چاخی ناوگەڵ لە هەرێمی كوردستاندا

Friday, 11/09/2009, 12:00

(تاوانی من چییە كە خۆتان چۆنن ئاوا وێنەتان دەكێشم) بەلزاك (گەورە ئەدیبی فەڕەنسا 1799-1850)

لە مێژووی مرۆڤایەتیدا چەندین چاخ هەیە چاخی بەردین، چاخی بڕۆنز، چاخی كشتوكاڵ، چاخی پیشەسازیی و تەكنەلۆجیا و ...هتد.
چاخی ناوگەڵیش، چاخێكی نوێیە، تایبەتە بەو شوێنەی ئێستا پێی دەگوترێ هەرێمی كوردستان. بەڵام پێش ئەوەی باسی ناوەڕۆكی ئەم چاخە بكەم، حەز دەكەم سەرنجی خوێنەری بەڕێز بانگهێشت بكەم بەرەو كارێكی سەرۆك وەزیرانی ئوستڕالیا كێڤن ڕاد.
ساڵی 2008، ئەم سەرۆكە لە لێدوانێكیدا بۆ تەلەفزیۆن، یەك دوو ڕستەی كورتی گوت، زۆر بە قووڵی سەرنجی ڕاكێشام. مەسەلەی وزەی خۆر وەك وزەیەكی ئەلتەرناتیڤی وزەكانیتر لە نێوان وڵاتە پێشكەوتووەكان ئالوگۆڕ دەكرێ. حكومەتی ئوستڕالیا بە هۆی ئیمزا كردنی "پەیمان نامەی كیوتۆ" ی تایبەت بە ژینگەی زەوی و، چەند پەیڕەوێكی نوێی سیاسی بەرەو ئاسیای پاسیفیك، ڕوو بە ڕووی ڕەخنەی توندی ئۆپۆزۆسیۆن و میدیای ئوستڕالی هات، چونكە بۆ نمونە دامەزراندنی سیستمی وزەی خۆر مەسرەفێكی زۆری تێدەچێ. كێڤن ڕاد، خاوەن سیمای كەشخە و عەقڵێكی كەشخەتر، لە لێدوانێكی تەلەفزیۆنی، لە وەڵامی ڕەخنەكان بە كورتی گوتی: " نامەوێ بەیانیەك لە بەیانیەكان، پاش 20 ساڵ كاتێك لە خەو هەڵدەستم بڵێم: خۆزگە ئەوەم بكردایە...خۆزگە وام بكردایە"!
عەیامێك تێپەڕیوە بە سەر ئەم ئاخافتنە خێرایە و لەوانەیە بیری زۆربەی هەرە زۆری خەڵك نەمابێ، بەڵام هەمیشە لە ناو هەموو ئاخافتن و لێدوانەكانی ئەم پیاوە، ئەم ڕستەیە كاریگەری كردە سەرم و، ڕۆژانە بیرم دێتەوە. لێدوانەكە لە ڕوی مانا و زمان سادەیە، بەڵام جەوهەرێكی زۆر گرنگ لە خۆیدا هەڵدەگرێ، شایەنی وەستانە لە حزوریدا.
ئافەرین بۆ ئەم مرۆڤە، كە ئێستا سەرۆك وەزیرانە، بیر لە ئایندەی نەوەكانی وڵاتەكەی دەكاتەوە، پاش 20 ساڵ، كاتێك ئەو لە سەر كار نەماوە و بەڵكو پیریش بووە!
بەڵێ ئوستڕالیا كە تا ئێستا نەوتی ژێر زەوی خۆی بە كار نەهێناوە، لە گەڵ ئەمریكا، كە ئەویش تەنها ڕێژەیەكی كەمی نەوتەكەی بە كار دێنێ، هاوشانی وڵاتە پێشكەوتووەكان، بیر لە وزەی ئەلتەرناتیڤ دەكەنەوە، چونكە نەوت لە چەند ساڵانێكی داهاتوو بەرەو نەمان دەڕوا.
