به‌شی ته‌ندروستی کوردستانپۆست به‌شداری یه‌که‌مین کۆنگره‌ی ته‌ندروستی کوردستانی کرد له شاری دیاربه‌کر
Wednesday, 15/12/2010, 12:00
له ڕۆژانی 4 تا 5 ی ئه‌م مانگه له شاری دیاربه‌کر، پایته‌ختی کوردستانی باکوور، (کۆنگره‌ی ته‌ندروستی جڤاگا دیموکراتی) به‌سترا، که ژماره‌یه‌کی به‌رچاو له پزیشک و شاره‌زایانی کورد هاوبه‌شی ئه‌و کۆنگره‌یه‌یان کرد، به ناوی کوردستانپۆستیشه‌وه دکتۆر ناسر سۆرانی، نووسه‌ری به‌شی (هوشیاریی ته‌ندروستی بۆ تاکی کورد)ی کوردستانپۆسته، به‌شداریی ئه‌و کۆنگره‌یه‌ی کرد، که پێشتر له لایه‌ن پارێزگار و شاره‌وانی دیاربه‌کره‌وه ده‌عوه‌ت کرابوو.
شایانی باسه شاندێکی وه‌زاره‌تیی ته‌ندروستیی (هه‌رێمی کوردستان)یش بۆ ئه‌و مه‌به‌سته هاتبوونه دیاربه‌کر، لێ ئه‌وان له سه‌ره‌تاوه بێ ئاگابوون، که ئێمه‌ی کوردستانپۆست له‌وێ ئاماده‌بوونمان هه‌یه.
د. ناسر سۆرانی وتیی، له سه‌ره‌تادا به‌ناوی به‌ڕێوه‌به‌رانی کوردستانپۆست و هه‌موو ئه‌وانه‌ی به ئاشکرا و به‌نهێنی له کوردستانی باشوردا کار ده‌که‌ن، ده‌ستخۆشیی له ئاماده‌کردن و به‌ستنی ئه‌م کۆنگره‌یه کرد و هیوای سه‌رکه‌وتنی بۆ خواستن. به‌ڵینیشی پێدان، که تا چالاکیانه به‌رده‌وام ده‌بێت، ئێمه هاریکاریتان ده‌که‌ین بۆ دروستکردنی سیسته‌مێکی ته‌ندروستی له کوردستاندا، هه‌روه‌ها ڕوونیشی کرده‌وه که کوردستانپۆست وه‌ک سایتی ویکیلیکس، چه‌ندین ساڵه بۆته چاودێر به‌سه‌ر گه‌نده‌ڵستانی کوردستانی باشووره‌وه.
له‌و کۆنگره‌یه‌دا چه‌ند کێشه و پێشنیاری ته‌ندروستی له‌لایه‌ن پزیشکانی میوان که له هه‌ر چوار پارچه‌ی کوردستان و ئه‌وروپاوه هاتبوون، خوێندرایه‌وه و پێشکه‌ش کران، هه‌روه‌ها له لایه‌ن براده‌رانی پارتی ئاشتی و دیموکراتیکی کوردستانی باکوور، به‌خیرهاتنی میوانه‌کان کرا.
ئه‌وه‌ی جێگای سه‌رنجڕاکێشان بوو، کاتێک د. ناسر به ناوی کوردستانپۆسته‌وه وتاره‌که‌ی خۆێنده‌وه، یه‌کێک له ئه‌ندامانی ئه‌و شانده‌ی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی هه‌رێم که خه‌ڵکی دهۆک بوو، خۆی پێ نه‌گیرا و هه‌ڵسا و چووه ده‌رێ، ئه‌مه بووه به جێگای گومان و پرسیارکردن له‌لایه‌ن کۆمه‌ڵێک له ئاماده‌بووانی کۆنگره‌که‌وه.
هه‌ر له‌وێدا دکتۆر ناسر باسی له سیسته‌می ته‌ندروستی سویسرا کرد و ڕوونی کرده‌وه، که چۆن ئێمه ده‌توانین که‌ڵک له‌و سیسته‌مه وه‌رگرین و به‌پێی هه‌ڵ و مه‌رجێ کوردستان بیگونجێنین، له‌وێشه‌وه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروستی دابمه‌زرێنین له‌گه‌ڵ دیاریکردنی ئه‌رکه‌کانی ئه‌و به‌ڕیوه‌به‌رایه‌تییه که له هه‌شت خاڵدا خۆی ده‌بینێیه‌وه.
