حدکا وحدک: یه‌کگرتنه‌وه یاخۆ هاوکاری هاوبه‌ش!!!!!؟
Sunday, 13/06/2010, 12:00
بەر لە دەستپێکردن و لێدوانی ئه‌و سه‌رباسه بە جیێە پێداهاتنەوه و چاوخشنادنێکی خێرای مێژووی به کێشەکانی دووبەرەکی نێوان ئەندامانی بەریوەبەرایەتی حیزب بکرێت بۆ وه‌رگرتنی ده‌رئه‌نجامێکی روونتر و شه‌فافتر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه.
بەڵێنم هەموو لەتبوونێک و لێکترازانی حیزبه سیاسییه‌کانی کورد بە گشتی و ڕۆژەهەڵاتی کوردستان بە تایبەت، خەسارەیەکی جوبران ناپه‌زیر، و که‌ندو کۆسپێک له سه‌ر رێگه هەوڵ دان بۆ گه‌یشتن به ئامانجه‌کانی دێرینه خه‌ڵکی کورده، به‌ڵام هاوکاتیش مەترسیی یه‌ک و خەتەرێکی جددی لەسەر جووڵانەوەی خەباتی ئازادی خوازانەی نه‌ته‌وه‌ی کورد له هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستان.
هیوادارم ئەم لێکۆلێنه‌وه ڕه‌وزەنه و رۆناکاییه‌ک له تاریکایی گومان و شک بۆ وه‌گه‌ر خستنی باس و لێدوانی ڕاستی یەکانی ئه‌و کێشه‌یه به مەبەستی هەوڵ دان و بە هەدەفی لەبەین بردنی کەند و کۆسپه‌کانی سەر رێگەی یەکگرتنەوە حدکا و حدک بێت.
پرسیاره‌کانی سەرەکی ئەو بابەتە دوون، پرسیاری یەکەم لێدوان لەسەر ده‌لیله‌کانی لەتبوون و لێکترازانی حیزب، یاخۆ بۆ و له‌به‌ر چی ئه‌و له‌تبوون درووست بوو، پرسی دووهەم، ئایا تێکه‌ڵ بوونه‌وه و یەکگرتنەوەی حدکا و حدک ده‌گونجی یاخۆ ئه‌و دووانه ده‌توانن به یه‌که‌وه هاوکاری هاوبه‌شیان بێ؟.
دوای رووخانی کۆماری کوردستان لە مەهاباد و ئاشبەتاڵی جووڵانەوەی حیزب، لاوانی مەهاباد چالاکی سیاسی خۆیان بە مەبەستی زیندووکردنەوەی یەکەم رێکخراوە سیاسییەکانی حیزب دەست پێکرد و لە ئاکامدا دوو خەت، هەریەک بە گەراێکی جیاواز و هه‌ڵاواردن لە یەکتر دەستیان بە فەعالییەتی سیاسی کرد.
دەستەێ یەکەم ئەوەکەسانە بوون کە گەرایان بۆ لای حیزب توودەی ئێران بوو و له نه‌هایه‌تدا فەعالییەت و چالاکی سیاسی خۆیان لە ژێر دەسەڵات و سیاسەتی حیزبی توودەی ئێران دەستپێکرد. ده‌رئه‌نجام خەتەی حیزبی دیموکراتی کوردستان سەر بە حیزبی توودەی ئێران بوو به هیلی سەرەکی جووڵانەوەی ئه‌و حیزبه، و لەژێر چەتری سیاسی حیزبی توودە بەڵام بەناوی حیزبی دێموکرات کوردستان ئیدامەی بە کاری سیاسی خۆی دا.
خەتی دووهەم ئەو کەسانە بوون کە هەستی نەتەوەپەرستی و کوردایه‌تی یان تێیدا بوو و گەرای کوردستانی بوون بە سەر سۆزی و پرسی ئادیولۆژی چەپی لە وان دا زاڵتر بوو. لایەنگرانی ئەو خەتە که سه‌ر به خۆالیخۆشبو کاک ئه‌حمه‌د توفیق بوو، دواتر هەوڵی دامەزرادنی پەێوەندی سیاسیی یان لە گەڵ رێکخراوەکانی کوردی باشووری کوردستان دەستپێکرد.
ڕاسته له فاسه‌له‌ی کۆنگره‌ی یه‌ک تا چواری حیزب، بە هۆی زاڵ بوونی تەفەکۆری چەپی توودەیی به‌سه‌ر حیزبی دێموکراتی کوردستان دا، گەرای ناسیونالیستی حیزب لە له‌لایه‌ن ئه‌و بەشه لە ئەندامانی بەرێوەبەرایەتی حیزب که سەر بە حیزبی کومونیستی توودەیی ئێران بوون بەها و بایه‌خێکی ئه‌وتۆ پێ نه دراوە، ته‌نانه‌ت به ناسیونالیستی بەرچاوته‌نگانە ئاماژەی پێکراوە، به‌ڵام به‌و حاڵه‌شه‌وه هه‌ست و سۆزی نهتهوهپهرستی و خۆماڵی کورد، نه‌ک که‌ز و لاواز نبووه، به‌ڵکو بەردەوام و وەک گەراێکی بە هێز جووڵانه‌وه‌ی سیاسی لە ناو حیزبی دێموکراتی کوردستان دا حۆزووری بووه و ماوەتەوە.