ساڵانە زۆر بێ ویژدانانە نەوتی عێراق دەردەهێنرێ و بەشێكی باشی دێتە بوجەی بەناو حكومەتی هەرێمی كوردستان، كە تەنها حوكمی سێ شار دەكا: سلێمانی، هەولێر و دهۆكێكی بچوك.
ساڵانە، بوجەی هەرێم لە دەستكەوتی نەوتدا، جگە لە سەرچاوەكانی تری بازرگانی، گومرگ و باج و تاكس ...تد، لە نێوان 7 تا 10 ملیار دۆلارە.
وەك مانگی چواردە ئاشكرایە حوكمی كوردستان لە دەستی عەشیرەت و چەند بنەماڵەیەك و چەند هێزێكی دواكەوتوو دایە. پەرلەمانێكی سست وەك دەزگایەكی ڕەسمی خراوەتە ڕوو، بۆ جوانكردنی لۆچ و لاری سەرو سیمای دەسەڵات، بەڵام تا ئێستا نەیتوانیوە تەنانەت لەتە مەسولێكیش بانگهێشتی ناو پەرلەمان بكا بۆ لێپێچینەوە، لە گەڵ ئەو هەموو دزی و گەندەڵی و قڕانەی لە ئارادایە. تەنانەت لێپرسراوی دارایی ئەم پەرلەمانە كۆمیدیە، نەیتوانی بوجەی ڕاستەقینەی ئەو دوو حزبە دەسەڵاتدارەی كوردستان بۆ هاوڵاتیانی هەرێم ئاشكرا بكا.
ڕاستی ئاشكرا و ڕووت بە ڕەمز و مەتەڵ باس ناكرێ.
بۆیە دەسەڵات نەیتوانی لە ژێر ناوی "ئەخلاق" و پاراستنی سومعەی تاكەكەسی و چەند خوزەعبەلاتێكی تری ناو كەللە پوكەكانی قەرەقۆزەكانی دەسەڵات، دەمی خەڵك ببەستێ و تەشهیر بە نوسەرانی ئازاد و پێگەی بوێر بكا، گوایە دەمیان پیسە یان جنێو فرۆشن!!
كارەساتەكەش لەوەدایە ئەو ڕاستیانەی پێویست بوو لە ناو پەرلەمان و دام و دەزگا باسی لێوە بكرێ، لە شەقامدا و لە دەرەوەی فەزای دەسەڵات بوو بە باس و خواس و شۆك و تەقینەوە.
میللەتی كورد كە ڕوو بە ڕووی جێنوساید بویەوە، ئەنفال و كیمیا و هەزاران گوندی خاپور و دەیان هەزار كوژراوی دروێنە كرد، لە ساڵی 1991 ەوە، لە ناو چاخێكدا ژیانەڵایەك بە سەر دەبا، لە كارەساتدا وێنەی كەمە لە سەر ئاستی جیهان.
جێگای گومان نیە پارتی و یەكێتی هۆكاری سەرەكی دروستكردنی ئەنفال و كیمیاباران بوون. هۆكاری دروستبوونی جاش و فەوج و موستەشار بوون. بۆیە ئەم دوو دەزگایە ئاڵقە لە گوێیە، وەك گروپە ڕێگرەكانی دز و مافیای سەدەی نۆزدەی ئیتاڵیا و ئەوروپا بە گشتی، كاری سەرەكیان لە ڕووتاندنەوەی خەڵك و دروستكردنی شەڕو خاپور كردنی كوردستان، خۆی كورت هەڵێنا!
