شه‌ڕی سارد و پرسه گه‌رمه‌كان-به‌شی دووه‌م‌و كۆتایی
Wednesday, 03/03/2010, 12:00
(2) هه‌ڵبژاردن‌و گۆڕینی
نه‌خشه‌ی سیاسیی كوردستان
ئایا ئه‌م هه‌ڵبژاردنه نه‌خشه‌ی سیاسیی كوردستان ده‌گۆڕێ؟ ئایا دیموكراسی كوردی گۆڕانێكی چه‌شنیی به خۆیه‌وه ده‌بینێ؟ ئایا پیوه‌ندی‌و گه‌مه سیاسییه‌كان، له ته‌قلیدی كۆنی نهێنیكاری پشت په‌روه‌رده‌وه بۆ نه‌ریتی روونكاری (شه‌فافییه‌ت)و راستگۆیی له‌گه‌ڵ جه‌ماوه‌ردا ده‌گۆڕێن؟ ئایا سیاسه‌ته‌كان‌و بڕیاره‌كان به به‌شداری ته‌واوی جه‌ماوه‌ر ئه‌نجامده‌درێن، یان هه‌ر له ده‌ره‌وه‌و له سه‌ره‌وه سه‌رانی حیزب هه‌موو شتێك ده‌بن‌و په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت داشی دامه ده‌بن؟ گرنگتر له‌هه‌موو ئه‌مانه، ئایا كوردستان له رێگای پرۆسه‌ی دیموكراسییه‌وه، ده‌توانێ دابه‌شكردنی ناوچه‌یی بنه‌ماڵه‌یی حیزبی نه‌هێڵێ‌و هه‌موو كوردستان وه‌ك یه‌ك به‌ره‌و رووی دیموكراسیدا بكرێته‌وه‌و سیستمی نادیموكراتی 50/50 له فۆڕم‌و ناوه‌ڕۆكدا كۆتایی پێ بێت؟
ره‌نگه وه‌ڵامێكی ساكار بۆ ئه‌م پرسیاره‌ی دوایی ئه‌وه‌بێ: بێگومان یه‌كێتی ته‌واو لاواز ده‌بێ‌و ئه‌مه‌ش كارده‌كاته سه‌ر ئه‌وه‌ی پێی ده‌وترێ په‌یمانی ستراتیجی‌و له‌مه‌شه‌وه هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی هه‌لومه‌رجه‌كانی 50/50و دابه‌شبوونی ناوچه‌ییی؟ دیاره ئه‌مه وه‌ڵامێكی عه‌قڵ بڕو به رواڵه‌ت راست، به‌ڵام له ناوه‌ڕۆكدا ساده‌و نازانستییه.
پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن‌و سسیستمی ناوچه‌یی
كاتی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن، له هه‌ر سیستمێكی دیموكراتیدا، ئه‌و كاته‌یه كه كێشه گرنگه‌كان دێنه پێشه‌وه‌و پرسیاره قورسه‌كان كه پێوه‌ندی راسته‌وخۆیان به ژیانی خه‌ڵكه‌وه هه‌یه، ده‌كرێن‌و هه‌وڵی وه‌ڵامدانه‌وه‌یان له پرۆژه‌و به‌رنامه‌ی سیاسی حیزبه‌كاندا ده‌درێ‌و رۆژانه بۆ خه‌ڵك روونده‌كرێنه‌وه.
زۆر به‌داخه‌وه، ئێستا پرسیاره گه‌رمه‌كانی چاره‌نووسی كورد، هی ناوخۆ و ده‌ره‌وه، له شه‌ڕی ساردی سه‌هۆڵه‌كه‌دا سڕكراون‌و رووبه‌ری مه‌ترسیی ئاینده‌كان له‌و مه‌سافه ته‌سكه‌دا، كه فلیمه كۆمیدی-تراجیدییه‌كانی شه‌ڕه په‌ڕۆی دوای هه‌ڵبژاردنی 1992 دێنێته‌وه یاد، بچووككراونه‌وه . ئه‌وه‌ی گرنگه ته‌نیا دیارده‌ی شه‌ڕه‌په‌ڕۆكه نییه، به‌ڵكو چه‌شن‌و مه‌ساحه جوگرافییه‌كه‌یه‌تی. گه‌ر ئه‌م دیارده‌یه‌ی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن كه تایبه‌تییه به ناوچه‌ی سلێمانی‌و تاراده‌یه‌كی دیاریش له كه‌ركوكدا درێژه‌ی هه‌یه، به‌راورد بكه‌ین به چۆنێتی هه‌ڵسووڕانی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن له ناوچه‌كانی تری كوردستاندا، به‌تایبه‌تی ناوچه‌ی زه‌رد، بۆمان ده‌رده‌كه‌وێ كه له تیۆری‌و پراكتیكدا پرۆژه‌ی دابه‌شبوونی ناوچه‌یی پارێزراوه‌و گۆڕانیش وه‌ك بزوتنه‌وه‌یه‌كی (كۆنتازه) به‌و هه‌ڵومه‌رجه‌ی (كۆنپارێز)ه كانه‌وه پابه‌نده‌‌و ره‌نگه هه‌ر نه‌بێ ستراتیجی ئێستای له سه‌ر ئه‌م پابه‌ندییه داڕشتبێ.