ده‌توانین به‌ڵێین یه‌که‌م کێشه‌ی لێکترازان و له‌تبوون سیاسی، که به کێشه‌ی دووبه‌رکی حیزب ناسراوه، دوای سازدانه‌وه‌ی یه‌که‌م ریکخراوه‌کانی حیزب دیموکرات پاش رووخانی کۆماری کوردستان له مه‌هاباد له دایک بووه.
دووبەرەکی پیکهاتووی ساڵەکانی سەرەتایی زێندووبوونەوەی یەکەم رێخکراوەکانی حیزبی دێموکرات تا کۆنگره‌ی سێ و چوارەم بە شه‌ده‌ت و به شێوه‌یه‌کی به‌رچاو و زه‌ق به سەر حیزبی دیموکراتی کوردستان دا زال بووه و و بۆته هۆی ناکۆکی ئه‌ندامانی به‌رێوه‌به‌ری حیزب.
مشت و مڕ و ده‌مه‌قاڵه‌ی و هه‌ڵاواردی ئادیولۆژی چه‌پی سه‌ر به حیزبی تووده‌ی ئێران و لایه‌نگرانی بڕوا به ره‌وتی نهتهوهپهرستی له نێوان ئه‌ندامانی بهرێوهبهرایهتی حیزب هانده‌ر و هۆی سه‌ره‌کی لەتبوونه‌کانی حیزبی دێموکراتی کوردستان ئا ئه‌و کاته‌بووه.
لانی کەم تا ساڵەکانی ١٣٥٩ -١٣٥٧بە ئاشکرایی مەسەلەی دوو بەرەکی گەرای چەپی توودەیی، و به‌ره‌ی ناسیونالیستی سه‌ر به خوالێخۆشبوو ئه‌حمه‌د توفیق له نێوان ئەندامانی بەرێوەبەرایەتی حیزبی دێموکرات ده‌ور و ڕۆڵی سه‌رکی له حیزب دا گێراوه، و شوێنه‌واریه‌کی به‌ر چاوه‌ی له سه‌ر سیاسه‌کردنی حیزب داناوه.
هەرچەند دوای کۆنگره‌ی چوراەمی حیزب، لایه‌نگرانی له ئادیولۆژی چه‌پی لەو باوەڕەدا بوون کێشه‌ی دووبه‌ره‌کی و ناکۆکی نێوان ئەندامانی بەرێوەبەرایه‌تی حیزبی دێموکراتی کوردستان کۆتایی پێ هاتووە، به‌ڵام وا نبوو، دووبەرەکی یه دوایی پی نەهات، و گه‌راێکی چه‌پی دیکه بناوی سووسیال دێموکرات بە سەر حیزبی دێموکراتی کورستان داسه‌پا.
به‌شێک لە ئەندامانی بەرێوەبەری ئەو کاته‌ی حیزب لەو باوەڕە دا بوون کە ڕێبازی سووسیال دێموکرات گەراێکی گونجاوی چه‌پی نوێ و موناسه‌ب بۆ به‌رده‌وامی خه‌بات کردن له گه‌یشتنی حیزب به ئەمانجەکانییه‌تی.
هه‌ر به‌م هۆیشه‌وه،لە فاسەلەی کۆنگره‌ی پێچ تا شەش باس و لێدوان لەسەر مەسەلەی سووسیال دێموکرات دستی پێکرد و لە جەریانی کۆنگره‌ی شەشی حیزب بە بەرباس خستنی موزوعی کورتەباس هەم گەرایەکی نوێ چەپی بناوی سووسیال دێموکرات پەسند کرا و هه‌میش زەمینەی ناکۆکی نێوان ئەندامانی بەرێوەبەرایەتی و بەستەرێکی دیکه‌ی لێکترازانێکی حیزبی فەراهەم کرا، و له ئاکامدا حێزب بوو به دوو له‌ت.
دەتوانین ئه‌و ئاکامه وه‌ربگرین، له کۆنگره‌ی سێ و چواره‌م، و به‌تایبه‌ت گۆنگه‌ره‌ی شه‌ش به‌و لاوه، ڕه‌نگه گەرای چەپی سەر بە حیزبی توودەی ئێران و تەفەکۆر ستالینیزم بە سەر حیزبی دێموکرات دا زاڵ نەمابێت، بەڵام کێشه‌ی چەپ گەرایی و بیر دۆزی چەپی له به‌شی له ده‌سه‌ڵات دا خۆی نووادوه، و بە داخەوە ئه‌و مه‌سه‌له‌یه بووتە هۆی لەتبوونی حیزب و پێکهاتنی کێشەی دووبه‌ره‌کی و خەسارەیەکی جوبران ناپه‌زیری لە سەر ره‌وت و ڕێبازی خەبات کردنی حیزب دێموکرات لە بەشی ڕۆژهەڵاتی کوردستان داناوه.
