شۆڕش له تێگه یشتنی کومه ڵگا ی کوردی دا

Monday, 03/12/2012, 12:00

کا تێک با س له شۆش ئه که ین ئه بێت زۆر به ووردی پێنا سه ی شۆڕش بکه ین که چۆن شۆ رش به ما نا ما دییه که ی ئه بێته هۆ ی گۆرا نه بنه ڕه تیه کانی کۆ مه ڵگا له هه ردوو ژیرخا نی ئا بوری وو سه رخا نی کۆ مه ڵا یه تی دا .

به چی ئه ڵێن شۆ ڕش (به وو جوو ڵه به هێزه ئه وترێت که ئه بێته گۆڕینی بنه ڕه تی کۆ مه ڵ گا چ له ڕووی نا ورۆک وه چ له ڕووی فۆ رمدا)وا ته کا تیک که له سا ڵی 1870 شۆ ڕشی پیشه سا زی په رپا بووهه موو ژیانی کۆ مه ڵگا ی به ریتا نیی گۆ ری وه بوه هۆ ی به رپا بوو نی دا هێنا نه پیشه سا زیه کان وه کۆ مه لگا ی ئه وسا ی فه لا حی گۆ ری بۆ کۆ مه ڵگا یه کی پیشه سا زی که ئیتر بۆ هه تا هه تا یه کۆ مه ڵگا نه گه را یه وه دۆ خی جا را نی ئیتر دا س و چه کو ش وو هه وجا ڕ چو و ه مۆ زه خا نه کا نه وه وه له جیا تیا ندا جۆ ره ها ئا مێروو که ره سه ی پیشه سا زی به رهه م هێنه ر ها ته با زا ڕی کا ره وه کۆ مه لگا گۆ را نی سه رتا سه ری به سه دا ها ت وه په ڕیشه وه بۆ گه لا نی درا وسێ ی وه بوه سه ره تا ی درو ست بوو نی کۆ مه لگا پیشه سا زیه کان وا ته شۆ س ئه بێت کا ر له گۆ رینی کۆ مه ڵگا دا بکا ت گۆ ڕینی بنه ڕه تی درو ست بکا ت .

له کۆ مه ڵگا ئه و رو پیه کا ندا جه ده ل و ئه قڵ کا ری بۆ دروست کردنی (مفکر) کرد له سه ر دا ها توو ی کۆمه ڵگا قسه بکات وو پێشنیا ر بۆ کۆ مه ڵگا دروست بکا ت له سه ر خا ڵی گۆ را نکا ریه کان دا هینا نه کان بکا ت .شۆ ڕشی ڕێنسا نس وه شۆ ڕشه یه ک له دوا ی یه که کا نی فه ره نسه به هه ما ن شیوه کا ری بنه ڕه تی کرد له گۆ ڕینی زهنوو ئه قڵیه تی مرۆ ڤی ئه وو رو پی دا وه دا هینا نی بۆ درو ست کردنی جۆره ها فه یله سوو فوو ڕۆ شن بیری گه وره کرد که بوو نه بنه ما ی پێش که و تنی کۆ مه لگا ی ئه و روو پی له هه موو ڕوه کا نی ژیا نی مرۆ ڤا یه تیدا.

