یەكێتى نیشتمانى لە قۆناغى پیریەوە بەرەو ((قۆناغى فەنا بوون))

Wednesday, 02/10/2013, 12:00

2068 بینراوە

ئەو قۆناغەى كە یەكێتى نیشتمانى تێیدا دروست بوو ، قۆناغ و مێژوویەكى سیاسى سەخت و ترسناك بوو قۆناغێك بوو پڕ لە بێهودەیى و نەهامەتى كە كۆمەڵگاى كوردستان پێیدا تێدەپەڕى ، لە پاش هەرەس هێنانى ((پارتى دیمۆكرات)) لە ساڵى 1975 وەكو حزبێكى سیاسى تاك ڕەوى ئەو كات كە نوێنەرایەتى ((چینى فیوداڵ و خێڵ و پاشكۆى ووردە بۆرژوازى)) تازە پێگەیشتووى شارەكانى كوردستانى دەكرد ، سەربارى ستەمكارى و سیاسەتى وەحشیگەرى ناسیۆنال ــ فاشیستانەى بەعسیزم لە پراكتیك كردنى سیاسەتى سیستماتیكانەى ((تەهجیر ، تەبعیس و ، تەرحیل)) بە مەبەستى سڕینەوەى سیماى ناسیۆنالیستى كورد لە بووندا ، كۆمەڵگاى كوردستان دووچارى دۆخێكى سیاسى و دەروونى وكۆمەڵایەتى نائومێد و نالەبار كرد بووەوە ، لە دۆخێكى لەو چەشنەدا ئەو ڕێخراوە دروست دەبێت و زۆرێك لە چین و توێژەكانى كۆمەڵگاى كوردستان تێیدا كۆ دەبنەوە بە تایبەتى توێژى ((خوێندەواران و چەپڕەوى)) نێو شارەكانى كوردستان ، لە گەڵ هەموو خراپە كاریەكانى شەڕى ناوخۆو پاوەنخوازى سەردەمى شاخ یەكێتى دەكەوێتە ململانێكى چەكدارى توندى بەرگیریەوە لە گەڵ دەوڵەتى ناوەند و هەزاران قوربانى دەدات لەو پێناوەدا . ئەم ڕێخراوە بە نەفەس و پلاتفۆرمێكى سیاسی نوێ و بە فۆرم و ناوەڕۆكێكى سیاسى جیوازتر لە پارتى دروست دەبێت ، هەوڵى تێكشكاندنى ڕیتمى سیاسى كلاسیكى و مۆراڵى كۆنسێرفاتیزمانەى خێڵەكیانەى ناو دنیا و مێژووى سیاسى ئێمە دەدا كە پارتى هەڵگرى بوو . كارى بۆ بێ بەها كردن و جیا كردنەوەى تێكڕاى ئەو نەریت و پەیوەندیە خێڵەكیانەى دەكرد ،كە تێكەڵاوى میتۆدى سیاسى كرابوون وەكو پلاتفۆرمێكى نوێى سیاسى مۆدرێن . برەودان بە پایەماڵ كردنى ئەو بڕوا سیاسیە دوگمایانەى كە بوو بوون بە بەشێك لە قەناعەتى سیاسى كۆمەڵگاى ئێمە . بەو مانایەى ڕێخراوى كوڕ كە ((یەكێتیە)) دەیەویست هەژموون و ناعەقڵانیەتى سیاسى دەروون سەلەفیانەى ((باوك)) كە پارتیە ڕیشە كێش بكات و، وێنایەكى نوێى گەنجانە و هاوچەرخانە هاونشینى بزووتنەوەى خەباتى سیاسى ناسیۆنالیستى كورد بكات . بەڵام ململان و هەڵشاخینە سیاسیەكان بەردەوام دەبێت لە گەڵ تێكڕاى هێزەكانى گۆڕەپانى سیاسی كوردستان تا نا چارێتى دروست بوونى بەرەى كوردستانى و ، نزیك بوونەوە لە نا ئومێدى و تراژیدیاى هەڵەبجەو