له کاتی کۆنگره‌ی سێ، حیزب هەوڵی داوه خۆی لە کێشەی ناسیونالیستی سەر به خوالێخۆشبوو کاک ئەحمد توفیق رزگار بکا، و بۆ ئەو مەبەستەش حیزب سێ جار لە گەڵ خوالێخۆشبوو دانیشتنی کردووه، و دوای سێ جەلەسە قسە کردنی نێوان یان گۆنگره‌ی سێ حیزب له به‌یاننامه‌ک دا که لە ڕۆژنامەی کوردستانی ئه‌وکاته بڵاوکراوه‌ته‌وه، کۆتایی بە ئەندامبوونی خوالێخۆشبوو دەهێنی، و بەم جۆر بە ژیانی سیاسی کاک ئه‌حمه‌د توفیق لە ناو حیزب دوایی دێت.
کۆنگره‌ی سێ هەنگاوێکی دیکەشی لەو ڕاستایەدا ناوەتەوە، ئەویش ئەوە بوو کە پاشکۆی ئێرانی لە ناو پەرانتیزدا بە حیزبی دێموکراتی کوردستان چه‌سپاند، و بەم چەشنە کۆنگره‌ی سێ هەوڵی داوه مەسەلەی ناسیونالیستی و نەتەوەپەرستی کورد کەم رەنگ بکاتەوە و کۆتایی بە جووڵانەوەی ناسیونالیستی و نەتەوەپەرستی کورد بە هێنی.
دواتر لە سه‌ر ئه‌ساسی بڕیارەکانی کۆنگره‌ی چوارەمی حیزب دێموکراتی کورستانی(ئێران) ئاشکرا و روون دێتە بەرچاو کە دانانی پاشکۆی ئێران لە ناو پەرانتیزدا نەبووتە هۆی رەزامەندی رێکخراوە سیاسییەکانی غەیر کوردی ئێرانی، و هەر بەو ده‌لیله‌ش بوو که کۆنگره‌ی چوارەمی بۆ رازی کردنی رێکخراوەسیاسیەکانی ئێرانی بە گشتی و حیزبی توودەی ئێران بە تایبەت ئەو بڕیارە وەردەگرێت کە پاشکۆی ئێران لە پەرانتیز بە هێنێتەدەری و مافی پێش خرانی رزگاری خۆازی خەباتی نەتەوەپەرستی کورد لە پێناوی رزگاری پاشکۆی ئێران لە پەرانتیز دا بۆ رەزامەندی هەستی ناسیونالیستی بەرچاوتەنگانەی فارس و ئازەری فیدا بکا.
به‌پێ بڕیارگه‌لی کۆنگره‌کانی، یه‌ک تا شه‌شی حیزبی دێموکرات وا دەردەکەوی کە حیزب نێ توانیوە، تەنانەت نێ هەویستوە خۆی لە کێشەی گەرای چەپی، و گیروگەرەفتی بسترانەوەی حیزبه سیاسییه‌کانی ئێرانی غەیر کورد رزگار بەکا، تەنانەت بناغە و رەوتی ناسیونالیستی وماف خوازی نەتەوه‌یی حیزبی دێموکراتی کوردستان به پاریزێت، به پێچه‌وانه‌وه ڕێبازیکی چەپی و ئێرانی گرتوته‌به‌ر. کێشه‌ی دووبه‌ره‌کی دوای کۆنگره‌ی شه‌شیش به‌رده‌وام ده‌مێنێته.
ڕاسته ناوەرۆکی کێشەکانی دوو بەرەکی نێوان ئەندامانی بەرێوەبەرایەتی حیزب ئالۆگۆری بەسەرداهاتووه و بێگۆمان گەرای چەپی سەر بە حیزبی توودەی ئێران له ناو حیزب که‌ز و لاوازی به‌سه‌ردا هاتووه ، به‌ڵام بێ شک ناکۆکی و دووبەرەکی بەشی بەرێوەبەری حیزب لەسەر شوێن و بە قۆوەتی خۆی ماوەتەوە.
کێشه‌و ناکۆکی نێوان ئه‌ندامانی به‌رێوه‌به‌ری حیزب دەتوانری بە دوو کەرت دابەش بەکرێن.
