ئۆجه‌لان : ئاكەپەو حزبووڵڵاو ئەو لایەنانەی كە چارەسەریان ناوێت رێككەوتوون

Sunday, 09/01/2011, 12:00

رێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵائۆجەلان، لەدیداری رۆژی(6/1/2011) لەگەڵ پارێزەرانیدا رایگەیاندووە، كە باری تەندروستی گرێدراوی ڕاستینەی كۆمەڵگەیە .بەشێوەیەك كە تیگەیشتنی هەڵەی كۆمەلگە، كاریگەری لە سەر تەندروستیم دەكات و دەڵێت كە:" ئازادكردنی ئەندامانی حزبووڵڵا ڕێكەوت نییە" و پێویستە بزانرێت كە ئاكەپە لەگەڵ ئەو لایەنانەی كە چارەسەریان ناوێت، ڕێككەوتووە. من لە بەرئەوەی تێگەێشتن بۆ راستی كۆمەلگە نییە، ناڕەحەتم. هەر بۆیە تەندروستیم گریدراوی واقعی كۆمەلگەیە. ئێوە دەبینن كە‌ كۆمەلگای توركیا خراوەتە چ دۆخێكەوە، بارودۆخی خوێندكارانی زانكۆ لە ئارادایە، ئەوان لە سیاسەت دور دەخەنەوە. هێزەكانی چەپ پارچە دەكرێن. بۆ ئەوەی هێزی چەپ لە ناو بەرن، مەهەپەیان بەكار هێنا. خۆبەخۆ شتیك لە دەست جەهەپە نایەت. تا ئێستاش لە مستەفا كەمال تینەگەشتوون، تاكە هێزی ئۆپۆزسیۆن لە توركیا كوردە، بەڵام ئەوانیش بەهێندەی داخوازییەكان ئەركی خۆیان بەجێ نەهێناوە. ئەوەی كە زۆرترین كاریگەری لە تەندورستی من دەكات، ئەو بابەتانەن.
پێویستە بزانرێت كە ئازادكردنی ئەندامانی حزبوڵلا ڕێككەوت نییە. ئەو كەسانەی ئازاد كراوان كەسانی ئاسایی نین، بەردانیشیان ڕێككەوت نییە. لە وانەیە ئامادەكاری بۆ هەندێك شت بكرێت، مومكین نییە ئەو بكوژانە بەو شێوەیە ئازاد بكرێن، ئەگەر كەسانێكی بەو شێوەیە لەناو ئێمەشدا هەبن نابیت ئازاد بكرێن، ها ئەوە و ئێوە و روداوی كۆجاكوریش. وەك دەزانرێت كە ئەو ژنە كوژرا، لەبنەڕەتدا دەیانویست لە كەسایەتی ئەو ژنەدا تەواوی ژنان بكوژن .چۆن دەبێ، چۆن دەتوانن وەها شتێك لە شاری ئامەد بكەن، ئامەدیەكان چۆن رێگایان بە وەها شێك دا؟چۆن دەتوانن بەشایی و مەراسم، پێشوازی لەو كەسانە بكەن، ئەمە جێگای داخەوپەژارەیەكی مەزنە. لە توركیا، چەپەكان بەڕێ نژادپەرستانی مەهەپەیی سەركۆت كران. ئەمرۆش دەیانەوێت بەرێ ئیسلامی سیاسی تەڤگەری ئازادی كورد تێكبشكێنن. پێویستە ئەوە ببینرێ و لەبەرانبەر ئەوە مرۆڤ وشیار بێت. ئەوەش بابەتێكی ڕوون و ئاشكرایە، ئازادكردنی ئەندامانی حزبوڵلا، بەجێكردنی كاردۆی مەلا، تاقمەكان و ئەرتەشەكانی تاییبەت لە هەرێمەكەدا ، رێبازەكانی لە ناوبردنی تەڤگەری دیموكراتی گەلی كوردن، ئەوەش بە ڕێ ئیسلامی سیاسی دەكەن، پیویستە ئەم پرسیارە بكرێ، ئایا ئەو پارانەی بۆ حزبوڵلا تەرخان دەكرێن لەكوێوە دێن؟
دەزانین كە رێككەوتنی ئاكەپەو گلادیۆش بەشێكی ئەو پیلانەیە. ئەو ئەندامانەی ئەرگەنەكۆن كە چارەسەریان دەویست لە لایەن ئاكەپەوە دەستگیر كران. لە بنەڕەتدا، ئەو ئەندامانەی ئەرگەنەكۆن كە دەستگیر كران، هەندێكیان چارەسەریان دەویست، ئەندامانی گلادیۆش كە چارەسەریان ناویت لە درەوەن و سەربەسەت دەگەڕێن، ئاكەپەش لەگەڵیاندا ڕێككەوت، كەسانی وەك، وەلی كوچوك كە ئاشكرا بوون و بەشداری ڕووداوی تاریكەكان بوون، دەستگیر كران؛ بەڵام لەگەل ئەوانیشدا كەسانێك كە چارەسەریان دەویست و لەگەڵ مندا دانیشتن، گیران. هەوڵیاندا ئەو كەسانەش وەك، ئەندامانی ئەرگەنەكۆن نیشان بدەن، بەو شێوەیەش لایەنگرانی چارەسەریان پاكتاوكرد.
