پەروەردە!- سێ سەرچاوەی پەروەردە، لە پێش شۆرشی ١٤ی تەموزی ١٧٨٩ دەست نیشان کرابوون.بەگوێرەی زانیاری ئەوسەردەمە و گفتی جان جاک رۆسۆی فەیلەسوف لە ٢٨ حوزەیرانی ١٧١٢ دا لەدایک بووە، وکۆچی دوای لە ٢/ تەموزی/ ١٧٧٨ کردووە. رۆسۆ لەکیتابی ئەمیل (چوار موجەلەدە نزیکەی ١٧٧٠ پەرەیە) باسی پەروەەردە وپیتاگۆجی دەکات.پەروەردەیەکی ئاینی دارشتووە، کە فەرەنسا وئەوروپا لەساڵەکانی، پێش شۆرشی فەرەنسی تا سەد ساڵێک دوی شۆرشی فەرەنسی پەیرەویان کردووە.مرۆڤ پەروەردەی بەگوێرەی رۆسۆ وکیتابی ئەمیل بەگشتی:لەسێ سەرچاوەی...
دایکو باوکەکان بە بریندار کردنی منداڵەکانیان بە /قەممە یان خەنجەر/ بە ڕشتنی خوێن لە سەریان دەخوازن گوناحی منداڵەکانیان بەو جۆرە پاک بکەنەوە! بە ڕاستی گوناحی ئەو منداڵانە چییە؟ئایا ئەو منداڵە دەزانێ خودا کێیە؟ ودین ومەزهەب چییە؟ دەزانێ بە کام ماف دەبێ ببێتە کەسێکی ئایینی؟ بۆ دەبێ ئەو منداڵە بێ تاوانە،تاوانی...
پەروەردەی ئەمرۆ لەجیهاندا بەگشتی زۆر شێوەی جۆرا وجۆری پەروەردە هەن: شێوەی پەروەردەکان هەموویان کۆدەبنەوە لە دوو شێوەی سەرەکیدا:پەروەردەی جۆری یەکەمیان بریتیە؛گووتنەوەیە، لاسای کردنەوەیە ودەرخ کردنە، بەتیلاوەتی شێوە حوجرەی فەقێی فێردەکرێن وفێردەبن. چ داهێنانێکیان نییە، ناتوانن لەو دیوو ئەوخەتەی بۆیان...
هەرچەندکولتوری رەخنە گرتن لە خۆمان ولە دەوروبەرمان ولە حیزب وسەرکردەی حیزبیی ولە خۆمان لەوپەڕی لاوازیدایە.بەتایبەت لە دونیا پێشکەوتووی سەردەمداسەدان کەس لە سەر رەخنەگرتن لە کەسایەتیەکان و حیزبە سیاسیەکان سزادراوە وزۆر جاریش رێکاریی تڕۆریان لە ئاست رەخنەگرانی خۆیان ڕەچاوکردوە.بە تایبەت لە باشووری کوردستان...
لەو باوەڕەدام، بەشێک لە خوێنـەران، بە تایبەتیـش خوێنـەرانی و نووسـەرانی بـواری وێـژەی منـداڵان، نووسـەری بەناوبانگی بولـگاری (ئەنگـێل کرالـیچـیڤ) دەنـاسن و بە کورتە چـیرۆکە خۆشـەکانی بـۆ منـداڵان ئاشـنا بـوونە. ئەمە کـورتە باسـێکە دەربـارەی کرالـیچـیڤ. کە ماوەیەکی زۆرە لە خەیاڵـمدا بـوو، هـێواداری ئەوە...
وێـژەی ریالیزمی رەوتـێکی وێـژەییە. گوزارشت لە راستییەکان دەکات، وێنای ئەزموون و رووداوەکانی ژیـانی رۆژانـەی مـرۆڤـەکان دەکـات. وەک ئەوەی کە لە ژیـانی راستیـدا هـەن. وێـژەی ریالـیزمی بەشـێکە لە بـزووتنەوەی هـونـەری ریـالـیزمی، کە لە سـەدەی نـۆزدەیـەم لە فەرەنسادا سەری هـەڵـدا، دوایش لە هەمـوو جـهـانـدا...
زمانی دایک یەکێک لە مافە بنەڕەتییەکانی هەر منداڵێکە، هیچ هێزێک و دەسەڵات و بنەماڵەیەک ناتوانن ئەم مافە بنەڕەتییە لە منداڵ بستێننەوە، بەوەی کە زمانێکی تری بەسەردا بسەپێنن، یان پێشنیازی زمانێکی تری بۆ بکەن.زمانی دایک، تەنیا ئامڕازێکی پەیوەندی کردن نییە، کە کەسانێک بەلایانەوە ئاسان بێت، یا پێیان باشتر بێت،...