له سه‌وزو زه‌رده‌وه بۆ سه‌وزو شین
ئاشكرایه كه شه‌ڕی سارد (شه‌ڕه‌په‌ڕۆی) دوای هه‌ڵبژاردنی 1992 شه‌ڕه‌په‌ڕۆی سه‌وزو زه‌رد، ئێستا بووه‌ته هی شین‌و سه‌وز، به‌ڵام ئایا ره‌نگه‌كان تا چ راده‌یه‌ك راستییه‌كان ده‌گۆڕن؟
وه‌ك هه‌میشه ناوچه‌ی سلێمانی به گه‌رمیانیشه‌وه، زیاد له‌و هه‌موو په‌راوێزكردن‌و دواخستن‌و گرفته كۆمه‌ڵایه‌تی‌و ئابوورییانه‌ی خه‌ڵك به ده‌ستییانه‌وه ده‌ناڵێنێ، كراوه‌ته قوربانی ئه‌م شه‌پۆله تازه‌یه‌ی شه‌ڕێكی سارد، كه هه‌ڕه‌شه‌ی ناكۆكی‌و به‌ربه‌ره‌كانییه‌كی درێژخایه‌نی په‌كخه‌ری دروستكردووه. له‌ولاشه‌وه زه‌رد، بێباكانه سه‌یری شانۆی رۆژانه‌ی شه‌قامه‌كان ده‌كات‌و دڵنیاییه، كه له هه‌موو حاڵێكدا، ئه‌و سه‌روه‌ریی خۆی مسۆگه‌ره؟ به‌ڵام كام سه‌روه‌رییه‌ك؟ بۆ قازانجی كێ‌و پشت به‌ستوور به چ ده‌ستوورو یاساو سیستمێكی حوكمرانی دیموكراتی دادپه‌روه‌ره‌یی؟ ئه‌م پرسیاره‌و ده‌یان پرسی تر به كپكراوی ماونه‌وه. گه‌ر شه‌ڕه‌‌سارده‌كه به‌ڕاستی سیاسیی‌و ئایدیۆلۆجی بوایه‌و له سنووری سه‌هۆڵه‌كه‌و سلێمانییه حه‌یاته‌كه ده‌رچووبایه‌و هه‌موو كوردستانی به‌و شێوه حه‌ماسییه بگرتایه‌وه، ئه‌وا حه‌تمه‌ن وه‌ك دیارده‌یه‌كی مێژوویی سروشتی، سه‌یری ده‌كرا به‌تایبه‌تی كه هه‌لومه‌رجی ئه‌و دیارده‌و پرسی گۆڕینی دیموكراتی له ئارادایه‌و وه‌ك هه‌ڵبژاردنی 25/7 نیشانی دا جه‌ماوه‌ر له هه‌موو شوێنێكی كوردستاندا (نه‌ك ته‌نیا ناوچه‌ی سلێمانی) تینووی هه‌ر به‌دیلێكی راسته‌قینه‌یه، بۆ ئه‌و حاڵه كاره‌ساتاوییه‌ی ده‌سه‌ڵاتی دڵره‌ق‌و بێمنه‌ت‌و خۆپه‌رست‌و ناعه‌داله‌تی پارتی‌و یه‌كێتی [به‌م باڵه‌ی یه‌كێتی -شه‌وه كه ئێستا خۆی به رێبه‌ری بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ده‌زانێ} له‌و 18-19 ساڵه‌دا به سه‌ر جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكیان به تایبه‌تی خه‌ڵكی گه‌رمیان‌و ناوچه‌ی سۆران‌و سلێمانیدا سه‌پاندویانه، جگه له مێژوویه‌كی پر له خوێن‌و خیانه‌ت‌و تاوانكاری‌و دزیی‌و تاڵان‌و گه‌نده‌ڵی دارایی‌و ئیداری‌و سیاسیی‌و ئه‌خلاقیی.
