بۆ کاک عه‌تا قهرهداغی
Thursday, 01/10/2009, 12:00
دواترین نوسینی به‌ڕێز عه‌تا قهرهداغی له هاوڵاتیدا له‌سه‌ر (سه‌روه‌رییه‌كانی رابوردوو، ئاینده بۆ كه‌س مسۆگه‌ر ناكات، دوا نووسین له باره‌ی یه‌كێتییه‌وه) بوو، که من به‌شبه‌حاڵی خۆم که‌مێک تێبینیم هه‌یه له‌سه‌ر نوسینه‌که‌ی، که ڕه‌نگه تێبینیه‌کانی من جیاواز بێت له تێبینیه‌کانی خه‌ڵکانی تر، چونکه من به هیچ جۆرێک کادیر یان ڕۆشنبیری حیزبی نیم، به‌ڵام من پێم وایه وه‌ک چۆن ئه‌رکی ڕۆشنبیره که ببێت به چاودێر و ڕه‌خنه‌گر له‌سه‌ر ده‌سه‌ڵات، به هه‌مان شێوه ڕۆشنبیرانیش خۆیان پێویستیان به ڕه‌خنه‌گر هه‌یه. ئه‌وه‌ی ئێستا له کوردستان ده‌گوزه‌رێت تێوه‌گلانی ده‌سه‌ڵاته به گه‌نده‌ڵی و هه‌روه‌ها ڕۆشنبیرانیش به بێسه‌ره‌وه‌به‌ره‌یی. هێنده‌ی ده‌سه‌ڵات له قه‌یراندایه به هه‌مان شێوه‌یه‌ش ڕۆشنبیرانیش له قه‌یراندان. له هه‌ندێک ڕووه‌وه قه‌یران و بێسه‌روبه‌ره‌یی ڕۆشنبیران و خامه‌به‌ده‌ستان گه‌وره‌تره له‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتداران. ئه‌رکی ڕۆشنبیرانه که بتوانن خۆیان له‌و قه‌یرانه ده‌رباز بکه‌ن، وه‌گه‌ر نا چیدی قسه‌یان به هه‌ند وه‌رناگیریت و په‌یامه‌که‌یان وه‌ک په‌یامی ده‌سه‌ڵاتتداران بێگیان و گه‌نده‌ڵ ده‌بێت.
من کارم نیه به‌وه‌ی که کاک عه‌تا چۆن ڕه‌خنه‌ی له حکومه‌تی یه‌کێتی گرتووه(مه‌به‌ستم له ئیداره‌ی سلێمانی) که وه‌ختی خۆی به‌ڕێز کۆسره‌ت ڕه‌سوڵ سه‌رۆک وه‌زیران بووه، وه من به‌هیچ شێوه‌یه‌ک پارێزگاری له به‌ڕێز کۆسره‌ت ڕه‌سوڵ یان ده‌سه‌ڵات ناکه‌م، ئه‌وی لای من مه‌به‌سته دوو شته، که ڕه‌نگه له خه‌می خه‌ڵکانی دیش جیاوازتر بێت:
1- کاک عه‌تا خۆی ده‌ڵێت که نوسینی مرۆڤی گومناو ناخۆێنێته‌وه. وه‌ک ئه‌وه‌ی که ئه‌وه‌ی که دیارناو بوو ئیتر توانای نوسینی به‌رزی هه‌یه و په‌ی به هه‌موو حه‌قیقه‌ته‌کان ده‌بات. بێئاگا له‌وه‌ی پێویسته ناورۆکی نوسین بخوێنرێته‌وه پێش ئه‌وه‌ی ناوی نوسه‌ر به هه‌ند وه‌ربگیرێت. ڕاسته هه‌میشه ناوی نوسه‌ر کاریگه‌ریی هه‌یه له‌سه‌ر خۆێنه‌ر وه ناکرێت حاشا له کاریگه‌ریی ناوی نوسه‌ر بکرێت بۆ سه‌ر خۆێندنه‌وه، به‌ڵام نابێت ئه‌وه‌مان له‌یاد بچێت که نوسه‌ری دیارناو (به‌ناوبانگ)ی وا هه‌یه ناتوانێت له‌هه‌ندێ باردا وه‌ک نوسه‌ره نادیاره‌که (گومناو)ه‌که په‌ی به گوتنی حه‌قیقه‌ت بدات. ئه‌وه‌ی گرنگه ئه‌وه‌یه که تۆ گه‌وهه‌ر ویست بیت نابێت گوێ به‌وه‌بده‌یت که گه‌وهه‌ره‌که له کۆیه و به‌ده‌ست کێوه‌یه، گرنگ دۆزینه‌وه‌ی گه‌وهه‌ره، گرنگ گه‌وهه‌ره‌که‌یه نه‌ک گه‌وهه‌رهه‌ڵگره‌که. من که زێڕ بکڕم بۆچیمه زیڕنگه‌ره‌که جوان بێت یان ناشیرین، باش بێت یان خراپ، گرنگ زێڕه‌که و نه‌وعیه‌تی زێڕه‌که‌‌یه.