وه‌ک وتمان له کوردستانی باشووره‌وه شاندی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی هاتبوون له گه‌ڵ سه‌ندیکای پزیشکانی کوردستان. براده‌رانی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتیکی کوردستان که به‌جیا هاتبوون و له لایه‌ن دکتۆره ڕابێعه و دکتۆر سالاره‌وه نوێنه‌رایه‌تی ده‌کران و به‌رنامه‌ی خۆیان پێشکه‌ش کرد.
ئه‌وه‌ی شایانی باسه شاندی وه‌زاره‌تی ته‌ندروست باشوور، که له جیاتی تاهیر هه‌ورامی وه‌زیری ته‌ندروستی هاتبوون، هیچ پێشنیارێکیان پێ نه‌بوو و زۆر سست و لێ نه‌هاتوو بوون، جگه له چه‌ند ستاتیستێک هی شاری دهۆک که به‌عه‌ره‌بی نووسرابوو، له لایه‌ن دکتۆر ئه‌حمه‌د موختاره‌وه خوێنرایه‌وه، ڕاستی ئه‌و ژمارانه‌ی که ئاماژه‌ی پێده‌کردن، هه‌رخۆی و خوای خۆی مه‌گه‌ر بزانێت، چه‌نده راست بوون،. به‌ڵام هیچ شتیک له سه‌ر هه‌‌ولێر و سلێمانی نه‌وترا.
زووربه‌ی کاته‌که ئه‌م شانده‌ی ده‌سه‌ڵات له ده‌ره‌وه‌ی کۆنگره‌که بوون و خه‌ریکی جگه‌رکێشان و چایی و قاوه خواردنه‌وه‌بوون، وه‌ک چۆن له کوردستان هیج به‌رهه‌م ناهێنن و خه‌ریکی رۆژی چوار ژه‌م نان خواردنن به سه‌رکردایه‌تی و بنکردایه‌تیانه‌وه، ئاواش ده‌بینرا، که هه‌میشه چاویان له کاتی نانخواردن و پشودان و جگه‌ره‌کێشان و وه‌ستان و پێکه‌نین و قسه‌کردن بوو له‌گه‌ڵ یه‌کتر.
له کۆتایی ووتاره ته‌ندروستیه‌که‌ی دکتۆر ناسر سۆرانی، باسی له هێنانی ده‌رمان و خواردنی ئێکسپایه‌ر کرد له لایه‌ن بازرگان و به‌رپرسه حیزبیه‌کانه‌وه بۆ کوردستانی باشوور ده‌چێت، ده‌ستی بۆ ئه‌وه راکێشا ئه‌مه زیانێکی زۆر به ته‌ندروستی هاووڵاتیانی هه‌رێمه‌که ده‌گه‌یه‌نێت، که ئه‌رکی سه‌رشانی حکومه‌تی هه‌رێمه ئه‌وانه به‌سزا بگه‌ێنێت و ڕێگا له هێنانی بگرێت، دیسان ئه‌وه‌شی باسکرد، که تا ئیستا نه‌مان بیستووه که‌سێک له سه‌ر ئه‌و پێشێلکارییانه سزا درا بێت. باسی کۆمپانیا و نرخی خه‌یاڵی که‌لوپه‌ل کرا، که به‌رپرسان بۆ قازانجی خۆیان، جۆری که‌لوپه‌ل و نرخ داده‌نێن، ئاماژه‌ی به‌وه‌شکرد که دانانی پۆست و به‌رپرسیارێتی له کوردستان، به‌پێی توانا و پسپۆڕی و شاره‌زایی ئه‌و که‌سانه نییه، به‌ڵکو به حیزبایه‌تییه و نموونه‌ی زیندووشی هێنایه‌وه بۆ ئاماده‌بووان. باسی ئه‌وه‌شی کرد، که یاسا ته‌نها ئه‌وه‌نده بڕ ده‌کات تا ده‌گاته لای به‌رپرسێکی حیزبی و بنه‌ماڵه‌کان، له‌وه به‌دواوه یاسا ده‌خرێته ژێر پێ و پێڵاوه‌وه.