من ئەو كەس و لایەنانەی كە نایانەوێت لە پێگەی خۆبەڕێوەبەری دیموكراتی تێبگەن و پرۆژەكە بەراوەژوو دەكەنەوە، بەتوندی رەخنە دەكەم. ئێمە مۆدێلێكی دەوڵەتی بۆ چارەسەری ناخوازین. ئێمە پەیوەندیمان بەرێكخستنبوونی كۆمەلگایەكی دیموكراتی‌ و بەڕێوەبەرایەتیەكەیەوە هەیە. هەڵویستی دەوڵەت و دەسەلاتداران، چارەسەری پیش ناخات، بەڵكو كێشە دەنێتەوە.
من بە پێداگرییەوە دەلێم و دەستنیشانی دەكەم، ئەم مۆدێلەی ئێمە بۆ چارەسەری، چارەسەری دەوڵەتی نییە و دەوڵەتیش ناكاتە ئامانج. هەندێك نوسەر یان تێناگەن یان بە ئاگاییەوە بابەتەكە بەرەوواژۆ دەكەنەوە، من بۆچونێكی جیاوازم هەیە. من مێژووی كۆمەڵگە و دەوڵەت جودا جودا(بەجیاواز)هەڵدەسەنگێنم. سیستەمێك كە ئێمە داكۆكی لێدەكەین، مۆدێلی كۆمەلگایەكی دیموكراتییە، مۆدێلێكی دەوڵەتی نییە، پشت قایمە بەڕێكخراوەیی كۆمەڵگە. لە سەرەتای كۆمەڵگەبوونەوە تا ئێستا، چەمكی هیرارشی و دەوڵەت، لە دژی ڕێكخستبوون و رێكخستنی مەدەنی وەستاوەتەوە. هەردوو هێز ‌تا ئەمرۆش هەمیشە لەبەرامبەر یەكدا لەخەبات دان. من هەندێكجار بەلایەنەكانی دژ بەدەوڵەت - دەسەڵاتداری دەڵێم، كۆمەڵگای سیاسی و ئەخلاقی و هەندێ جاریش وەك كۆمەڵگای دیموكراتی بەناویان دەكەم. ئەو سیستەمەی ئێمە پێشنیارمان كردووە، وەك خۆسەری دیموكراتی و هەندێك جاریش وەك كۆنفدرالیزمی دیموكراتی بەناوی دەكەم. وەك ئەوەی دەگوترێت ئامانج تێدا دامەزراندنی فدراڵییەت نییە. ئێمە بەرێكخستنبوونی كۆمەڵگایەكی دیموكراتی و بەڕێوەبەرایەتیەكەی بەبنەما و ئامانج دەگرین. من لە بەرگرینامەكەمدا بە شێوەیەكی بەرفراوان ئەوەم هەلسەنگاندووە. لە بناغەی نەتەوە - دەوڵەت بكۆڵنەوە، ئەو كات دەبینن، لە ناخی دا دەوڵەتی تیئۆكراتی سەردەمی ناوین دەردەكەوێت، لەهەمان كاتیشدا لە بنی دەوڵەتی كۆیلەداریدا، سەردەمە بەراییەكان دەركەوێت. لە بنەڕەتدا، لە نێوان نەتەوە - دەوڵەتی ئەمرۆ و دامەزراندنی دەوڵەتانی سەردەمی ڕابردوودا جیاوازییەكی ئەوتۆ نییە. كۆیلەی سەردەمی رابردوو، لە رۆژی ئەمرۆماندا كۆیلەی بە پارەیە. لە رۆژی ئەمرۆدا زۆرێك ‌لە مرۆڤەكان وەك كۆیلەی بە هەقدەست(مووچەخۆر)، واتە بەموچەكار دەكەن. هەندێكیان لە كۆیلە خراپترن، ناتوانن كارێك بۆخۆیان بدۆزنەوە‌، بێ كارن. بێ كاری خراپترین دۆخە، لە بەر ئەوە كە هەلوێستی دەوڵەت و دەسەلاتداریە ‌و ‌پێشنیاری ئێمە ‌نییە، لەبەرئەوەی كەچارەسەری پرسەكە نائافرێنێت. لە سیستەمی ئێمەدا ئەو بەشانەی كۆمەڵگە بنەڕەتین كە كارا و بەرخودانڤانن ئێمە دەمانەوێت جڤاكی دیموكراتی بەهێز بكەین، ئامانجیش ئەوەیە.
