پەیامەکەی کوردستانپۆست - بۆ ده‌نگدان مه‌چۆ، ئه‌و ده‌نگه‌ی تۆ! ره‌وادانه‌ به‌ خیانه‌ت و فه‌سادیی و ناپاکیی - بەشی پێنجەم

Sunday, 05/05/2013, 12:00

هەڵبژاردن لەپای چی

دیارە یەکێ لەو پرۆسانەی دیموکراتی پێ ئەپێورێ، هەڵبژاردنە. هەر چەند سالێك هەڵبژاردنێك ساز ئەدرێ بۆ ئەوەی گۆڕانکاری لە سیستمی بەڕێوەبردنی دەوڵەتدا بکرێ و ئەو کەموکوڕیانەی پێش خۆی پێ چارەسەر بکرێ. وەیان لانی کەم هەوڵ وتەقەلا بدرێ بۆ ئەوەی قەیران و کێشەکان بەرەو چارەسەرکردن بگەیەنرێتە کەناری سەرکەوتن و سەقامگیری زیاتر.. جا بۆیە پێوستە ئەم پرۆسەیە لەماوەی چەند سالێکدا بکرێ، بۆ نمونە لەزۆربەری سیستمەکان هەر ٤ ساڵ جارێ هەڵبژاردن ئەکرێ، وەیان وەك ئەوەی لەفەرەنسا هەیە، هەر ٧ ساڵ جاریك هەڵبژاردنی سەرۆك کۆمار بەئەنجام ئەگەیەنرێ و سەرۆك بۆی هەیە تەنها ٢ خول خۆی کاندید بکاو لەوە زیاتر بۆی نیە و ئەبێ واز بێنێ.
لەسیستەمی ئەمریکی سەرۆك هەر خولێك ٤ ساڵ ئەخایەنێ و بۆی هەیە تەنها خولێکی تر بەشداری هەڵبژاردنەکان بکا و خۆی هەڵببژێرێتەوە، ئەمە لەکاتێکدا ، گەر سەرۆك کارێکی ناشایستەی کرد ، ئەوا کۆنگرس(پیران) لەگەڵ سەنەت بۆیان هەیە کەوا بەزۆر خانەنشینی بکەن و بینێرنەوە ماڵەوە، کەئەم پرۆسەیەش پێی ئەوترێ(impeach). تەنها وەك نمونەیەك لەم جۆرە ، کاتێ سەرۆك(کلینتۆن) تۆمەتبار کرا بەمەسەلەی (مۆنیکا لیونسکی) زۆریان بۆ هێنا کەوا گەر دان بەتاوانەکەی خۆی نەهێنێ ئەوا ناچارن (impeach)ی کەن. بۆیە دواتر دانی نا بەتاوانە سێکسیەکەی و داوای لێبرودنی کرد.
