نەتەوەی کورد لە کوێیە؟

Monday, 09/02/2015, 12:00

بەرایی:
سەدەی رابوردوو گەلێک هەلی مێژوویی هەڵکوتون کە بەداخەوە کورد بە گشتی و حەڕەکەتی کورد بە تایبەتی نەیتوانیوە رۆڵی خۆی بکاتە هەوێنی ئەزموونێک بۆ داهاتوو لەو جوغڕافیایەی کە تێدا دەژی. زانستی سیاسەتی سەردەمیانە وپێشکەتنی سەردەمیانە لە گیرفانی هیچ نەتەوەیەکدا نەبووە، لە گیرفانی هیچ دەسەڵاتێکی پێشکەوتوودا قەتیس نەکراوە. لە ٢٥٠٠ ساڵی رابوردوودا لە رێگای بیرمەندانی دەتوانای وەک: ئیفلاتون وئەرەستوو پایەگوزاری کراوە وهەتا ئەو سەردەمەش کە بە دونیا پێشکەوتووپێناسە کراوە، خاوەنی هەزاران کەموکورتییە. بەوواتایە کە نەتەوەیەک یان دەسەڵاتێک دەتوانێ لەگەڵ کاروانی زانستی سیاسی سەردەم هەنگاو بنێ کەخاوەنی ئەو تایبەتمەندیانە بێ کە لە ناوەرۆکی سیاسەتی سەردەمیانە هەڵدەقوڵێ.
مرۆڤ هەرکات باس لە شۆڕشو حەرەکەتەکانی کورد دەکا ئەو کات بۆی دەردەکەوێ کە ئەو سیستم یا دەسەڵاتەی کە توانیویەتی خاوەنی دامودەزگای ئاسایشی نەتەوەیی بن تا چەند ئەو جەوهەرەیان تێدا بووە کە لە هەمبانەبۆرینەی زانستی سەردەم ومۆدێڕن پشکی خۆیانی لێ دەرێنن. بێ گومان ئەو کارە هاسان نەبووە وبەشەوورۆژێک نەهاتۆتە دی. دۆزی کوردو بەرپرسی کوردو سیاسەت زانی کورد تا کوێ هەنگاو بەرەوپێش چووە روون وئاشکرایە.بۆجوابی ئەو پرسە مێژووییە دەتوانین ئاماژە بە نزیک ٢٤ساڵ دەسەڵاتی کورد بکەین لە بەشێک لەو خاکە بریندارەدا.
هیچ کەس چاوەڕوانی ئەوە نییە عەشیرەی بارزانی بنە ماڵە خاوەنی پەڕجۆبن، ولەماوەیەکی کورتدا ئەرکی قورسوگرانی مێژوویی راپەڕێنن.بەڵام سەراپای ئەو دەسەڵاتە وەک کەسێکی نەخۆش وئیفلیج دەچێ، کە شێرپەنجە جەستەی داگرتووە هێدی هێدی دەیتوٶنێتەوە.رێچارچییە؟ یان دەبێ لەبنەڕەتدا خۆیان بگۆڕن، یان رێگا خۆش کرێ بۆ بەشداریی کەسانی شارەزاو لێهاتووی دەرەوەی بازنەی ئەو دەسەڵاتە. بەو واتایە گرینگی بدرێتە سیاسەتی گشتی وسیاسەتی میللی بە کەڵک وەرگرتن لە ئەزموونی جیهانی لێهاتوویی وزەی کۆمەڵگا. ئەو بابەتەی خواروو دەقی وەرگێڕانەوەیە لەسەر،،، زانستی سیاسەتی مۆدێڕن وسەردەمیانە،،، پرسی زۆری تێدایە، جوابی زۆریشی پێیە بۆ دەسەڵات وحیزبی کوردوستانی، ئەو دەقە پێمان دەڵێ کە، ئاسایشی نەتەوەییمان چەندە لە مەترسیدایە، چارەسەریمان چەندە دوورە، پێمان دەڵێ دەسەڵاتی گەندەڵاوی لە باشوور بەرەو کوێمان دەبەن، پێمان دەڵێ کە دروستکردنی دەوڵەتی کوردی هەڵمی گەدە نییە کە تاو ناتاوێک بابو باپیری عەشیرەی بارزانی خۆی پێ هەڵدەکێشن. ئەو دەقە پێمان دەڵێ کە رێگایەکی دوورودرێژمان لە پێشەو پێش سوارەکانیشمان چەندە قورسوناوەستان. پێمان دەڵێ کە کۆمەڵگاکەمان چەندە دواکەوتووو چەندە دوورین لە راستیەکان.
جەعفەر کەریمی
دەقی وەرگێڕانەوەلە خواروو:
زانستی سیاسەتی مۆدڕن وسەردەمیانە:
زانستی سیاسەتی مۆدڕن، بەشێکە لە / زانستەکای کۆمەڵگایی / کە بە متاڵاکردن لەسەر دەوڵەت لە پەیوەندیدایە. ،،، ئەرەستوو،،، ئەو زانستەی وەک متاڵای حوکومەت یا دەسەڵات تاریف کردووە. ئەو زانستە بەرفراوانە لە گەڵ/ سیاسەت/ لە مەیدانی تێئۆری ولە مەیدانی کردووەدا یەکتر تەواو دەکەن وسەرووکاریان لەگەڵ شیکردنەوەی نیزامە سیاسیەکانە ورەفتارە سیاسەیەکاندا هەیە. بیرمەندانی سیاسی خۆیان دەرگیری ناساندنی پەیوەندیەکانی بنەڕەتی لە نێوان / بارودۆخوئاڵوگۆڕەکانی سیاسیدا کردووە ولە رێگای ئەو کارە حەولی دروستکردنی بنەمای ریشەیی دەدەن بۆ رێکوپێک کردنی زانستی سیاسی وپێشبینیکردنی کارو ئەرکی سیاسی لە چوارقوڕنەی دونیادا.
زانستی سیاسی خۆی لە بابەتەکانی دیکەش دەداوەک: ئابوری، ماف،رەوانناسی،مێژوو،مافی ئیداری، سیاسەتی گشتی، سیاسەتی میللی، پەیوەنەدەکانی ناونەتەوەیی، سیاسەتی ركوپێک کردنی هاوتەریب، کۆمەڵناسی، دامودەزگای سیاسی وباوەڕەکانی سیاسی جۆراوجۆری دیکە. هەر چەند لەسەدەی١٩دا کە بەسەردەمی داڕشتنەوەی تەواوی لقوپۆیەکانی زانستی کۆمەڵگایی پێناسەکراوە، بەڵام سەرەڕای ئەوەش،،زانستی سیاسی،، ڕەگوڕیشەی لەسەردەمی/ دێرین یا باستان/ دا هەیە. لە راستیدا ئەو زانستە ٢٥٠٠ ساڵ لەوەی پێس لە رێگای،،، ئیفلاتوون وئەرستوو،،، دا ئەو گشتە لقوپۆیانەی لە خۆی گرتووە کە بریتین لە:فەلسەفەی سیاسەت، سیاسەتی هاوتەریب، کۆمەڵناسی سیاسی، داڕشتنی سیاسەتی گشتی، متاڵالەسەر ناوچەکان، پەیوەندیەکانی ناو نەتەوەیی، مێژووی ئاڵوگۆڕەکانی سیاسی.(و: هەر کام لەو دەستەواژانە خاوەنی چەمکی تایبەت بە خۆیانن کە لەو کورتەوتارەدا ناگونجێن).

وەرگیراولە: زانستنامەی ئازاد.
٩/٢/٢٠١٥