پێش بینیه کان بۆ داهاتوی عێراق و نا و چه که

Thursday, 19/06/2014, 12:00

2215 بینراوە

ئه م پا ر چه زه ویه ی که نا وو نرا وه عێرا ق پاش جه نگی جها نی یه که م به شێک بوه له ئیمپرا تو ر یه تی عوسمانی که ئمپرا تو ریه تێکی ئیسلا می سونی بوو که توا نی چه ند سه ده یه ک حوکم ڕا نی زۆ ر له وو ڵا تا نه ی ده و رو به ری بکا ت که خا وه نی هێزیکی سه ر با زی گه و ره ی ئه و کا ته بوو .
به هۆ ی تو ند ره وو ی له حوکم دا رێتی دا توا نی بوی زۆ ر به ی نا ڕه زا یه کا نی ئه وو کا ته تا ئا ستێک سه ر کو ت بکات وه یه ک ڕه نگی سوو نه به سه ر هه موو ئه وو مه زهه بوو ئا ین و ئاین زا یا نه ی که له ژێر فه رمان ڕه وا یی دا بوو ن بسه پێنێت .
شیعه کا ن که به شێکی زۆ ری خه ڵکا نی نا و چه که ی ژێر ده سته ڵا تی ده وڵه تی عو سما نیان پێک هێنا بوو زۆ ر جا ر ئه که و تنه به ر په ر چ دا نه وه وو وه مل ملا نی له گه ڵ ئیمپرا تو ریه تی عو سمانی دا به تا یبه تی له سه ر ده می سولتا ن سولیمان دا که جێگره که ی ئیبرا هیم پا شا بوو که بۆ خۆ ی ئبرا هیم پا شا مو سولمان نه بوو یه کێک بوو له و دیلانه ی له شه ڕه کانی به لقا ندا گیرا بوو دوا یی مو سوڵما ن بوو که به مندا ڵی له گه ڵ سوڵتان سلیماندا گه و ره بوو بو وه توا نی سۆ زی ئه وکا ته ی لاو یێ تی سولیما ن بۆ خۆ ی ڕا بکێشێت وه له پا شدا بوه وه زیری ده سته را ستی سوڵتا وه هیچ کا رێک بی ئه وو نه ئه کرا .
ئه م پیا وه ده ستی گه و ره ی هه بو له کو شتا ری شیعه کان دا که له هه ر کو ێ یه ک سه ریا ن هه ڵبدا یه زۆ ر به توند ی به ر هه ڵستیا ن ئه بو یه وه ئه م با به ته نمو و نه یه که که ئه م نا و چه له م مال ملا نێ یه دا یه به ئێسته شه وه . هه ر له یه که م دا گیر کردنی شا ر ی به سره ی ئێستا وه له لا یه ن موسوڵما نه کا نه وه که یه که م ووتا ی تیا خوێنرا یه وه له لا یه ن ئه بوو هۆره یره وه که یه کێک بوو له و که سا نه ی له نا وو ما ڵی محمد دا ئه ژایا وو له کا تێکدا که عا ئشه زۆ ر خۆ ش حا ڵ نه بوو به بینینی چو نکه عا ئشه ئه ی ئه ی زا نی هو ره یره له نزیکه وه هۆ شیا ری عا ئشه ئه کات له کا تێکدا که زۆ ر مدا ڵ بوو ما ره کرا له محمد ما ره کردنی عا ئشه هه ر وه ک تو ێژه ره وه کان با سی ئه که ن بۆ کو ژا ندنه وه ی دو به ره کی گرتنه ده تی ده سه لا ت بوو له دوا ی مردنی محمد هه ر وه ک ئا شکرا یه له کا تی مردنی دا زۆ ر کێ شه درو ست بوو ته نا نه ت زۆ ر له دۆ ست و یا را نی محمد له کا تی به خا ک سا پا ردنه که ی دا ئا ما ده نه بو ن به ڵکوو پا رێزگا ری یا ن له ڕو نه دا نی پشێو ی ئه و کا ته ئه کرد محمدیش پێش مرد نی بۆ خۆ ی هه ستی به وه کرد بو که دوا ی خۆ ی پشێو ی درو ست ئه بێت بۆ یه بڕیا ری دا چوا ر که س دا له دوا ی خۆ ی وه ک خه لیفه ی مو سولما نه کان جێگره وه ی بن که پێیا ن ئه و تن خه لیفه کانی ڕا شدین .