له به‌رامبه‌ر ئه‌م کورته ڕاستیانه‌دا، که هه‌موو خه‌ڵکی کوردستان ده‌زانن، شاندی ده‌سه‌ڵات پێیان قه‌بووڵ نه‌ده‌کرا و توانای وه‌ڵامدانه‌وه‌یان نه‌بوو. هه‌ندێک هه‌ڵسوکه‌وت و قسه‌ی ناشیاو و منداڵانه‌یان کرد، که ته‌نها بووه مایه‌ی سووک بوونی خۆیان له به‌رچاوی هه‌موو ئاماده‌بووان. دوای ئه‌وه‌ی به بیانووی ئه‌وه‌ی گوایه ئه‌مه ئیهانه‌کردنه به موقه‌ده‌ساتی کورد، ویستیان خۆیان بتۆرێنن، له وه‌ڵامدا دکتۆر ناسر پێی ووتن، ئێمه مرۆڤی ئازادین و کۆیله و شه‌خسپه‌رست نین، ئێوه ده‌بێ بزانن، که تێگه‌یشتن خۆشتره له پڵاو خواردن، موقه‌ده‌ساتی ئێمه‌ش ته‌نها کورد و کوردستان و شه‌هیده سه‌ربڵنده‌کانمانه.
له کوتاییدا به‌هۆی نه‌بوونی کاته‌وه، نه‌توانرا باسی زۆر شتی تر بکرێت، که په‌یوه‌ندیان به که‌سایه‌تیی کورد و شه‌ره‌فی نه‌ته‌وه‌یییه‌وه هه‌بوو، که ده‌بوو له‌وێدا بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی ئه‌و شانده ده‌ستی بۆ رابکێشرایه، به‌ڵام د. ناسر په‌یمانی پێدان، که درێژه‌ی پێشنیاره ته‌ندروستیه‌که‌ی که بۆ سیسته‌می ته‌ندروستی کوردستان ئاماده‌ی کردبوو له‌گه‌ڵ شێوه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروستی و ئه‌رکه‌کانی، بنێرێ بۆ هه‌ریه‌ک له پارتی ئاشتی و دیموکراتیک له باکوور. ئینجا سوپاسی هه‌موو ئاماده‌بووانی کرد و هیوای سه‌رکه‌وتنی بۆ خواستن له کاره‌کانی داهاتوویاندا.
جێگای خۆیه‌تی لێره‌دا باس له هه‌ندێک ره‌وشتیی که‌سایه‌تی تێکشکاوی کوردی باشوور بکه‌ین، که له‌و کۆنگره‌یه‌دا به ئاشکرا له که‌سایه‌تیی شانده‌که‌دا ده‌بیرا.
بم نموونه له کاتیی پشودان و نانخواردنی نیوه‌ڕۆدا، کاتێک د. ناسر ده‌یه‌وێت بچێت ده‌ستی بشوات، ئه‌و شانده که پێکه‌وه دانیشتبوون، کاتێک چاویان پێی که‌وت، یه‌کێکیان به ده‌نگی به‌رز هاواری لێکرد و وتی: ئه‌وه (قه.... سویسرا)یه، لێکی بده‌نه‌وه، که‌سانێک که به‌ناو دکتۆرن و ئاوا وشه‌ی بازاڕییانه له ده‌میان بێته ده‌رێ، ئه‌م که‌سایه‌تییانه چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێندرێت؟
