانە خۆت دوور بگریت باشە) لەگەڵ ئاگادار كردنەوەى د. ئیبراهیم بیرم لەوە كردەوە ئەو پیاوە نێردرا بوو، بەڵكو شت بزانن ئاخۆ من چیم بۆ ناچمە ژێر باریان، ئیتر لەو دەمەوە نەمویست زیاتر بیبینم، ئەوەى بەدیار كەوت زۆرى پێ نەچوو ئەو پارتەى خاڵ عزیز بەنیازى بوو و گەلێك خۆى بۆ ماندوو كرد، كەدیتیان (عەزیز) خەریكە لە دەستى بەعس دەردەچێ وەلایان ناو (هاشمى) گوێ بەدەستیان لە شوێنى ئەو دانا كردیان بە بەر پرسى ئەو پارتە كارتۆنیەى كە بۆ ناو سوك كردنى پارتى دروست كرابوو و بەس !؟.

هەوڵێكى ترى بەعسیەكان ئەوەبوو لە ڕێگاى برادەرێكى زۆر خۆشەویستم (تحسیت تاهیر ئامێدى)، ناوبراو مامۆستا بوو گەڵێك جار دوو بەدوو دەڕۆیشتینە گازینۆیەكانى سەر قەنات دەستمان دەكرد بەباسى باروو دۆخى كوردستانە شێواوەكەمانو ڕەوشتە ناپاكەكەى بەعسو زۆر شتمان دەخستە بەرباسو لێكۆڵینەوە، لەپڕێكا ڕۆژێك مامۆستا تەحسین گوتى: (كاك زرار ڕاسپاردەیەكى زاواى مامم ماهیر تكریتیم پێیە) ناوبراو یەكێكە لە خزمەكانى (ێدام)و دووسێ جار داواى كردوە لەگەڵ منو تۆ دابنیشێ پێم گوت: (تەحسین دەزانم كە داوامان لێ دەكەن ئیشیان لەگەڵ بكەین، من ئامادە نیم دەست بخەمە ناو دەستى ئەوان كە بە خوێنى ڕۆڵەكانى نەتەوەكەم سوورەو دوژمنى هەرە ترسناكى ئێمەن، ئەگەرچى دوریشم لە خزمەتى گەلەكەم، بەڵام ناپاكیشى لەگەڵ ناكەم، دەبێ ئەوەش بزانى ئەگەر گوڵیش نەبم ناشبمە دڕك، هیچى تێدانیە ئەگەر لەگەڵیشى دابنیشین، بەڵام باش بزانە ناڕۆمە ژێر باریان، دەبینى بزانە چى دەڵێت؟).

پاش ئەو داوایە كە بەڕێز مامۆستا (تەحسین) پێشنیارى كرد ڕۆژێك ڕۆیشتینە لاى (ماهیر) دیار بوو ناوبراو مرۆڤێكى زیرەكو كادیرێكى بەعسى بە توانا بوو، بەڕێزەوە پێشوازى لێ كردین، لە قسەكانى بە منى گوت: (مامۆستا زرار دەربارەى تۆ هەندێ زانیاریم لایە لەبەر ئەوە ئارەزوو داوام ئەوەیە كە ئێوەى ڕۆشنبیر لەگەڵ ئێمە هاوكار بن بۆ ئەوەى كارى باشو بەدەسەڵاتتان بدەینێ، ئەگەر ڕەزامەندیت لەسەر بێت تۆمان دیاركردووە كە بكرێیت بە قائمقامى ڕواندزو مامۆستا تەحسین بكرێتە قائمقامى ئامێدى). لەوەڵامدا پێم گوت: (مامۆستا ماهیر زۆر سوپاستان دەكەم بۆ ئەو هەستەى هەتانە بەرامبەر ئێمە، لەوانەیە ئاگادار بیت وەزیرى ناوەخۆش ئەو داوایەى لێ كردوم، بەڵام ڕازى نەبوم لەبەر ئەوەى دەبێ ئەوەى دەكرێتە قائمقام بەعسى بێت، منیش كەلە حزبى شیوعى دوور كەوتومەتەوە، بەڵێنم داوە حزبایەتى نەكەم) ماهیر پیاوێكى تێگەیشتوو بوو زیاتر لەسەرى نەڕۆیشت.

