کۆمیدیای هه‌ڵبژاردن !
Saturday, 24/04/2010, 12:00
ئه‌گه‌ر له دوای سه‌رکه‌وتنی شۆڕشی به‌لشه‌فی یه‌کان له ڕوسیای قه‌یسه‌ر له سه‌روبه‌ندی جه‌نگی جیهانی یه‌که‌م و کاریگه‌ریه‌کانی فکری چه‌پی ڕادیکاڵ به شێوه‌یه‌کی ئێجگار خێراو چاوه‌ڕوان نه‌کراو،به ته‌واوی ووڵاتانی جیهان دا بڵاو بوه‌وه. که‌م رێکخراوی سیاسی هه‌بوو له دنیادا لانی که‌م ئه‌گه‌ر بۆ ڕه‌واجدانیش بووبێت به ڕووی سیاسی خۆیان دا ناوێکی چه‌پانه‌یان له خۆیان ده‌نا. به‌ڵام ئێستا به تایبه‌ت دوای تێکشکانی یه‌کێتی سۆڤیه‌ت و بلۆکی شه‌رق و هاتنی پرۆسترۆیکا و گلاینوسی گۆربا تشۆف و ئه‌و ئه‌زمه قوڵه فکر ی و ئایدۆلۆژیه‌ی چه‌پ توشی هات، دیموکراسیه‌ت و سیسته‌می دیموکراسی ئه‌و ڕۆڵه گرنگه‌ی ده‌ورانی چه‌پ و باڵه‌کانی ده‌گێرێت ، هه‌ر ڕێکخراوێک یان پارتیه‌ک له هه‌ر شوێنێکی دنیادا دروست ده‌بێت ووشه‌ی دیموکراسی به خۆیه‌وه ده‌لکێنێت بۆ جوانکردنی ڕووی خۆی. بۆ ناسینه‌وه‌ی هه‌ر سیسته‌مێکی دیموکراسی کۆمه‌ڵێک سیفات هه‌یه، که یه‌کێک له‌و سیفه‌ته دیارانه‌ی سیسته‌مه دیموکراتیه‌کان هه‌ڵبژاردنه. به‌ڵام جیاوازی هه‌ڵبژاردن له‌و ووڵاتانه‌ی خاوه‌نی سیسته‌می راسته‌قینه‌ی دیموکراسین،له گه‌ڵ ئه‌و ووڵاتانه‌ی که دیموکراسی به ته‌نها وه‌ک ده‌مامکێک بۆداپۆشینی ڕووی دیکتاتۆریانه‌و ده‌سه‌ڵاتی خێڵه‌کی و کۆنه په‌رستانه‌یان به کار ده‌هێنن ئه‌وه‌یه، یه‌که‌م له ووڵاتی دیموکراسی و له‌سایه‌ی سیسته‌می دیموکراسی ڕاسته‌قینه‌دا خه‌ڵکی ، خاوه‌ن ئیراده‌ن و به ئیراده‌ی خۆیان ده‌نگ به‌و لایه‌نه ده‌ده‌ن، که به‌رنامه‌که‌ی زیاتر خزمه‌ت به‌وان ده‌کات . به پێچه‌وانه‌ی ووڵاته به‌ناو دیموکراته‌کانه‌وه که ئیراده‌ی خه‌ڵکه‌که‌ی داگیر ده‌کرێت،جا ئه‌و داگیر کردنه یاخود ئیراده لێسه‌ندنه‌وه به ترساندن بێت یان به کڕین و ئیمتیاز بێت فه‌رق ناکات . دوه‌م له سیسته‌می دیموکراسی و ووڵاتی دیموکراسیدا ده‌سه‌ڵات موڵکی هیچ حیزب و لایه‌نێکی دیاری کراو نی یه و بۆ دائیمی لای که‌س نامێنێته‌وه ، به‌ڵام له سیسته‌مه به ناو دیموکراسی و له واقیعدا تۆتالیتێره‌کاندا ، دیموکراسی یه ت و هه‌ڵبژاردن به شه‌رتی چه‌قۆیه ،مه‌به‌ستم ئه‌وه‌یه‌کاتێک ئه‌نجامه‌کانی قبوڵ کراوه که ته‌نها لایه‌نی سه‌رکه‌وتوو ده‌بێت خودی ده‌سه‌ڵات و حیزبه‌کانیان بن. سێهه‌م له سیسته‌مه دیموکراسی یه ڕاسته‌قینه‌کاندا دۆڕان ڕووه شاراوه‌و جوانه‌که‌ی بردنه‌وه‌یه (چونکه هێزی دۆڕاو دوای دۆڕان به دوای ئه‌و که‌مو کوڕی و هۆکارانه‌دا ده‌گه‌ڕێت که بوونه‌ته هۆی دۆڕان بۆ ئه‌وه‌ی له هه‌ڵبژاردنی داهاتوودا نه‌یانهێڵێت ، که‌واته دۆڕاندن ڕووه جوانه‌که‌ی بردنه‌وه‌یه واته ئه‌گه‌ر دۆڕاندن نه‌بێت به خۆدا چۆنه‌وه‌و گۆڕانکاری نایه‌ته دی) بۆیه هێزه‌کان له دۆڕان ناترسن ..