خۆپێشاندانەکانی ساڵی 82 دژ بە دڕەندەترین ڕژێم (بەشی یەکەم)

Thursday, 04/06/2020, 21:34

(چەند لاپەڕەیەك لە بیرەوەریەکانم)

چوار ساڵ پاش ڕاگرتنی شه‌ڕ له‌نێوان ڕژێمی به‌عس و پارتی دیموکراتی کوردستان ساڵی 1974 شه‌ڕ و به‌یه‌کدادان ڕووی دایه‌وه‌، ژماره‌یه‌کی زۆر له‌خه‌ڵکی کوردستان په‌نایان برده‌وه‌ به‌ر گوند و شارۆچکه‌کان، ژماره‌یه‌کی زۆر له‌قوتانیان و مامۆستایانی زانکۆ و په‌یمانگاکانی ئێراق و کوردستان چونه‌پاڵ شۆڕشه‌که‌وه و له‌ناوچه‌ جیاوازه ڕزگارکراوه‌کان دا بوون. بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و قوتابیانه ‌له‌خوێندن دانه‌بڕێن شۆڕش بڕیاری دا زانکۆ له‌شارۆچکه‌ی قه‌ڵادزێ بکاته‌وه‌. زۆربه‌ی قوتابیان و مامۆستایانی زانکۆ و په‌یمانگاکان ڕویان کرده‌ قه‌ڵادزێ. زانکۆ ده‌ستی کرد به‌کاره‌کانی خۆی و خوێندن درێژه‌ی پێ ده‌درا. فڕۆکه‌کانی ڕژێمی به‌عس له‌24 ی نیسان دا بۆردومانی ئه‌و شاره‌یان کرد. له‌هێرشه‌ئاسمانیه‌که‌دا بۆ سه‌ر قوتابیان و خه‌ڵکی سیڤیل کاریگه‌رترین بۆمبای کۆمه‌ڵ کوژی وه‌کو ناپاڵم به‌کار هێنرا بوو.
ئه‌و بۆردومانه ‌دڕندانه‌یه ‌نزیکه‌ی 200 شه‌هید و سه‌دان برینداری لێ که‌وته‌وه‌. زۆربه‌ی زۆری شه‌هید و برینداران قوتابی و مامۆستا و خه‌ڵکی سیڤیل بوون..
له‌ ڕۆژانی ئه‌و بۆردومانه‌دا یه‌کێك له‌مامه‌کانم (نه‌جات) که‌ته‌مه‌نی له‌ناوه‌ندی بیسته‌کان دا بوو، له‌قه‌ڵادزێ پێشمه‌رگه بوو‌، به‌کاره‌ساتێکی دڵته‌زێن شه‌هید بوو. ئه‌و کاته‌ من سیانزه‌ساڵان بووم. کاتێك هه‌واڵه‌که‌مان پێ گه‌یشت له‌گه‌ڵ باوکم له‌ پێنجوین بوین. هه‌واڵه‌که‌ له‌ناو ده‌سته‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌دا به‌باوکم گه‌یشت. لەسەرەتادا هێمن و بێدەنگ بوو خۆی زۆر تێك نه‌دا، کاتێك پێشمه‌رگه‌کان به‌جێیان هێشتین و ته‌نها ماینه‌وه‌بۆ یه‌که‌م جار بوو له‌ژیانما ببینم باوکم فرمێسك به‌چاویا بێته‌خواره‌وه‌. ده‌یوست له‌منیشی بشارێته‌وه‌ بۆیه‌ له‌ژێر دره‌خته‌کانی چوارباخی پێنجوندا ڕاکشا و مشکیەکەی دابوو به‌ڕووی خۆیدا، وای پیشان ده‌دام که ‌ده‌یه‌وێت سه‌رخه‌وێك بشکێنێت. ئه‌م له‌ده‌ستدانه‌ گه‌وره‌یه‌ی خۆشه‌ویست ترین و لاوترین و ڕوخۆشترین ماممان به‌زوویی له‌یادمان نه‌ده‌چۆوه‌ و هه‌میشه‌باسمان ده‌کرد. به‌تایبه‌تی کاتێك ساڵیادی ئه‌و بۆردومانه‌ نزیك ده‌بۆوه..
ساڵی 1982 له‌مانگی نیسان هه‌موان له‌ماڵه‌وه‌دانیشتبوین. له‌و ڕۆژانه‌دا دوباره‌ باسی مامه‌نه‌جاتم ده‌کرایه‌وه‌، یه‌کێك له ‌ڕۆژه‌کانی ئه‌و مانگه ‌ده‌مه‌و چێشته‌نگاو بوو ئه‌ندامێکی ڕێکخستنه‌کان له‌پڕ هات بۆ ماڵه‌وه‌ و پێی ڕاگه‌یاندم قه‌ڵادزێ و ئۆردوگای زۆره‌ملێی به‌سته‌ستێنی نزیك قه‌ڵادزێ خۆ پیشاندان و به‌یه‌کدادان له‌نێوان پیاوه‌کانی ڕژێم و جه‌ماوه‌ردا ڕووی داوه‌.
