نکۆڵستانی زمانی فارسی یا فەرهەنگستانی زمانی فارسی؟

Tuesday, 04/02/2014, 12:00

1968 بینراوە

هەر کات باس دەگاتە / شانامەی فردۆسی / فارسەکان بە شاپەرست وچەپ وڕاست وکۆماری ئیسلامیش لایەنی شۆوینیزمی زمانی شانامە دەگەیەننە ئاسمان و فەخرمان پێ دەفرۆشن. بەو واتایە کە هەڵوێستی ئێرانیگەریان لسەر زمانی فارسی تێکەڵ بە سیاسەت ودەکەن وبۆ تەواویەتی ئەرزی ئێران لە هەموومان بە یەک چاو دەڕوانن!ودەڵێن شانامەی فارسی شانازی هەرە بەرزی نەتەوەییمانە نیشتما نی ئێران هی هەموانە! دەسەڵات لەسەر دەسەڵات بۆ کوردی بێ دەسەڵات تەنیا کاوێژ کردنەوەی ئەو ڕێبازە بووە. سەرەڕای ئەوانەش لەو سەردەمەشدا هیچ ناوەندێکی ئاکادیمی وخاوەن بڕوای نێونەتەوەیی لە وڵاتێک بە ناوی ئێران نەهاتووە ناوەڕۆک یا دێڕ بە دێڕی شانامەی فردۆسی شی کاتەوە.کە لەسەرعەڕەب وکوردو ئازەری بلوچ وتورکمەن چون لەو پەڕتوکەدا دواوە.گومانیش لەوەدانییە کە یەکێک لە شاکارە بەنرخەکانی ئەدەبیاتی فارسییە. دەسەڵاتەکانی سەردەست بەسەر کورددا قەت نەیانخواستووە لە شانامەی فردۆسیدا باس لە رەگەز، کولتور جوغڕافیا، ئایین ،....نەتەوەکانی سەر جوغڕافیای وڵاتێک بکەن کە فردۆسی بۆ خۆی ئەوئێرانەی ئێستای پێ ئێرانی ئەو سەردەم نەبووە.
کۆماری ئیسلامیش هەر کات تەنگاو بوو ولە مەیدانی سیاسەتی نێو نەتەوەیی توشی شکست هات بۆ سەرکوت کردنی ئەدەب وزمان وکولتورو مێژووی کوردشانامەی فردۆسیمان بۆ دەکاتە ئاتۆ وسەرکوتمان دەکا.رستەی بەناوبانگی ئێران هی هەموو ئێرانیەکانە لەهەموو قۆناغیکی مێژوویی سەرجەم گەلانی ئێران بە فارس دەقەبڵێنێ! ئەو باسە مەزنتر لەوەیە کە من خۆی تێهەڵقوڵێنم، حوجێی بە کەسانی لێهاتوو هەیە کە هیوادارم شارەزای کورد بە لێکۆڵینەوەی خۆی یارمەتی گشتمان بدا.لەو رٶژانەدا باس لە زمانی نافارس دەکرێ لەلایان کاربەدەستانی ئێران. کەسانێک شیرو تیران دەسون،کەسانێک بە سەگەسەگە لێی نزیک دەبنەوەوکەسانێکیش بۆ دەربازبون لە قەیرانەکان ناڕاستەوخۆ ئاماژەی پێ دەکەن.
بەڕێوە بەرانی فەرهە نگی زمانی فارسی لە تاران (نکۆڵستانی زمانی فارسی لە تاران) هەڕەشە لە سەرۆککۆمار دەکەن کە بۆ پۆستێکی کاتی خۆی نەبێتە بەشێک لە پیلانی دوژمنان! تورک وکوردوعەڕەبوبلوچ وتورکمەن.....هەموو فارس ولەهەمان حاڵدا شیعە ئایینن. هەتا ئێرە باس لە دەسەڵاتدارانێک دەکین کە نابە جێگەی گازەندە چون ئەوان دۆست نین .ئەدی دۆستانی زمانی دایکیمان لە کوێن ؟تۆ بڵێی نەتەوەیەکی ٤٠تا٥٠میلیونی وەکی کورد لەهەر چوار بەشی وڵات چوار زاناو لێهاتووی نەبێ کە بە جیددی لەو بابەتە بکۆڵێتەوە؟من دەڵێم، نیمانە ! بۆ؟ کەم نەتەوە هەیە وێنەی کورد بۆ نیشتمانی خۆی ئاوا فیدا کار بێ.رۆڵەکانی بە نان ودۆی خۆی گەورە دەکا دەبنە پێشمەرگە لە کۆتاییشدا ئەوە حاڵو رۆژی بەشێک لە نیشتمانە لە باشور!کە چون سەرکردەی کورد حیزبەکەی گەمەی سیاسی لەسەربەڕیوە دەبا .بۆ بێبەختی کورد هەموو ڕێگایەک تاقی دەکەنەوە ئیللا لە فکری رێچارێک نین بۆ زمانی کوردی.