بەشی یەکەمی ئه‌و کێشەیه، پێوه‌ندی هه‌یه به جۆری ئادیولۆژی ئەندامانی بەرێوەبەری حیزب، لە لایەک بەرەی ناسیونالیستی هەوڵی داسەپاندنی بیروبڕوای هه‌ستی ناسیونالیستی و نه‌ته‌وه‌په‌ره‌ستی لە ناو حیزبی داوە، لە لایەکی دیکە لایه‌نگرانی ئایدیولۆژی و تەفەکۆری چەپی سەر بەحیزبی توودەی ئێران بوون کە ده‌یانهەوێست هێژەمۆنی چەپی ستالینیزم بە سەر هەستی نەتەوەپەرستی کورد زاڵ به‌که‌ن.
جیاوازی و هەڵاواردی سەلیقەی ئادیولۆژی نێوان گەرای چەپ و هەستی نەتەوەپەرستی هەمیشە بەسەر حیزب دا زاڵ بوون، و زۆر جار بوونە هۆی لەتبوون و لێکترازانی حیزب، یاخۆ جیابوونەی ئەندامانی بەریوەبەری ئەو حیزبە.
نمونەی ئەو رووداوانە لە مێژووی حیزب دا زۆرن ئەوانەی بەرچاو بریتین لە، کۆمیتەی ساخکەرەوە، کۆمیتەئینقلابی، گرووهی حەوت نەفەرە، بەرەێ شۆرشگیری و هەنوکەی بەناوی حدک و حدکا.
بەشی دووهەم کێشه‌ی دووبه‌ره‌کی، ناکۆکی یه‌کانی ناخۆیی حیزبن، کێشە له سه‌ر دابه‌ش کردنی بڕی ده‌سه‌ڵات و میکانیزمی نه توانین و به‌یه‌که‌وه کارکردنه. ده‌بێت ئه‌وه‌ش بگۆترێ که هەڵاواردن و جیاوازی سەلێقە نێوان بەدەنه‌ی حیزب، واته ئەندامان و کادرەکانی خواره‌وه‌ی حیزبی به‌به‌راووردی ناکۆکی نێوان ئه‌ندامانی به‌ریوبه‌رایه‌تی نه‌ک زۆر که‌مترن، به‌ڵکوو ئه‌گه‌ر له ئاراشدا بوون، بڕی ناکۆکی یه‌کان ئه‌وه‌ند نبوون که ببنه هۆی لێکترازان و له‌تبوونی حیزب. ده‌توانین به‌ڵێین که ئه‌و به‌شه له کێشه‌که، واته کێشه له سه‌ر ده‌سه‌ڵات، ئه‌ساس و کاکڵی هه‌موو لتبوون و لێکترازانه‌کانی حیزبه.
بۆ ئەسپات و سه‌لماندنی ئەو مەسەلەیە،که کێشە و ناکۆکی یەکانی نێو حیزب لە سەر پۆست و دابەشکردنی دەسەلاته، ده‌تونین بە گەرانەوەی کۆمیتەی ساخکەرەوە بۆ ناو حێزب دوای پێشنیار کردنی ئەرک و بەرپرسی و رۆڵی مشاوری کۆمیتەی ناوەندی له لایهن حێزب به کۆمێته‌ی ساخکه‌ره‌وه ئیشارە بکه‌ین.
دوای ئەوەێ پوستی مشاوری بە ئەندامانی کۆمیتەساخکەرەوە پێشنیار دەکرێت تەواوی ئەندامانی کۆمیتەی ساخکەرەوە جگە لە خوالێخۆشبوو قادر شریف دەگەرێنەوە ناو حیزبی دێموکراتی کوردستان.
هەڵبەت دواتر خوالێخۆشبوو قادر شریف بە زۆر یان بە خواهیشتی ملا حسن رستگار، ملا ئاوارە، کاک مامەندی قاچی، کاک رسول پێشنماز، و کاک منتقم قاچی دەگرێتەوە نێو حیزب.
ئەگەر کێشەی ئەوکاتەی کۆمیتە ساخکەرەوە، لەسەر پرسێکی غەیر لە پۆست و دەسەڵات بوو، چۆنە ئەندامانی کۆمیتە ساخکەرەوە دوای پەسندکرندنی پۆستی مشاوری دەگەرێنەوە ناو حیزبی دێموکراتی کوردستان، لە کاتێکدا بەرەی نەتەوەپەرستی یان ناسیونالیستی لە دەسەڵاتدایه.
ئەگەرچی دواتر ئەندامانی پێشووی کۆمیتەی ساخکەرەوە پێش ئەوەی کۆنگره‌ی دووی حیزب بەرگۆزار بکڕیت، جارێکی دیکە لە حیزبی دێموکراتی کوردستان ده‌ترازین وگەراێکی نوێ دیکه بە ناوی کۆمیتەئینقەلابی دادەمەزرینن.