سه‌هۆڵه‌كه‌و سه‌لاحه‌دین
گه‌ر دیموكراسی پرۆسه‌یه‌كی شه‌رعییه‌و یاساو رێنماییه‌كانی كۆمیسیۆن هه‌لمَه‌ت‌و بانگاشه‌ی سیاسیی هه‌ڵبژاردن له هه‌موو شوێنێكدا، وه‌ك یه‌ك ده‌پارێزێ، ئه‌وه سه‌هۆڵه‌كه سه‌ركه‌وتنێكی گه‌وره‌ی له 25/7 دا مسۆگه‌ر كرد، بۆ ئه‌مجاره سه‌هۆڵه‌كه نه‌چێته سه‌لاحه‌دین‌و له‌وێوه ده‌ستپێبكات؟ چ رێگرێكی ده‌ستووری، یاسایی، دیموكراتی له‌م هه‌نگاوه گرنگه‌ی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‌و یه‌كگرتوو و حیزبه‌كانی تر هه‌یه؟ گه‌ر رێگر هه‌بێ‌و نایاسایی بێ، بۆ نه‌توانن له رێگای یاساوه به‌رامبه‌ری بوه‌ستن؟ گه‌ر هه‌ڵبژاردن ده‌رفه‌تی دیموكراسی خه‌ڵك بێ، بۆ ئه‌وان وه‌ك حیزب‌و رێبه‌ری سیاسیی بهێڵن، ئه‌و ده‌رفه‌ته تا چوار ساڵی تر له ده‌ست خه‌ڵك بڕوا؟ بۆ باسی ئه‌و هه‌موو دزین‌و داگیركارییه‌ی ماڵ‌و مڵك‌و سامان و ماف‌و ئازادییه‌كانی خه‌ڵك له هه‌رێمی زه‌ردا نه‌كرێ؟
به‌ڵام به‌ر له‌وه‌ی هیچ ئه‌نجامگیرییه‌ك له سه‌ر ئه‌م گریمانه بنیات بنێم، حه‌ز ده‌كه‌م راستیی مانه‌وه‌ی دابه‌شبوونه جۆگرافییه‌كه، له رێگای سه‌رنجدانی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن له‌م ده رۆژه‌ی یه‌كه‌می كامپینه‌كاندا نیشانبده‌م.
دهۆك به خه‌وتوویی براوه‌و
كه‌س نییه به‌خه‌به‌ری بێنێ؟
راپۆرتێكی ئاوێنه رۆژی 18-02-10 ده‌نووسێت دهۆك كێبڕكێیه‌كی توندی هه‌ڵبژاردن به‌خۆیه‌وه نابینێت، له‌به‌رئه‌وه‌ی پێشوه‌خت ئه‌نجامه‌كه‌ی زانراوه، پارتی زۆربه‌ی هه‌ره زۆری ئه‌و ده كورسییه ده‌بات، كه بۆ ئه‌و پارێزگایه ته‌رخانكراوه. هه‌ر ئه‌مه‌ش‌وایكردووه كه ئه‌و شاره بانگه‌شه‌یه‌كی هه‌ڵبژاردنی گه‌رم‌و گوڕ به‌خۆیه‌وه نه‌بینێت سایتی ئاوێنه، 18-02- 10].
هه‌ولێر گۆمی مه‌نگه
هه‌ولێریش جگه له چه‌ند نمایشێكی ته‌مسیلی رێپێدراو، هه‌لێك به‌ده‌سته‌وه ناداو بنه‌ماڵه‌چییه‌كانی هه‌ر بێزیشان نایه وای نیشانبده‌ن هه‌ر هه‌ڵبژاردنیش هه‌یه‌و هه‌ر‌وه‌ك كورد هیچ كێشه‌یه‌كی ده‌ره‌كی‌و ناوه‌كی نه‌مابێ سه‌رگه‌رمی ئاهه‌نگه‌كانی نه‌جوا كه‌ره‌م‌و ئه‌لیسان؟ له راپۆرتیدا بۆ ئاوێنه رۆژی 18-2-10عیسا خدر ده‌نووسێ پاش تێپه‌ڕوونی هه‌فته‌یه‌ك به‌سه‌ر هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردندا، هه‌ولێر بانگه‌شه‌یه‌كی گه‌رمو‌گوڕی تیا ناكرێت، بۆ ته‌نها جارێكیش گوێت له‌فیكه‌‌و هوڕ، یان ده‌هۆڵ‌و زوڕنا‌و هۆرینی ئوتومبێلی لایه‌نگرانی قه‌واره سیاسیه‌كان نابێت، ئه‌م شاره كه ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی كاریگه‌رییه‌كی گرنگی له‌سه‌ر هاوكێشه سیاسییه‌كان‌و كێش‌و قورسایی لایه‌نه ركه‌به‌ره‌كانی كوردستان ده‌بێت، ئێستا‌وه‌ك گۆمێكی مه‌نگ‌وایه