منیش ئه‌ندامه‌که‌م به‌خێرایی ئیزن داو خۆم کۆکرده‌وه‌ به‌مه‌به‌ستی په‌یوه‌ندی به ‌به‌رپرسه‌که‌مه‌وه‌، که‌ناوی نه‌ورۆز بوو، هاوڕێ نه‌ورۆز برین پێچ بوو به‌ڵام پاش ئه‌وه‌ی چووه ‌ناو هێزی پێشمه‌رگه‌وه‌ به‌دکتۆر نه‌ورۆز ده‌ناسرا. دکتۆر نه‌ورۆز له‌پێشمه‌رگایه‌تی دا پارچه‌تۆپ به‌ر ئه‌ژنۆی که‌و‌ت و تاکو ئێستا ده‌شه‌لێ. دکتۆر نه‌ورۆز پێی ڕاگه‌یاندم لە هیچ هه‌واڵێکی وا ئاگادار نیه‌ و ئێواره‌ی ئه‌و ڕۆژه‌ په‌یوه‌ندی به‌به‌رپرسه‌که‌ی خۆیه‌وه‌ده‌کات و هه‌ر فه‌رمان و بڕیارێك بدرێت ئاگادارم ده‌کاته‌وه.
هه‌رچه‌ند زۆرم له‌خۆم ده‌کرد خۆم به‌شتێکی تره‌وه ‌سه‌رقاڵ بکه‌م تاکو ئێواره‌ هه‌واڵێك له‌دکتۆر نه‌ورۆزه‌وه‌ وه‌ربگرم، خۆم پێ ڕانه‌ده‌گیرا و له‌و باوه‌ڕه‌دا بووم که‌پێویسته‌ کات له‌ده‌ست نه‌درێت و به‌زوویی پشتیوانی ئه‌و خۆ پیشاندانانه ‌بکه‌ین. پێش دکتۆر نه‌ورۆز، حه‌مه‌جه‌زای سه‌ید مه‌جید پێشتر به‌رپرسی ڕێکخراوه‌ییم بوو. پەیوەندیەکی نزیك و هاوڕێیانە لە نێوانماندا مابۆوە. گومانم دەکرد کە حەمە جەزا کرابێتە به‌رپرسی دکتۆر نه‌ورۆز. بۆیه‌ چووم بۆ ماڵی حه‌مه‌جه‌زا که ‌ده‌که‌وته‌ گه‌ڕه‌کی شێخانه‌وه‌ نزیك به‌ سەرای سلێمانی. له‌پرنسیپی ڕێکخراوه‌یی کۆمه‌ڵه‌ی ڕه‌نجده‌راندا قه‌ده‌غه‌ بوو که ‌په‌یوه‌ندی به‌که‌سانی ده‌ره‌وه‌ی شانه‌که‌ی خۆته‌وه‌ بکه‌یت. به‌ڵام پێویستی دۆخه‌که‌م کرد بە بیانو و ئه‌و پرنسیپه‌م شكاند. حمه‌جه‌زا ئاگاداری کردم که‌ئه‌ویش شتێکی وای به‌ر گوێ که‌وتووه ‌و پاش نیوه‌ڕۆ کۆبونه‌وه‌ی هه‌یه‌و مه‌سه‌لەکە ‌باس ده‌که‌ن. تاکو کاتی کۆبونه‌وه‌که‌ له‌گه‌ڵ حه‌مه‌جه‌زا به‌یه‌که‌وه‌ بووین به‌ پیاسه‌ به‌ ناوشار و چایخانه‌ کاته‌که‌مان ده‌گوزه‌ران و باسمان له‌وه‌ده‌کرد ده‌بێت چی بکرێت و چۆن ئیمه‌ش خۆپیشاندان پێك بهێنین. هیچ یه‌کێك له‌ئێمه‌ تاقیکردنه‌وه‌مان له‌ بواری ئەو خه‌باته‌ نوێیه‌ جه‌ماوه‌ریه‌دا نه‌بوو، بۆیه‌هه‌ریه‌که‌مان شتێکمان ده‌وت و پێشنیارێکمان ده‌کرد. کاتێك ساتی کۆبونه‌وه‌که ‌هات حەمه‌جه‌زا لێم جیا بۆوه ‌و منیش چوم په‌یوه‌ندی به‌ئه‌ندامانی خوار خۆمه‌وه ‌بکه‌م و له‌ مه‌سه‌له‌که‌ ئاگاداریان بکه‌مه‌وه‌. ئه‌و کاته‌ ئه‌ندامی پۆلێك بووم به‌ناوی (پۆلی شه‌هید دکتۆر عه‌لی) پۆله‌که ‌له‌ دوو شانه‌ی سه‌ره‌کی پێك هاتبوو یه‌کێکیان ناوی (شانه‌ی سه‌ره‌کی شه‌هید ڕێباز) و ئه‌وی تریان (شانه‌ی سه‌ره‌کی شه‌هید ڕێبوار) بوو. من به‌رپرسی شانه‌‌ی سه‌ره‌‌کی شه‌هید