نەتەوە، ئینتمای قەومی شەڕی نەبڕاوە دژی کرێکاران!
Thursday, 15/09/2011, 12:00
لەو کۆمەڵگایانەی کە مەسەلەی نەتەوەیی وەکو کێبەرکێیەکی کۆمەڵایەتی لەسەر بنەمای ناسنامە نەتەوەییەکان پەرەئەگرێ تا ئەگاتە ئاستی جیابوونەوەی سیاسی وەکو ڕێگاچارەیەکی ناچاری، پێویستە ڕۆڵی سەرەکی ناسیونالیزم لە هەردوو سەری کێشمەکێشەکەدا لەبەرچاوبگیرێت. واتە ڕۆڵو کاراکتەری ناسیونالیزمی نەتەوەی ژێردەستو ناسیونالیزمی نەتەوەی باڵادەست لە بۆتەی بەرپاکردنی شەڕو دوژمنایەتی نێوان قەومو نەتەوە جیاوازەکانی ووڵاتێک بەئامانجی تەجەسومی سیاسیو ئایدیۆلۆژیانەی دەسەڵاتدارێتی چیانەیەتی خۆیان. بە تەنها لەئارادابوونی ناسنامە نەتەوەییە جۆراوجۆرەکان نابێتە هۆکارو مایەی پێشهاتنی حەتمی مەسەلەیەکی نەتەوەیی لە شوێنێک یان لە ووڵاتێکدا. نموونەکانی پێکەوەژیانو پێکەوە هەڵکردنی بێ دەردیسەرو بێ پێکداپژانی نەتەوەو قەومو پێکهاتە جیاجیاکان لە چوارچێوەی یەک کیشوەریدا زۆرن. تەنانەت بوونی ستەمو هەڵاواردنی نەتەوەییش هێشتا ناکرێ وەکو مانای سەرهەڵدانی مەسەلەی نەتەوەیی لە ئاستێکی کۆمەڵایەتیدا لێکبدرێتەوە.
ناسیونالیزمو ئایدیۆلۆژیای نەتەوەپەرستی بزووتنەوەیەکی بۆرژواییانەیە بۆ ڕێکخستنی سیاسیو ئیداری کۆمەڵگا لەسەر بنەماکانی جیاوازیە قەومیەکانو ئینتما نەتەوەییەکانی کۆمەڵگایەک. چەمکی نەتەوە خۆی لە خۆیدا لە جیهانی ئەمڕۆو لە سیستەمی سەرمایەداریدا ئەتوانێ بەدەستی ناسیونالیزمەوە بۆ هۆکارێکی کاریگەری وەها بگۆڕێت کە جیاوازیە چیانەیەتیەکانو سنووری بەرژەوەندیو ئامانجو چاوەڕوانیە چینایەتیەکانی کۆمەڵگایەکی پێ بسڕێتەوەو گەورەترین ناعەدالەتی کۆمەڵایەتیو زوڵمو چەوسانەوەی چینایەتی لەژێر ناوی مەسەلەی نەتەوەییو ستەمی میللیدا بکات بەژێرەوە. بەمپێیە لەسەر پایەی دەمارگیری نەتەوەییو بەرچاوتەنگی قەومیو مەسەلەی میللیو ستەمی نەتەوایەتیەوە، ناسیونالیزمو چینی بۆرژوازی گەورەترین فریوکاریو بێوێنەترین تەحمیقی مێژوویی ڕای گشتیو زەلیلیو داماوی کۆمەڵایەتی بەسەر کۆمەڵگادا بسەپێنن.