لە پێداهاتنەوەی پەیڕەو و پڕۆگرامی حیزب، هی هەردوو لا وا دەردەکەوی که هەڵاوارد و جیاوازی ئەساسی لە پەیڕەو و پڕۆگرامی هیچ لایه‌ک لە ئارادا نیە، به‌ڵکوو ناکۆکی لە سەر میکانیزم بە یەکەوە کارکردن و هەڵ نکردنە، و ئه‌و مه‌سه‌له‌یه له لەتبوونی و لێکترازانی سێ ساڵ لەمەوو پێشی حیزب دا رۆڵێکی سەرەکی گێراوە.
بە پێی ووتارەکان و ڕاگەیاندراوەکانیی سکرتێری گشتی حدک، ناکۆکی نێوان حدک و حدکا، کێشە لەسەر میکانیزمی بە یەکەوە کارکردن و هەڵ نەکردەنە، بەرێز سکرتێری حدک لە ئیدامەی قسەکانی دا دەڵێ، ئێمە لە پەیڕەو و پرۆگرام دا هیچ هەڵاوارد و جیاوازی یەکی ئەوتۆمان نیە، هەردوو حیزب بە مەسەلەی فێدڕاڵیزم باوەڕیان هەیە، و هەر دوولا دەیانهەوێ پرسی کورد لە ناوخۆی ئێران دا چارەسەر بەکەن.
زیاتر لەوەش، لە نووسراوەکان و ووتارەکانی هەنوکەی حدک وا دەردەکەی کە پرسی دانوستان لە گەڵ حدکا لەسەر یەکگرتنەوە، و یەک حیزب بوون نیە، بەڵکوو داوا بۆ هاوری کردنی هاوبه‌شی نێوان حدک و حدکایه.
یەکەم پرسیار لیرەدا دەتوانی ئەوە بێت، ئایا حدک بە تەمای هەوڵ دانی دانوستان بۆ یەکگرتنەوە لە گەڵ حدکایە، یان مه‌به‌ستی حدک له موزاکەرەکردن و دانوستان بۆ هاوکاری هەوبەشه؟.
ئەگەر قەرار وایە دانوستان بۆ یەکگرتنەوە دوو لایەنی حدک و حدکا بێت، پێم وایە کێشەی ناو نابێت کۆسپ و تەگەرەیەک لەسەر ڕیگەێ قسەکردن و دانوستانی حدکا و حدک بۆ یەکگرتنەوە و یەک حیزب بوون و یەکریزی بێت، هه‌رچه‌ند تائیسته حدکا، حدکی وه‌ک حیزبی دێموکراتی کوردستان قۆ‌بووڵ نکردوه.
لە حاڵەتی دووهەم دا ئەگەر قه‌راره قسەکردن و دانوستانی حدک و حدکا بۆ باس کردن لەسەر هاوکاری هاوبەش بێت، من پێم وایە ئاکامێکی ئەوتۆی نابێت، دەلیلەکەشی ئەوەیە لەتبوونی سێ ساڵ لەمەوو پێشی حیزب له‌سه‌ر کێشە و ناکۆکی نەبوونی مێکانیزمی بە یەکەوە کردن وهەڵ نەکردن بوو، نەک هه‌ڵاواردن و جیاوازی ڕێبازی خه‌باتی سیاسی و چه‌کدار دوولایه‌ن.
هەروەک پێشتر ئاماژەی پێ کرا، لە ووتار و نووسراوەکان و موساحەبەکانی بەرێز سکرتێری گشتی حدک بە وازەعی ئەو مەسەلەیە روون و ئاشکرا ده‌خرێته بەرباس کە کێشەی نێوان حدک و حدکا پەێوەندی به میکانیزمی بەیەکەوە کارکردن، تەحه‌مول و هەڵ نەکردن و نەبوونی مکانیزمی هاوکاری هاوبەشی نێوان ئەندامانی بەرێوەبەری دوولایه‌نی هه‌یه، نەک مەسەلەیەکی دیکە سیاسی و یاخۆ ڕێبازی چه‌کداری و هتد.
له‌لایه‌کی دیک له لێدوان و نوسراوه‌کانی حدکا ده‌رده‌که‌وه‌ی که حدکا، حدکی به باڵێکی سه‌ربه‌خۆی به‌ناوی حیزبی دێموکراتی کوردستان نه‌ک قۆ‌بووڵ نیه، به‌ڵکوو پیداگری له‌سه‌ر لابردنی ناوی حدک له‌سه‌ر ئه‌و رێکخراوه ده‌کا.
ئیسته پرسیار ئه‌وه‌یه، چۆنە هەنوکە، بەواتایەکی دیکە سێ ساڵ دوای لێکترازان له داوی کۆنگرەی سێزدە و به‌رگۆزاری کۆنگره‌ی چواردەی حیزب ئەو زەمینەیە فەراهەم بووە کە دوو لایەن حدک و حدکا دەتوانن بە یەکەوه هاوکاری هاوبه‌ش یان بێت، یه‌کتر ته‌حه‌مولی به‌که‌ن، له کاتێکدا تا پێش لێکترازان ئەو مەسەلەیە شیاو و گونجاو نەبوو.
