درامای لیره ی تورکی

سالانیکی زؤره خه لکی ولاتانی ده وروبه ری تورکیا به کوردوستانیشوه له ریگه ی میدیا سه ربه تورکیه کان رؤژ نیه کات له خه لک نه کوژن وبه هه ده رنه ده ن به  دراماکانی تورکی که جگه له گواستنه وه ی ستایل و شیوه ی ژیانى  ڕووکه شی  تورکیا هج  په یا میکیان تيانيه  بۆیه هه تا نا توانیین بلییین گواستنه و ه ی فه رهه نگی تورکیاشن ، به ڵام له کاتی ئیستایا درامای داشکا ن و بێ به ها  بوونی لیره ی تورکی بۆ ته  درامای هه ره سه ره کی تورکیا۰

ئه م شوينه جگرافیه دروست کراوه ی که ئه مرۆ پیی ئه وترئ تورکیا له سه دده ی ۱۱هه مه وه هه میشه شوینی روودانی دراماکان بووه وا ته له وکا ته وه که تورکه سه لجوقیه کؤچ به ره کا ن ها تنه کوردوستنا ن وخۆیان کرده خا وه ن ماڵ وکورد له ماڵ ده رکرا و دراما تراجیدیه کان ده ستیان پئ کرد تا ئه گاته د رامای ئۆجه‌ لان كه نه ك هه رله  ماڵی خۆی قاچاخ کرا به ڵکودیل وبه‌ ندوگۆشه گیریش کرا ،به‌ ڵێ ئه مه درامای راستی ژیانی هه موو کوردیکه‌ که    له وا قیعی ژیانی ئێستای ئۆجه لانا ئه بینرێ له م شوینه که ناونراوه تورکیا ۰

تورکیا له میژووی۸۰۰ ساڵی رابردویا  نه ک هه ردروست که ری دراما ناوخۆییکان بووه‌ به ڵکوودڕوست که ری ئه م درامایانه ش بووه له هه مووئه م شوینانه ی به هۆی  خه لافه تی عوسما نی اسلامی به تورکیاوه به سترابوونه وه‌، به جۆرێ که که م شوین و ولات هه یه میژووی نه بێ له گه ڵ درامایه کی تورکی که ئاکامه کانیان ئه م رۆژه یه که گه لانی ناوچه تیا ئه ژین  بۆ به ڵگه ی ئه مه عفرینی انفال کراوشا هیدی تازه و زیندوه۰

هاتن وشۆرشی ئۆردۆغان وه‌ به کارهینانی به هاری عه ره بی تا له ڕیگه یه وه ده سه ڵات ونفوزله قه ڵه م ڕه وی عوسمانی بۆ تورکیای ئیستا بگیڕێته وه دووباره به رده وامی دراما مێژوویه کانی تورکیایه تا سه رئه نجام له هه موو شوێنێ وه ک بینمان قاو درایه وه له لیبیا و میسره وه تا سوریا جگه  له کودوستانی ڕۆژئاوا که به هاوکاری ڕوسیا عفرینیا ئه نفال و داگیرکرد له گه ڵ کوردوستانی باشوور  که  تورکیا هه تا  زۆز زۆر به نفوز تره نه ک هه ربه به راورد به وه لاتانی تربۆ نمونه  امریکا یا بریتانیا وه فه ره نسا که دروست که ری ئه م دۆخه ی ئیستان  وه گرێ به ستی نه وتی 50 ساڵه له گه ڵ تورکیا به ڵگه ی ئه مه یه  ،به ڵکو به به راورد به حکومه تی عیراقیش که به هه موویاسا یه ک کورد وستانی باشوور به شیکی به  شداره له د ه وڵه تی عیراق ،به ڵام له گه ڵ ئه مه شا  له مه ر پرسی ریفراندۆم هه لویستی  تورکیا  ئه مه بوو که بینیمان  ۰

