راگەیاندنی سەربەخۆ بوونی ماوە؟

Monday, 14/03/2011, 12:00

راگەیاندن لەمرودا ئامرازێكی زور گرنگی گواستنەوەى روداو و پیشبینی و هەلسەنگاندن و بلاوكرنەوەى راستیەكانە و دەتونیت هەموو جیهان بهینیتە بەردەست و چاو بە هۆى پیشكەوتنی رادەبەدەرى خیراى ئامرازەكانی گەر بیت و بە بیلایەنانە ودروست و لە سەر بنەماى زانستی و واقعی پەخش بكریت و بگاتە مروڤەكان .
راگەیاندى سەربەخوى بێلایەن دەبیت لە خزمەتی پیشكەوتنی مروڤایەتی و داهاتوودا بیت و بە راستگو و راستی گوزارش بكات و هەموو شتیك وەك خوى بگوێزیتەوە و بلاو بكاتەوە و دور بیت لە بلاوكردنەوە و هاندانی رادیكالیزم و توندوتیژى و روشاندنی كەسایەتی (تشهیر) و گەورەكردنەوە یان بچوككردنەوەى مەبەستەكان و گۆڕینیان ، ئەگینا دەبیتە لایەنگرى بیناوەروك . مەبەستەكان بە شیوەیەك بگەیەنیتە جەماوەر كە سرنجیان راكیشیت و متمانە(مێداقیە) ى خوى لاى خەلك بپاریزیت . ئاراستەى بە هاندانی مروڤدوستی و نەرمى و تۆلەرانس و یەكترقەبولكردن ودوركەوتنەوە لە هەوالى ناراست و نادروست و بیبنەما بیت .
لە ولاتانی دیموكراسی پیشكەوتوى ئەوروپا و وولایەتە یەكگرتوەكان و بە تایبەت لە دەروەى حیزبەكان و حكومەت ئەو جۆرە راگەیاندنە گەشەلا كردوە و جیگاى متمانەى زوربەى خەلكە و لە زوربەشدا كاریگەرى هەیە لە سەر دروستبوونی رای گشتی و جولانی جەماوەرى و ئاراستەكردنی خەلك بە لایەكدا لە سەر مەبەستە جیاجیاكانو رولی گەورەی هەیە لە جێگیربوون و چەسپاندنی دیموكراسی و پیشكەوتنی زانست و كەلتور و فەرهەنگ و و بیرى سەردەمانە و رەوتی سیاسی ولات .
لاى ئیمە بە تەواوەتی خەریكە راگەیاندنی بێلایەن و بیرى ئازاد وون دەبیت و نامینیت و هەموو وەك ئەوەى حیزبەكانی لی دیت و دەبیتە تەرەفگیر و نوینەرایەتی ئاقار و رەوتیك دەكات . هەمووكەس بیرو بوچونی تایبەتی خوى هەیە ، بەلام لە راگەیاندندا و بە تایبەت باس كردنى راستی و روداوەكان دەبیت مروڤ بوچونەكەى خوى لەو مەبەستەدا بخاتە كنارەوە و كوزارش لە راستی و واقیعەكان بكات گەر بەدلیشی نەبوو و لە گەلیشی نەبوو . بەداخەوە لە كوردستان زوربەى راگەیاندنەكان بونەتە تەرەف و ناوەندى پروپاگەندە بو لایەنی تایبەتی و دژ بە لایەنی تر و زبانی زور زبر بەكار دیت بونەتە دوو لاەنی توندى تەرەفگیر بەرامبەر بە یەك و واى لى لیهاتوە كەس نەزانیت راستی و دروست كامەیە و گەر یەكیك مەبەستیكی واقیعی نوسی و دەریبرَى بو كى و كام ناوەندى راگەیاندنى بنیریت و دلنیایش نابیت لە بلاوكردنەوە پەخش كردنی هەر لە بەر ئەوەى بە دلی ئەو لایەنە نیە گەر چەند راستیش بیت ، جا ئەوە چ راگەیاندنیكی سەربەخەوى ئازاد و بێلایەنە ؟