پاش ئه وه ی ئسلامه کان به ره وو نا و چه کانی وا دی ڕا فدین سه ر که و تن و توا نیان نا و چه که بخه نه ژێر ده سه ڵا تیا نه وه سه ره تا ی درو ست بو نی نا کۆ کی له سه ر به ڕێوه بردن ده سته ڵا ت ده ستی پێکرد کا تێک که یه زیدی کوری معا و یه کرا به وا لی کو فه وو وه بو هۆ ی دڵ گرا ن بوو نی عا ئشه وو ده ست و پێ و ه نده کانی وه پا ش ئه وو کو شتا ره گه وره یه ی که یه زید له مزگه وتی کوفه دا ئه نجا می دا وه پا ش نا ردنی معا ویه بۆ چا ره سه ر کردنی کێ شه کانی ئیتر ئسلا م بوو به دو به شه وه دوا که وتوا نی علی وو عا یشه وو دوا که وتوا نی معمد . هه ر وه ک ئمامی ته به ری ئه ی گێڕێته وه ئه ڵێ ئه وه زو ڵمی سو نه کان بوو وا ی له ده وڵه تی سه فه وی ئه و کا ته کرد که قبو ڵی مه ز هه بی شیعه بکا ت وه ک له نو سرا وه کانی دا ها تووه که چۆ ن با سی گرتنی ووڵا تی سه فه ویه کان ئه کا ت له لا یه ن سو نه کانه وه که به چ کا ره سا تێک کۆ تا یی ها ت وه وه چون سو نه کان که و تبو نه خو ین ڕشتنی ئه و کا ته ی ده وڵه تی سه فه ویه کانه وه .
بۆ یه نا کرێت هیچ که س به هه ردوو مه زهه به که شه و ه خۆ ی له م ڕا سیه مێژوو ی یا نه گێل بکا ت که هه تا ئێسته ش هه مان په یڕه وو پیا ده ئه کرێت له سه ر ده میێکدا که مرۆ ڤا یه تی گه شتوه ته ئه وو په ری مه ده نیه ت وه هه نگا وو به ره وو لو تکه ئه نێت له وو ڵا تی مه زهه به کا ن دا گو ی بۆ مه ر جه عیه توو وه قفه کان ئه گیرێت وه هه مو و کا ره کان له ژێر ئه م دوو په یڕه وه دا ئه گو زه ریت .
بۆ یه یه پێش بینیه کا ن بۆ دا ها تو ی ئه م نا و چه یه پێش بینیه کی ترسنا که که هه ڕه شه له سه ر کۆ ی مرۆ ڤا یه تی نا و چه که ئه کا ت له وا نه یه ئه م دو با ره بو نه وه یه له دا ها توو دا زۆ ر شوێنی تری ش بگرێته وه وه چا ره سه ر کردنی زۆ ر ئا سا ن نه بێت ئه وه ی ئه مڕۆ له عێرا قدا ئه گو زه رێ په نجه بۆ ئه وو با ره ترسنا که ڕا ئه کێشێت ئه گه ر گه لا نی نا و چه که بۆ خۆ شیا ن نه یا نه وێت به شدا ر بن هه ر پریشکیا ن به ر بکه وێت چۆ نکه ئسلا م به هه ر دوو مه ز هه به که یه وه شتێکی نیه به نا وو ی وولا ت وو سنو ر ئه وا ن هه موو گۆ ی زه ی یا ن خستۆ ته ژێر پرسیا رێکه وه ئه و یش یا ن شیعه یت یان سو نی ئه گینا دو ژ منیت که ئه مه لۆ ژی کێکی بدا ئی زۆر خه ته ره هه ر له یا سا ی جه نگه ڵ ئه چێت که هیچ ئا ژه ڵێکی لێی نا پا رێزرێت بۆ یه عێرا ق ئه بێت به سی به شه وه له وا نه یه وا به ئا سا نی ئه م که ت بو نه ش نه گو زه رێت وه بکه وێته ژێر مل ملا نێ یه کی خو ێنا وی یه وه که هه موو به پێی خۆ ی زه ره ر مه ند بێت لێی کو ردستا نیش به شێکه له وو مل ملا نێ یه له وا نه یه له سه ره تا وه زۆ ر ئه وو کا ری گه ریه ی له سه ر نه بیت به ڵا م جێگیر بوو نی سنورێکی مه زهه بی تو ند ڕه وو به نا وو ی سو نه هه تا وه کوو شیعه کا نێش له دا ها توو دا کا ری با شی نا بێت له سه ر کوردستان ئه وه شه ڕه و ها توه له وا نه یه به هه موو هێزێک ئه گه ر خۆ شتی لی بپا رێزیت ده ر ها و شته کانی کا ری گه ری زۆریان لێ بکه وێته وه چو نکه ئینتما نه بوو ن بۆ هه ر چ لا یه کیا ن له لا که ی تر به دو ژمن پێوا نه ت بۆ ئه کرێت وه له وا نه شه ئێمه نه توا نیین هیچ به دیلێک پێش نیا ر بکه ین ته نها جا وه ڕوا ن کردن نه بێت وه پێو سته به هه موو هێزیکه وه هه وڵی نه گوا ستنه وه ی ئه م نه خۆ شیه ترسنا که بدرێت بۆ نا و کوردستان .