ئەوەی زیاتر دەسەڵاتدارانی كورد لەم 18 ساڵەی دواییە پێیەوە خەریك بوون، ئامراز و كۆئەندامی سێكسیان بوو. گروپ لە دوای گروپ، مێ كێش لە دوای مێ كێش (بۆ باسكردنی مێ كێش لە دەسەڵاتی هەرێمدا لە وتاری داهاتوو بە تێر و تەسەلی دەدوێم)، گۆرانی بێژانی كچی زۆر (بە ناوی هونەرەوە!) هەمیشە دەورو پشتی ئەم مەسولانەیان پڕ كردەوە، كە بە نهێنی خەریكی كاری شەهوەتبازی بوون، لە ناو شاشەی تەلەفزیۆنە ڕوو زەردەكانیشیان خەریكی چەنابازیەك بوون، هەر وشەیەكی ناو دەمیان تك تك جەهالەتی لێدەچۆڕایەوە، بە شێوازێك معاشخۆرەكانی حزبیش بە بینین و بیستنی بێزار دەبوون. هۆیەكەشی ئەوەیە، بە روتبەی یەقین و ڕاستیەكی زیندوو، خەڵك باش بۆی ڕوون بویەوە مەسولانی "خەباتگێڕ" چۆن شەو و ڕۆژیان دەكەنەوە بە دەم خستنە ناو قاچ و پێ و شوێنی تری سۆزانیەكان؟!
ئیتر چۆن خەڵك لە دەمێكی ئاواوە گوێبیستی سیاسەت دەبێ؟!
قاتی پێنج و هەفتەمی شیڕاتۆن، چیتر وەك جێگایەكی شاز سەیر ناكرێ، كە سۆزانی لوبنانی و ئۆكڕانی و سوری و...تد "مەساجی!" مەسولان و دەسەڵاتدارانی سمێڵ قەترانی بۆیاغ كراو دەكەن، چونكە خانەی سووری شەوان ئەوەندە پەرەی سەندووە لە هەولێر و سلێمانی و دهۆك، كە بەردەوام ئافرەتانی مەساجی دراوسێی كورد، بەڵكو ئاسیەوی و ئەوروپایی شەرقیش، خۆیان و مێ كێشەكان و باندەكانیان، گیرفانی مەسولانیان لە پارەی دزراوی خەڵك بەتاڵ دەكەنەوە!
لەولاشەوە، هەزاران هەتیوی ئەنفال و كیمیا و شەڕی ناوەخۆ و خۆ كوژانی دەستی نەهامەتی و هەژاری، بۆ لەتێ نان، بۆ چوكلێتێك، بۆ یاریۆئامێرێك چاویان لە ئەبڵەقی و نەدیتەیی وەختە دێتە دەرەوە!
هەر لە تەلەفزیۆنە نزمەكانی حزب، ناوە ناوە دیمەنی خێزانە بێ دەرامەتەكان نیشان دەدا، كە بە شێوەیەكە، مرۆڤ دەگەیێنێتە ئاستێك، لە ژیان بێزار بێ!
قەڕەپەستانەی زیاتر لە 20 قوتابی تا 50 قوتابی لە ناو یەك پۆلدا، لە ژێر كاریگەری گەرما و سەرمای زۆر، تا ئێستاش گڤەی دێ!
بێ هودەیە!
بەڵێ، بێ هودەیە باسكردنی كارەساتەكانی كوردستان، چونكە ئەوەی خەڵك دەیزانێ و بینیویەتی، زۆر زیاترە لەوەی سەرجەم كتێب و وتارەكانی میدیای كوردی باسی كردووە و دەیكا.
ئەم دەسەڵاتە گەنیوەی هەرێم، بە سەرۆكایەتی چەند كەسێكی نەفام و نەخوێندەوار، كە هێزەكانیان هەڵقوڵاوی بازوەكانی عەشیرەتە، نەك هزری لە 20 ساڵی داهاتووی گەلی كوردستانی نەكردووەتەوە، بەڵكو گوزەرانی ژیانی هەنوكەی كردووە بە دۆزەخێك، لە بەر زۆری شەكوا و خەم و خەفەت و تەسلیم بوونێكی تەواو بەم واقیعە گەنیوە، زۆربەی خەڵكی كورد جۆگەی سیسی و هەرەس و خەفەت و خەمی لەبن نەهاتوو، بە سەر سیما و تەنەكانیان دێتە خوارەوە. ئیتر تەنانەت تاقەتیان لە بێزاری خۆشیان چووە ئەوەندەی شكایەتی حاڵی خۆیان بكەن.