ئێستاش ئەرتەشێكی 50هەزار كەسی تایبەت پێكدێنن، بەردانی ئەندامانی حزبوڵڵا و 10 هەزار كادێری مەلاش لەئارادایە، دەبێ بەپێ ئەوە رێوشوێن بگیردرێتە بەر. هەورەها، خۆپاراستن مافێكی سروشتی و یاسایییە. (ئەرتەشی تایبەتی 50هەزار كەسی سازدەكرێ، داخۆ ئەو ئەرتەشە لەبەرامبە كێ سازدەكرێ؟ دەلێن لە دژی تیرۆرە و بۆ ئۆپەراسیۆنە، ئەوەش لەژێر ناوی شەڕی دژ بە تیرۆر دەكەن، بەپێ ئەوان تیرۆر گەلی كوردە، لە دژی گەلی كورد شەڕ دەكەن، ئەو هێزانە ڕەوانەی هەرێمەكە دەكەن، بۆچی ئەرتەشێكی وا ئێستا سازدەكرێ؟ لە لایەكی تر ئامادەكاری شەڕ دەكەن و ئەندامانی حزبوڵڵا بەردەدەن، دەبێ هەموو كەسێك لە بەرامبەر ئەو پیلانانە وشیار بێ. هەر بۆیە، دەبێ لە دۆخێكی وا دا كورد پەرە بە هێزی خۆپاراستن بدەن.
لە دۆخێكی وا دا بێگومان گەلی كورد پەرە بە پاراستنی رەوای خۆی دەدا، كاتێ ئێمە لە بەرامبەر ئەو مەترسیانە باس لە پاراستنی ڕەوا دەكەین، بابەتەكە هەڵە لێكدەدرێتەوە، بەپێ یاساكانی نێونەتەوەیی خۆپاراستن مافێكی ڕەوایە لە دەستوری بنەڕەتیشدا ئەوە هەیە، دەبێ كۆنگرەو كۆنسە كۆببنەوە و ئەو بابەتە لەگەڵ هەموو لایەنەكاندا تاوتوێ بكەن و بلێین مافی یاسایی خۆمانمان دەوێ، ئایا گەلی كورد لە بەرامبەر هێرش خۆیان نەپارێزن؟ ئەڵبەتە خۆیان دەپارێزن، ئەوە شتێكی(مافێكی) سروستی و یاساییشە. وایە ئەندامانی حزبوڵڵا بەردەدەن، ئەرتەشی تایبەت سازدەكەن، ئەو كۆمەڵكووژیانەی لە سەرەتای كۆمارەوە كراون‌ لە بەرچاون، قڕكردنی كەلتوری بەردەوامە، هەروەها رێكخراوە كردنی رێكخستنە ئاینیەكان بە خێرایی درێژەی هەیە، دەبێ ئەوە هەموو پێكەوە هەڵسەنگێنرێ، دەبێ كۆنگرە و كۆنسەی گەل لە ئامەد ئەو بابەتانە پێكەوە تاوتوێ بكات، خۆپاراستنیش وەها دەبێ. من، ناتوانم هیچ واتایەك بە بێ دەنگی خەڵكی ئامەد بدم. دەبێ هەموو بەشەكانی كۆمەڵَگە لە نێو كۆنسەی شاری ئامەددا بەشدار ببن، تەنانەت ئەگەر ئەندامانی حزبوڵڵاش ڕەخنەی خۆیان بكەن و ئەزمون لە هەڵەكانی خۆیان وەرگرن، دەكرێ لە نێو كۆنسەی شاردا بەشداری بكەن. ئەگەر ئەندامانی حزبوڵڵا سوربن لەسەر رێبازەكانی پێشویان ئەو كاتە دەكرێ پاراستنی ڕەوا بخرێتە گەڕ. پێویستە، ژووری بازرگانی و لایەنەكانی تریش لە شوێنی ئەوەی كە دەرفەتی وەبەرهێنان لە دەوڵەت وەرگرن با بە پرسەكانی خەڵكەوە سەرقاڵ بن و لە نێو كۆنسەی شاردا بەشداری بكەن.
توركیا لەسەرووی وڵاتانی ستەمكاریە و بە بەنداو و پرۆژەكانی سەنتراڵی هایدرۆ ئەلكترۆلیكی، سروشت دەكوژێ.