وەك ئاشکرایە تا هەنووکە ٢ هەڵبژاردن لە کوردستانی باشوور کراوە. ئەوەی ساڵی (١٩٩٢ و ئەوەی ٢٠٠٩)ش ، جۆش و خرۆشێکی جەماوەری زۆری لەخۆی گرتبوو. هاوڵاتیانی کوردستان جگە لەوەی نائومێد بوون لە هەڵبژاردنی ساڵی ١٩٩٢، لێ چانسێکی تریان دایەوە بە هەردوو دەسەڵاتی یەکێتی و پارتی . جەماوەر پێیان وابوو ئەم جارە واتە هی ساڵی ٢٠٠٩ و لەوەی پێش خۆی ناچێ و پێوستە جەماوەر بەهەموو چین و توێژ و لەم پەڕی ئسلامیەوە بۆ ئەوپەڕی عیلمانی تیا بەشدار بن و بەدەنگەکانیان ئامانجەکانیان بهێننە دی. هەر بۆیە زۆرترین گەرم و گوڕی لەناوخۆو دەرەوەی کوردستان بۆ ئەم هەڵبژاردنە دابین کرد و جەماوەر لایان وابوو، ئێدی کاتی ئەوە هاتوە کوردستانیش چاو لەووڵاتە دیموکراتیەکان بکات و بەشێوەیەکی شارستانی و مۆدرێنانە دەسەڵات تاوتوێ پێبکات و وەیان لە خراپترین و لاوازترین ئەگەردا ، دەسەڵاتی پارتی و یەکێتی سنووردار بێت و لانی کەم چەند لایەنێکی نوێ دەسەڵاتیان هەبێ و لەهەژموونی دەسەڵاتی بنەماڵە کەم بکەنەوە. ئەم هەڵبژاردنە بەهۆی بەشداری پێکردنی ئۆپۆزیسیۆنەوە ، لامان وابوو دەسەڵات کەمەری ئەشکێنرێ و چۆك لەبەردەم پێی جەماوەردا دا ئەدا. کەچی ئەوەی دوای ئەم هەڵبژاردنەش چنینمانەوە، خەیاڵ و وەهم و سەراب دەرچوو.
لەدوای ئەم هەڵبژاردنە ، دەسەڵات زیاتر ددانی خۆی تیژ کرد و چەقاندیە جەستەی جەماوەری دەنگ پێنەدەری. بەشێوەیەك پێش هەڵبژاردنەکان چەندین نانبڕاو کران و چەندین تووشی ڕاوەدوونان و تیرۆر بوونەوە. سەرباری ئەوانەش، ئوپۆزیسیۆنێکی بێ دایك و باوکیان ڕەوانەی هەریەك لە(هەولێر و بەغدا)کردن و لەیەکەمین ڕۆژی بەشداری کردنی یەکەمەین مەراسیم و ئاهەنگی کردنەوەی پەرلەمانی کوردستان، سەرۆکی عێراق(جەلال تاڵەبانی) هەستا بەخوێندنەوەی ووتارێك بەزمانی(عەرەبی) لەپەرلەمانی کوردستان و لەشاری هەولێری کورداندا.. جگە لەمەش بەزۆرینە و بەزۆرە ملێ (برینپێچ قادر دوبزی)کرا بەسەرۆکی پەرلەمان و ئەگەر چی گەوەرەترین کەسیش نەبوو لەڕووی تەمەنەوە.
ئابەم شێوەیە کلك و گوێی ئۆپۆزیسیۆن کراو نێردراوەکانیان لە(سلێمانی) ئەیان ووت؛ کەوا کۆمەڵێ گەنجی ئازاو چاونەترس و پشمەرگەیان ناردوە بۆ ئەوەی داکۆکی لە هەژاران و لێقەوماوان و نانبڕاوان بکەن. کەچی ئێستاش و ئەوساش ئەمانەیان بۆ نەکرا و هەر ماوەی چەند مانگێك سەرۆکێکی تازەیان بۆ فراکسیۆنەکەیان دائەنا.. تا کار گەیشتە ئەوەی ، ئەندامەکانیان وەك ئەوانەی دەسەڵات مرخی لەبودجە و ئۆتۆمۆبیلی وەنەشە و پاسەوانی زیاتر و موچەی خانەنشینی و ئیمتیازاتی تر کردەوەو ٤ لەوانەش بەتەواوەتی وازیان لە فراکسێۆنی خۆیان هێناو ناویان لەخۆیان نا(سەربەخۆ).