كارەساتى ئەنفال . پاش ڕاپەڕینى بەهارى 1991 و دابەزینى ئەم ڕێخراوەیە لە شاخەوە بۆ نێو شار كۆمەڵێك چەمك و دەستەواژەى سیاسى پێشكەوتوخوازى دەكاتە دروشمى خۆى و دەیگوێزێتەوە بۆ نێو كۆمەڵگاى كوردستان كە پێشتر هاونیشتمانیان پێى نائاشنا بوون وەكو ((مافى مرۆڤ ، ئازادى ، دادوەرى كۆمەڵایەتى ، دیمۆكراسى ، علمانیەت ، ماف و ئازادى یەكسانى ژنان و ..........هتد)) دواى پاشە كشە پێكردنى هێزەكانى دەوڵەتى ناوەند و دواجار كشانەوەى دام و دەزگاكانى بەڕێوە بردن و دروست بوونى بۆشایەكى سیاسى و ئیدارى لە كوردستان ، دەسەڵاتى سیاسى دەكەوێتە دەست هەردوو حزبى پاوەنخوازى ((پارتى و یەكێتى)) . لە نێو یەكێتى گەنج دا باڵێكى سەربازى و نا عەقڵانى بەرژەوندخواز بە هەمان نەفەسى شاخ بەرجەستە دەبێت و هێدى هێدى دەست دەكەن بە سەرمایە كەڵەكە كردن بە شێوەیەكى نا یاسایى و بە پشتیوانى و زەبرى ئەو هێزەى كەخاوەندارى لێ دەكەن و لە ڕێى تاڵانى شەڕو دزینى سەروەت و سامانى كوردستان و ئاودیو كردن و فرۆشتنى ئامێرو كەرەستەى دام و دەزگا و دامەزراوە خزمەت گوزاریە گشتیەكانى دەوڵەت و هاونیشتمانیان بە شێوەەكى مافیایى . ئەم باڵە لە نێو كۆمەڵگاى كوردستان وەكو چینێكى ((ئۆرۆستۆكراتى سیاسى)) گەندەڵ و نا عەقڵانى و نا ئاشنا بە دنیاى سەردەم ، خۆیان مانڤێست دەكەن و ڕۆژ بە ڕۆژ بەڕە لە ژێر پێى باڵى عەقڵانى و سیاسى و خوێندەوارى نێو یەكێتى دەكێشنەوە و سەنگ و پایەو ڕۆڵیان دەسڕنەوەو ناچاریان دەكەن یان ئەو ڕێخراوە بە جێ بێڵن ، یان ببن بە كەرەستەو ئامێرێكى گونجاو گوێ ڕایەڵ بۆ بە دیهێنانى خواست و بەرژەوەندیە ئابوورى و سیاسیەكانى ئەو چینە ((ئۆرۆستۆكراتیە سیاسیە)) كە دوژمنى سەر سەختى ئازادین . ئەم چینە گەندەڵەى نێَو یەكێتى كە باڵى سەربازیە پاشان یەكێتى گەنج و خاوەن ئایدیاى مۆدێرن دەگوێزنەوە بۆ قۆناغێكى كلاسیك و پاش كەوتووتر كە ((قۆناغى پیریە)) و ڕێخراوەكەش فۆرمەڵە دەكەن بەرەو ئاقارى فەنا بوون . لە گەڵ ئەوانەشدا نامۆ دەبن بە دیهێنانى خواستى گەنجان و لە كۆمەڵگاش دادەبڕێن و دەبنە دوژمنى سەرسەختى ئەو چەمك و ئایدیا سیاسیانەى كەپێش تر یەكێتى هەڵگرو داهێنەرى بوون لە مێژوو دنیاى سیاسى ئێمەدا وەكو ((ئازادى , مافى مرۆڤ ، دیمۆكراسى ، دادوەرى ، عیلمانیەتى دەوڵەت ، سۆشیال ــ دیمۆكرات ، مافى منداڵ))تەنانەت داڵدەى ئەوتاوان بارانەش دەدەن كە ((ڕاوە ژن دەكەن)) و دەستیان