شانه جیناتیه لێک چووه‌کانی نێوان کورد ویه هودییه کان.
Monday, 11/07/2011, 12:00
لێکۆله ره‌وه‌کان وای بۆ ده‌چن که یه هودییه کانی باکووری (هیلال ئه لخه سیب) ، به پێ لێکۆلینه وه که نزیکترین له رووی ره‌گه زه‌وه یه هودی له گه لی کورد، به گویره‌ی ئه وزانایانه ی که لیکۆلینه وه‌یان کردووه گه یشتوونه ته ئه وئامانجه که یه هودییه کان و کورده‌کان له یه ک به ره بابن. ئه وانه ی له باکووری (هیلال ئه لخه سیب)-(باکووری عێراق و تورکیای ئه مرۆ) به شیک، له ناوچوون ،کۆچیان کردووه پێش زایین بۆ باشوور، وه نیشته جی بوون له که ناره‌کانی رۆژهه ڵاتی ده‌ریای ناوه‌راست.
پرۆفیسۆر (ئه رئێلا ئۆفنهایم) وه دکتۆر (مارینا فایرمان)، لیکۆلینه وه‌یان کرد له تاقی گه کانی زانکۆی عێبری له ئۆرشه لایم،که ده‌لێت سه رسورمان بوو بۆ ئێمه که یه هودییه کان نزیکترین (جیناتیان) بۆ دانیشتووانی (هیلال ئه لخه سیب) که مه به ستی کورد و تورکه کانه ، له هاوسێ عه ره‌به کانیان ، پرۆفیسۆر ئۆفنهایم ده‌لیت زانایانی ره‌گه زی مرۆڤ ئه وانه ی پشکنیانیان کردووه بۆ یه که کانی (dna) بۆ یه هودییه کان ، وه له وانه ی دا که خۆی بووه زاناکه . دۆزیه وه که زیاتر نزیکتره له ره‌گه زی نیوان یه هودیه کان وعه ره‌به کان، که زۆربه ی فه له ستینه کانی ئیسرائیل وه که رتی رۆژئاوای فه له ستین.
وه له سه رئه م باسه لێکۆلینه وه‌یه کی زۆر کراوه. زیاترو ووردتر له لیکۆلینه وه‌کانی پێشوو، وه زیاتر له وه، ئه م لێکۆلینه وه یه بۆ یه که م جار له جیاوازی نیوان هه ردوو ئه وبه شه ی لێکجوو له پشکنینی (dna)نیوان یه هودییه کان و کورده موسلمانه کان له به ر ئه و بارودۆخه سیاسیه ی نیوانیان و وه سنووری جوگرافیای نیوان هه ردوو نه ته وه دا. وه به شیک له و پشکنینه ی له (dna)کورد تاکو ئیستا لای لێکۆله ره‌وه ئیسرائیلیه کان نه بووه، وه لیکۆلینه وه‌که ی ئێستا وه‌رگیراوه له و به شه خوینه ی که به کار هاتووه له لایه نه زانای ئه لمانی دکتۆر(بیرناد بریکمان) که له په ناهه نده کورده‌کانی له ئه لمانیای وه‌رگرتووه بۆ پشکنین.
له ده‌ست نیشان کردنی نزیکی خانه جیناتیه کان له نیوان گه لا نی جۆراوجۆر ده‌کریت به ده‌ست نیشان کردنی ئه وهاوبه شه نزیکانه ی له نێوان خانه کانی جیناتی هه یه له نێوانیاندا.وه ئه وزانیارییه ش وامان لێ ده‌کات له زانین ورۆیشتنی کۆچی ئه م گه لانه دا.وه میژویه کی راست وره‌وان و نووسراونیه بۆ زانینی ئه م راستیانه دا. به ڵام لیکۆلینه وه‌ی ئێستا به شیک له م چیرۆکه روون ده‌کاته وه، له سه رئه م بناغه یه دامه زراوه له پشکنینی کرۆمۆسۆمه کانی y . له به رئه وه زانستی کرۆمۆسۆم ئه وه نیشان ده‌دات جۆری مرۆڤ له باوکه وه بۆ کوره‌که ی، وه زانیاری تر نادات له باره‌ی ئه م نه ته وانه که له وبه شه ی جیناتی لیکۆلینه وه‌ی له سه رنه کراوه. لیکۆلینه وه‌یه که ئه وه‌ی ده‌خست له پشکنینی (dna) که وه‌رگیراوه له کرۆمۆسۆماتی 1847 یه هودی ئه وانه ی له ئه وروپا هاتوون - یانی یه هودی ئه شکه نازی ، که پیاو بوون وه یه هودییه کانی رۆژهه ڵات وکورده‌کان ئه وانه ی له باکووری ناوچه ی (هیلال ئه لخه سیب)،وه له نیوانیاندا موسلمانه کان وکریستیانه کان که ئه وانه ی له ئه سله وه