لە گەڕانەوەمان لە ڕێگا بە تەحسینم گوت: (مامۆستاى بەرێز ئەوانە لە خۆشەویستى ئەو داوایە لە ئێمە ناكەن، بەڵكو زیاتر بۆ ئەوەیانە ناومان بەدو ناشیرین بكەن، تۆ باوەڕ دەكەى ئەوانە ڕێك كەوتننامەى11ى ئادار جێ بەجێ بكەن؟ من دەڵێم نەخێر، واهەست دەكەم بەعس ئەو ڕێك كەوتننامەیە پشت گوێ دەخاتو شەڕیش دەست پێ دەكاتەوە)، ئەوەبوو زۆرى بەسەر نەچوو شاڵاوى ڕاگەیاندنى هەردولا دەستى پێكردەوە.

ڕۆژى (20/4/1975) چومە هەولێر بە ڕێكەوت لە دوكانى (حاجى كریم قاسم) چاوم بە (ئەبو حكمت) كەوت، ناوبراو داواى لێكردم سەر بدەم لە بارەگاكەیان، بەڵام هەرئەوكاتە لەگەڵ (ێادق هەریرى) ڕۆیشتینە(هەریر) ڕۆژى (21/4/1975) بەرەو (ڕواندز) ڕۆیشتین لەوێ چاوم بە (كانەبى) بەرپرسى پێشمەرگەكانى حزبى شیوعى كەوت، ماوەیەكى زۆر لەگەڵى دوام كۆمەڵێك كەم وكوڕیمان خستنە بەر باس و لێكۆڵینەوە، بە ناوبراوم گوت: (بەعس هەر ئەوەندەى كار بە ئێوەیە تا كۆتایى بە شەڕ دێنێ زیاتر نا، ئەوەى بەلامەوە زۆر سەیرە لە هەولێر ئەبو حكمەتم دیت لە دوكانى حاجى كریم قاسم بە منى گوت ئەگەر چویتە ڕواندز بڕۆ لاى ئەبو مەیسون بەرپرسى بەعسى لە ڕواندز با بتناسێت! من كارم بە ئەبو مەیسون چیە بیناسم یان نەیناسم! ئەوەى هەست دەكەم بونەتە گوێ بە دەستى بەعس ئەگەرچى لەگەڵیشتان نەماوم، بەڵام بۆتان بەپەرۆشم كە ئەوهاتان دەبینم)، لەو سەردانەمدا ماوەیەك لەوێ مامەوە زۆر شتمان بینى، ئەگەرچى خەڵكیش زۆركەم مابوون لەگەڵ ئەوەشدا دڕندەكانى ئەمنو ئیستخبارات دەڕۆیشتنە بەر دەرگایەكانو جیا لە جنێوو خۆ توڕە كردن ووشەى ناڕێكو نالەباریان پێ دەگوتن بۆ نمونە پێیان دەگوتن: (كاكى جوانى هەیە) بە ماناى ئافرەتى جوانتان هەیە!! زۆربەى خەڵك لە كارو كردەوەكانى پیاوە دڕندەكانى ئەمنو ئیستخبارات ناڕازى بوون، بەتەواوى هەست بە پەستىو بێزارى دەكرا، لە گەڕانەوەم بۆ بەغدا لە هەولێر ئەو هەڵوێستە چەوتو ناڕێكانەى پیاوانى ئەمنم بۆ (بابكرئاغا) باس كردو پێم گوت: (ئەو ڕەوشتەى ئەمنو پۆلیسەكانى حكومەت زۆر ترسناكەو ئەو خەڵكە بە ناچارى دەست دەكاتەوە چەك زۆر لە پێشان دژوارتر بە گژ بەعسو كادیرەكانیدا دەچن، زۆر بەباشى هەست دەكرێت ئەمنو ئیستخبارتەكانتان ڕێگا خۆشكەرن بۆ دەست دانەوەى چەكو شەڕێكى نوێ).