 ئۆردۆغان وه ک سه رکرده یه کی تورکی ئایدیۆلؤجيست ،خاوه ن کاریزما و پیگه ی جه ماوری وه‌ خاوه ن خه ونی زیندو که ره وه ی امپراتۆری اسلامی عوسمانی ئامانجی سه ره کی دروست کردنی تورکیایه به‌ ئابووری ، دارایی وه دراو/لیره ی به هیز تا بتوانێ به کاری بینئ بۆ به رژه وه ندی نه ته وه یی  وه‌ له م ئاراسته دا نه ته وه چیه کانی تورک له گه ڵ اسلامیه کان وه چه پ ره وه کانی ناوخۆوده ره ی تورکیا هاوسۆزن له گه ڵ ئۆردۆغان  بۆ به ره نگا ر  بوونه وه ی سیاسه تی امریکا و ڕۆژئا وا ۰ له به ر ئه مه  ئۆردۆغان خه ونی بوو به های لیره ی عوسمانی بگیریته وه  که  له ساڵانی  ۱۸44–۱۹۲۳ به کار ئه هات ، له کاتی خۆیا یه کێ بووله دراوه جیهانیه کان هه تا به رله‌ هه ڵوه شانه وه ی ده سه ڵاتی عوسمانی به ر له ۱۰۰ ساڵ هه رلیره یه ک به‌ رامبه ر20-۱۷ دۆلاری امریکی بووئه مه جگه له وه ی که  زۆربه ی راروه  ده رییایه گرنگه کانی بازرگانی جیهان به ده ست عوسمانیه کانه وه  بوو هه تا امریکا ساڵانه باجی ئه دا به عوسمانیه کان له سه ردراماکانی لیره ی عوسمانی ئه بێ میژو زانان به کتیب له سه ربه کارهینانه کانی وه لێ که‌ وته سیاسی ،ئا بووری وه‌ کۆ مه ڵایه‌ تیه کانی بنوسن  ۰  به لام  درامای دارمانی لیره ی تازه ی تورکی به جریوه یه کی /تویته ریکی سه رۆکی امریکا  د ه ستی پێ کرد ئه ماژه یه  بۆ ره وش و بنیادی بازاری دارایی جیهان که کێ ئه توانێ ئه م بازاره وه ک چه کی دوو سه ره به کا ر بینێ وه کێ له کوێ تا کوێ ئه توانێ خۆرا بگیرێ  وه به پیچه وانه ی ئاڕاسته ی هیزه خاوه ن بریار به ده سته کانی بازاره کانی دارایی و بازاره گه وره کانی ترمامڵه بکات . به جریوه یه کی ترامپ لیره وسسته می دارایی تورکیا واکه وته له رزه و له رزوتا که دراما ئاسای ترسناک لیره بۆته مۆته ی خه وی شه وانی هاوڵاتیانی تورکیا  ،

ئه مه ره وشی تورکیایه که له چاو ولا تانی تری ناوچه ژیرخانیکی پیشه سازی وه ئابووریه کی به‌ هیزی هه یه وه‌ تا ئستا ش تورکیا یه‌ کیکه له م چه ند وڵاته که م وده گمه نانه ی که به رزترین ئاستی گه شه ی ئابووری هه یه ئه گه رنا ڕه وشی زۆر له مه ش خراپتر ئه بوو، بۆیه‌ ئه م حاڵه ی تورکیا ئه شێ  ببیته پیوه ربۆوڵاتانی تریش به تایبه ت ئه م وڵاتانه ی که ژیرخانی پیشه سازی وه ئابووریان نیه ۰    

هه تا تورکیا که ژێر خانی ئابوری به  ڕێژه یی باشی هه یه   که به شی هه ره زۆری به  هیزی کاری کورد  وه‌  سه ما نه سرووشتیه‌ کانی کورد  دروست کراوه  ، به ڵام له گه ڵ ئه مه شا به هۆی خراپی اداره کردنی ژیانی سیاسی  وئا بووری وه چا ره سه رنه کردنی کیشه سه ره کیه کان که هه ره گرنگترینیان کیشه ی کورد ه به شیوه یه کی داد په روه رانه و  ریشه ییانه  ناتوانرێ پیش بینی ژیانی ئا بووریه کی ته ندروست بکرێ، واته ژیرخانی ئا بووری باش وگه شه ی ئابووری به رزته نها مه رج نیه بۆ ره وشی ئابووری ته ندروست ، بۆ نموونه مبارک له کاتیکا روخا که گه شه ی ئابووری  میسر له به رز ترین ئاستا بوو۰   

وه ک ده رئه نجا می کیشه ناوخۆییه کانی تورکیا وه‌ ره هه نده ئابووری (وزه) ، سیاسی ،وه جیوستراتیجی و سه ر بازیه کان درامای لیره ی تورکی د ه ستی پێ کرد ،وه به رد ه وام ئه بێ تا کاتیکی نادیار به گویره ی ئاستی گۆرانکا رییه کان هه م له ناو خۆی تورکیا وه‌ ده ره وه ی تورکیا ۰