سوورە بە خوێنى ئەو پەپوولانە و لە یاسا یاخیین . دواجاریش دەبنە گوزارەیەكى سیاسى بۆ ژیاندنەوەى ئەو نەریت و ترادسیۆنە خێڵەكیانەى كە((پارتى پارتان)) كارى سیاسى لەسەر دەكات بۆ مانەوەودرێژە پێدانى مێژووى سیاسى خۆى ، بەو مانایەى كوپى كردنەوەى هەمان ڕێچكەى خێڵەكیانە و بنەماڵەیى و گەوجاندن و درێژە پێدانى ڕەوشێكى ((دیماگۆگیانە)) بۆ سڕ كردن و بە لاڕێدابردنى كۆمەڵگا ، كە ئەوەش بەشێكە لە سیاسەتى دیماگۆجیانەى پارتى كە ئەمڕۆ مانەوەى خۆى پێ تۆكمە كردووە . بەڵام دەبێت ئەو ڕاستیەش بزانین تەقلید و لاسایكردنەوەى پارتى بە ئارایشدانەوەى ڕوخسارى سیاسى خۆ بە كاژو توێكڵى ناقۆڵاى عەقڵى خێڵەكیانە وەكو ئەسپێكى پیرو كەنەفت و بێتوانا و ناشارەزا كە تواناى بۆڕدانەوەى ئەسپە شارەزاو موتیڤەكەى پارتى پارتانى نییە ،ئەم هەنگاوەى یەكێتى سیاسەتێكى چەوت بوو بە ئاقارى خود كوژى دەڕواتە پێشەوە، چونكە یەكێتى بوونى هەوادارانى ئەو ڕێخراوەیە لە ڕێى هەڵسەنگاندن و ڕامانى عەقڵانى و قەناعەتى تەواویان بە بوونى بەرنامەیەكى سیاسى پێشكەوتوخواز لەو ڕێخراوەدا گیرساونەتەوە ، نەك وەلاى خێڵ و بنەماڵە كە ڕێچكەى سیاسى پارتیە . لە گەڵ ئەوانەشدا باڵا دەست بوونى چینى ((ئۆرۆستۆكراتى سیاسى)) لە نێو ئەو ڕێخراوەیەدا هاوشانى خۆیان توێژێكى سیاسى مشەخۆرو تەمەڵیان فۆرمەڵە كردووە لە سەر حیسابى بوودجەى وڵات ، ئەم توێژە بوونەتە چەند بەشێكەوە ، بەشێكیان لە نێو بارگا حزبیەكاندا بە ناوى كادرەوە دامەزراون و هاوشێوەى ((ڕاهیبەكانى نێو كەنیسەكان)) نەك بۆ كۆمەڵگا تەنانەت بۆ خودى یەكێتیش هیچ بەرهەمێكی مادى و سیاسیان نییە . تەنها ئەركێك كە بتوانن ئەنجامى بدەن بریتیە لە سەرلەقاندن و گوێڕایەڵى بۆ چینى ئۆرۆستۆكراتى و پاراستنى بەرژەوەندیە سیاسى ئابوریەكانى ئەم چینە و ، بێ دەنگى كردن لە هەڵ سیاسیەكانیان و كردارە نایاسایەكانیان ، هەروەها گەیاندنى زانیارى درۆو داتاى هەڵە و دروست كردنى قەرەباڵغی و كۆ كردنەوەى حەشاماتى خەڵك لە بۆنە حیزبیەكان تەنها بۆ پیشاندانى دیمەن و خوڵقاندنى وێنایەك بە مەبەستى چاندنى باوەڕێكى سایكۆلۆژى لاى هاونیشتمانیان كە حیزب خاوەن پایەیەكى جەماوەرى گەورەیە ، جگە لەوەش دڵ خۆش كردنى بەرپرسەكانى حیزب كە نوێنەرایەتى ((چینى ئۆرۆستۆكراتى سیاسى)) ناسیۆنالیست ــ عەشایەرى كورد دەكەن ، ئەمە یەكێكە لەو ڕەفتارە قێزەونانەى كە زۆربەى حزبە ستەمكارەكان پیادەى