لە ڕاستیدا ئەوەى من گوتم بە كردەوە بە دیار كەوت لە سەرەتاى (1976) لە زۆر شوێن دەست لە پیاوانى حكومەت وەشێندراو زۆریان كوشتن، ئەو چالاكیانە پەرەى سەندو بەعس كەوتە مەترسى، ئەوەى دیار بوو بەعس بۆ ڕوو بەڕوو بونەوەى بارودۆخە مەترسیدارەكە كەوتە بیر كردنەوەى ڕێكخستنى جاشەكان گوایا لە شێوازێكى نوێو بەناوى(فەوجە خەفیفە)، پێش ڕێكخستنى جاشە تازەكان ڕۆژێك (ئەبو نەوال) منى بینىو پێى گوتم: (عبدالفتاح حمدامین ئێستا بەرپرسى كاروبارەكانى شیمالە كارەكان لە كوردستان بەو سپێردراوە، ناوبراو دەیەوێ تۆ ببینێو لەگەڵت بدوێ، جا ئەگەر ناردى بەدواتدا بڕۆ بۆ لاىو بێ ترس لەگەڵى بدوێو ئەوەى بە دڵت نەبوو ڕازى مەبە، ئەو پیاوە خزممە باسى تۆم بۆ كردووە)، ئەوەبوو ئێوارەیەك ئەبو عەگالێك كە مرۆڤێكى چوار شانەى بە هەیتو هووت لەبەردەرگا پرسى: (ئێرە ماڵى مامۆستا زرار سلێمان بەگە؟)گوتم (بەڵێ فەرموو)، ناوبراو گوتى: (من ڕاسپێردراوى عبدالفتاح حمدامینم هاتوم بە دواى مامۆستادا بچین بۆلاى ئەو) هەر ئەوكاتە خۆم ئامادەكردو لەگەڵى ڕۆیشتم دیار بوو شوفێرى لەگەڵ بوو بەسەر (قەنات)دا ماوەیەكى ڕۆیشتین كەوتمە بیر كردنەوە ئاخۆ بۆ كوێم دەبەن؟ ئەوەندە دوور بردنە خۆڕایى نیە، لە دواییدا گەیشتینە (سەدرى قەنات) لەوێ ڕۆیشتینە شوێنێك دیار بوو بەزمو هەڵا بوو دەستە ئافرەتێكى ئەوروپى سەمایان دەكردو كەس بە كەس نەبوو، لەگەڵ ئەبو عەگال لە شوێنێك دانیشتین زۆرى پێ نەچوو(عبدالفتاح) هات بە خێر هاتنى لێكردمو گوتى: (فەرموو دانیشە من میوانم هاتوە لە جیاتى من ئەو برادەرە هەندێ شت هەیە پێت دەڵێ لە دوایشدا خۆم دەنێرم بە دواتدا) ئەو بە خۆى ڕۆیشت ئەبو عەگال بانگى بۆیەى كردو پێى گوت (بزانە مامۆستا چى دەخواتەوە، وێسكى بۆ بێنە) منیش گوتم: (هیچ ناخۆم ساردیەكم بۆ بێنە زیاتر نا)، زۆر هەوڵیدا ڕازى نەبوم جگە لە ساردى هیچیتر بخۆمەوە، لە دواییدا كابرا بینى بەو شێوە دەرنەچوم كە ئەوان بیریان لێكردبۆوەو لەگەڵیان بڕۆم، كابرا گوتى: (ناوى چەند كەسێكى كورد لەو لیستە نوسراونو ناوى تۆشى تێدایە كە لە هەولێر ئامادە بن بۆ ڕێكخستنى فەوجە خەفیفەكان ئەو فەوجانەى لە كوردە چەكدراەكان دروست دەكرێ، یەكێك لەو فەوجانە بەناوى تۆیە لەبەر ئەوە حەز دەكەین ڕۆژى دیاریكراو لە هەولێر ئامادە بیت)، لەوڵامدا پێم گوت: (دەبێ ببورن ئەوەى ئێوە مەرامتانە لە تواناى مندا نیە لەبەر ئەوەى جەماوەرەكەى ئێمە زۆرى پەرتو بڵاونو زۆریشیان لە دیوى ئێرانن و نەگەڕاونەتەوە، منیش مامۆستام كارو پیشەى من وانە ووتنەوەیە بەلاى منەوە وانە ووتنەوە گرنگترە لە چەك هەڵگرتن). ئەبو عەگال كە ناودەبرا بە (ئەبو على) كە لە من گەیشتو زانى لەگەڵیان ناڕۆم بۆ ئەو ملكەچیە بانگى شوفێرى كردو پێى گوت: (مامۆستا بگەیەنەوە ماڵێ) ئەوەى جێگاى دڵخۆشیم بوو نەیان ناردەوە بە دوامدا.