كەم ژیان بە هۆی تەمەن كورتی، نەخۆشی زۆر و ترسناك، دوا كەوتنێكی بێ وێنە لە بواری خوێندن و زانست و بڵاوبونەوەی داوێن پیسی و تاوان و ماددە بێ هۆشكەرەكان و، كاریگەری پاشماوەی شەڕ و كوشتنی ناوخۆش لە لایەكی تر، گەلی كوردستانی توڕ هەڵداوەتە نێو دوو بەردی دەستاڕی هاڕین.
تۆ بۆ چەند چركەیەك بیر لەو پەناهێندە كوردانە بكەوە لە ئەوروپا، كە وەك سواڵكەری هەڵاتوو لە دەستی برسیەتی و نەهامەتی، بە چ شێوازێك دژی ناردنەوەیانن بۆ كوردستان، تا ڕاددەی دوورینی دەمیان و مانگرتن و تەهدید كردن بە خۆ كوشتن، ئنجا دەزانی باری دەروونی عەقڵی ناسیۆنالی و نیشتمان پەروەری تاكی كورد كەوتووەتە چ ئاستێكی نزمی دۆزەخی؟!
دەبێ بێزاری لە بوونی خۆی، گەیشتبێتە ئەو ڕاددەیە گەلی كورد ئەوەندە ڕقی لە نیشتمانەكەی بێ، بیەوێ خۆی بكوژێ، گەر بینێرنەوە باوەشی ئەو كوردستانەی لە گۆرانیەكان دەبیسین "كوردستانی شیرین لە دووری تۆ ژیانم دۆزەخە... بێ تۆ نامەوێ بژیێم... ئاخ لە دووری تۆ نیشتمان غوربەت كوشتمی؟!"
لە لایەكی تریشەوە، چڵكاو خۆرەكانی دەسەڵات بێ شەرمانە تا سنوری ئابڕوتكان، بەوەندە ڕازینەبوون كە لە سامانی دزراوی گەل دەستیان دەكەوێ، هەڵساون پارەی هەژاران و بێ كاران و سەقەتان لە وڵاتانی ئەوروپی وەردەگرن، بێ گوێدان بە ناو و دەنگی میللەتەكەیان لە نێو گەلانی دونیا!
كەواتە بەها مرۆییەكانیش تەواو مردوون لە ناخی ئەم دەسەڵاتە، كە تەنانەت سڵ ناكەتەوە لە كەمترین دەستكەوتێك كە بە ڕێگایەكی نا شەرعیانە و ئابڕو بەرانە دەستی دەكەوێ.
لوبنان، سوریا، توركیا، وڵاتانی كەنداو، وڵاتانی ئاسیا و وڵاتانی ڕۆژئاوا، بوونەتە قیبلەی مونافەسەی شەهوەتبازی مەسول و دەسەڵاتدارانی هەرێم، بۆ سەرفكردنی پارەی خەیاڵی بۆ زەوقی ناوگەڵ!
ئا بەم شێوازە سەركردایەتی سیاسی هەرێم، جڵەوی میللەتی كوردی گرتووەتە دەست بەرەو داهاتوو، بۆ ڕوو بە ڕوو بوونەوە لە گەڵ تەحەددیاتەكانی ئایندە، كە تەنانەت میللەتە پێشكەوتووەكانیش نەك هەر لێی دەترسن، بەڵكو هەزار و یەك حیسابی بۆ دەكەن!