زوربەى كەنال و ناوەندەكانی نوسین لە جیاتی فیركردنی خەلك بە یەكترقەبولكردن و هیوركردنەوە و دیالوگی شارستانی كە ئامرازى دیموكراسیانەن ، لە زوربەدا بە راستەوخو ناراستەوەخو هانی رادیكالیزم و توندوتیژى دەدەن و دیمەنی ناراستی ئامادەكراو پیشان دەدەن (هەموو لایەنەكان بە بێ جیاوازى) ، زور بە فراوانی روشاندنی كەسایەتی (تشهیر) دەكریت جا كەسایەتی و لایەنی ئوپوزسیون و كەسی نارازى بیت یان بەرپرسی دەسەلات بیت بە بی بەلگە و سەلماندن (كە لە وولاتانى دیموكراسی پیشكەوتوو بە تاوان و دەستدریژى بو سەر كەسایەتی و تایبەتمەندى مروڤ دەزانریت و روبەروی یاسا دەبیتەوە) . ئورگانیك نیە كە ریگر بیت لەوانە و كەرەسەكانی راگەیاندنیش كونترولی خۆییان نیە بو دلنیابوون لەراستی مەبەستیك یان ووردبونەوە لە هەوالیك پیش بلاو كردنەوەى و ئەوەش پشیویەكی گەورەى لە بوارى راگەیاندن دروست كردوە كە هەر كەسیك شتیكی بینی یان خویندیە كەمتر بڕواى پیبكات و خوى دوبارە هەلیسەنگینیتەوە ، دەبیت لەوەدا ئورگانەكانی راگەیاندن هەر هەموو بەخودا بچنەوە و بابەتی ناراست و بیبەلگە و تا نەبوونى دلنیایی بلاوى نەكەنەوە .
دەبینیت زورى راگەیاندنی حیزبەكانى دەسەلات كە مەبەستەكان پیشان دە دەن بە شیوەیەك مونتاجی دەكەن وا بزانیت هیز نارەزایەك نیە و هەموو خەلك رازیە و دیمانەكان بە شیوەیەك ریك دەخەن كە ئیتر وابزانریت هەموو خەلك لە گەل هەنگاوەكانی حكومەت و دەسەلاتن و هەموو شەقام لە گەلیانە و خوپیشاندانەكانیش یان پیشان نادەن وەیان وا بێبایەخی دەكەن و خەلكەكەى باس دەكەن كە كەمینەیەكی بی ئامانج و هەر نازانن چیان دەویت (ى ئەوانەى لیدوانی لە گەل دەكەن كامەى بە دلبان نەبیت و بە پێ ویستی خویان نەبیت لاى دەدەن) و تەنها پروپاگەندە بۆ شتە باشەكان دەكریت... هتد . گەر وایە و نارەزایی نیە خوپیشاندان بۆ ئەنجام دەدریت ؟
لایەنە ئوپوزسیونەكانیش لە بەرامبەردا مەبەستەكان بە وویست و بە سینایوى دروستكراوى خویان پیشان دەدەن و گوایە ئیتر خەلك هەموو نارازیە و هەموو شەقام هەستاوەتەوە و ئەوانەى حیزبەكان و زور لە كارمەندانى حكومەت بەكرێگیراون و لە هەموو كون و قوشبنیك (هەستانەوە راپەرین و خوپیشاندانە) ولە مقابەلەكانیشدا تەنها ئەوانە پیشان دەدەن كە نارەزایی توند دەردەبرن و ئەوانە هەلدەبژیرن هەر بو ئەوە ى بیسەلمینن كە كەس رازی نیە ...ئەوەى تەماشای ئەو دیمەن و پروپاگەندانە بكات وا دەزانیت لە دوو ولاتی جیاوازە و بەوەش خەڵكى بیتەرەف بە هیچكامى برواناكات لەبەر ئەوەى خوى چاو گوێ و عەقڵ و بیرى هەیە و لە ناو واقیعەكەدا دەژیت . بەوە خەلكی هەموو لایەنەكانیش توڕە تر و توندتر دەبنەوە و مەنتیق لە حالەتى وادا لەدەست دەچیت و ولات بەرەو كارەسات دەروات .