لەپێناو پەیدابوونو سهرههڵدانى مهسهلهیەکی نەتەوەیی لە کۆمەڵگایەکداو لە بڕگەیەکی مێژوویی ئەودا، پێویست دەکات ناسیونالیزم هەم وهكو ئایدولوژیاو هەم بە شێوەی بزووتنهوهیهكى كۆمهڵایهتى بهتهواوى پۆتانسێلی خۆیەوە هاتبێته مهیدانی سیاسیەوە بۆ جەنگو بەرامبەرکێ لەسەر دەسەڵات. جیاوازییه میللیو قهومییهكانو نایهكسانییه ئابووریو كۆمهڵایهتیو فهرههنگییهكان لە کۆمەڵگایەکدا لهسهر بنەماو پایەی ئینتماى نەتەوەیی، ئهو پرۆبلماتیکو ئەو واقعییهتانهن كه به دهستى بزووتنهوه كۆمهڵایهتییه جیاجیاكانهوه بهسهرهنجامى جیاجیا دهگهنرێن بۆ گەیشتن بە ئامانجو مەرامی تایبەتو سیاسی خۆیان. ناسیونالیزم ئهو ڕهوته سیاسیو کۆمەڵایەتیەیه كه دهیهوێ ئهم قەڵشتو جیاوازییانه لەڕووی سیاسیەوە کریستاڵیزە بکاتو بۆ ئامانجە سیاسیەکانی ئاراستەیان بکات. ناسیونالیزمو نەتەوەپەرستی ئهو جووڵانەوە بۆرژواییەیە كه جیاوازیە نەتەوەییەکانو ستەمی میللی تا ئاستی دەمارگیریو شەڕو ئاژاوەی نێوانیان پەرەپێئەداو ڕاستهوخۆش ئەیانبەستێتەوە به مهسهلهى دهسهڵاتى سیاسیو ئایدۆلۆژیى حوكمڕانییهوه.
بە پێچەوانەی بانگەشەی باو لەنێو ستراکتورو فەرهەنگی سیاسی کۆمەڵگای بۆرژواییدا، ناسیونالیزم بهرههمو دەرەنجامی خۆپهرستانهى میللهتان نییه، بەڵکو نەتەوەکانو خۆپهرستیو دهمارگیریى میللیی ئەوان بهرههمى ناسیونالیزمو مەیلو نەزعەی پاوانخوازیو دەسەڵاتخوازی ناسیونالیزمە بەهەر نرخێک بێت. ناسیونالیزم بەجیا لهوهى كه له چ سهردهمێكداو لهجهرگهى كام ڕهوتى پایهیى لهقهڵهمرهوى ئابوورى سیاسیو مێژووییدا پێئهنێته مهیدانی بوونیەوە، خۆی ئایدۆلۆژییهكى بۆرژوایییه بۆ ئامانجی بهرپاكردنى دهسهڵاتى چینایهتى خۆی. ئایدۆلۆژییهكه ههوڵ ئهدات حكومهتى چینایهتى بۆرژوایی بهشێوازێک بهێنێتەئاراوە كه وهكو ئاکامو بەرجەستەبوونی سیاسیانەی خاسییهتو تایبیهتمهندییه زاتیو سروشتیە هاوبهشهكانى نیوان هاووڵاتیانو جەماوەرو ئەتباعی نەتەوەکەی نیشان بدرێت. ئینتمای نەتەوەیی بە شتێکی باڵاتر لە ئینتمای ئینسانیو هاوڵاتیبوون بخەمڵنرێت، تا ڕێگا خۆشبکرێت بۆرژوازیو باڵە جیاجیاکانی ناسیونالیزمی نەتەوەیەک لە نیزاعو شەڕیان لەگەڵ حەریفەکانیان لەسەر دەسەڵات، بەڵکو بتوانن چینی کرێکارو توێژە زەحمەتکێشەکانی هەمان نەتەوە بە وەهمی نەتەوەچێتی خۆشباوەڕ بکەنو بیانکەنە ڕەشە لەشکری جەنگو دەعوایان بۆ گەیشتن بە دەسەڵات.