یەکێ لەو دەرئەنجامە خراپەی هەڵبژاردنی ساڵی ١٩٩٢ لەتکردنی کوردستانی باشوور بوو بۆ دوو پارچە. یەکێکیان زەرد و ئەوی تریان سەوز، دوو ئیدارەی سەرنەکەوتوو تەژی بە کێشە و قەیران، تا کار گەیشتە ئەوەی چەقۆ لەیەکتر بسوێنن و لەملی یەکتیری بهاون. ئەم دەرئەنجامە خراپەی هەڵبژاردن کە بەدەنگی هاوڵاتیان ڕەوایەتیان پێدرا، هەرچی خراپ و ناهەموار بوو دژی هاوڵاتیانی ژێر دەسەڵات و قەڵەمڕەوی خۆیان کردیان. لادێ و ئابووریە داتەپیوەکەی زەمەنی سەدام وەك خۆی مایەوە. بێ یاسایی و حوکمی بنەماڵەو خیڵ و عەشرەت باڵی بەسەر بەرتەقای کۆمەڵگەدا کێشا، بەشێوەیەك دادگا و یاسا بێڕێزی پێکرا و کێشەکان لەدیوەخان و کوچەو کۆڵانەکاندا و لەسەر دەستی خاوەن عەشرەت و سەرۆك خیڵەکاندا مامەڵەی پێوە کرا و ئەوان بوون بەدەم ڕاست و ڕێش سپی هەموو کەس. خوێندگا و زانکۆکان کرانە شوێنێ بەخشینەوەی (دکتۆرا و ماستەر و باچلەر) بۆ لێپرسراوانی حزب و دارو دەستەکانیان. زمانی ستاندەر کە ئەبوایە گەشەی پێبدرایە ،زیاتر شلۆق و لەرزۆك کراو بنەما زانستی و مێژووییەکەی سەرەو ژێر پێکرا. شەیتان بازار دروست کراو گەڵتە کردن بەکەلوپەل و دانانی نرخ و هێنانی خۆراکی بەسەر چوو و دەرمانی ئیکسپایەر و کردنەوەی عەیادە و کلینکی کۆڵان و برەو بە دوعا ونزای هەندێ شێخ و مەلاو خرافیات . دەست گرتن بەسەر بازاڕ و دروست کردنی کۆمپانیای وەهمی و شتی لەم جۆرە ، ئەوانە دەرئەنجامی هەندێ لەو هەڵبژاردنانە بوو کەئەبوو نەکرانایە. ئەمە جگە لە هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆو دواتر بەهەدەر دانی توانای مرۆیی و لەناوبردنیان.
نابێ ئەوەمان لەیاد بچێ کەوا ئەوانەی کە دەستیان سوور بوو بەخوێنی کورد لەجاش و موستەشار و سیخوڕەکانی سەدام، بەهەمان شێوە لەلای ئەم دوو پارتە پارێزگاریان لێکراو پلەو پۆستی زیاتر و بەرزتریان پێدان. بەشێوەك ، یەکێکی وەك بکوژی مامە ڕیشە(تەحسین شاوەیس) پلەی کوڕە گەورەکەی مەلا مستەفایان پێدا و موچەکەی لەهی مامە ڕیشە زیاتر بوو.نەك هەر ئەوەش ،کاتێ (نێچیر لە کەبینەی ٥)دا زەویەکی ٣ دۆنمی وەك بەخشیش دا بەماڵی ئەو بکوژ و تاوانبارە کەجگە لەوەش خوێنی هەزاران کوردی کردبوە کاسەوە. ئەم دەسەڵاتەی پارتی و یەکێتی بۆ خاتری پارەی گومرگ و دزینی کەل و پەلی شۆفڵ و حەفارە و کاولکاری گەورەی کوردستان سڵیان لەهیچ نەکردەوە.
