پێکهاتەکانی گەردوون و سەرهەڵدانی تەنەکانیپاش ئاشنابوونمان بە پێوانەکردنی تەمەنی گەردوون، پێمان باشە لەم هەلەدا بەکورتی هەندێ زانیاری گرینگ بخەینە بەردەست، بۆ تێگەیشتنێکی پتر لە گەردوون و پێکهاتە سەرەکییەکانی لە گەلەستێرە و ئەستێرە و هەسارەکان. مەزنی و فرەوانی گەردوونپێویستە لە سەرەتاوە بزانین کە ماددە...
بەشی یەکەم: پێوانەکردنی تەمەنی گەردوون و شێوازەکانیمەبەست لە تەمەنی گەردوون، دیارکردنی ئەو کاتەیە کە گەردوون پێیدا تێپەڕیووە لە دەمی سەرهەڵدانییەوە، یاخۆ لە تەقینەوەی مەزنەوە (Big Bang)، تا دەگاتە ئەمڕۆکە.زۆربەی هەرە زۆری تۆژینەوە و پێوانەکانی گەردوونناسان، تەمەنێکی نێزیکەی 13.8 ملیار ساڵیمان پێ دەدەن....
ڕیچارد دۆکینز: "نابێ بەگوێرەی یاسا داروینییەکان بژین، داروین تەنیا ڕاڤەی ئەوەمان بۆ دەکات چۆن گەیشتینە ئێرە."بەهاتنی کۆتاکانی سەدەی نۆزدەیەم، زانای ناودار داروین، بە بڵاوکردنەوەی شاکارە فرە بەناوبانگەکەی بنەچەی جۆرەکان (The Origin of Species) و کتێبی ڕەچەڵەکی مرۆڤ (The Descent of Man)، توانی شۆڕشێکی...
گەردوون، مەتەڵە هەڵنەهێنراوە هەرە گەورەکەی مێژوو مرۆڤایەتییە، ئەو بوونە بە کۆی کات و شوێن و پێکهاتەکانییەوە، بووتە جێی تێڕامانی مرۆڤ و هەوڵەکانی بۆ بەدەستهێنانی وەڵامێکی گونجاو بۆ ئەو پرسیارە ئاڵۆز و دژوارانەی بەرەوڕووی دەبنەوە.بۆ زانینی سەرەتای گەردوون و تێپەڕبوونی بە قۆناغە جیاجیاکانی، پێویستە لە تیۆری...
گراڤەتی واتا هێزی ڕاکێشانی زەوی ، ئێستا دەمەوێت بە چەند دێڕک بە یارمەتی لۆژیک بیردۆزی گراڤەتی بخەمە ژێر پرسیارەوە. هەڵبەتە گراڤەتی خۆی تەنها بیردۆزێکە و هیچ ئیسپاتێکی زانستی نیە جگە لە دوبارە کردنەوەی قسەی زاناکانی پێش خۆمان. وەک زاناکان دەڵێن زەوی دەسوڕێتەوە بە خێرای ٤٦٠ مەتر لە چرکەیەکدا...
زاناکان بەهیوای ئەوەن جێیمس وێب وەڵامی ئەم دوو پرسیارە بداتەوە: "لە کوێوە هاتوین؟" و"ئایا ئێمە تەنیاین لەم گەردوونەدا؟"تەلسکۆپی جێیمس وێبی بۆشایی ئاسمان (James Webb Space Telescope)، پاش چاوەڕوانییەکی زۆر و چەندان جار دواخستن، پێش چەند ڕۆژێک (لە کریسمس: 25ی دیسێمبەری 2021)، لە لایەن ئاژانسی ئەمریکایی...
گریمان کارەساتێکی گەورە، تێکڕای زانیارییە زانستییەکانی جیهانی لەناو برد، تەنیا تاکە یەک ڕستە لەو زانیارییانە دەکرێ بگوێزرێتەوە بۆ نەوەی داهاتووی بوونەوەرەکان، کامە ڕستە دەتوانێ زۆرترین زانیاری لەخۆ بگرێت بە کەمترین ژمارە لە وشەکان؟ پێم وایە ئەم ڕستەیە: هەموو شتێک لە گەردیلە پێک دێت (فیزیازانی ناودار...