گەر نارەزایی نیە و هیندیكیشی توند نیە ئەى ئەو هەموو خوپیشاندانانە چین و بلێیت ئەو هەموو خەلكە نەزان و دەستبەتال بن و هەر بو خوشی بینە سەرجادە؟ گەر هەموو خەلكیش نارازیە و هیچ حكومەت و حیزبەكانى قەبولنیە و هەمووى رەد دەكاتەوە و هەموو خەلك (راپەریوە و هەستاوەتەوە خویشیاندان دەكات ...و شەقامی تەنیوەتەوە) گەر واببوایە دەمیك بو دەبوایە لە ژیر ئەو فشارە جەماوەریە و زورینەیەى خەلك حكومەت و پەرلەمانیش بڕوخایە و نەمابایە گەر ئەوە ببوایە بە داوایەكی گشتی نەوەك تەنها لایەن و كومەلیك . بەو هویەى تەنها كومەلیك بیەویت بە هەرچ شیوەیەك بیت بۆچونی خوى بسەپینیت بە سەر زورینەدا كاریكی نادیموكراسیانەیە و دەچیتە خانەى دیكتاوریەت و خوسەپاندنەوە .ئەوە سەرەتایە بو رادیكالیزم و دروستبوونی توند و تیژى .
ئاراستەى وا هەیە بە ویست و نەویست بارەكە بە لای زیاترى توندوتیژیدا دەبات و هەول دەدات لایەنەكان راكیشیت بو روبەروبونەوە لە جیاتی بانگەشە بو دیالوگ و ووشەى زور زبر بە كاردیت لە بابەتى (راپەرین ، جینوساید ، جهاد...) كە هیچیشی لە شوینی خویدا نیە و بە نادروست و دور لە واقیع بەكار دیت .
راگەیاندنی حیزبەكانى دەسەلات و ئوپوزسیون و راگەیاندی سەربەخوش (كە ئیستا بوەتە دوو بەشەوە و لایەنگرى یەكیك لەوانە و بی لایەن و لە نیوەنددا نەماوەتەوە) بە بی كوترول تەشهیر بە خەڵكان و لایەنەكانی ترى بەرامبەر دەكەن (تەنانەت بە جنیوى ناوبازارى و دور لە هەموو عورفیكی روژناوانی) كە ئەگەر لە ولاتى دیموكراسی پیشكەوتوو ببوایە ئەوانە هەموو روبەروى دادگا دەبونەوە و توشی سزاى قورس دەبون .ئەمانەش هەموو لەوەوە هاتون كە زورى ئەقلیەتەكانی هیچ لایەك تواناى قەبولكردنى نبەرامبەر و نەییار و لایەنی ترى نیە و تەنها هەر خوى دەبینیت و پێ راستە و و ئەوپەرى بیرتەسكی و دیكتاتوریەت و خوسەپاندن پیشان دەدات و دەیسەلمینیت كە زورمان ماوە بو تیگەیشتن لە دیموكراسی و ئازادى و پاراستنی مافى تاك و گشتی و كەسایەتی مروڤ.
با راگەیاندنەكان فیر ئەوە بن كیبركی دیموكراسیانە بكەن و متمانەى بینەر و خوینەرەكانیان بهیننەوە و رولیان هەبیت لە ئاراستەكردنی دیموكراسی و پەروەردەكردنى نەوەكانى داهاتوو بە شیوەى دیموكراسیانە و دورخستنەوەیان لە توندو تیژى و نەوروژاندنى هەستی خەلك و پاراستنی كەرامەتی تاك و بون بە پیشەنگیك بو سیاسەتمەدارانیش كە چاو لەمان بكەن و رولى پوزەتڤیان هەبیت لە كردنی دیموكراسی بە كەلتور لە كومەلگاى خوماندا و بلاوكردنەوەى بیرى ئاشتیخوازانە و نزیكبونەوەى مروڤەكان لە یەكتر .