دەكەن بۆ گەوجاندنى كۆمەڵگا . بەشێكى دیكەى ئەو توێژە مشەخۆرەى كە بوونەتە بوورغووى بەستنى ئەو پردەى كە چینى ئۆرۆستۆكراتى سیاسى بە سەریدا دەپەڕێتەوە ((ژوڕنالیستەكانن)) كە لە سلكى میدیاو ڕاگەیاندن و میدیاى سێبەر كار دەكەن و ، دەكرێت بڵێین ئەمانە پێشتر بەشێك بوون لە ((لۆمپیینیزمى كۆمەڵگا)) و هەروەها هەندێكیشیان پێش ڕاپەڕین نووسەرى دەربارى بەعس بوون و بۆ شەڕە دۆڕاوەكانى سەدام دەیانووسى ، دیسانیش پاڵەوانى گەرم كردنى جەنگى ناوخۆى كوردستان بوون . ئەم بەشەى توێژى مشەخۆرى نێو حیزب تا بڵێت كۆڵ و كورت بینن لە مەعریفەدا و تەنها تواناى نوسینى داڕشتەى مەدح و سەناى ((چینى ئۆرۆستۆكراتى سیاسیان)) هەیە . جگە لەوانەش ئەركێكى دیكەیان پێ ڕا سپێردراوە ، ئەویش بڵاو كردنەوەو گواستنەوەى هەواڵ و ڕوداوو زانیارى هەڵەو گەیاندنى بە وەرگر و داگیر كردنى بیرو عەقڵ و بڕواى تاك بە مەرجێك لە بەرژەوەندى و بتەو كردنى پایەى كۆمەلایەتى و سیاسى ئەو ((چینە ئۆرۆستۆكراتیەدا بێت)) و ، هەروەها شاردنەوەى گەندەڵى و كارى ناڕەواو هەڵە سیاسیەكان و ڕەوایدان بە تاڵانى سەروەت و سامانى وڵات لە لایەن چینى ئۆرۆستۆكراتیەوە ، هێرش كردن بۆ سەر ڕۆشنبیران و ڕۆژنامەنوسان و میدیاى ئازادو ئەهلى . دەبێت ئەو ڕاستیەش بزانین پارەیەكى یەكجار زۆرو خەیاڵى دەكەن بە قوڕگى ئەم توێژە مشەخۆرەدا كە پێش تر بەشێك بوون لە لۆمپێنیزمى كۆمەڵگا . یەكێك لە كارەساتە گەورە و تراژیدیاكان هەمیشە لە ولاتانى جیهان و بە تایبەتى لە رۆژهەڵات دا ئەم توێژە مشەخۆرانە فاكتەرێكى سەرەكى و كاران بۆ دروست كردنى سیستەمێكى دكداتۆرو گەندەڵ وستەمكار . یەكێتى نیشتمانى بە پێى ئەو دروشمانەى كە لە ئەدەبیاتى سیاسى خۆیدا بانگەشەى بۆ دەكرد . پاش كۆنگرەى 1992 كە خۆى بە بەڕێخراوێكى ڕنجدەرانى بیرو بازوو و ((سۆشیال ــ دیمۆكرات)) لە قەڵەمدەدا ، لە گەڵ ئەوانەشدا سكرتێرەكەى خۆى بە ئەندامى ڕێخراوى ((سۆشیال ـ ئەنتەر ناسۆنالیزمى)) جیهانى دەزانى ، ئەوەى ئێمە تێبینیمان دەكرد ، ئەوەى ئێمە دەمانبینى لە مێژووى سیاسى ئەم ڕێخراوە دا پێچەوانەى ئەو لۆژیكانە دەجوڵانەوە كە بەڵێنیان بە خەڵك دا بوو . لەم چەرخى ((كۆمنیكایشنى خێراو) یۆنۆڤێرساڵیدا كە زانست و زانیارى دیجیتاڵى جیهانى كردۆتە گوندێكى بچوك بۆ گەیاندنى هەموو داهێنراوێكى نوێ ، ئەوان پێچەوانەى خواست و ئامانجى زۆربەى هەوادارانى خۆیان كە بریتى بوو لە