ئایا حدک و حدکا بۆ ئەو مەبەستە، که گۆیا ئیسته زه‌مینه‌ی به یه‌که‌وه کارکردن و یه‌کتر ته‌حه‌مول کردن و میکانزمی هاوکاری هاوبەشی ئه‌ندامانی به‌ره‌ێوه‌به‌ر فەراهەمه، دەلیلێک یان هه‌یه، یاخۆ تێکه‌ڵ بوونه‌وه به مانای به‌رده‌وامی کێشه‌ی میکانیزمی به یه‌که‌وه کارکردن و شه‌ڕی ده‌سه‌ڵات، و لیکترازانێکی دیکه له داهاتوودایه.
دەبێ زۆر ئاڵوگۆر و چاکسازی لە ناو رێبەرایەتی هه‌ردوو لای حیزب دا بە دێهاتبێت، لانی کەم بڕی باروودۆخی گۆرانکاری ئەوەند بێت کە میکانیزمی هاوکاری کردنی هاوبەش و بە یەکەوە هەڵ کردنی ئەندامانی بەرێوەبەری حیزبی هەموار کردبێت، کە بەرێز سکرتێری حدک لەسەر لێکنیزیک بوونەوەی حدک و حدکا بۆ هاوکاری هاوبەش گوفتگۆ دەکات.
روون و ئاشکرایه پرسی دانوستان بۆ لەیەکتر نیزیک بوونەوە بە مەبەستی بەیەکەوە کارکردنی هاوبەش له داهاتوودا سەرکەوتو نابێت و دەچێتە خانەی ناکۆکی کێشەی دابەش کردنی دەسەڵاتەوە، به تایبه‌ت که هه‌نوکه‌ی چانسی یه‌کگرتنه‌وه و لێکنیزیک بوونه‌وه حدک و حدکا له لایهن شاره‌زایانی حدک سێ تا چوار ساڵ پێشبینی ده‌کرێت.
ده‌بێ ئه‌وه‌ش بگوتری، جاڕدانی درێژه کردنه‌وه‌ی ماوه‌ی یه‌کگرتنه‌وه و لێکنیزیک بوونه‌وه له لایهن هه‌ر کامێکه‌وه بێ، حدک یان حدکا. نەک لە بەرژەوندی دوو لایەنی دەرگیری نیه، بەڵکوو دەبێت هۆی زیاتر لێکتر ترازان و دوور کەوتنەوەی له یه‌کتر و خۆڵقاندنی کێشەیەکی نوێ دیکه‌ی حیزبی.
دەبێ ئەوەش نەبوێریدری و بگوتری له‌تبوونی سێ ساڵ لەمەووپێش لە کاتی بەرگۆزاری کۆنگره‌ی سێزدە لەسەرکێشەی ناوگۆرین نەبوو، بەڵکوو هۆکه‌ی ناکۆکی و کێشەی نێوان ئەندامانی بەرێوەبەرایەتی له سه‌ر جۆری مودیرییه‌ت و مکانیزمی به‌یه‌که‌وه کارکردن و دابه‌شکردنی بڕی ده‌سه‌ڵات بوو.
هەر وەک پێشتر ئێشارەی پێکرا حیزب دێموکراتی کوردستان لە کۆنگره‌ی سێ هەم، بەپێی زۆرێنه‌ی دەنگی بەشدارانی، پاشکۆی ئێرانی لە پەرانتیزدا به حیزب چه‌سپاند و لە کۆنگره‌ی چوارەم دا بە پێی بڕیاری ئەو کۆنگره‌ی پاشکۆی ئێران لە پەرانیز رزگاری بوو، و کۆتایی فه‌رمی بە سەنەدییەتی ناوی حیزبی دێموکراتی کوردستان هێنا.
بەپێ پەیڕەو وپڕۆگرا م حیزبی دێموکرات کوردستانی ئێران و بڕیاری کۆنگره‌ی سێ ئەو حیزبە و لە نەهایەت دا کۆنگره‌ی چوارەم، حیزبی دێموکراتی کوردستان بە فه‌رمی و به رەسمی هەڵوەشاوەیە، و لە کۆنگره‌ی سێ حیزب بەم لاوە حیزبی دێموکراتی کوردستان بە پێی سەند و بەڵگەی مێژووی و یاسای کۆنگره‌ی حیزبی، نەک هەڵوەشاوەیە، بەڵکوو ناوی حێزبی دێموکراتی کوردستان گۆدرا، و بوو بە حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران.
له‌سه‌ر ئه‌ساس و یاسا و قانوونی کۆنگره‌ی هەموو حیزبێک، بڕیارەکانی کۆنگر‌ه، سەندییەت، و مشروعییەت قانوونی یان هەیە، کەوا بو حیزبی دێموکراتی کوردستان پاش بڕیاری کۆنگره‌ی سێ و لە نەهایەتدا به پیی بڕیاری کۆنگره‌ی چوارەم، بوو به حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران.