به‌ڵام له سیسته‌مه به ناو دیموکراتیه‌کاندا هێزه سیاسیه‌کان گه‌وره‌ترین ترسیان له دۆڕانه، وه دۆڕان گرێیه‌کی ده‌رونی گه‌وره‌یه له لای هێزه سیاسیه‌کانی ئێمه،بۆیه ده‌ڵێم هه‌ڵه کوشنده‌که لێره‌وه ده‌ست پێ ده‌کات ،ئه‌ویش ئه‌وه‌یه له‌به‌ر گه‌وره‌یی و قورسی دۆڕان له عه‌قڵیه‌تی ئه‌و هێزه نادیموکراتانه‌دا، هیچ هێزێکی سیاسی نی یه له ووڵاتی ئێمه‌دا که ده‌چێته پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه له حساباتی خۆی دا ئه‌گه‌ری دۆڕاندنی بۆ خۆی دانابێت ، هه‌ر هێزێکیش له زهنیه‌تی خۆیدا ئاماده کاری بۆ دۆڕاندن نه‌کردبێت، ئه‌وا پرۆسه‌ی قبوڵ کردنی دۆڕاندنیش له باری زیهنییه‌وه کارێکی ئێجگار قورس و ئه‌توانم بڵێم مه‌حاڵیشه. که به‌دڵنیایه‌وه هێزه تۆتالیتار و نادیموکراته‌کان له ساته‌وه‌ختی دۆڕاندندا بۆ مسۆگه‌رکردنی بردنه‌وه ئه‌گه‌ر بۆیان بکرێت ئه‌وا په‌نا ده‌به‌نه به‌ر شه‌ڕو لوله‌ی تفه‌نگه‌کانیان . هه‌روه‌ک چۆن بینیمان له پێش و له کاتی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنی 7.3 دا ،که‌هێشتا هیچ که‌سێک نه‌یده‌زانی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن چی ده‌بێت و به‌کوێ ده‌گات هه‌ر له کڕینی ده‌نگ به‌پاره‌وه بیگره تا تیرۆرکردنی خه‌ڵکی بێتاوان درێـغیان نه‌کرد . چواره‌م له سیسته‌مه دیموکراتیه‌کاندا ،چه‌مکی هاووڵاتی ومافه‌کانی تاک و کۆمه‌ڵگا پاریزراوه ، وه ده‌نگدان مافی ده‌نگ ده‌ره ، ساته وه‌ختی ده‌نگدان ساته وه‌ختی به‌کار هێنانی ده‌سه‌ڵاتی تاک و هاووڵاتی ده‌نگده‌ره له به‌رانبه‌ر ده‌سه‌ڵات و هێزه سیاسیه‌کاندا ، بۆیه به‌کارهێنانی ڕێگای ناشایسته‌و ترساندن و هه‌ڕه‌شه‌ی نانبڕین و،کڕینی ده‌نگ ، زه‌وتکردن و لێسه‌ندنه‌وه‌ی مافی تاکه له کۆمه‌ڵگادا. پێنجه‌م ته‌زویرو فڕوفێڵ کردن له هه‌ڵبژاردن دا سیفه‌تێکی تری حیزب و هێزه نادیموکرات وتۆتالیتاره‌کانه ، که ئه‌مه‌ش یه‌کێکی تره له تراژیدیا گه‌وره‌کانی پرۆسه‌ی به‌ناو هه‌ڵبژاردن له لایه‌ن حیزبه‌کان و ئه‌ندام و لایه‌نگره‌کانیانه‌وه له ووڵاتی ئێمه‌دا . له سیسته‌می دیموکراسی راسته‌قینه‌دا به هۆی ئاماده‌گی هه‌میشه‌یی کۆمه‌ڵگا له خه‌یاڵدانی ده‌سه‌ڵات و سیاسه‌کاندا هه‌میشه پردی په‌یوه‌ندی و متمانه ووجودی هه‌یه له نێوان هێزه‌کان و خه‌ڵکیدا، به‌ڵام له سیسته‌مه تۆتالیتاره‌کاندا ئه‌وه‌ی که له خه‌یاڵدان و زهنیه‌تی سیاسیه‌کانیاندا بونی نیه کۆمه‌ڵگایه، به‌و هۆیه‌وه‌یه متمانه‌ی نێوان ده‌سه‌ڵاتو خه‌ڵک له قه‌یرانێکی قوڵ و مه‌زندایه بۆیه ده‌سه‌ڵات هه‌میشه بۆ بردنه‌وه له پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردندا پێویستی به هێزێکی نادیارو شاراوه هه‌یه ، فریشته ئاساو بێ به‌رانبه‌ر جارێک بۆ زیادکردنی کۆمه‌ڵێک ده‌نگ و جارێکیش بۆ سڕینه‌وه‌ی کۆمه‌ڵێک له ده‌نگه بووه‌کانی ناو کۆمه‌ڵگا په‌نایان پێ ده‌بات که ئه‌ویش ته‌زویره.که به‌م کاره‌ش هه‌م خودی ده‌سه‌ڵات و هه‌م خودی تاکه‌کانی ناو هێزه سیاسیه‌کان تووشی قه‌یرانێکی قوڵی ئه‌خلاقی و بێ ئیعتیباری و به‌وه‌ش شه‌رعییه‌تی خودی ده‌سه‌ڵاته‌که‌یان ده‌خه‌نه ژێر گومان و پرسیاری قوڵه‌وه. بۆیه له کۆتایدا ده‌ڵێم ئه‌وه‌ی لای ئێمه له ژێر ناوی دیموکراسیه‌ت و هه‌ڵبژاردندا ده‌گوزه‌رێت ناوی ده‌نێم کۆمیدیای هه‌ڵبژاردن و ووره ووری بردنه‌وه‌ی نێوان هێزه دیکتاتۆر و تۆتالیتێره‌کان. .
/ئه‌ڵمانیا/کۆڵن
22.03.2010
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