جەماوەر ئەو هەموو هەڵەو تاوانەی ئەم دوو دەسەڵاتە خۆسەپێنەی دوو بنەماڵەیەی لەیاد کردوو بۆ جارێکی تر دەنگی دایەوە پێیان. لە هەڵبژاردنەکانی ٢٠٠٩، لەخۆی نەپرسی کەئایا کێ هەیە بەرپرسیاری ئەو هەموو هەڵە و کەم و کوڕی و خیانەت و کورد کوژیە هەڵبگرێ؟ ئایا ئەبێ کەسێ هەبێ کە بچێتە ژێر باری ئەو هەموو هەڵەو تاوانانە کەکراون دژ بەهاوڵاتیان کورد؟ دیارە دەستەکەوتەکانی خەڵکی لەدوای ساڵی ٢٠٠٩ گەر بەراورد بکرێ لەوەی ساڵی ١٩٩٢ گەر خرپت نەبێ ، ئەوا حەتمەن باشتر نیە.. با پێکەوە هەندێ لەو دەستکەوتانە هەژمار بکەین کەهاوڵاتی کورد لەم دەسەڵاتەی چنیوەتەوە. یەکێ لەپڕ مەترسترین کات بۆ هاوڵاتی کورد کە بەتەواوەتی بۆی ڕوون و ئاشکرا بوو کەئەم دەسەڵاتە هیچ باکی بە ژیان و مردنی هاوڵاتیانەوە نیە، ئەوەندەی ناڕەزایی و خۆپیشاندان لەهەر کوێیەك کرابێ، ئەم دەسەڵاتە بە دەنگی فیشەك و بی کەی سی وەڵامی داونەتەوانێ. ڕوادواوەکانی دوای ١٧ شوباتی ساڵی ٢٠١١ و ڕۆژانی دواتر گەواهی ئەو ڕاستیەن کەدەسەڵاتی فەرمانڕەوای جەلال و مەسعود ئەوەندە دەستیان توند و تۆڵە لەئاست هاوڵاتیانی خۆیاندا و سڵ لەکەس ناکەنەوە. ئەم دەسەڵاتە ئەوەندە بیر تەسك و ترسنۆکاکە لەگەڵ هاوڵاتیاندا مامەڵە ئەکا و تەنها لەبیری ئەوەدایە کەچۆن دەنگە ناڕەزاییەکان خەفەو فەلاقە بکا. بڕوانە لەکەیسی هەریەك لە تیرۆرکردنی(شێخ ستار، سۆرانی مامە حەمە و سەردەشت عوسمان) ، دیارە پێش ئەم پۆلە شەهیدە بەدەیانی تر لە بادینانەوە تا سلێمانی خوێنیان کرایە کاسەو بەچەندین تۆمەتی تری بێبنەما کوژران و تیرۆر کران. بەهەمان شێوە زیندانی کردنی هەریەك لە(برایمی کاکە ئەحە، کارزان کەریم و سەیدا ئەکرەم) ئەمانە تەنها مشتێکن لەخەرواری تاوان و تیرۆری ئەم دەسەڵاتە نەگریسە.
دەسەڵات جگە لەو شێوازە دڕندەییەی کەپەیڕەوی ئەکا و هیچ ڕێزێ بۆ ڕێکخراوی لێبوردنی جیهانی و مافی مرۆڤ دانانێ و ئەو هەموو ڕاپۆرتانەی لەسەر ئەم دەسەڵاتە ئەنووسرێ کەوا بەتەواوەتی گەلێکی ستەم دیدەو مافخوراوی کوردی گۆڕێوە ، بۆ پێچەوانەکەی. ئەو دەسەڵاتەی کاتی خۆی داوای مافی ئازادی و یەکسانی و سەربەستی ئەکرد. هەنووکە هیچی لە سیستمە دیکتاتۆر و مرۆڤکوژەکان کەمتر نیەو تۆزقاڵێ لە سەدام و قەزافی و بەشار ئەسەد جوێ ناکرێتەوە. بەداخەوە ئەم دەسەڵاتە بۆ مانەوەی خۆی پەنای بردۆتە بەر تەزوویر و دەنگ کڕین و تا ئەو ئاستەی یەك لەشکر لە بەناو ڕۆشنبیر و ڕۆژنامەنووس و ڕۆمانووسی دەرباری هەیە کە داکۆکی لەم دەسەڵاتە ئەکا بۆ خاتری مشتێ دۆلار.