ده‌رئه‌نجام هه‌نوکه پێویست ناکا حدک و حدکا بۆ دانوستان و قسه‌کردن بۆ یه‌کگرتنه‌وه کێشەی گۆرانی ناو وەک کەندو کۆسپێک لە سەر ڕێگەی دانوستان هه‌ڵسنه‌نگاندن به‌که‌ن.
ئاکام ئەوەیە، حیزبی دێموکراتی کوردستان(تاکۆنگره‌ی سێ)، پاشان بەناوی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، لە دوای زیندووبوونەوەی یەکەم رێخکراوەکانی حیزب پاش رووخانی کۆماری کوردستان لە مەهاباد، و بە درێژایی تەمەنی تووشی کێشەی ناوخۆیی نێوان ئەندامانی بەرێوەبەری و دوبەرەکی ئادیولۆژی گەرای چەپی وهه‌ست و سۆزی ناسیونالیستی و نەتەوەپەرستی بووە.
بەداخەوە ئیستاشی دەگەل بێت حیزبی دێموکرات بەگشتی نێ توانیوە خۆی لە دوو کێشە، یەکەم هاڵاواردنی و ناکۆکی ئادئولۆژی به‌شی بەرێوەبەرایه‌تی و دووهەم کێشەی دابەشکردنی دەسەڵاتی له بەشی سەرەوەی مودیرییەت رزگار بکات و رەوتێکی موشەخەس و شه‌فاف بۆ خەباتی و چالاکی سیاسی چه‌کداری داهاتووی حیزب تەرخان بکات.
بەپێی بڕیاری کۆنگره‌ی سێ هەم، و چوارەمی حیزب دێموکراتی کوردستان، ئەو حیزبە ناوی گۆدرا و بوو بە حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران و بە پێی ئەو بڕیارە حیزبی دێموکراتی کوردستان هەڵوشاویە، و هیچ کۆنگه‌ره‌ێکی دیکەی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، دوای کۆنگره‌ی سێ و چوار، ساز نه‌دراوه که بڕیاری کۆنگره‌ی سێ و چواری حیزب ڕاست کاتەوە، و ناوی حێزبی دێموکراتی کوردستنای ئێران به گه‌رێننێته‌وه سه‌ر شوێنی پێشووی.
سەبارەت بە پرسی یەکگرتنەوە و یەک حیزب بوون، وەک پێشتر ئاماژەی پێی درا، بەر لە دانوستان بە قازانج و لە بەرژەوەندی خەبات و خەڵکی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستانە، جۆری داواکاریکە، واتە دانوستان لەسەر چ دەکرێت و بۆ چ مەبەستێکە، روون و ئاشکرا بەخرێتە بەر دەمی خەڵکی کورد، بەواتایەکی تر، پرسیار ئەوەیە، ئایا دانوستتان و قسه‌کردن حدکا و حدک بۆ یەکگرتنەوەی دوو لایهن، یا مەبەست لەو دانیشتنە لە یەکتر نیزیک بوونەوە بە هەدەفی بە یەکەوە کار کردنی هاوبەشە؟.
لە حالەتی یەکەم دا ئەو پرسیارە دێتە ئاراوە، ئەگەر مەبەست لە جیاوبوونە و لێکترازان له کاتی گۆنگره‌ی سێزده بە هەدەفی دواتر تێکەڵ بوونەوەی بێ گۆرانکاری دوای له‌تبوون بوون و یەکگرتنەوەی بێ به‌رنامه و بێ ئه‌ساسه، نەک لە بەرژەوەندی حدک و حدکا نیه، بەڵکوو بە زەرەی جوڵانەوەی خەباتی گه‌لی کوردە، و دەبێته هۆی درووست کردنی ئاڵۆزی و سەرلێشێوای یەکی زیاتر هه‌ر دوو لا.
لێکترازان و لەتبوون ئەگەر سەرچاوەی هەلاواردنی سیاسی و ئایدیۆلۆژیشی نەبێت، و تەنانەت لە سەر کێشەی میکانیزمی بەیەکەوە هەڵ نکردن و یەکتر تەحەمول نکردن و نەبوونی هەستی هاوکاری نێوان ئەندامانی بەرێوەبەریش بێ، ئەو به‌ته‌مابوونه درووست دەکا، که لەتبوون و لێکترازان دەبێت ئاڵوگۆر و چاکسازی بە داودا بێت و ببێتە پالپشتێک و کۆژمیک بۆ باشتر بە ئاکام گەیاندنی خەبات و چالاکی سیاسی، هەر وەک حدکیش لە سەرەتای لێکترازانی له حدکا، لەسەر ئەو مەسەلەیە، واته جیا بوونه‌وه بۆ چاکسازی و گۆرانکارییه، سوور و پیداگر بوو.