یه‌کێک له دیارده‌کانی ده‌سه‌ڵاتیی به‌عس له عێراق و له کوردستان، پیاده‌کردنی ئه‌و به‌رنامه‌یه بوو، که سیسته‌ماتیک بۆ شکاندنی مرۆڤه‌کان کاریان له‌سه‌ر ده‌کرد، پێش هاتنی به‌عس، هه‌موو پێشه فه‌رمانبه‌ره‌کان له بواری خۆیاندا قورسایی خۆیان هه‌بوو، هه‌ر که‌سه له‌و شوێنه و پۆسته‌ی که هه‌یه‌تی خۆی ده‌دۆزییه‌وه، به‌ڵام دوای هاتنی به‌عس و به دویدا ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌ی کوردیی، هه‌موو جوانییه‌کانیان ناشرین کرد و هه‌موویان تێکه‌ڵ به‌یه‌کتر کرد، بۆیه کاتێک له دکتۆرێک ده‌نواریت له‌گه‌ڵ رێزمان بۆ ژماره‌یه‌کی زۆر که‌میان، هه‌ست به‌وه ده‌که‌یت که ئه‌مانه ده‌رچووی زانکۆیه‌ک نیین که له‌پاڵ زانسته‌که‌یاندا فێری ره‌وشبه‌رزیی و زمانی ئاخافتن و گفتوگۆ بووبن، هه‌روه‌ک چۆن له که‌سێکی سه‌رجاده، کاتێک تووڕه ده‌بێت وشه‌ی ناشرین له ده‌می دێته ده‌رێ، ئاواش زۆربه‌ی دکتۆره‌کان له‌گه‌ڵ نه‌خۆسه‌کاندا مامه‌ڵه ده‌که‌ن و جنێو له ده‌میان ده‌بارێت. بۆیه زۆر ئاسایی بوو، کاتێک ئه‌و سانده به‌ره‌و رووی نوێنه‌ره‌که‌ی کوردستانپۆست بوونه‌وه، به‌و زمانه له‌گه‌ڵیدا ئاخافتن، لێ له‌و زیاتریان پێ نه‌بوو تا به‌رگری له خۆیان و ده‌سه‌ڵاته‌که‌یان بکه‌ن، هه‌ر بۆیه د. ناسر ده‌ڵێت: له کاتی چوونم بۆ ناو خه‌ڵکی شاری دیاربه‌کر و گفتوگۆ و قسه‌کردنم له‌گه‌ڵ خه‌ڵکی باکوور، به‌ته‌واوی بۆم ڕوونبووه‌وه، که خه‌ڵکی له کوردستانی باکوور له لایه‌نی ڕۆشنبیری، ووڵاتپارێزی، گیانی دیموکراتی و یه‌کتر قه‌بووڵ کردن زیاد له په‌نجا ساڵ له پێش کوردستانی باشووره‌وه‌ن.
د. ناسر له‌ناو هۆڵی کۆنگره‌که‌دا خۆی نه‌بینییه‌وه، ئه‌و چه‌ند رۆژه‌ی به ده‌رفه‌تی زانی که بچێته ناو شار و تێکه‌ڵ به خه‌ڵکه‌که ببێت.
د. ناسر ده‌ڵێت:
چه‌ند شتێکی سه‌رنج ڕاکێشم بینی:
کاتێک که ڕێزدار کاک ئه‌حمه‌د تورک، یان کاک عوسمان بایده‌مری پارێزگاری دیاربه‌کرم ده‌بینی له دووره‌وه به ساده‌یی و به پی ده‌ڕۆیشتن، خه‌ڵکی له‌م به‌ر و ئه‌و به‌ری جاده‌که سڵاویان لێ ده‌کردن و ئه‌وانیش به‌و‌په‌ڕی ڕێزه‌وه بۆ بچووکترین مناڵ ده‌چامانه‌وه و ماچیان ده‌کردن، ته‌وقه‌یان له گه‌ڵ ئه‌و که‌سانه‌دا ده‌کرد که ڕووبه‌ڕوویان ده‌هاتن.
له جاده و کۆڵانه‌کان خه‌ڵکی له ناوچه‌وانیاندا دڵسوزی ده‌باری بۆ خاك و بۆ نه‌ته‌وه‌ی کورد، هه‌روه‌ک و سیاسی و سه‌رکرده‌کانیان (کاک ئه‌حمه‌د و کاک عوسمان ئه‌وانی تر).
ئه‌وجادانه‌ی که من پێیان دا ڕۆیشتم هه‌موو ناوی کوردییان لێ نرابوو، وه‌ک جاده‌ی یه‌ڵماز گیونای، جاده‌ی موسا عه‌نته‌ر و جاده‌ی ئه‌حمه‌دی خانی.