شوناسنامەی نەتەوەیی بهردى بناغهى ستراتیژیی ناسیونالیزمه له مەسەلەی بهرپاكردنى دهوڵهتى چینایهتى بۆرژوازیدا. بۆ خەمڵاندنی ئەم بیرۆکەیە لەنێو ڕای گشتیدا، بۆ چەسپاندنی لە پێکهاتەی تێگەییشتنو بیرکردنەوەو خۆووشیاری کۆمەڵایەتی هاوڵاتیاندا، بەردەوام هەوڵ ئەدرێت دهوڵهتى چینى دهسهڵاتدار، وەکو بەرجەستەبوونو شکڵگرتنی خارجیى زاتو ناسنامهى نەتەوەیی هاوبهشو سهرووچینایهتى ئهتباعهكهى خۆی لهقهڵهم بدرێت، ئەمە لهكاتێكدایە کە لهواقعدا ئهوه ناسنامهى نەتەوەیی ئهتباعى كۆمهڵگایه كه شکڵگیریو بەرجەستەبوونی دهروونیو ڕهنگدانهوهى ئایدۆلۆژى ناسیونالیستیانەى دهسهڵاته لهزهینو ووشیاری ئهواندا. یانی ئهوه پێداویستییهكانى دامەزراندنو بهرپاكردنى دهسهڵاتى چینایەتی بۆرژوازییه كه بەلای ناسیونالیزمەوە داهینانى چەمکی نەتەوەو ناسنامهى میللى دهكاته شتێكى حەیاتیو پێویست. چەمکی نەتەوە بۆ ناسیونالیزم لەڕاستای خوڵقاندنی ئەم ناسنامە میللیو قەومیەدا سەرچەشمەی تواناییو پۆتانسێلێکی سیاسیو ئایدیۆلۆژی سەرسوڕهێنەرە، لە هەمان کاتدا هۆکارو مایەی ناڕۆشنیو خۆشباوەڕیو کۆتوبەندی تلانەوەو گێنگڵخواردنی هاوڵاتیانو جەماوەری کرێکارو زەحمەتکێشی نەتەوەی جێمەبەستە لەنیو موزەخرەفاتی نەتەوەپەرستیو ناسیونالیستیدا.
مەسەلەی کورد لە عێراق زیاد لە نیو سەدەیە وەکو کێشەو بەرامبەرکێیەکی کۆمەڵایەتی لەسەر دەستی جووڵانەوەی ناسیونالیستی کوردیدا بۆتە گرفتێکی سیاسیو، وە لەسەر بنەمای کێبەرکێ لەسەر ناسنامەی نەتەوەیی کورد دژ بە ناسیونالیزمی عەرەبی باڵادەست، کە خوڵقێنەرو برەوپێدەری لەبەرتربوونی نەتەوەی عەرەب لەچاو کوردو پێکهاتەکانی تردایە، بەڕادەیەک پەرەی گرتووە کە جیابوونەوەی سیاسی وەکو ڕێگاچارەیەکی بەناچاری بۆ مەسەلەی کورد هێناوەتە گۆڕێ. سەیر لەوەدایە ناسیونالیزمی نەتەوەپەرستی کوردی ئەمڕۆ زیاتر لە شۆڤێنیزمی عەرەبی لە عێراقدا خۆی بە پابەندو وەفادار بۆ یەکپارچەیی خاکی عێراقو ڕێکخستنەوەی ماڵی بۆرژوازیو دەسەڵاتی تەوافوقی لە ناوەند دائەنێت!
ئاخر چی شتێک لەوە پڕبەهاترە هەرێمێکی سیاسیت لەبەر دەستدا بێو گۆڕابێت بۆ بازاڕێکی گەورەی بێ کۆنتڕۆڵی ساغکردنەوەی کاڵاو کەلوپەلی جۆراوجۆری ڕۆژهەڵاتو ڕۆژئاوا، وە دەرهێنانو ساغکردنەوەی سەرچاوەی نەوتو غازی وولات بە بێ لێپرسینەوە، لە بەغداو لە حکومەتی ناوەند بەشت هەبێو لۆببی بەردەوامت ببێت، وە لەو هەرێمەدا سەرچاوەی ناعەدالەتی کۆمەڵایەتیو چەوسانەوەی چینایەتی کرابێتە قوربانی خواستو ئامانجو ستراتیژی نەتەوەپەرستی کوردی! کرێکارو زەحمەتکێشی کوردی ناچارکرابێت مل بۆ ئینتمایەکی ئیجباری نەتەوەی کوردی درێژ بکات، بەڵام هەر ئەویش بێبەشترین پێکهاتەو ئەندامی ئەم هەرێمە بێت!