بەشی دووهەم کە دەبوایە وەک پارێزەرانی مێژووی ئەدەبی کوردی دەست نیشان کرابان، مامۆستاکانی زانکۆکان وزمانناسان وشاعیران وئەدیبان و...کورد بوایەن.کە بەداخەوە لەباشور دەسەڵات خەریکە وەک داشەهارە دیانکاتە حیزبی و وایان لێ دەکا کە ئەگەر مانگێک مووچەیان نەداتێ ژینیان توشی کەموکورتی دەبێ.یەکێک لەو ڕەخنانەی کە لە تاکی کۆمەڵگای کوردی باو، کە رۆژانە لەسەرزارانە،وشەگەلی، داگیرکار، دوژمن، یان هێما نەتەوەییەکانمان وەک ، ئاڵا، سرود ، شەهید ،پێشمەرگە......کە ئەگەر لێمانی بستێننەیە وەک کۆتەڵێکمان لێ دێ کە هەر دەجوڵین وهەناسەماندێ. کۆماری ئیسلامی لەوە زۆر فێلەزانترە کە بیری لێ دەکەینەوە. وئێمەش ئاوا دەست بەتاڵ. ئەوشوێنەی کە ناویان ناوە فەرهەنگستانی زمانی فارسی ئەوە نییە کە بەرپرسانی ئەوەندە نائاگا بن کە نەزانن مەبەستی سەرەکی لە هێنانە ئارای ئەو باسە چی بێ. دەسەڵاتێک کە بە زمانی دیکەی نەتەوەکانی دیکە بڵی / زمانی ناوچەیی یامحەللی / چۆن رێگا دەدا کورد بە زمانی خۆی پەروەردە ببێ.(لەبیرمان نەچێ خوێندن بە زمانی کوردی جودایە لە پەروەردە بە کوردی).
ترسی هەرە مەزنی دەسەڵاتی ئێران لەدوو تەوەرەی مەزندا دەتوانین چاو لێ بکەین. ئێران وەک تورکیە وئێڕاق وسوریە نییە.لەوێ پێنج نەتەوەی جیاواز دەژین کە بەزەبری سەرکوت نونەتە ئێرانی یا فارس (ئەوە بێجگە لە ئایینەکانی دیکە کە جودان لە سوننەو شیعە) پەروەردە بە ژمانی دایکی لەدرێژخایەندا دەبێتە هۆی کەمڕەنگ بونی ئایینی شیعە کە بە هیچ شێوەیەک لە جوغڕافیایەکی ئاوا هەستیاردا دەسڵات ئەو کارە قوبوڵ ناکا.ترسی دووهەم ، مێژووی ٢٥٠٠ساڵەی و٣٥ساڵی کۆماری ئیسلامیە کە لەڕێگای پەروەردە بە زمانی دایکی ناوەرۆکی پەڕتوکەکان هێدی هێدی مێژووی سەراسەر درۆو بەزۆر داسەپاو دەچێتە ژێر پرسیاری گرانی مێژوویی.(بە پێوستی دەزانم ئاماژە بەو سەرهەڵدانانە بکەم کە لە رۆژهەڵاتی وڵات دروست بون وبەئاکام نەگەیشتون هۆیەکەشی لاوازی وناشارەزایی بەڕێوە بەرانی ئەو سەرهەڵدانانە بووە کە زیاتر جەخت لەسەر سەرکەوتنی نیزامی کراوەتەوە تا دروست کردنی هەست نەتەوەیی کوردخوازانە هەڵبەت ئەوە کارێکی گەلێک گرانە حەجێی بە رێکخستنو مرۆوی بەتواناو فیدا کار هەیە.) لە وڵاتێکی وەکی ئێران هاسان نییە دەسەڵا یاسای بن چینەیی زۆرینەی خەڵکی خۆی بگۆڕێ وئیزن بدا نەتەوەکانی دیش وەک خۆیان بژین .بەڵام هەرئەو مێژووییە کە سیستم نانی لێدەخوا رەنگە بە هەمان ناوەرۆک لاپەڕەی پەڕتوکەکان بکاتە کوردی یائازەری یا....بڵێ فەرموون ئەوە خوێندن بەزمانی دایکی.!؟ بەداخەوە کۆمەڵگای سیاسی نێونەتەوە یش خەمی بەرژەوەندیەکانی خۆیەتی تا گەلانی بندەست.ئەگەر رێئالیتەی وڵاتێکی وەکو ئێران چاو لێبکەین وئەو حکومەتەی کە لەحاڵی حازردا ئەو وڵاتە بەڕێوەدەبا دەگەینە ئەو باوڕە کە بۆ پارچە پارچە بونی جوغڕافیایەکی بەم شێوەیە زمانی نەتەوەکانی بن دەستی دەسەڵاتی ناوەندی فەکتەری سەرەکین بۆ لێکپچڕانی ئەو جوغڕافیایە. دابەش بونی خاکێکی ئاوا جێئۆپۆلیتیک وهەستیار بە بێ ئیزنی وڵاتانی زلهێز بە ئەنجام ناگا.