له ویزگه‌ی پاسێک گه‌نجێکی کوردم بینی وێنه‌ی عه‌موودی کاره‌بایه‌کی پشت ئیستگاکه‌وه‌ی ده‌گرت، منیش ته‌ماشاییم کرد داخۆ وێنه‌ی چ شتتێکی سه‌رنجڕاکێش بگرێ، لێ چومه پێشه‌وه گوتم هه‌ڤال ئه‌وه چی ده‌که‌یت؟ له وه‌ڵامدا ووتی وێنه‌ی ئه‌و ته‌لی کاره‌بایه ده‌گرم که له عه‌مووده‌که‌ی پشت ویستگاکه‌وه شوڕبووبۆوه ده‌یبه‌م بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی کاره‌با، تا به به‌ڵگه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌رچی زووتر چاکی بکه‌نه‌وه.
ووتم دیاره شاره‌که‌ی خۆت دیاربه‌کرت زۆر خۆش ده‌وێ، له‌وه‌ڵامدا گۆتی من هه‌موو کوردستانم خۆش ده‌وێ و ده‌بێ خه‌باتی به‌رده‌وامی بۆ بکه‌ین.
ئه‌و لێی پرسیم: ته خه‌ڵکی کیژان باژێری ؟ گۆتم خه‌ڵکی کوردستانی باشوورم، گووتی هه‌ڤال سه‌رکرده‌کانی ئێوه هه‌رخه‌ریکی دزینی پاره‌ن و خه‌ڵکییان هه‌موو وه‌ک خۆیان فێری دزی وخیانه‌ت و پاره‌په‌رستی کردووه. ئه‌زێ چوومه باشوور گریانم بۆ گه‌نجی باشوور و داهاتووی هه‌موو باشووریان ده‌هات و پاشه‌ڕۆژێکی نادیار چاوه‌ڕێیانه له ده‌ست خیانه‌ت و پاره‌په‌رستی وخۆفرۆشێکانی ماڵا بارزان و تاڵه‌بانی.
منیش ووتم به‌راست ئێوه دڵسۆزترن و سه‌رکرده‌کانیشتان دڵسۆزوخاوێنن بۆیه ئێوه‌ش چاو له‌وان ده‌که‌ن. گووتم هه‌ڤاڵ گه‌وره ده‌یرێژی وبچووک پێی ڕیده‌خا ،ئه‌ویش گۆتی ووسایه (یانی وایه).
له نێوان پشوودانی کۆنگره‌که‌دا ئه‌م پیاوه‌کورده پیره دڵسۆزه‌م بینی و لێم پرسی ده‌توانم ره‌سمێکت له گه‌ڵ دا بگرم ؟ ره‌سمان گرت و گووتم خاڵۆ چ ده‌که‌ی لێره ؟ گووتی بیستوومه که دکتۆری کوردی هه‌ر 4 پارچه‌ی کوردستان لێره‌ن بۆیه لێره‌م. له داخی یه‌ک نه‌گرتوویی کوردان هه‌ر له تافی لاوییه‌وه قه‌هرم زۆر ده‌خوارد 2 جار دڵم عه‌مه‌لیات کراوه، تا ئیستاش به‌هیوای ئه‌و رۆژه‌م که کورد یه‌کگرتووبن و ته‌سلیمی فاشیستا توورکان و عه‌جه‌مان و عه‌ره‌بان نه‌بن. گووتی وه‌ختێک مه‌سعود بارزانی به‌رێ چه‌ند هه‌یڤا هاته تورکیا له جیاتی ئاڵای کوردستان مه‌سینه‌یه‌کی گه‌وره‌یان له ته‌نیشته‌وه بۆ دانابوو زۆری پێ ڕه‌حه‌تسزبووم (واته ناڕه‌حه‌ت) وه‌ک ئه‌وه‌ی پێی بڵێن تۆ مه‌سینه‌هه‌ڵگری ئێمه‌ی وه‌کی مه‌سینه‌هه‌ڵگره‌کانی پاشا و سوڵتانی عوسمانی کۆن.
تێبینی: ئێواره‌ی شه‌ممه کاتژمێری 9 بۆ کاتی ئه‌وروپای نێوه‌ند، له ژووری ئۆپۆزیسیۆن (پاڵتاڵک) به ئاماده‌بوونی د. ناسر سۆرانی به‌شێکی تر ورده‌کارییه‌کانی ئه‌و کۆنگره‌یه له‌وێدا باس ده‌کرێت
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