یەکێک لە ئاکامەکانی هێرشو پەلاماری سەربازی ئەمریکا بۆ لابردنی سەددام حسەینو ڕژێمی بەعسی فۆرمدان بوو بە دەسەڵاتداریەکی ئۆتۆنۆمی هەرێمی لە باکوری عێراقدا لەسەر بنەمای بڕیاردان بە فیدراڵیزمێکی کارتۆنی بۆ حکومەتی ناوەندی. ئەم پێشهاتە وەرچەرخانێکی گەورە بوو لە جێگاو شوێنی حزبو هێزە ناسیونالیستە نەتەوەچیو خاکپەرستە کوردەکانی عێراق، کە خۆیان بە درووست پێیئەڵێن ئەزموونی کوردایەتی، لەلایەک، لەلایەکی دیکەشەوە دابڕانو دابەشبوونێکی مەترسیداری قەومیو ئایینی لەسەر بنەمای شیعەگەریو سوننەگەری پێشهێنا.
بیست ساڵ ئەزموونی حوکمڕانی حزبەکانی جووڵانەوەی کوردایەتی لە هەرێمێکی ئۆتۆنۆمیدا، بەقەد نووکە دەرزییەک ڕۆڵی ئیرادەی ئازادانەی خەڵکی کوردزمانی ئەم هەرێمەی تێدا بەدی ناکرێت لە شکڵدان بەم فەرمانڕەوایەتیە. ئەوەی هەیەو ئەیبینین دەسەڵاتی چینەداراکانو بۆرژوازی کوردیە کە ناسیونالیزمێکی تەقلیدی لە فۆرمی هەردوو حزبی پارتیو یەکێتیدا گەورەترین گەندەڵی سیاسیو ئیداریو کۆمەڵایەتیان لە مێژووی ناوچەکەدا تۆمار کردووە. هاوڵاتیانی ئەم هەرێمە پلەدارانو لێپرسراوانی ئەم حزبە کوردیانەو هەردوو بنەماڵە وەکو دانیشتووی سەر عەرشی دەسەلاتی فیرعەونەکان وێنائەکەن. سەروەتو سامانی خەیاڵی ڕژاوەتە دەستیانەوەو موقەدەراتی هەرێمەکەشیان خستۆتە مامەڵەی سیاسیەوە لەگەڵ دەوڵەتانی فاشیستی دەوروبەر لەپێناو مانەوەیان لەسەر دەسەڵات.
ڕووداوەکانی ١٧شوباتی ڕابردوو، ئەو جووڵانەوە ناڕەزایەتیانەی کە بەشوێن خۆیدا ڕایکێشایە مەیدان، ئاماژەیەکی بەرجەستەو کۆمەڵایەتی خاوێن بوو بۆ نەفرەتێکی گشتیو بێزاریەکی سەرتاسەری بەرامبەر بە دەسەڵاتی خۆماڵی کوردی. بزووتنەوەی ناڕەزایەتی دوو مانگەی جەماوەری لە کوردستان ووتنو بەرزکردنەوەی نایەکی کۆمەڵایەتی بێوێنە بوو بەرامبەر بە تاکڕەوی هەردوو حزبی پارتیو یەکێتی، بە دژی گەندەڵی، تاڵانو بڕۆی داهاتی ووڵاتو بەرامبەر بە ناعەدالەتیو بێمافیەک کە ئەم حزبانە بیست ساڵە سەپاندوویانە بەسەر هاوڵاتیانی هەرێمی کوردستاندا.