ڕێچار بۆ ئێمەی کورد چییە؟ ئەوەی لە باشوری وڵات هەیە وناویان ناوە دەسەڵاتی کوردی فڕی بەدەسڵاتی کوردییەوە نیە، دەکرێ بڵێین دەسەڵاتی حیزبی ئەوەش بەو حاڵو رۆژەی کە لەبەر چاوانە.من ناڵێم لەو ٢٤ساڵەدا هێج نەکراوە دەڵێم ئەگەریش کرابێ رێگای لەوە نەگرتووە کە دەبوایە مەزنترین ناوەندی ستاندارکردنی زمانی کوردی لە باشور دامەزرابایەو کەسانی بە دوور حیزب وسیاسەتی حیزبی لە هەموو وڵاتو دەرەوەی وڵات لەو ناوەندەدا دڵسۆزانە کاریان کردبایە.بەڵام داخی گرانم ئەو کارە بەنرخە کاری بنە ماڵە عەشیرەکان نییە. لە رۆژهەڵاتی وڵات بارودۆخی حیزبەکانی وێ دیارە کە چۆن بونە دەستەمۆی دەسڵاتی کوردو تسۆنامیش جوڵەیان پێ ناکا.لەناوخۆی رۆژهەڵاتی کوردوستان دەسەڵات زمانی تایبەتی کوردی سەر بە دەسەڵاتی دەوێ لەوەش بترازێ ئەویشی بۆ جێ بەجێ نابێ.
بە باوەڕی من لەداهاتودا چارەسەری کێشەی کورد لە باکورو رۆژئاوا راستەوڕاست کاریگەری لەسەر رۆژهەڵات وتەنانەت باشوریش دەبێ. هەر ئەو کاریگەریە دەتوانێ سرنجی نێونەتەوەییش بۆ لای خۆی ڕاکێشێ. بە مەرجێک کە پێویستە لە داهاتویەکی نزکیدا کۆنگرەی نەتەوەیی بگیرێ لەو کۆنگریەشدا زۆر پرس هەن بە هەڵاوەسراوی ماونەوە دەبێ لە داهاتوودا میکانیزمی ئەو کۆنگرەیە بە بەشداری کەسانی شارەزا رێچارێکی زانستی بۆ بدۆزێتەوە.یەکێک لە کولتورە هەری خراپەکانی کە حیزبەکان وەک تۆوی فرێزوو لەناو کۆمەڵگای کوردوستاندا بڵاویان کردۆتەوە ئەوەیە کە هەموو کەمو کورتیەکان دەخەینە سەر ئەستۆی دوژمن.قەت حازرنین بەخۆماندا بچینەوەودەرس لە مێژووی خۆمان و وڵاتانی دیکە وەربگرین.داگیر کار لە چەکی دەستمان نیگەران نییە ئەزمونی باشی بەدەستەوەیە بۆ مانەوەی دەسەڵاتی خۆی.ئەوەی کە دوژمن لێی دەترسێ ناوەندو سازیو پێنوسی بوێری کوردە کە دەبێتە پشتو پەنا بۆ دیپڵۆماسی بە هێزی کورد.
جەعفەر کەریمی ٤/٢/٢٠١٤
ت/ فەنلاند