بەواتایەکی دیکە لێکترازانی حدک لە حدکا، بەپێی راگەیاندننامەکان و لێدوانەکانی سکرتێری گشتی حدک بۆ گۆرانکاری و نوێ کردەنەوەی ڕێبازی و میکانیزمێکی باشتر بەیەکەوە کارکردن بوو، نەک بۆ یه‌کگترتنه‌وه‌ی دوای له‌تبوون، به‌ڵام بێ چاکسازی یان مه‌بەستێکی دیکە.
لەو رابەتەدا ئەو پرسیار دێتە ئاراوە، ئایا حدک گەیشتوتە ئەو قەناعەتە کە ئەو گۆرانکاریه‌ی پێویست و ئامادەگی لە تیمی بەرێوەبەری حدکا پێک هاتووه کە هەوڵ بۆ یەکتر گرتنەوە، تەنانەت بە یەکەوە کارکردنی هاوبەش لە داهاتووی دا فەراهەم بکا، یاخۆ به بەرباس خستنی پرسی لێکنیزیک بوونەوە، هەوڵ دانێکی دوای لێکترازان بۆ راڤە کردنی کێشەی پێکهاتوو و کات بە فێرۆدانە.
پێم وایە لە حاڵەتی دووهەم دا، دانوستانی بۆ بە یەکەوە کار کردنی هاوبەش، و لە یەکتر نیزیک بوونەوەی حدک و حدکا، جگە لەوەی هیچ ئاکامێکی ئەوتۆی نابێت، تەنانەت هەوڵ دان بۆ ئەو مەبەستە بە فیرۆجوونی ماوە و کات و لە دەست دانی دەرفەت و درووست بوونی سەرلێشێواوی زیاتری بەدەنەی حیزب و توێژەکانی کۆمەڵگای کوردە.
لەو وشەیەک دا دەتوانین بەڵین، کێشەی و ناکۆکی و لە نەهایەت لێکترازانی سێ ساڵ لەمه‌وو پێش لەسەر "دابه‌شکردنی بڕی دەسەڵات" و بەیەکەوە هەڵ نەکردن ئه‌ندامانی بهرێوهبهرایهتی بوو، نەک باشتر کارکردن، یان ئیراد و رەخنە لە سه‌ر رەوتی و رێبازی خەبات سیاسی و چالاکی حیزب.
مێژووی لێکترازان، و لەتبوونەکانی حیزبی دێموکرات لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان وای نیشان دەدا و ئەوەی دەسەلمێنی، هیچ یەک لە لەتبوونەکانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران تاسەر نین، تەنانەت سەرکەوتووتش نەبوون، و لەبەردەوامیش دا تووشی کەندو کۆسپ دەبن.
لایەنی دۆراوی لێکترازان و لەتبوونەکان حیزبی دێموکرات، نەتەوە و خەباتی نەتەوپەرستی کوردە، و براوەش دوژمنانی کوردن.
هەوڵ دان بۆ دانوستان کاتێک سەرکەوتوویە و بە قازاج و لە بەرژەوەندی خەباتی گەلی کوردە، کە بێ مەرج و بۆ یەکگرتنەوە بێت. من پێم وایه ئه‌گه‌ر ویست کارکردن بۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی خه‌بات و گه‌لگی کورد و به ئاکام گه‌یاندنی پرس و داواکانی میلله‌تی کورده بێت، یه‌کگرتنه‌وه ده‌بێ بێ مه‌رج بێت و پێویستی به دانوستان نیه.
حدکا و حدک ده‌بێ دانوستان له گه‌ل دژمناننی کورد بۆ به ئاکام گه‌یان و دۆزێنه‌وه‌ی ڕێگه حه‌ل بۆ چاره‌سه‌ی پرسی کورد بکه‌ن، نه‌ک له‌گه‌ڵ هاوسنگه‌ری سی ساڵ خه‌بات و تێکۆشان به‌یه‌که‌وه.
له کۆتایی دا پێویسته ئاماژه به‌وه‌ش بکری، ئه‌گه‌ر که‌س یان که‌سانێک، که‌ند و کۆسپی سه‌ر ڕێگه‌ی ئه‌و یه‌کگرتنه‌وه، پێموایه ئیسته کاتی ئه‌وه‌ی هاتووه که ئه‌وان بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خه‌باتی نه‌ته‌وه‌ی کورد و ره‌زامه‌ندی رۆحی شه‌هیدان و پته‌وکردنی رێگه‌ی خه‌بات ئه‌و شه‌هامه‌ته له‌خۆیان بنووینن و رێگه‌ێ یه‌ک بوون و یه‌کگرتنه‌وه حیزب هه‌مووار به‌که‌ن.
توێژەران، نووسینی هەژار، رێکەوتی چوارده‌ی مانگی مه‌ێ ٢٠١٠ زائینی.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