ناسیونالیزمی کوردی ئێستا لە دەسەڵاتی ناوەند جێگاوڕێگای هەیەو لە مەیدانی جەنگی دابەشکردنی دەسەڵاتی ووڵاتدا یاریکەرێکی سەرەکیە. بەڵام ستراتیژو سیاسەتو ئامانجەکانی ئەم ناسیونالیزمە سەرتاپای بۆرژواییانەو کۆنەپەرستانەو دژی کرێکاریو تەنانەت دژی هاوڵاتیانی نەتەوەی کوردیشە بەشێوەی گشتی. جووڵانەوەی کوردایەتی بە دژی خواستی سەرتاسەری خەڵکی کوردستان بۆ جیابوونەوەی کوردستانو پێکهێنانی دەوڵەتی سەربەخۆ ڕاوەستاوەو یەکلابۆتەوە. هەرگیز دەست لەو سەرچەشمەی تواناو پۆتانسێلە سیاسیو کۆمەڵایەتیە هەڵناگرێت کە بە ئێرەی گەیاندووە. یانی هەڵواسینی مەسەلەی کورد لە عێراقدا بێ چارەسەرێکی واقعیو مەلموس، وە بەکاربردنیشی وەکو سەرچاوەی وەهمێکی بێکۆتایی بەسەر سەری هاوڵاتیانی کوردستانەوە. بە هەمان شێوەی شیعەگەریو سوننەگەری، نەتەوەپەرستی کوردیش بە عیشقو حەماسەتێکی سەرسامکەرەوە باوەشی بۆ ئەم ململانێو کێبەرکێ نەبڕاوەیە لەگەڵ شیعەو سونەکانی عێراق کردۆتەوە.
باشترین نموونەی ئەم بەپیرەوەچوونەی ناسیونالیزمی کوردی بۆ کێشمەکێشی نەبڕاوە لەپێناو دابەشکردنی دەسەڵاتی سیاسی عێراق، وە لەپێناو بەرجەستەکردنی جیاوازیو ناکۆکی نەتەوەیی نێوان کوردو عەرەبو پێکهاتەکانی تردا، بەدەستەوەگرتنی مادەی (١٤٠)ە بۆ ساڕێژکردنو خەمڵاندنی ناسنامەی نەتەوەیی لە عێراق. داتاکان ڕایانگەیاندووە کە لە یەکەم ڕۆژی دابەشکردنی چەکی قەرەبووکردنەوەی مادەی (١٤٠)، هەتا ئەمڕۆ ١٢ دوازدە هەزارو ٥٠٠ پێنجسەد چەک بەسەر "عەرەبی هاوەردە"دا دابەشکراوەو نزیکەی (٣٢) سیو دوو هەزار چەکیش بەسەر ئاوارە کوردو توکمانەکاندا دابەش کراوە. لە هەمووش سەرنجڕاکێشتر ئەوەیە کە خودی هێزە ناسیونالیستە کوردو عەرەبو تورکمانەکان ڕۆژانە لە میدیاو ڕاگەیاندنەکانەوە بڵاوی ئەکەنەوە کە ئەو هێزانە هەر یەکەیان لای خۆیانەوە خەریکی گۆڕینی دیمۆگرافیای شاری کەرکوکو ناوچەی جێناکۆکیەکانی بەرکەوتنی نەتەوە جیاوازەکانن. باشە، پاش بیست ساڵ بەسەر نەمانی ڕژێمی شۆڤێنی پێشوودا، ئێمە هێشتا شاهیدی بوونی ماتەریاڵو کەرەسەیەکی گەورەی بەرپابوونی جەنگێکی خوێناوی نێوان ئەم نەتەوانەین. کامەیەو لەکوێیە ئەو دیموکراسی، پێشڕەویو بەرەوپێشچوونەی لە کەناڵەکانی ڕاگەیاندنەوە بەرگوێمان ئەکەوێت!؟ کام کێشەو نیزاعی نێوان هێزە ناسیونالیستەکان چارەسەر بووە!؟ پێکاپژانەکانو نائارامیەکانی شاری کەرکوکو موسڵو خانەقین، ئینسان فڕاندنەکان، پەرەسەندنی دوژمنایەتی کوێرانەی نەتەوەکانی دانیشتووی ئەو شارو ناوچانە، جگە لەوەی بێدەربەستیو ئەوپەڕی بێمنەتی حزبو لایەنە قەومیەکانی عەرەبو کوردو تورکمان نیشان ئەدەن، ئەو ڕاستیەش ئەخەنە پێش چاومان کە ئەم هێزە ناسیونالیستیانە نە ئەتواننو نە ئەشیانەوێ ئەو کێشەو نیزاعانەی هەیە چارەسەری بکەن.