کوردبوون، وه تورکه کان وئه رمه نیه کان، وه عه ره‌به کان له نێوانیاندا فه له ستینیه کان ، وه عه ره‌بی به دوو وه ئوردن وسوریا ولوبنان وه له گه ڵ ئه وانی تر، له نیوانیاندا رووسیه کان وه ئه وانه ی نیشته جی رووسیای سپین (روسیا البیچاو). وه له نیوان پشکنینی ئه وگرووپه لیکۆله ره‌وه به گویره‌ی پله ی ده‌رجوونی به شێک له لێکۆلینه وه‌ی پێشتردا نیشانی کرد ئه م جیاوازیانه له نیو گه ڵانی رۆژهه ڵاتی ناوه‌راست. وه ئه وانه ی له نیوان باکووری (هیلال ئه لخه سیب) له به رزی EU9 که کورده‌کان و تورک وئه رمه نه کانن، که جیاوازی هه یه له نیوان باشوور، زاناکان وای ده‌رده‌خه ن که ئه مانه له ریگای کۆجه وه که مرۆڤه کان له باکووری ناوچه ی (هیلال ئه لخه سیب) کپچیان کردووه بۆ باشوور دا. وه به لێک جوون له گه ڵ ئه م راستیانه ، که دۆزایه وه له نیوانیاندا که کرۆمۆسۆمی EU10 ،که ئه وانه ی زۆربه یان عه ره‌بن وه‌کو (عه ره‌به به دووه‌کان ،فه له ستینه کان وه سورییه کان). به ڵام بلاوبوونه وه‌ی جوگرافیای EU9 پێچه وانه یه. که زیاتر بڵاوه له باشووری ناوچه ی رۆژهه ڵاتی ناوه‌راست، وه زیاتر بڵاوه ئه گه رهاتوو به ره‌و باکوور برۆیت وه دکتۆر (دیۆراپیلۆن) ده‌لیت له زانکۆی عیبری وه له نه خۆشخانه ی به رزی (هه داسا) هاوبه شیکی تر بۆ لیکۆلینه وه که هه ندی له فه له ستینه کان له ئه سله وه له نیو دورگه ی عه ره‌بی هاتوون بۆ ئێره مه به ستی ئیسرائیله له پێش 2000 ساڵ دا.. وه له راپۆرتیكی تیرو ته سه لی له ئه نجه مه کانی ئه م لیکۆلینه وه‌یه له ژماره‌ی ئیستای گۆڤاری ئه مریکی بۆ زانستی مرۆڤ وجیناتی دا،وه ئه م باسه کرا به شیل له نامه دکتۆراکه ی دکتۆر (ئه لمۆت نێڤل). وه پرۆفیسۆر (ئۆفنهایم) ده‌لیت لیکۆله ره‌وه‌کان تاکو ئێستا که مه له لایان پشکنینی DNA له کۆمه لگای عیراقی وسعودی بۆ ئه وه‌ی نتوانن هه موو رۆژهه ڵاتی ناوه‌راست جیناتیان بزانن. وه دکتۆر (فایرمان) ده‌لیت پشکنینی DNA له کۆمه لگای (عرقی)بتوانی بزانی چه ند نزیکی هه یه به گشتی له سه رنه ته وه جیاوازه‌کان- به جیاوازی له سه رپشکنینی DNA بۆ ناسینی مرۆڤی دیاری کراو، وه ئه وپشکنینانه دیار ناکه وێ له سه رتاکه که سی دا،وه (فایرمان) ده‌لیت ئێمه به شێکین له ونموونه تێکه لاوانه ی له جۆره‌ها سه رچاوه دا. جیناتی دیاری کراو وه ناتوانی به په نجه ئیشاره‌ت بۆی بکه م، ئه وه (باخچه یه هودییه کانه). که نزیکێکی گه وره هه یه له نیوان کورد ویه هودییه کان سه رسورمان بوو هه تا بۆ لیکۆله ره‌وه یه هودییه کان. وه ده‌لێت پرۆفیسۆر (بچلال بار کۆخاڤا) لیکۆله ره‌وه له میژووی ئیسرائیل ،له زانکۆی ته ل ئه بیب،نازانری له کۆج کردنی گه لانی ناوچه ی (هیلال ئه لخه سیب) بۆ ئیسرائیل ، وه هه تا دکتۆر (گۆنار له هه مه ن)،که ئه وانه ن که ئاسه واری ته ورات ده‌لینه وه ، که سوریا ووولاتی (بلاد النهرین) که مه به ستی عیراقه له زانکۆی (بن گورێۆن).