وێـژەی منـداڵان، بەشـێکی گـرنگە لە رۆشـنبـیریی منـداڵان. وێـژەی منـداڵان زانستی و هـونـەرە. گـرنـگی و کاریـگەرییـەکی زۆری لە دروستکـردنی کەسـایەتی دروسـت و لە رەوتی ژیانی ئەمڕۆ و داهاتووی منـداڵانـدا هەیە. گەشە بە دەروون و جەستەی منداڵان دەکات و زاخاوی خەیاڵ و بیر و هـۆشیان دەدات، رۆڵێکی گرینگیشی لە...
هەموومان دەزانین کە لەم سالانەی دوایدا مەسەلەی زۆربوون و پەرەسەندنی حالەتەکانی ئۆتیزم لە کوردستان لە ئاستێکی یەکجار بەرچاودا زیادی کردوەو بەرۆکی بە هەزاران خێزان گرتووە.لەھەمان کاتدا زۆربوونی ئەم حاڵەتە دڵەڕاوکێیەکی بەرچاوی لەناو کۆمەڵگادا دروست کردوە و هەر خێزاتێک ترسی لە کۆرپەکەی هەیە کە ئۆتیزم بێت...
زاراوەی فـۆلکلۆر، وشەیەکی لێکدراوە لە (فـۆلک + لـۆر) ی ئینگلیزییەوە وەرگیراوە. یەکەمـیان مانـای (خەڵـک) یا (گـەل) دەگەیەنێـت. دووەمیشـیان مانـای (چـیرۆک، ژیـر، هـونەر، زانـسـت) دەگـەیـەنێـت. بەڵام هـەنـدێ لە تـوێـژێنـەران، رەسەنـایـەتی زاراوەی فـۆلکلۆر بۆ وشەی (فـۆلکـسشـین) ی ئەڵمانی دەگەڕێننەوە، کەو...
لەبەر گرنگی ئەدەبی منداڵان لە ئەمڕۆ و لە داهاتوودا، ئەم سەردەمە بە (سەردەمی ئەدەبی منداڵان) دادەنرێت. ئەدەبی منداڵان بە هەموو ژانرەکانییەوە (چیرۆک، هۆنراوە، پەخشان، شانۆ، رۆمان، ئۆپەرێت) گرنگییەکی گەورەی لە ژیانی منداڵاندا هەیە. چونکە رۆڵێکی گرنگی لە دۆزینەوەی جیهانی دەرەوە و ناوەوەی منداڵان هەیە. بە...
باسکـردن لە رۆمـان، باسکـردنـە لە جـۆرێـکی گـرنـگ و بـاو و بـڵاوی ئـەدەبی، کە شـوێـنـێکی بـەرزی لە ئـەدەبی نـوێـدا هـەیە. رۆمـان هـونـەرێـکی خەیـاڵی تـازەیـە لە هـونەرەکـانی ئـەدەب. کە لە رۆژئـاوادا سەری هـەڵـدا. رۆمـان لـە چـیـرۆک درێـژتـرە، یا لە زنجـیرە چـیرۆکـێک پـێکهـاتـووە. بە شـێوەی پەخـشـان دادەڕێـژرێـت...
رۆمـان کە بە زمـانی ئینگـلـیزی (نـوڤـيل) ە، جـۆرێکە لە جـۆرەکانی ئەدەب، بە ئەدەبی منداڵانیشەوە. هونەرێکی ئەدەبی پەخشان درێژە، لە بنەڕەتدا پشت بە خەیاڵ دەبەستێت. رۆمـان چـنراوێـکە کـۆمـەڵـێک رەگـەزی ئـەدەبی پـێـکەوە چـنـیوە کـە پەیـوەنـدییـان بە یەکترییەوە هـەیە. بە کورتی پێناسەی رۆمـان: نووسراوێکی ئەدەبی...
مامۆسـتایـان خـاوەنی پیـرۆزتـین پەیـامـن، هـەر ئـەم پەیـامـەشـە، پیـرۆزی بە پـیشەی مامۆستایی بەخـشیوە. مامۆستایان چـرای هەمیشە داگیرساون، رێی تارێکی و نەزانین و دواکەوتـن بۆ کەسانی تر رووناک دەکەنـوە. دڵسوزی و ماندووبوونیان بێ سنوورن. هەمیـشەش دەبەخـشن بێ ئەوەی کە چاویـان لە وەرگرتن و لە پاداشت و خەڵات...
باوکـم تـا پـۆلی سێ و دایکـیـشـم تـا یـەکی نـاوەنـدیـیان خـوێـنـدبـوو. بـەڵام باپـیرەم و داپـیرەم نەخوێنـدەوار بوون. لە سەردەمی ئەواندا، لە گونـدەکەیاندا قـوتابخانە نەبـوو. لە پـۆلی پـێـنجی بنـەڕەتی بـووم. کە لە ماڵـەوە دادەنیـشـتم و ئەرەکەکانی قـوتـابخـانەم جـێبەجێ دەکرد. زۆر جار باپیرەم لە نزیکمەوە...