ئەزموونی تونس

Thursday, 20/01/2011, 12:00

تاڵەبانی لەیەکێ لەدیدارەکانی لەگەڵ سەرۆکی پێشووی فەرەنسا(جاك شیراك) ووتی: ئێستا سەردەمی جیڤارا کۆتایی پێهاتوەو باوی بەکارهێنانی هێز ناماوە بۆ وەدەست هێنانی ئازادی و سەربەستی، بۆیە پێوستە کورد لەڕێگای دیالۆگەوە خەباتی سیاسی خۆی درێژە پێبداو پێوستە لەهەمان کاتیشدا پەکەکە کۆتایی بەخەباتی چەکدارانەی دژی تورکیا بێنێ و چەك دابنێ.

لەڕاستیدا ئەم ووتەیەی تاڵەبانی ڕاستە گەر گفتوگۆکەی ئاڕاستەی حکومەت و سیستمی دیموکراتیانە بوایە، ئەو سیستمە سیاسیەی باوەڕی بەمافی مرۆڤ و پێکەوە ژیان بوایە. لێ سیستمێکی وەك ئەوەی تورکیاو هاوشێوەکانی ئێشتا زۆریان ماوە بتوانن خۆیان فێری سیاسەتی سەر مێز و دانوستاندن بکەن لەگەڵ نەیاران و هاودژیاندا. تاڵەبانی لەیادی چووبو کە تا پێشێلکاری و زەوتکردنی مافی مرۆڤ و دزینی سەروەت و سامانی خەڵکی و سەوداکردن لەمافە گشتیەکانی هەرگیز بە دانوستان و سیاسەتی سەرمێز دواکاریەکانی میلەت نایەتە دی. لەهەر شوێنك گەندەڵی هەبێ و ووڵات لەلایەن حزب و چەند بنەمەڵەیەکەوە مۆنۆپۆڵی سامانی گشتیان کردبێ و بەئارەزووی خۆیان یاری بەچارەنووس و داهات و هەلی کارکردنیان کردبێ، لەوێ مافەزەوتکراوەکان تەنها و تەنها لەڕێگای ڕاپەڕین و لوولەی تفەنگەکانەوە یەکلایی ئەکرێنەوە. مێژووی ڕاپەڕینەکان ئەو ڕاستیە نیشان ئەدەن، هەر لەشۆڕشی فەرەنسیەوە بیگرە تا شۆڕشی تونسیەکانی مانگێ لەمەوەو بەر. لەکوێ برسێتی و نایەکسانی و خەساندنی دەنگی ئازاد وسانسۆرکردنی میدیای سەربەخۆ و کوشتنی مرۆڤەکان لەسەر بنچینەی (ڕەگەز،تەمەن ، ئایدۆلۆژیا و ڕەنگی پێست)بوونی هەبوو، لەوێدا شۆڕش و ڕاپەڕین تاکە هەڵبژاردەیە کەبۆ میلەتی ستەم دیدە بەجێهێڵراوە.

هێچ کاتێ میلەت لەیەکەم کاری دزیی حکومەت و یەکەم دیاردەی گەندەڵی و یەکەم پێشێلکردنی مافی مرۆڤ و یەکەم هەڵەدا بیر لە ڕاپەڕین و بەکارهێنانی هێز ناکاتەوە، لێ گەر ئەمانە چەند بارەو کەڵەکە بوون و چەندین ساڵی خایاند و چارەسەر نەکران ئەوا ناچار پەنا بردنە بەر ئەم هەڵبژاردەیە کارێکی ڕەواو تاقانەیە. گەر محەمەد بوعەزیزی هەستی بە ڕووناکیەك و هەلێکی باشتر لەو دەسەڵاتەی (بن عەلی) هەبوایە، هەرگیز ژیانی خۆی بەدەستی خۆی تەواو نەئەکردو خۆی نەئەکرد بەو سوتماکەی کە دواتر بو بەسیمبولی بەرخودان و هەڵتەکاندنی ئەو ڕژێمە زۆردارە. ئەمە ئەو قوربانییە کە وەك ئەڵێن داری ئازادی بەخوێن ئاو نەدرێ هەرگیز بەر ناگرێ. وە ئەمە ئەو باجەیە کە دەسەڵاتداران ئەبێ وەربگرن لە و ملهوڕی و لووتبەرزییەیان .