لەكۆمەڵگادا، پرسی ژن سەرچاوەی هەموو پرسەكانە، چارەسەركردنی پرسی ژنی كورد بەگشتی، بەواتای چارسەر كردنی پرسەكانی ئازادی كۆمەڵگا دێت. ژنی ئازاد نەك بە تەنیا، بەڵكو بە بەشداری كردنی پیاویش دەكرێ پێكەوە تێكۆشان لە بەرامبەر زهنیەتی باوكسالاری و دەستەڵاتداری بكرێ، دەبێ كۆتایی بەو كەلتوری دەستدرێژیە بێ كە هەزاران ساڵە بەردەوامە، بە تێپەڕاندنی كەلتوری دەستدرێژی دەكرێ ژنی ئازاد بخولقێنرێ. سەرپۆشینی ژنان هیچ پەیوەندیەكی بە ئیسلامیەتی ڕاستەقینەوە نییەو ژن هەزاران ساڵە كە ستەمیان لێ دەكرێ. بڵاوبوكردنەوەو تەشەنە سەندنی دیاردەی هەوێی لە كوردستاندا وەها لێكدەدەمەوە. پیاوانی گوندێكی ماردین لە مەغریبەوە ژنان وەك هەوێ دێنن بەسەر هاوسەرەكانیان، هەندێ لەو ژنانە ژمارەیەك زمانی جیاواز دەزانن و هەندێ لەوانە مامۆستان، ئەوانە وەكو هەوێ دێنن بەسەر ژنانی خاوەن (10) و (11) منداڵ، دۆخێكی سەیرە، من ئەو بابەتەم لە هەوالێكدا خوێندەوە، بەپێی ئەوە دەگوترێ كە (70)هاوسەرگیری بەو شێوەیە پێك هاتوون، لە مەغریب كاریگەری جولەكەكان هەن، ئەوەی دەكرێ لەوانەیە بە پلان بێ، لەوانەیە ژنان بەكاربێنن، یان لەوانەیە كە زایۆنیزم بەو شێوە دەستی هاویشتبێتە مێردین. پێشتریش نمونەیەكی هاوشێوە لە هەران رویدابوو. وەك گەلانی رۆژهەڵاتی ناوین جولەكەش مافی ژیانێكی ئاشتیان هەیە، بەڵام دەبێ ئەوە بە خستنەگەڕی ئەجێندای نهێنی نەكرێ.
من دەربارەی پرۆژەی بەنداو و سەنتراڵەكانی هیدرۆئەلكترۆلیكی لە لایەن ئاكەپەوە، وەها دەڵێم كە:" توركیا یەكێكە لە داگیركراوترین وڵات و بانگەشەی ئەوەی كە توركیا زیاترین بەرهەم هێنانی لێ دەكرێ وەك دوور لە ڕاستی لەقەڵەم دەدەم. مەگەر سەرمایەی جیهانی لە خۆڕاییە كە سەرمایەگوزاری لە توركیا دەكات ؟ لەو كارانەشی دەكرێ سەرمایەی جیهانی زیاترین قازانجی تیدایە، توركیاییەكانیش كار بۆ ئەو قازانجە دەكەن.
ناوەندەكانی سەنترالی هایدرۆ ئەلكترۆلكی كە لە لایەن سەرمایەی جیهانیەوە پشتوانی لێ دەكری بەم شێوەیە. ئەوانە، هەم زەوی هاوڵاتیان بە پارەیەكی كەم لە دەست خاوەنەكانیان دەگرن، هەم لە لایەنی ئابورییەوە بە خۆیانەوە دەیانبەستنەوە، لەوە بەرژەوەندی ئابوری گەورە بەدەست دەخەن، زەوییە بە پیتەكانیش دەكرێتە بە ژێر ئاوی بەنداوەوەكانەوە، بەكارنابرێ و رێ لەسەر لەناوچونی كشتوكاڵ و بێكاری دەكاتەوە، ئەو بەنداوانەی كە بە پارەیەكی زۆر دروست دەكرێن، لەماوەی (15) بۆ (20)ساڵدا پڕ دەبێ لە خاك و دەگاتە ئاستێك كە ئێدی بەكارناهێنرێن، بەو بەنداوانە سروشت وێران دەكەن، بەنداوی ئیلسوو بەنداوگەلێكی لە دەرسیم دروست كراون، سروشت و مێژوو وێران دەكات. لە ژێر ناوی گەشتوگوزاریدا شوێنەوارە مێژووییەكان پێشكەش بە سەرمایەی نیونەتەوەی دەكرێ، مۆدێرنیتەی سەرمایەداری بۆتە هۆی وێرانكاری ورێگا لەبەردەم، وێرانكردنی هەری مەزن دەكاتەوە. مۆدێرنتەی سەرمایەداری و نەژادپەرستی ئاكەپە لە ژێر ناوی ئاین و زانستدا، گەلیان دیل كردووە.