لە ساڵی ٢٠١٩ دا بەباتێکم نوسی بە ناوی (چەخماخەی مەزنی خۆریی Solarflash)لەو بابەتەدا باسی چەند جۆرێک لە بونەوەری دەرەکیم کردبوو.. یەکێک لەو جۆرانە جۆری درەیکۆ بوو، کە ئێستا شاژنەکەیان لەسەر زەوی دەژی، بەڵام شوێنی نادیارە و شوێن گۆڕکێ دەکات.لە ساڵی ٢٠١٨ وە کۆمەڵێک کەشتی ئاسمانی کە بچوکترین کەشتیان...
کابرایەک دوای ئەوەی خوێندنی تەواو کرد بیست ساڵ کاری کرد تا بتوانێت زەویەک بکڕێت..دوای ئەوەش بیست ساڵی تر کاری کرد تا بتوانێت خانویەکی خۆشی لەسەر دروست بکات..کاتێک خانوەکە تەواو بوو، هاوسێکەی هاتو پێی گوت تۆ خانوت لەسەر زەوی من دروست کردوە، زەویەکەی تۆ ئەم زەوییەی ئەم لاترە..(ئەم چیرۆکە چیرۆکی مەولەویە) ئەم چیرۆکەی...
بەشی دووەم: تێگەیشتن لە چەمکی هەڕەمەکییەتی بنەمایە هەرە سەرەکییەکەی گەردوونهەڕەمەکییەتی (Randomness)، نەبوونی شێوازێکی ڕوون، یاخۆ توانای نەبوونی پێشبینیکردنی ڕووداوەکانە. ڕیزبوونی نیشانە و هەنگاوی دیاردەکانی سروشت بەهەڕەمەکیی دادەندرێن، ئەگەر هیچ ڕیزبەندییەکی دیارکراو، یان ئەندازە و شێوەیەکی ئاشکراو...
ئۆگست دی مۆرگان: "ئەوەی دەشێ ڕوو بدات، هەر ڕوو دەدات ئەگەر هەوڵەکان چەندجارە بکرێنەوە"ڕێکەوت و هەڕەمەکییەتی دوو چەمکی بنەڕەتین لە چەندان بواری زانستی جۆراوجۆردا، لەگەڵ بوونی گرینگی و بایەخیان لە بنەما و یاسایە زانستییەکان، کەچی زۆربەمان بەشێوەیەکی وا تێیان دەگەین گەلەک دوور بێت لەو پێناسەیەی زانست بۆیانی...
ئایا ئێوەش وەک من ڕاستیەکان دەبینن؟ ئەو دوو کاڵایەی کە لەم ساتەدا زۆرترین پارە پەیدا دەکەن یەکێکیان تەکنەلۆژیە و ئەوی تریان دەرمانسازی. بۆ ئەوەی ئەم دوو سلکە بتوانن زۆرترین پارە پەیدا بکەن ئەوا بۆ ئەوان کۆڤید ١٩ وەک کانی ئاڵتون وایە و بۆ ماوەیەکی زۆر پارەی پێ پەیدا دەکەن. ئەمە جگە لەوەی...
ئایا دەزایت ڕۆژانە تۆ پڕۆگرام دەکرێیت بۆ ئەوەی چی بکەیت و چۆن بژیت؟ ئێمە لە ناو دونیایەکدا دەژین کە ئەجێندای ماترێکس بەکار دەهێنێنێت... ئەمەش واتای ئەوەیە کە تۆ نابێت خۆت سەد لە سەد بە ئازادی بیر بکەیتەوە ، بیرکردنەوەی تۆ بۆی هەیە یاریەکە تێک بدات، دونیای سیومولەیشن واتە بەرنامە...
وتەیەکی زانای بەناوبانگ نیکۆلای تێسلا هەیە دەڵێت " If you only knew the magnificence of the 3, 6 and 9, then you would have the key to the universe " واتە ئەگەر بزانیت گەورەیی ئەم ژمارانە ٣،٦ وە ٩ چیە ئەوا کلیلی گەردونت دەبێت.. کەواتە ئەم سێ ژمارەیە زۆر گرنگە ، ئێستا با بزانین...
هیچ سەرەتای ژیانە نەک بیگ بانگ ئایا هیچ کات سەیری ئاسمانت کردوەو بڵێیت ئەم هەمو بونە چیە؟ ئایا سەیری چواردەوری خۆتت کردوە و سەیری ئەم هەمو خانو مرۆڤ و دارو درەخت و ئاو وئاژەڵەت کردوە؟ ئای بیرت لە بون یان نەبونی خۆت کردۆتە؟ لە ڕاستیدا ئەم دونیایەی ئێمەی تێدا دەژین ئاوا نیە کە...