ئەوەى لەیاد ناكرێت ئەوەیە لەوكاتەى شیوعیەكان لە سەرەوە دەركران كۆمەڵێك لە شیوعیەكانى (دەرگەڵە) هاتبونە هەولێر لە ژێر ناوى (ئەنسار) چەكیان بە شانەوە بوو، لەوكاتەى پارتى لە دەشتى (هەولێر) كشانەوە بەرزاییەكان، هێزەكانى حكومەت چونە جێگاى ئەوان وەك دیار بوو (ئەنسار)ە كانى شیوعیش ناردرابونە(بێستانە) لەوكاتانەدا بوو لە هەولێر ئیشم هەبوو لەگەڵ (مستەفا بەرسیرینى) چووم سەردانى خزمەكان بكەم، ئەوكات دیار بوو پیاوەكانیان لە بێستانە بوون، كاتێك چاوم پێیان كەوت ماڵو منداڵیان لە ژیانێكدا دەژیان كە هەرباسى ناكرێت، كە چوومە ماڵى (على ئیبراهیم بەگ) ئەوەى زۆر دڵتەنگى كردم دیتم چوون لە ماڵى جیران ئاوى ساردیان بۆمن هێنا، هەربەو شێوەیەش چاوم بە منداڵەكانى (قادرى حمد ئاغا) كەوت زۆر بە ناڕێكى كەوتنە بەرچاوم، زۆریان بۆ بەپەرۆش بووم، ئەگەر بڵێم لە دەرگەڵە ماڵەكانى(علىو قادر) لە بنكەى حزبى شیوعى زیاتر یارمەتى دەرى شیوعیەكان بوون بە هەڵەدا نەچویمە، ئەوەى زۆر پەستى كردم لە ناو شار چاوم بە(عبداللە قۆریتانى) كەوت، ناوبراو زاواى دەرگەڵەییەكان بوو، ئەو پیاوە شیوعیەكى ناسراو بوو، لەگەڵ ئەوەشدا زۆر بە سوكى گوتى: (بریا ئەو دەرگەڵەییانە هەرنەهاتبان بۆ هەولێر ئەوانە فێرى شیوعیەت نەكراونو بەرەڵان).

زۆرى لێ پەست بووم پێم گوت: (بەڵێ فێرى ماستاو لێك دان نەبووین، فێرى مل كەچى نەبووین، بەڵكو فێرى ڕاستى بووین، پێم خۆش بوو یەكێكى وەك كانەبى لەم ڕوەوە بدوابایە نەك مام عوڵا لۆمەى دەرگەڵەییەكان بكات) دیار بوو تەنگاو بوو گوتى: (بۆ من چیم؟).

لە دواى گەڕانەوەم بۆ بەغدا نامەیەكى (قادرى فقێ وەسمان)و برایەكەى(حمد)م پێ گەیشت نوسى بویان: (كاكەگیان ئەوەى تۆ بە ئێمەت دەگوتو ئێمەت پێ پەروەردە دەكرد ئەوەنیە كە ئێمەى تێ كەوتوین بەداخەوە).

بەڕێك كەوت ڕۆژێك میوانى بەڕێز (هاوڕێ عزیز محمد) بووین لەگەڵ منداڵەكانم بە ووردى ئەو شتانەم بۆ باس كردن، دیار بوو لەدواى ئەو ڕاگەیاندنەى من (جەلال دەباغ) نێردرابوە هەولێر لەو ڕوەوە دوا بوو و لێكۆڵینەوە كرابوو.