ئەوان هەرچەندە وەك ئێمە خاوەن وزەش نین، بەڵام بیر لە وزەی ئەلتەرناتیڤ دەكەنەوە چونكە نەوت و وزەكانی تری ژێر زەوی بەرەو نەمان دەڕوا. ئێمەش ئەو هەموو سامانەی بە هۆی وزەكەمان دەستمان دەكەوێ چەند گورگ و ورچێك كە لە پێستی مرۆڤ خۆیان شاردووەتەوە، پەرت و بڵاوی دەكەن وەك سەرخۆشێكی نەفامی كۆیلە بۆ شەهوەتبازی!
پلان دانان بۆ داهاتوو، نەخشەی ستراتیژی بۆ ئامادەكردنی گەلی كوردستان بۆ ململانێ كردن لە گەڵ پرسیارەكانی ئایندە و تەحەددیاتەكانی، تەنها و تەنها نوكتەیەكی بێزەوەرە كەس تاقەتی پێكەنینیشی نیە بە بیستنی!
بەڵام پرسیار ئەوەیە، كێ ئەم نەخشە و پلانە بۆ ئێستا و ئایندەی كورد بكا؟!
مەسعود بارزانی، كە تا پۆلی دووەمی ناوەندی خوێندوویەتی؟ یان ئەندامە جاهیلەكانی مەكتەب سیاسی پارتی؟ یان "وەزیر"ە بەتاڵەكان كە ئەولەویەتی هەرە گەورەیان، كەش و فش و گەشت و گوزار و شەهوەتە؟
كێ هزر لە ئایندە بكاتەوە؟
جەلال تاڵەبانیەكی گەندەڵ كە ئۆجەلان گوتەنی قاچاخچی سیاسەتی خێڵەكیە، یان مشە خۆرە نەفام و دواكەوتووەكانی مەكتەب سیاسی یەكێتی؟!
كێ و چۆن؟ لە كاتێكدا تەمەنی پارتی شەست و قسور ساڵە و نەیتوانیوە تا ئێستا تاقە هزرڤانێك (مفكر) پێشكەش بكا و، یەكێتیش تەمەنی سی و قسور ساڵە هەمان دەردە كوشندەكەی پارتی لێیە؟!
گەر بیر لە ئایندەی گەل بكرابا، چۆن مەسولی كورد دوای ئەو هەموو كارەسات و نەهامەتی و تێكشاكان و هەزاران كێشەی زیندوی ئەمڕۆ، كاتی ڕەشكردنەوەی سەر و سمێڵی دەبوو و، چۆن ئەوەندە ماوەی تەرخان دەكرد بۆ گەشت و گوزاری دەرەو و، دیدار و چاوپێكەوتن لە گەڵ گۆرانی بێژە كچەكانی كورد، لە ناوە و دەرەوەی كوردستان؟!
گەر بیر لە ئایندە بكرابا، چۆن لە ناكاو چەند كچێك بە ناوی هونەرەوە دەبن بە سەرمایەدار و، چەند نەفامێكی گەلحۆی حزب و عەشیرەت و بارەگا، دەبن بە ملیۆنێر؟!
بمبورن، بە دڵێكی پڕ خەم و حەسرەت پێتان دەڵێم ئەم چاخەی كوردستان چاخی ناوگەڵە!
بەڵێ چاخی ناوگەڵە چونكە لێپرسراو (سەرنج بدەنە مانای لێپرسراو!) گەر ئەوەندەی بیری ناوگەڵی بوو، بیری گەلی بوایە ئێستای كورد فەزایەكی تر دەبوو!
بۆیە لەم چاخەدا ستراتیژ و پلان بۆ داهاتووی كورد نەهاتە كایەوە، چونكە ئەمە كار و پیشەی ناوگەڵ نیە!
زیاترین "هزری" دەسەڵاتی هەرێمیش لە "ناوگەڵ"دا سەرفكرا. تەحەددیاتەكان و پرسیارەكانی سەردەم و ژیانیش، گەلی كورد و نەوەی داهاتوو، زۆر بێ ڕەحمانە فڕێدەدەنە قەسابخانەكانی ئایندە!