خودی مادەی (١٤٠) ئاماژەو بەڵگەیەکی زیندووی هەڵواسینی کێشەی کەرکوکو ناوچە جی ناکۆکیەکانە. هەموو کەس ئەزانێت ئەو عەرەبانەی قەرەبوو وەرئەگرن ناگەڕێنەوە بۆ شوێنی خۆیان، ئەگەریش بگەڕێنەوە لەوێشەوە لەلایەن شیعەو سوننەکانەوە پارەوپولیان پێئەدرێ بۆ ئەوەی بگەڕێنەوە بۆ کەرکوک یان بۆ ناوچە جێناکۆکیەکان. کوردەکانیش پاڵپشتی ماددیو مەعنەوی لە بەشێک لە ئاوارەکانی کەرکوک ئەکەن بۆ جاڕدانو بانگەشە بۆ حزبە کوردیەکان، تورکیاش بە ڕۆژی ڕووناک بە هەموو شێوازێک دەخالەت ئەکات لە ناوچەی کەرکوکو موسڵداو چەندین باندی سیاسی لە تورکمانەکان پێکهێناوەو پارەو پوولی بۆ هەڵڕشتوون.
ئێستا بە شێوەیەکی پراکتیکی عێراقو کوردستان بۆتە تونێلێکی بێئەوسەری جەنگو پێکدادانی نێوان هێزە قەومیو ئایینیەکانو مەیلو خۆپەرستی نەتەوەییو ئایینی باڵی ڕەشی کێشاوە بەسەر پۆتانسێلو چاوەڕوانیەکانی هاوڵاتیان بە گشتیو چینی کرێکارو زەحمەکێشی ووڵات بە تایبەتی. ئەزموونی بیست ساڵەی ناسیونالیستە کوردیەکان لە بنیاتنانی هەرێمی پر لە گەندەڵی سیاسیو ئیداری، تەجروبەی ٣٥ ساڵ باڵادەستیی شۆڤێنیزمی عەرەبی بە ڕابەرایەتی سەددامو ڕژێمی بەعسی، ئێستاش سەرهەڵدانی شیعەگەریو سوونەگەری تێکەڵ بە شۆڤێنیزمی عەرەبی تا بگا بە دەخاڵەتی شۆڤێنیانەی دەولەتانی تورکیاو ئێران، ئایا ناکرێت ببێتە مایەی بەرچاوڕوونیەکی کۆمەڵایەتی وەها کە لە ئاستی سەرتاسەری عێراقو کوردستانیشدا پەی بەو ڕاستیە ببرێت کە سەرتاپای ئەم بێنەوبەردەو جەنگو دەعوایانەی بەرپاکراوە، لەپێناو ئەوەدایە کە پێکهاتەی چینایەتیو ململانێی چینایەتی لەم کۆمەڵگایەدا بکرێت بەژێر تەپو تۆزی جەنگو کێبەرکێی نەتەوەییو پێشبڕکێی قەومیەوە!؟ ئایا ئەم مێژووەی لێرەدا ئاماژەیەکی کورتی پێدرا ئەو ڕاستیە بەیان ناکات کە ناسیونالیزمو هەموو باڵەکانی سەرەڕای کێشەو دوژمنایەتی نێوانیان، هەموو هاوڕان لەسەر ئەوەی بەرامبەر بە چینی کرێکارو ئینتمای هاوڵاتیان بۆ ئینسانیەتو مرۆڤدۆستی کە بە قووڵی لە ویژدانی هەر تاکێکی کۆمەڵگادا جێگای تایبەتی هەیە ڕابوەستن!؟ لەترسی چینی کرێکار، لە بەرامبەر بە مەترسی کۆمۆنیزمی چینی کرێکار بە هەموو توانایانەوە دەستیان گرتووە بە نەتەوەو میللی گەریو قەومپەرستیو خاکپەرستیەوەو بۆ ساتێکیش لە جەنگو دەعواو بۆمبارانی تەبلیغاتی کۆنەپەرستانەیان ڕاناوەستن!
١٤ئەیلول٢٠١١
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست