سیاسه ته کانی ئه مریکا له گه ڵ دونیای عه ره بی و کورد!

Wednesday, 07/11/2012, 12:00

په یه وه ندی دیبلوماسی پته وی ئه مریکا له گه ڵ ئیسرائیل رێگر نه بوه له وه ی که ئه مریکا بۆ هه ڵسوڕاندنی به رژه وه ندیه کانی له رۆژهه لاتی ناوه راست په یوه ندی دیبلۆماسی تریش ببه ستێ له گه ڵ وڵاتانو نه ته وی تری ناکۆک له گه ڵ ئیسرائیل که به وڵاتانی عه ره بی و موسڵمان پێناسه ده کرێن له دونیا، وه کو وڵاتانی عیراقی دوای سه دام، ئیمارات ئوردن،کوێت، به حرێن، سعودیه، تونس، لیبیا، مه راکش، میسر، تورکیا، ئه فغانتستانو ئیرانی زه مانی شا، ته نیا نه ته وه یێ که ئه مریکا پشتیوانی لێنه کردبێ له ناوچه که میلله تی کورده.
ئه وه ی شایه نی باسه ئه مریکا هه ندێجار یارمه تیدانی بۆ وڵاته عه ره بی و
 مو سڵمانه کان زۆر راسته و خۆ اتر بوه له وه ی که بۆ ئیسرائیل کردویه تی وه کو عیراق و لیبیا نه ک ته نیا له روی ماڵی یارمه تیداون به ڵکو له عیراق راسته وخٶ هێزی سه ربازی به ته قه مه نیه وه خسته خزمه تو، عیراقێکی حازر به ده ستیان ته سلیم به لێپرسراوانی ئێستای عیراق کرد. له لیبیا جه گه له یارمه تیدانی ماڵی به ته قه مه نیه کی زۆر پاڵپشتیان له لیبیا کرد بۆ روخاندی قه زافی و ده ورێکی پۆزه تیفانه یان هه بو له فشارخستنه سه ر ناتۆ بۆ پشتیاونی کردنی له لیبیا و له هه مو میدیای دونیاش هه ڵوێستی خۆیانیان به رامبه ر به لیبیا به راشکاوانه راگه یاند.
ئه و جۆره هه ڵوێسته و مامه ڵه کردنی ئه مریکا بۆ دونیای عه ره بی و ئیسلام بێگومان به پله ی یه که م دگه رێته وه بۆ پاراستنی به رژه وه ندیه ئابوری و سه ربازیه کان وه هه روها یه کی له هه وڵه کانی تری ئه وه یه که دۆستو لایه نگر بۆ خۆی دروست بکاو وه هه وڵبدا بۆ دامه زراندنی هاوپه یمانیه تی ئه مریکا له گه ڵ نه ته وه کانی ئه و ناوچه یه به تایبه تی نه ته وه ی عه ره ب وه گۆرینی جۆری تێڕوانینیان بۆ سیا سه ته کانی ئه مریکا و له هه مانکاتدا بۆ ساردکردنه وه ی ئه و ناکۆکیانه ی هه یه له نێوان ئه مریکا و دونیای عه ره بی و ئیسلامی.
به ڵام به پێجه وانه ی خواسته کانی ئه مریکا، ئیسلامه رادیکاله کانو نه ته وه په رسته کانی عه ره ب ،زیاتر که وتنه جموجٶڵ دژی ئه مریکاو ده ژایه تی کردنی هاوپه یمانه کانی له ناوچه که، وه رێکخراوه ئیسلامیه رادیکاله کان زیاتر توانیان بجنه ناو خه ڵکه که و دۆست و لایه نگر بۆ خۆیان زیاتر بکه ن، وه ده ستبکه ن به چر کردنه وه ی دژایه تی له گه ڵ ئه مریکاو هاوپه یمانه کانی، ئه وه بو سه ره رای ئه وه ی که یارمه تی لیبیای دا به ڵام هێشتا لابردنی قه زافی یه کلا نه بوه وه که لیبیایه کان رازی بون به یارمه تی مادیه کانی ئه مریکا به ڵام له هه مانکاتدا رایانگه یاند که نایانه وێ هێزی سه ربازی مرۆی ئه مریکی بچێ بۆ لیبیا، دوا به دوای ئه وه ش له ئه نجامدا باڵوێزی ئه مریکایان له لیبیا به و جۆره کوشت، له و رۆژانه ئه یمه ن زه واهیری سه رۆکی ریکخراوی قاعیده به توندی هێرشی کرده سه ر ئه مریکاو وڵاتانی خۆرئاوا و ه سه رۆکی ئه مریکاشی به درۆزن له قه ڵه مدا و وتی شۆرشی میسری کۆتای نه هاتوه و داوای کرد مسوڵمانه کان به شێوه یه کی زۆر تر خۆرئاوایه کان بڕفێنن وه هه وڵبده ن شه رعیه تی ئیسلامی بچه سپێندرێ له وڵاتی میسر.