2- کاک عه‌تا قهرهداغی ده‌ڵێت، به‌ڕێز کۆسره‌ت ڕه‌سوڵ چونکه هه‌ولێریه و له شاری سلێمانی له‌دایک نه‌بووه و گه‌وره نه‌بووه شیاوی ئه‌وه نیه ئیداره‌ی شاری سلێمانی بکات. هه‌روه‌ها کلتووری قبوڵ نه‌کردنی ده‌ره‌وه‌ی خه‌ڵکی سلێمانی له‌لایه‌ن خه‌ڵکانی سلێمانیه‌وه وه‌ک فاکتێک پێمان ده‌به‌خشێت، وه وه‌ک خۆی ده‌بێژێت (كلتووری سلێمانی به ئاسانی خه‌ڵكی ده‌ره‌وه‌ی سلێمانی قبوڵ ناكات). من پێم وایه ئه‌مه هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌وره‌یه، وه هه‌ستێکی مه‌ترسیداریشه که هه‌ستی شارچێتیه. ئه‌م هه‌ستی شارچێتیه گه‌لێک ترسناکه وه گه‌لێک ئاخاوتن هه‌ڵده‌گرێت وه من له نوسینی ترمدا وه‌ڵامی هه‌ندێ که‌سی ترم له‌وباره‌وه داوه‌ته‌وه. قبوڵ نه‌کردنی خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی سلێمانی له‌لایه‌ن خه‌ڵکانی سلێمانی به پاساوی ئه‌وه‌ی ئه‌م کلتووره له ڕابردوودا هه‌بووه و له ئێستاشدا ئاماده‌یی هه‌یه کلتوورێکی هه‌ڵه‌یه، وه فاکته‌رێکی سه‌ره‌کیه بۆ بره‌ودان به شارچێتی و دواتر خێڵه‌کێتی و گه‌ڕه‌ک گه‌ڕه‌کێنه. من وه‌ک که‌سێکی ناو شاری سلێمانی بوونی هه‌ولێریه‌ک یان دهۆکیه‌ک به پارێزگاری سلیمانی زۆر به ڕه‌وا ده‌بینم و زۆریشم پێباشه و زۆریشی هانی ئه‌و کاره ده‌ده‌م. وه ئینتیما گریدان به ناوچه‌وه به تووندی ڕه‌تده‌که‌مه‌وه. کاردانه‌وه‌ی هه‌ندێک له خه‌ڵکی شاری سلێمانی به‌رامبه‌ر به فه‌رمانڕه‌واکانی ده‌روه‌ی سلێمانی له ئه‌نجامی کاری هه‌ڵه‌ی هه‌ندێک له خه‌ڵکانی ده‌ره‌وه‌ی سلێمانی(غه‌یره سلێمانی) بوون، نه‌ک وه‌ک فاکتێک کلتووری سلێمانی خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی سلێمانی پێقبوڵ نیه یان قبوڵی ناکات. من وای بۆ ده‌چم که کاک عه‌تا به ده‌ره‌نجامێکی هه‌ڵه گه‌یشتووه. پرسیاره‌که ئه‌وه‌یه ئایا ده‌بێت گرفت چی بێت که کوردێکی خه‌ڵکی د‌هۆکی خاوه‌ن ئه‌زموون له ئیداره و یاساکانی به‌ڕێوه‌بردندا، ببێت به پارێزگاری سلێمانی؟ یان کوردێکی شاری که‌لار بتوانێت ببێت پارێزگاری هه‌ولێر؟ پێم وایه هه‌ڵه‌ی گه‌وره ئه‌وه‌یه که نه‌وه‌کان که‌متر له‌سه‌ر قبوڵکردنی به‌رامبه‌ر گۆش بکه‌ین و که‌متر ئاوڕ له میکانیزمی کاره‌کان و پۆسته‌کان بده‌ین و زیاتر بایه‌خ بده‌ینه ڕووه بایۆلۆجیه‌کانی مرۆڤه‌کان. وه‌گه‌رنا په‌یوه‌ندی میلله‌ت به سه‌رۆکی ئیداره‌ی ناوچه‌یه‌که‌وه په‌یوه‌ندییه‌کی ئیداریی، یاساییه نه‌ک په‌یوه‌ندییه‌کی ناوچه‌یی یان بایۆلۆجی. ئه‌وی گرنگه بۆ هاوڵاتی ئه‌وه‌یه که فه‌رمانڕه‌وا تا چ ئاستێک له بواری کاره‌که‌ی خۆێدا شاره‌زایه و ته‌واوی ئه‌گه‌ر و میکانیزمه‌کانی جێبه‌جێکردنی کاره‌کانی به واقیعی و به ڕاوێژه‌وه ده‌کات. من پێم وایه تا ئێستاش شارچێتی و ناوچه‌گه‌ری تانوپۆی بیرکردنه‌وه‌کانی کوردی چنیوه، که ئه‌وه مرۆڤگه‌لێکی بیرته‌سک و به‌رامبه‌ر قبوڵنه‌که‌ری لێده‌که‌وێته‌وه.