له ما وه یه کی نزیکدا عێرا ق هه ر وه ک ئه وه ی که پێش بینی ئه کرێت دا به ش ئه بێت چو نکه تا زه جا رێکی تر شه ڕ نا توا نێت هه موو ئه گه ره کان کۆ تا یی پێ بهێنێت جو نکه ئه وه دا عش نیه که نا و چه سو نیه کانی دا گیر کردووه به ڵکوو ئه وه سو نه کا نه که دا عش به کا ر ئه هێنیت وه ک وه سیله یه ک بۆ ئه وه ی له ژێر ده ستی شیعه ڕزگا ریا ن ببێت چو نکه دا عش هیزێکی ڕێک خرا وو ی سیا سی نیه که بتو ا نێت له م کا ته دا ده و ڵه ت دا ری بکا ت وه ئه کرێت وه ک هیزێکی چه کدا ری بۆ به ره نگا ر بو نه وه له به را نبه ر شیعه کا ن به کا ر بهێنرێت .
شیعه کان پا ش ڕو خا نی سه دا م حسین کا تێک ده و ڵه تیان پێ سپێردارا نه یان توا نی ببنه ئه وو به دیله مه ده نیه ی که خه ڵکی عێرا ق ئا رام بکه نه وه که به هۆ ی چه نگه یه ک له دوا ی یه که کانه وه کۆ مه ڵگا ی عێرا قی سا یکۆ لۆ ژیه تێکی توندیان بۆ په یدا بوو بوو به پێ چه وا نه وه کردنی به ژێر مه ر جه عیه ته وه ئه وه ی که چه ند سا ڵ بو نه ی توا نی وه ک شیعه یه ک هه موو یا ده ئا ینیه کانی خۆ ی پیا ده بکا ت زۆ ر به چڕی ده سی دا یه مما ره سه کردنی به شێوه یه ک نه وه یه کی تو ندی شیعه ی وا ی درو ست کردوه که له ژێر فه رمانی مه ر جه عه یه تدا هه مو کا رێک ئه نجا م ئه ده ن وه هه ر زوو که و ته فرا و ن کردنی ده سته ڵا تی خۆ یان که ئه یا ن و ست وه ک ئێرا ن ببنه ده و ڵه تی ئا یه تو ڵا کان بۆ یه نه ی تو ا نی وڵا تێکی ئا رام بۆ هه موو گه لا نی عێرا ق به کوردوو سونه وو شیعه وه درو ست بکا ت ئێسته ش ناتوا نێت ئه وو شه ره ی که له لا یه ن مه ر جه عه تی ئا یه توو ڵا سستا نیه وه با نگی بۆ درا وه ئه نجا می بدا ت .
بۆ یه هه مو ما ن چا وه ڕوا نی ئه وو پێش ها توو ڕو دا وا نه ئه که ین که له وا نه یه به ئا ره زو ی ئێمه ش نه بێت وه نه توا نین ئه و ده و ره ی تیا ببینین وه کو ردستان ئه مڕۆ پێ و ستی به سه قا م گیریه کی ئا بو ری هه یه که هاو وڵا تیان پژا رده ی که یان نه بێت چو نکه نا سه قا م گیری ئا بو ری ئه بێت به هۆ ی پشێو ی با ری سیا سی و شێوا نی کۆ مه ڵگا وه پا شه کشێی کردنی با ری ڕۆ شنبیری کۆ مه ڵگا . به ر پرسیا رانی کورد ئه بێت زۆ ر به جدی ئه م با ره هه ستیا ره وه ر بگرن وه کا ری زۆ ر به په له ی بۆ ئه نجا م بده ن چو نکه شه ڕ له به ر ده رگا ما ندا یه ئه بێت ئه وه نده خه ڵکی کو ردستان دڵنیا که ینه وه با ری گو زه را ن وو ژیا نیان بۆ فه را هه م بکه ین که ها وو ڵا تی خا کی کوردستان به هی خۆ ی بزا نێ وه پا ریزگا ری لی بکا ت چو نکه ئه وو مرۆ ڤا نه ی که سک هه ڵ ئه گو شن وو ڕ ا که ڕا که یا نه به دوا ی بژێوی ژیا ندا وه ڕۆ ژگا ر ما ندوو ی کردو ن گرنگ نیه لا یان کی حا کمیا نه بۆ یه ئه بێت ئه وه نده کا ری به په له بکرێت هه ر چی زو ه ئه م با ره ئا بو ریه چا ک بکرێت وه پلا نی بۆ دا بنرێت که ئا را می ئا بو ری ده ست به سه رهه مو کوردستا ندا بکێشێت بۆ ئه وه ی له کا تی پا ریزگا ری له وو ڵا ت هه موو مان ها وو ڵا تی بین.
فرهاد علی 19-6-2014