ئه زمونی ئه مریکا له عیراق سه له ماندویه تی که ئه و وڵاته توانیویه تی هه ندی ئامانجی ستراتیژی وه کو ئامانجی ئابوری و سه ر بازی بپێکی وه هاوپه یمانیه تی دروستبکا له گه ڵ هه ندی له پارته سیاسیه عیراقیه کان و هه ندێ له لێپرسراوه ده سه ڵاتداره کان، به ڵام سه رکه وتو نه بو له وه ی بتوانێ به شێوه یه کی گشتی رای
 خه ڵکی سه ر شه قامی عیراقی به لای خۆیدا را بکێشێ، هۆکاری ئه وه ش ده گه رێته وه بۆ ئه وه ی یه که م ئادیلۆجیای ئیسلامی رادیکال ته ئسیری له جۆری بیرکردنه وه ی خه ڵک کردوه وه هه روها ئه و گه نده ڵیه ی که ئه نجامده درێ له لایه ن پارته سیاسیه ده سه ڵاتداره کان و لێپراوه ده سه ڵاتداره عیراقیه کانی که له هاوپایمانیه تی دان له گه ڵ ئه مریکا که میلله تانی عیراق باجه که ی ده ده ن،.بۆیه ش ته قینه وه له عیراقدا زۆر زیادی کرد دوای لابردنی سه دام وه ئه ندامو لایه نگرانی رادیکالا ئیسلامیه کان زیاتر له جاران رویان له عیراق کردو له هه ندێ شوێنی عیراق تاوانیان بنکه ش دابمه زرێنن .
به شێوه یه کی گشتی ده توانرێ بوترێ که وڵاتی ئه مریکا سه رکه وتو نه بو له گۆڕینی راو بۆچۆنی دونیای ئیسلامی به تایبه تی دونیای عه ره بی له سه ر سیاسه ته کانی ئه مریکا ، ناکۆکیه کانی نێوان ئه و دو دونیایه به ره و ساردکردنه وه نه برد، شان به شانی ئه وه ش ئه م جۆره مامه ڵه کردنه ی ئه مریکا له گه ڵ سیاسه تی ده ره وه و و به تایبه تی په یوه ندیه دیبلۆماسیه کانی له گه ڵ وڵاتانی رۆژ هه ڵاتی ناوه راست جێگه ی ناره حه تی خه ڵکی سه ر شاقامی ئه مریکایه، به تایبه تی تریش کوشتنی باڵوێزی ئه مریکا به و شێوه یه له لیبیا، ده وری راسته و خۆی هه بو له رای خه ڵکی ئه مریاکا، هه ندێ له نو سه ران و چاودێرانی سیاسه تی ده ره وه ی ئه و وڵاته بڕایاردانی کلینتۆن بۆ ده ستله کارکێشانه وه ی ده گه رێنه وه بۆ ئه و روداوه . له لایه کی تر ئه و جۆره مامه ڵه کردنه له گه ڵ دونیای عه ره بی و ئیسلامی بۆته جێگه ی نیگه رانی باشترین هاورێی ئه مریکا له ناوچه که ئه ویش ئیسرائیله.
سه ره رای ئه وه ی که کورد قورسایه کی بێ هاوتای هه یه له هاوکێشه ی هێزو به رژه وه ندیه کانی ئه مریکا له ناوچه که وه کو هه مو ئه وڵاتو نه ته وانه ی که ئه مریکا یارمه تیداون له رۆژهه ڵاتی ناوه راست ،به ڵام له گه ڵ ئه وه ش تاوه کو ئیمرۆ هیچ
 هه نگاوێکی ئیجابیان نه هاویشتوه بۆ یارمه تی دانی کورد وه مامه ڵه کردن له گه ڵ مه سه له ره واکه ی له هه رچوار پارچه ی کوردستاندا. په یوه ندی ئه مریکا له لایه ن لێپرسراوه ده سه ڵاتداره کانی کورد له باشوری وڵات وا زیاتر بۆ دو ده یی ده چێ ته نیا به کار هێنراوه بۆ به رژه وه ند ی ته سه کی شه خسی خۆیان به رازی بونیان ته نیا به چه ند پۆستێکی باڵا له سه ر ئاستی عیراقو هه رێم کرا به دیلی ده سه که وته نیشتمانی و نه ته وه یه کان ، ئه مه یه کێ بو له هٶکاره سه ره کیه کانی که م کردنه وه ی سه نگی کێشه ی کورد له به ر چاوی زلهێزه کانی دونیا وه له سه ر ئه و
 ئه ساسه ش ئه مریکا مامه له ی له گه ڵ دۆزی کورد کرد له باشوری وڵات.