ڕێبوار بووم که ‌له‌ نزیکه‌ی 30 ئه‌ندامێك پێکهاتبوو. هاوڕێ ڕەنجە کە ناسرابو بە ڕەنجە وڵوبەیی بەرپرسی شانه‌ی سه‌ره‌کی شه‌هید ڕێباز بو. ئه‌و سه‌رده‌مه‌ ده‌گمه‌ن ئه‌ندامان ته‌له‌فۆنی ماڵمان هه‌بوو، ئه‌گه‌ر هه‌شمان بوایه ‌له ‌ته‌له‌فۆنا ته‌نها موعدمان ده‌به‌ست و نه‌ده‌کرا هیچی تری تیادا باس بکرێت. بۆ هات و چۆش که‌سم له‌یاد نیه‌ ئۆتۆمۆبیلی هه‌بو بێت جگه ‌له ‌شه‌هید کاروانی کوڕی عه‌باسی شه‌رعی. به‌ڵام ئه‌ویش نه‌یده‌توانی هه‌میشه‌ هه‌مو کاره‌کانمان بۆ ئەنجام بدات.گه‌رچی زۆر جار خۆی و ئۆتۆمۆبیله‌که‌ی ده‌خسته‌ خزمه‌ت کار و په‌یوه‌ندیه‌کانه‌وه‌. پاره‌ی ته‌کسیشمان نه‌بوو بۆیه‌هه‌میشه ‌په‌یوه‌ندیه‌کانمان به‌پاس و به‌پێ بوو. تاکو حه‌مه‌جه‌زا له‌کۆبونه‌وه ‌گه‌ڕایه‌وه‌ منیش ئه‌و دوو ئه‌ندامه‌ی که‌ڕاسته‌ و خۆ به‌رپرسیان بووم ئاگادارم کردنه‌وه‌، ئه‌وانیش ئه‌ندامه‌کانی خوار خۆیان ئاگادار کردبۆوه‌ و به‌م جۆره‌ ته‌واوی شانه‌سه‌ره‌کیه‌که‌ی خۆم له‌ئاماده‌ باشی دا بون. وەك بەرپرسی شانەی سەرەکی پەیوەندیم تەنها بە دو ئەندامی سەرەکی شانەکەوە هەبو یه‌کێك له‌و ئه‌ندامانه‌ قوتابیه‌کی پۆلی شه‌شه‌می ئاماده‌یی بوو ماڵیان له‌ گه‌ڕه‌کی قه‌ره‌جاوا بوو، ناوه ‌نهێنیه‌که‌ی هاوڕێ بوو، بۆیه ‌به‌ هاوڕێ هاوڕێ بانگمان ده‌کرد. ناوی خۆیم له‌یاد نیه‌ هێنده‌ی ده‌رباره‌ی ئاگادارم ئه‌وه‌یه‌ که‌ دوای ڕاپەڕین ماوەیەك ئه‌فسه‌ری دەزگای زانیاری بو ‌له‌ سلیمانی. کوڕێکی دڵسۆز و چالاك و له‌خۆ بوردو بوو له‌کاره‌کانیا. ئه‌ندامه‌که‌ی تریان خه‌ڵاتی شێخ جه‌ناب بوو (برازای شه‌هید ‌شه‌هاب)، ئه‌و کاته‌من بیست و یه‌ك ساڵان بوم، خه‌ڵات چه‌ند ساڵێك له‌من منداڵ تر بوو.
پاش کۆبونه‌وه‌کەیان‌ حه‌مه‌جه‌زا ئاگاداری کردمه‌وه ‌که ‌له ‌کۆبونه‌وه‌که‌دا بڕیار دراوه‌ خۆ پیشاندان بکرێت بۆ پشتیوانی قه‌ڵادزێ به‌ڵام هه‌ر شانه‌یه‌کی سه‌ره‌کی له‌زووترین کات و لە چوارچێوەی تواناکانی خۆیان و به‌و شێوه‌یه‌ی به‌گونجاوی ده‌زانن با خۆپێشاندان ده‌ست پێبکه‌ن.
لەو سەردەمەدا یه‌کێتی زۆرترین لایه‌نگرانی هه‌بوو له‌سلیمانی، به‌ڵام ئه‌وه‌ی پێڕاگه‌یاندم که‌هه‌وڵ بدرێت خۆ پێشاندانه‌که‌ مۆرکی یه‌کێتی پێوه‌ نه‌نرێت بۆ ئه‌وه‌ی زۆر ترین خه‌ڵك به‌شدار بن. پاشان پارچه‌ وه‌ره‌قه‌یه‌کی خسته‌ده‌ستمه‌وه‌ که‌ چه‌ند دروشمێکی تیادا نوسرابۆوه‌. ئه‌وه‌نده‌ی له‌یادم مابێت ئه‌م دروشمانه‌ی تیا بوو:
" بژی گه‌ل هێزی گه‌ل...  دیموکراسی بۆ گه‌ل.