شۆ شی کۆ مۆ نه ی پا ریس که له سا ڵی 1871 له سه رده ستی ها وووولا تیه نێشتمان په روه ره کا نی شا ری پا ر یسه وه درو ست بو توا نی گۆ را ن کا ری گه وره له کۆ مه لگا دا به رپا بکا ت که به جۆرێک ببێته سه ره تا یه ک بوو بۆ درو ست بوو نی ده و ڵه تی مه ده نی وه ڕزگا ر بوو نی ئه و رو پا له ژێر زوڵمی کنیسه که له ما وه یه کی که مه دا که نزیکه ی 3 ما نگی خا یان ده و له تێک درو ست بوو که کنیسه هیچ ده ورێکی تیا نه بو وه توا نی ده رسی گه وره بدا ت به میژوو به جۆ رێک هه ی به توو توا نای کنیسه ی تێک شکا ند که جا رێکی تر نه توا نێ پێگه ی خۆ ی له کۆمه ڵگا ی ‌غه ربی دا وه وه ک له وه و پێش دروست کاته وه سه ره تا یه ک بوو بۆ جیا بونه وه ی دین له ده وڵه ت که مرۆ ڤی ڕۆژئا وا ی خسته با رو دۆ خێک که ئا زا دی کرد له پێنا سه ی که سێتی که ئیتر خۆ ی هه ڵی ببژێرێ که ئینتما ی بۆ دین هه یه یا ن نا .شۆ ڕش له کۆ مه ڵه سه ر تا ی یه کا ندا به تا یبه تی کۆ مه ڵگا ی کوردی به درێژا یی مێژوو شتێک نه بوه به نا وی شۆ ش که بوو بێ ته هۆ ی گۆ را نی بنه ڕه تی له کۆ مه لگا دا وه .به و جووڵا نه وه چه کدا ریا نه وو ترا وه شۆ ش که نه له دوو ر وه نه له نزیک هیچ په یوه ند ی یه کیا ن به شۆ رشه کۆ مه ڵا یه تیه کا نه وه نه بوه چو نکه نه ی توا نی وه گۆ را ن له کۆ مه ڵ گا ی کوردی دا درو ست بکا ت ته نیا درێژه پێ ده ری با رێکی کۆ مه ڵا یه تی کۆن که پێی ئه وتریت ده سه ڵا ت وه یا ن حوکم ڕا نی که هه ر له سه ره تا ی درو ست بوو نی میر نشینه کا نه وه هه تا ئێسته ش شێخ وو مه لا وو پیا وا نی خا وه ن پله وو پایه ی کۆ مه ڵا یه تی کا ری گه ری را سته وو خۆ ی له سه ر کۆ مه ڵگا هه یه نه ک خه ڵکا نی خا وه ن ئا یدیا ی پێشکه وو توو بۆ یه هه تا ئه م جرکه سا ته ش شتێک نه بوه به نا وو ی شۆڕش له هه ردوو با ری سیا سی و کۆ مه ڵا یه تی و ئا بو ری بۆیه له وا نه یه ئه م گۆ را نه بنه ره تیا نه له کۆ مه لگا ی کوردی دا له کا ته کا نی دا ها توو دا روو بدا ت به جۆ ڕێک هه موو پێنا سه ی ‌شۆڕش به ما نا ئا سی یه که ی که به سه ر زا ری ئێمه وه یه بگۆ ڕێت .زۆ ر جا ر زۆ ر له نو سه روو رۆ شن بیرا نی کورد با س له شۆ رشه یه ک له دوا ی یه که کا نی کوردستان ده که ن به مه به ستی ئه وا ن شۆ را ش ته نها به ره ڕوو بونه وه یه له گه ڵ نه یا را ندا وه به بی ئه وه ی تویژینه وه بکرێت که له به دی هینا نی با رێکی ئا را مدا چۆ ن وولا ت درو ست بکرێت وه چۆ ن گۆ را ن کا ریه کا ن روو بده ن وه له م کۆ مه ڵگا فه لا حی یه بێنه ده ره وه وه تا ک وه ک
 کا ریزمه یه کی موقه ده س سه یر نه کریت .

به پێچه وا نه وه هه موو کۆ مه لگا یا ن سنوو ر دار کردوه که به جۆ رێک ئه قل نا توا نێت ببێته ئه وو دا هێنه ره ی که ژێره وه ی کۆ مه ڵگا جوو ڵه پێ بکا ت وه ئه وو ئا بوریه ئا وسا وه ترسنا که ی که له کوردستا ندا کۆ بوه ته وه به شێوه یه کی ته ریب له گه ڵ سه رخا نی مرۆ یی دا ئا سۆ یی بروا ت که کۆ مه لگا ببێته کۆ مه ڵگا یه کی
 پیشه سا زی به رهه م ‌ هێنه رکه وا ته شۆ ڕشه کان له دوا وه ن.