سلێمانی‌و سه‌هۆڵه‌كه
به پێچه‌وانه‌ی گۆمی مه‌نگی هه‌ولێره‌وه سه‌هۆڵه‌كه‌ی سلێمانی گڕی گرتووه
راپۆرتێكی ئاوێنه ئاوا باسی سلێمانی ده‌كات هه‌ر له‌یه‌كه‌م رۆژی هه‌ڵبژاردنه‌وه، شه‌قام‌و كوچه‌كان‌و عه‌موده‌كانی شاره‌كه‌ش هه‌راسان بوون، به دروشم‌و پۆسته‌ری كاندیدی هه‌ردولایان، ته‌نانه‌ت وای لێهاتووه ئه‌و ئاڵایانه‌ی كه له نێوان دوو عه‌موددا دایده‌نێن تێكه‌ڵاوی یه‌كتر ببن. به بینینی پۆسته‌ری سه‌ر دیواره‌كانیش زیاتر رۆحی له‌یه‌كتر بێزاری‌‌و رقوكینه ده‌خوێنیته‌وه، كه هه‌ردوولا ته‌جاوز ده‌كه‌نه سه‌ر وێنه‌كانی یه‌كتری، ئه‌وه دڕاندنی پۆسته‌ره‌كان له‌ولاوه بوه‌ستێ....... پۆلیسێك له به‌رده‌م سه‌هۆڵه‌كه قه‌ره‌باڵه‌غییه‌كی بڵاوه پێده‌كرد، دوای هێور كردنه‌وه وتی ئه‌ڵێی دوژمنی یه‌كترین، له‌م شوێنه شه‌وانه ده‌كه‌وینه نێوان چه‌ندین به‌ریه‌ك كه‌وتنه‌وه بۆ زیاتر راستی قسه‌ی ئه‌و پۆلیسه ئێشكگرێكی نه‌خۆشخانه‌ی فریاكه‌وتن كه نه‌یویست ناوی ئاشكرا بێت، باسی له‌و حاڵه‌تانه ده‌كرد، كه شه‌وانه به‌هۆی هه‌ڵبژاردنه‌وه، ده‌چنه لایان. ئه‌و وتی‌له‌وه‌ته‌ی ئه‌م به‌زمه ده‌ستی پێكردووه، شه‌وانه له دوای 10ی شه‌و زیاتر له 5 بۆ 10 حاڵه‌تی توندوتیژی هه‌ڵبژاردنمان بۆ دێت، هه‌موشی گه‌نج‌و مێردمنداڵن‌و له‌یه‌كترییان داوه.ئاوێنه. سلێمانی.. شه‌وێك بێ ته‌ق‌و تۆق نابێت، 19/2/10.
جیا له پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن به‌و چه‌شنه ناوچه‌ییه‌ی ئێستا پێڕه‌و ده‌كرێ، هیچ زامنێك بۆ فێڵ‌و ته‌زویر نه‌كردن نییه. دیاره به‌شێك له ئارامی‌و بێباكیی هه‌رێمی زه‌رد بۆ ئه‌م راستییه‌و بۆ ئه‌زموونی زه‌به‌ندیان له‌م باره‌وه به تایبه‌تی له هه‌ڵبژاردنی 25/7 دا ده‌گه‌ڕێته‌وه.
له ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنی ته‌زویری پێشوو، به تایبه‌تی له هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تیدا، بنه‌ماڵه‌ی زه‌رد، چوار سالَِی تری سه‌روه‌ری بێ ئۆپۆزسیۆنی له كوردستان مسۆگه‌ر كرد‌و به‌م پێیه بڕوا، چوارساڵی تریشی هی عێراقی بۆ مسۆگه‌ر ده‌بێ. ئه‌ی كه‌وایه ئۆپۆزسیۆن چییه‌و گۆڕان چییه‌و كێ ده‌گۆڕی‌و چ ده‌گۆڕی‌و كه‌ی ده‌یگۆڕی‌و بۆ چ ده‌یگۆڕی‌و بۆ كێ ده‌یگۆڕی؟
ئه‌مانه پرسیاری لامسه‌رلایی نین.وه‌ڵامی وردو زانستیی‌و به‌رنامه‌كراوی زه‌مه‌نی بۆ ئه‌م پرسیارانه گرنگن، تا جارێكی تر جه‌ماوه‌ر نه‌بێته قوربانی شه‌ڕی دۆگماو دیماگۆگیزم‌و .شه‌ڕی سیاسه‌تی سه‌ودای ژووره تاریكه‌كان .
Wednesday, March 03, 2010
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