ژیانێكى ئاسودە و یەكسان بۆ هەموان مامەڵەیان دەكرد ، لەو سەروەت و سامانەى كە لە بودجەى وڵاتدا دەستیان بە سەردا گرد بوو بە شێوەیەكى نا یاسایى خەریكى بەخشاندنەوەى دەمانچەو دیوەخانانە بوون بۆ كەسانێكى گوماناوى و سەرۆك خێڵ و گەندەڵ و تەوەزل و كار نەكەر كە زۆربەیان تاوانبارن بە ژن كوشتن و بەشدار بوون لە پرۆسەى تاوانى ئەنفالدا . لێرەوە بە دوا ئەم ڕێخراوە بوو بە ئامێرێكى ترسناك و توند تیژ ، دژ بەو بنەماو بەها مەدەنیانەى كە لە سەرەتاوە خەباتى بۆ دەكرد . بوو بە كەرەستەیەكى گونجاو بە دەست ئەو ((چینە ئۆرۆستۆكراتە سیاسیەوە)) كە بە عەقڵێتێكى سۆشیال ـ عەشایەرى ، تەنها خەون و خولیایان كەڵەكە كردنى سامان و دۆلار بوو ، سەربارى ئەوانەش كارى بۆ دسپلین و قەمتەر كردنى كۆمەڵگا دەكرد كە هەر هەمووى بكاتە گاڕانێكى زەلیل و بێدەنگ و بێ بیرو بێ پرسیار . ئەو ((چینە ئۆرۆستۆكراتیەى)) نێو یەكێتى پێش گەشە كردنى ئابوورى وسەرمایە بەو قەبارەیەى ئێستا ، هەروەها پێش دەرچوونى بڕیارى نەتەوە یەكگرتوەكان((986 ى نەوت بەرامبەر خۆراك)) و سودوەرگردن لە سەروەت و سامانى عێراق هەمیشە لە خوڵقاندنى قەیرانى سیاسیدا بوون بۆ نانەوەى جەنگ بە فیتى چینە باڵا دەستەكەى ، چونگە جەنگ كایەیەكى گرنگ بوو بۆ بازرگانانى جەنگ و دەسكەوتى تاڵانى و لەو ڕیگایەوە سەرمایەكانیان پتر كەڵەكە دەكرد ، بۆیە هەمیشە فۆبیایەكیان دروست دەكردو بۆ ڕەوایدان بە جەنگێكى كوشندەى ناوخۆ لە گەڵ یەكێك لە حزبەكانى كوردستان . گەر حزبێكى دەست نەكەوتبایە لە ناوخۆى رێخراوەكەدا بە یەكدا هەڵدەشاخین و بەر دەبوونە وێزەى یەكتر ، بۆ نموونە جیابوونەوەى ئەو هەموو باڵانەى ناو یەكێتى تا كۆتا باڵیان بە ناوى باڵى ((ڕیفۆرمەوە)) كە ئێستا زۆربەیان لە ناو بزووتنەوەى گۆڕاندان . ئەم دۆخەى كە دووچارى یەكێتى دەبێت دۆخێكى سیاسى سایكۆلۆژی ئاڵۆزەو هەمیشە بە ئازادانى خود یان ئازاردانى چێژ وەردەگرێت ، ئەم دۆخە سایكۆلۆژیە نەخۆشیەكى دەروون سیاسیە و پەتایەكى كوژندەیەو لە ((زانستى سۆسۆ سایكۆلۆژیا)) پێى دەڵێن دۆخى دەروونى ((ماشۆسى)) . یەكێك لەو گورزە كەمەرشكێنەى بەر یەكێتى دەكەوێت واژۆ كردنى پەیمان نامەى ستراتیژیە لە گەڵ پارتى و سەر لە نوێ گەرانەوەیە بۆ میتۆدى فیفتى بە فیفتى و دابەش كردنى ((سامان و دەسەڵاتە)) لە نێوان خۆیان داو چەق بەستنى پرۆسەى سیاسى و دیمۆكراسیە لە كوردستان ، تەنانەت دابەشكردنى