زۆرگرانه لیکدانه وه‌ی ئه م به رهه مه له وزانیاری له به رده‌ستمان دایه له باره‌ی رۆشه نبیری و مادی یا ئه وشته ی که پیویسته بۆیان. وه پرۆفیسۆر (شائول شه کید) له لێکۆلینه وه‌که ی ده‌لیت له مێژووی گه لانی (هیلال ئه لخه سیب) له زانکۆی عیبری ، که ئه وزانیاری یانه ی هه یه له په یوه‌ندی رۆشه نبیری له دانیشتوانی ناوچه ی (هیلال ئه لخه سیب) وه ئه وناوچه یه ی که ئیستا ده‌وله تی ئیسرائیلی تێدایه ، وه نووسیوویه تی له سه ره‌تای مێژووی مرۆڤایه تی ، وه ده‌لێت به شیوه‌یه کی گشتی له سه رشوینی کورد هیچ نازانێ به شیکی زۆر له مێژوویان تاکو ئێستا نادیاره،وه زۆربه ی به لغه کۆنه کان(کورد......ت،تی)که له سه ره‌تای چه ره‌خه کانی ناوه‌راستن. وه پرۆفیسۆر شه کید ده‌لێت که یارمه تی داوه بۆ لێکۆلینه وه وه دۆزینه وه‌ی میژووی کۆمه لگا ی (عرقی) له کوردستان وه ده‌لێت ئه و زمانه نه ی به شیکن له گرووپی زمانه ئێرانیه کان. له م لێکۆلینه وه دا وه له زۆربه ی زۆری لیکۆلینه وه‌کان که کراوه له م ساڵانه ی دوایدا، ده‌ر ده‌که وی له نزیکی و خزمایه تی له گه ڵ یه ک ئه وه نیشان ده‌دات که مه رج نیه زمانه کان له یه ک نزیک بن. له سه رئه وه‌ش که نزیکی له عیبری و عه ره‌بی وه زمانی کوردی به شیکی تره له کۆمه ڵه زمانێکی تر دا . به لام له باره‌ی جیناته وه زۆر نزیکی هه یه له نیوان کورد ویه هودییه کان وه کو (ئۆفنهایم) ووتی،وه له لێکۆلیبه وه‌یه کی تردا دۆزرایه وه که جیگای سه رسورمانه یه هودییه کانی له نه ژادی (ئه شکه نازی) یانی ئه وانه ی له ئه وروپاوه هاتوون، به گویره‌ی ئه م بیردۆزه، وه له سه ربناغه ی نووسراوه‌کانی سه ده‌کانی ناوه‌راست (یه هودا لیڤی)شاعیرێکی رۆشه نبیرو زیره‌ک ، وه به شیکیان له ئه شکه نازی یه کان بۆ (خه زه‌ره‌کان) ده‌گه رێنه وه، که له هۆزی (خه زه‌ری) تورکی له ئاسیای ناوه‌راست، ئه وانه ی نیشته جی باشووری رووسیان وه رۆژهه ڵاتی ئۆکراینا،له په رتووکه ی به ناوی په رتووکی خه زه‌ری ، یه هودا لیڤی له سه ده‌ی نۆیه مدا ، وه له گه ڵ خۆی وه گه له که ی خۆی گۆری بۆ ئه م ئاینه دا . له لیکۆلینه وه‌کانی پێشوو زانراوه که کرۆمۆسۆمه کانی له جۆری (EU19) له خه زه‌ره‌کان دایه ، که تاکو ئێستا له وی باوه که ئه وانه ی (یه هودی) نین له رۆژهه لاتی ئه وروپا دا.وه لیکۆله ره‌وه‌کان ئه وه‌یان سه لماند که ریژه یه کی زۆر له م جۆره کرۆمۆسۆمانه هه یه له یه هودییه کانی ئه شکه نازی ، وه له ئه نجامدا وای لێ کرد که زیاتر بۆ لای خۆیان رای بکێشن. وه لیکۆله ره‌وه‌کان ده‌لین یه هودییه کانی ئه شکه ناز که خۆره‌که ی ئه وان له کرۆمۆسۆمه کان بۆ خه زه‌رییه کان ده‌گه ریته وه، وه له گه ل ئه وه‌شدا، پرۆفیسۆر ئۆفنهایم ده‌لێت،ئه م لێکۆلینه وه‌یه تاکو ئێستا نه جوویته ناو قولایه وه، وه لیکۆلینه وه‌ی تر هه یه . پرۆفیسۆر (مارک فیلدمان)له لیکۆلینه وه له خانه جیناتیه کان بۆ دانیشتوان، وه به هی یه هودییه کانیشه وه، وه باسی ئه وه‌ی کرد له گفتوگۆیه کی ته له فۆنی له ئۆفیسی خۆی له زانکۆی (ستانفۆرد)، که ئه وگومانی هه یه که یه هودییه کانی ئه شکه نازی بگه رینه وه بۆ ئه سلی خه زه‌ری ، وه ده‌لێت وه له لێکۆلینه وه‌کانی خۆی که کردویه تی که ئه م مه به سته ناگه ێنی که له کرۆمۆسۆمی (EU10)هاوبه ش بن له نیوان گه نجانی زۆربه ی زۆری له ناوچه ی (هیلال ئه لخه سیب) .
نووسه‌ر: ته مارا ترابوومان*لێکۆله ره‌وه له زانکۆی عیبری له یورشه لایم.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