لەهەمووی سەیرتر ئەوەیە کەئەم دەسەڵاتە هەندێ ملیاردێری چاوچنۆك و ملیۆنێری بێویژدانیان لە بازاڕەکانی کوردستاندا بەرداوەتە گیانی هاوڵاتی و هەرچی خۆراکی خراپ و دەرمانی بەسەرچووە دەرخواردی ئەو خەڵکە ڕەش و ڕووتەی ئەدەن. بەشێوەك کە ئاوی خواردنەوەی پاك بەئەستەم دەست ئەکەوێ و ئەو نەخۆشیانەی کە لەسەدەکانی ڕابردوو هەبوون وەك (کۆلێرا) تازە بەتازە لە سلێمانی و چەند شوێنێکی تر سەر هەڵئەدەن و هەر ڕۆژەی خەڵکی بەدەردێك و بە شێرپەنجەیەکی نوێیوە ئەناڵێنێ.. لەوەتی کوردستان هەیە، ئەوەندە نەخۆشی نەبوە و ئەوەندە ڕاددەی مردن زیادی نەکردوە. بڕوانە ژمارەی ئەو هەموو قوربانیانەی کە بەڕووداوی ئۆتۆمبیل و لەبەر خاتری نەبوونی شەقامی باش و خراپی جادەکان ڕەنگە زیاتر لە شەڕی ناوخۆو خەڵکی تیاچووبێ.
یەکێ لەو دەستکەوتە مەزنەی کەئەم دەسەڵاتە زاڵە پێشکەشی میلەتی کوردی کرد. پێشێلکردنی مافی مێینە و لەناوبردنیان لەژێر هەنجەتی شەرەف و تۆڵە سەندنەوە. کێ هەیە بەرد بارانکردنەکەی (دوعا) لەیاد کردبێ کەوا لەژێر چاودێری پۆلیس ئەنجام گەیەنرا. کێ هەیە سووتانی(بەناز)ی لەیاد کردبێ لەبەرئەوەی دەسەڵات ئامادە نەبوو کاری بداتێ و تا ئەوەندە دەست لەپیاو پان نەکەنەوەو خۆیان سەربەخۆبن. کەچی لەم لاشەوە و ئەندامە مێینەکانی بەناو پەرلەمان دەنگ ئەدەن بۆ ئەوەی پیاو بتوانێ لەژنێك زیاتری هەبێ.
لەهەر ووڵاتێکدا کەیاسا نەبوو بۆ تاوانباران و لێپرسینەوە نەبوو، ئەوا نەبەتەمای ئێستا و نەبەتەمای داهاتووی مەبە. بۆ جارێك لەسەر ئەو هەموو تاوانانە مەسعود وەیان جەلال داوای لێبوردن لەخەڵکی ناکەن، بۆ جارێ دادگا و یاسا ناتوانن بکوژان ڕادەستی دادگاکان بکەنەوە. بۆ جارێك لەجاران بەرپرسێك وەیان کەسێکی نزیك دەسەڵات دادگایی ناکرێ و کێشەکانی لەدەرەوەی دادگاکان چارەسەری بۆ ئەدۆزنەوە. کوا یاسای(impeachment).
جا بۆیە هاوڵاتی مافی خۆیەتی چیتر ڕیشی خۆی نەداتە دەست ئەم دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆنەو نەچێ بەدەنگدان. لەبەرئەوەی ٢ جار دەنگی داو لە پاشەڵدڕین و مایەپووچی زیاتر هیچی دەست نەکەوت. کێ هەیە پەشیمان نەبێ لەو دەنگەی کە دای بەم دوو دەسەڵات و ئۆپۆزیسۆنە؟؟ کەواتە ئێستا کاتی ئەوەیە کە نەچن و دەنگ نەدەن
ماویەتی