كوردستانە بۆ دوو ((ئیمارەى زەردو سەوزى)) خێڵەكیانە . لە چركە ساتى ئەو ڕێكەوتنەوە یەكێتى دەبێتە پاشكۆى سیاسەتەكانى پارتى و هەروەها دەبێتە جێى گومانى ئەندامان و لاینگرانى خۆى ، ئەوەش بۆ مەبەستێكى تایبەتى كە تەنها لە پێناو بە دیهێنانى خواست و كەڵكەڵەى چاوچنۆكى ئابوورى ئەو ((چینە ئۆرۆستۆكراتەى)) نێو یەكێتى كە پشكێكى باشیان لە پترۆدۆلار بەردەكەوێت ، لەوە بەولاوە یەكێتى نەك هەر بێدەنگ دەبێت لە ئاست هەژمونگەرایى و ستەمكارى هێرشى بەردەوام بۆ سەر ئازادیخوازان و ڕۆشنبیران و تیرۆر كردنى ڕۆژنامە نوسان و بەرتەسك كردنەوەى ئازادیەكان و مافەكانى خەڵك ، بەڵكو وەكو ڕێخراوێكى كۆنسێرفاتیزم دەبێتە هاوكارو پشتیوانێكى سەرسەختى پارتى پارتان . ئەم كەشە سیاسیە یەكێتى وەكو دارێك لێ دەكات كە مووخۆركە لێیدابێت و هێدى هێدى بە ئاقارى پوكانەوە مل دەنێت و ، پایەى كۆمەلایەتى و جەماوەرى و سیاسى بەرەو لاوازى دەڕواتە پێشەوە . ڕێكەوتنى نێوان یەكێتى پارتى دامەزراوەى پەرلەمان دەكاتە دامەزراوەیەكى بێبەهاو تۆپێو ، تەنانەت وەكو كەنیسەیەكى لاهوتى لى َدێت بۆ دەر كردنى فتوا بە ناوى یاساوە بۆ لە قاڵبدانى خەڵك و زەوت كردنى ئازادیەكانیان ، چونكە ئەندام پەرلەمانەكان ئەجنداى سیاسى ((چینى ئۆرۆستۆكراتیان)) پیادە دەكرد ، هەر پرۆژەیەكى یاسایى لە لایەن ئۆپۆزسیۆنەوە پیشكەش بكرابایە و لە بەرژەوەندى هاونیشتمانیانى كوردستان بوایە ئەوان دژى دەوستانەوە ، بەودیویشدا هەر یاسایەك لە قازانجى ئەو چینە ئۆرۆستۆكراتە بوایە تێدەپەڕێندرا . كارەساتى گەورە دەنگدانى ئەندام پەرلەمانەكانە لە 30 حوزەیران بە فیتى ئەو چینە ئۆرۆستۆكراتیەبۆ تێپەڕاندنى یاساى تازەكردنەوەى ماوەى سەرۆكایەتى بەسەر چووى ((مەسعود بەرزانى)) بۆ ماوەى دوو ساڵ وەكو مەكرەمەیەكى یەكێتى بۆ ڕەوایدان بە دكداتۆرى و لاقە كردنى پرۆسەى دیمۆكراسى ، كە كۆى سیستەمى سیاسى دەخاتە ژێر پرسیارەوە . لە ڕاستیدا ئەم هەنگاوەى ئەو چینە ئۆرۆستۆكراتیەى نێو یەكێتى كە ئێستا بوونەتە پاشكۆى سیاسەتى پاوەنخوازى پارتى پارتان گەورە ترین هەڵەى ساسى بوو لە مێژووى سیاسى خۆیدا تەنانەت دەرحەق بە ئەندامان و لایەنگرانى خۆشیان ڕەنگە زۆربەیان ڕازى نەبوو بن بەو بڕیارە ، هیچ متمانەیەكیان نەهێشتۆتەوە بۆ یەكێتی لە كن هەوادارانیان ، بە تەواوى ئەو ڕێخراوەیان لە لێوارى مەرگ نزیك كردەەوە و بە ئاراستەى فەنا بوون پاڵیان پێوە نا .