جودا لەوەی کوردستان پۆست نوکی قەڵەمەکەی دژ بە ناوچەیەکی جوگرافی و دەسەڵاتێکی دیاریکراوە کەئەویش دەسەڵاتی مافیایی کوردستانی باشوورە، جیا لەوەش کەهەموو جارێ هەر کاتێ پێوستی بەدەنگی خۆی و نووسەرە بوێرەکانی بوبێ ئەوا بێ یەك و دوو هاتۆتە مەیدانەکەو بەوپەڕی دڵسۆزی و ئازایانە داکۆکی لەو هەڵوێستە دیاری کراوە کردوە کەباوەڕی پێی هەبوە. ئەم سەکۆیە تەنها تەرخان نەکرابوو بۆ ڕووداوەکانی گۆڕەپانی کوردستان، بەڵکە جۆرێك لە گڵۆبالیزمی بەکارەکانی خۆیەوە بینراوە. هەربۆیە وەك چۆن گیڤارا باوەڕی بەوە بوە لەهەر شوێنێکی ئەم گێتیە زۆڵم و زۆرداری هەبوبێ دژی خەڵکی هەژارو مافخوراو، لەوێ بەشداری خەباتی کردوەو جێ بەپەنجەی دیار بوو. بەهەمان شێوەش کوردستان پۆست هەنووکە بۆتە ئەو میدیا سەربەخۆیە کە سنووری جوگرافیای بڕیوەو هەنگاوی تری ناوە بەرەو ئاسۆیەکی فراوانتر و مەودایەکی بێ سنوور ، وە لەهەر شوێنێك گەندەڵی و دزینی سەروەت و سامانی خەڵکی و قورخکردنی دەسەڵات لەلایەن بنەماڵەیەك و زەلیل کردنی دەنگی ئازاد و پێشێلکردنی مافە سەرەتاییەکان بەدی کرابێت ، ئەوا چەکوشکەی ئامادەو بەکارە. لەدیدو تێڕوانین و ئایدۆلۆژیای ئەم سەکۆیە، جیاوازی نیە لەنێوان گەندەڵی بەرپرسێکی کورد وەیان جودا لەکورد. جیاوازی نیە لەنێوان سەردەشت عوسمان و محمەد بوعەزیزی. بۆیە لەم ڕوانگەیەوە زۆرترین ڕەخنە و وتارو نووسین دژ بە سیستمە گەندەڵەکان و دەسەڵاتە دیکتاتۆرو بەرپرسە سیاسیەکان لەم سایتەدا دابەزێنراوەو خاتری کەسیش نەگیراوە . لەو بڕوایەداین ئەم ڕیتمە بەردەوامی ئەبێت و لەداهاتووشدا گەر کرا پەیامنێری لەهەموو قوژبنێکی ئەم گەردونەدا هەبێ.

بزووتنەوەی گۆڕان پێوستە لەم کاتەدا زیاتر هەوڵبدات فشار لەسەر دەسەڵات دروست بکا، ئەویش دروست کردنی زەمینە بۆ جەماوەری سەرشەقامەکان، ئەمە باشترین ئەو پلات فۆرمەیە کە داواکانی جەماوەر بدەیت بەگوێی دەسەڵاتدا. ئێدی کاتی ئەوە هاتوە شەقامەکان شوێنی یەکلایی کردنەوەی ململانێی نێوان دەسەڵات و نەیاران بێ. دەرکەوت قۆناغی ململانێی پەرلەمان کەوا یەکەمین قۆناغ بوو،تەواو بوو وەکاتی بەسەر چوو. گەر بێتو گۆڕان کە ئەمڕۆ ئۆپۆزیسێۆنی ڕاستەقینەیە و خاوەنی زیاترین دەنگی ناڕەزایە،پەنا نەباتە بەر شەقامەکان و دەنگی جەماوەری ڕاپەڕیوو ئەوا دواتر ئەبێتە پاشکۆی جەماوەری ڕاپەڕیوو ئەزموونی ڕاپەڕینی ١٩٩١ دووبارە ئەبێتەوە ،وەیان ببێتە ڕەنگە میراتگری ئەو جەماوەرە کەدواتر هەڵئەکوتنە سەر دەزگاکانی حکومەتی گەندەڵ و دز.

ئەزموونی تونس ئەوەی بۆ هەموان دەرخست کە ئێشتا کاتی گیڤارا بەسەر نەچوەو بەردەوامی هەیە ، ئەم گیانە شۆڕگێڕییە پێوستە برەوی پێبدرێ و لەئەگەری دووبارە بوونەوەو چەند بارەبوونەوەی باسی لێوە بکرێ، دەسەڵاتی مافیای جەلال و مەسعود و بنەماڵەکانیان تاکە ترسیان تەنها لەم جۆرەیە، خروشاندنی شەقام و ڕووبەڕووبونەوەی شەقام و دەسەڵات تاکە ئەگەرێكە بۆ پاراستنی مافی زەوتکراوی مرۆڤەکان.

لەکاتێکدا دەستخۆشی لەگەلی تونسی هەمیشە زیندوو ئەکرێ، پێوستە لەو ئەگەرە نەترسین کە ئایا دوای ئەم ڕاپەڕین و شۆڕشە چی جێیان ئەگرێتەوە، وەیان کێ دێن و کێ بەرهەمی ئەم ڕاپەڕینە ئەچننەوە. گرنگە هیچ دیکتاتۆرو دەسەڵاتێکی خێڵەکی نەمێنێ، گرنگە مرۆڤەکان لەئاست مافەکانیان بێ دەنگ نەبن، لەوەش گرنگتر ئەوەیە شۆڕشەکان بەردەوام بن.