هه‌میشه له جیهاندا و ناوچه‌گه‌ریی به فۆرمه جیاوازه‌کانییه‌وه وه‌ک (خێڵ، شار، هه‌رێم) وه‌ک هۆکارێک به‌کارهاتووه بۆ ده‌سته‌به‌رکردنی کۆمه‌ڵێک شت، به‌بێگوێپێدانه به‌ها گه‌وره‌کان و توخمه سه‌ره‌کیه‌کانی گه‌شه ووڵات و ئاستی مه‌عریفی نه‌ته‌وه‌یه‌ک. وه هه‌رده‌م خه‌ڵکانێک ئه‌و هه‌سته‌یان زیندووکردوه‌ته‌وه بۆ مه‌به‌ستێکی دیاریکراو (له زۆربه‌ی کاتدا مه‌به‌ستێکی سیاسی)، وه ئه‌م هه‌سته ڕاسیزمیه هه‌میشه تۆخ کراوه‌ته‌وه بۆ زیاتر کۆنترۆڵکردنی ناوچه‌یه‌کی دیاریکراو، به‌مه‌به‌ستی نه‌بینی تواناکانی به‌رامبه‌ر و داپۆشینی گه‌نده‌ڵیه‌کانی خود. ڕه‌نگه نمونه‌کانی ئیبراهیم ئه‌حمه‌د و مه‌لا مسته‌فا بارازنی باشترین به‌ڵگه بن بۆ ئه‌م خاڵه که چۆن هه‌ردولا کاریان له‌سه‌ر زیندوکردنه‌وه و بره‌ودان به هه‌ستی شارچێتی دا، که هه‌تا ئێستاش ئه‌و جه‌نگه به‌شێوه‌یه‌کی ڕاسته‌وخۆ یان ناراسته‌وخۆ درێژکراوه‌ی هه‌یه.
پاشان کاک عه‌تا ڕسته‌یه‌کی زۆر ترسناک ده‌بێژێت و ده‌لیت: (ئیتر هه‌ركه‌س به پێچه‌وانه‌ی ئه‌م قسه‌یه‌ی منه‌وه لێكدانه‌وه‌ی نووسینه‌كه‌م بكات ئه‌وه یان توانای تێگه‌یشتنی زۆر لاوازه یان نایه‌وێت له حه‌قیقه‌تێك تێبگات). من پێم وایه ئه‌و ڕسته‌یه سه‌رله‌به‌ر هه‌ڵه‌یه. ئه‌و بانگه‌شه‌یه بانگه‌شه‌یه‌کی زۆر قورسه که ئه‌وی پێچه‌وانه‌ی تۆ قسه بکات ئیدی ئاستی تێگه‌یشتنی لاوازه و به‌شێوه‌یه‌کی ئه‌نقه‌ست نایه‌وێت له حه‌قیقه‌ت بگات. مه‌رج نیه که کاک عه‌تا ته‌نها که‌س بێت که حه‌قیقه‌تی لا بێت. وه مه‌رجیش نیه ئه‌وه‌ی که لای ئه‌وه حه‌قیقه‌تی ڕه‌ها بێت. وه ئه‌وه‌ی دژی وی ئاخاوتن بکات ئیدی ئه‌و نه‌زان، حه‌ق نه‌ویست، لاواز له ئاستی تێگه‌یشتن بێت. پێم وایه کاک عه‌تا پێویستی به‌وه هه‌یه که ئه‌و ڕسته‌یه دابڕێژێته‌وه سه‌ر له‌نوێ، وه‌گه‌ر نا ئه‌و بانگه‌شه‌یه بانگه‌شه‌یه‌کی موتڵه‌قگه‌رایه و له ئاقاری زۆر ترسناکدا کۆتایی پێدێت. ئه‌و ڕسته‌یه ده‌بوو دینگه‌رایه‌ک بیکات نه‌ک که‌سێک بیکات که خۆی به گه‌شبین یان لانی که‌م خه‌ڵکی به گه‌شبینی تێیبگه‌ن. نه حه‌قیقه‌ت هێنده بچوکه که له‌باوه‌شی کاک عه‌تادا جێی ببێته‌وه، نه مه‌رجیشه ده‌ره‌نجامه‌کانی کاک عه‌تا هه‌ڵه‌نه‌بن و قابیلی گفتوگۆ له‌سه‌رکردن نه‌بن.
له کۆتاییدا، کاک عه‌تا قه‌‌ردا‌غی نوسه‌رێکی گه‌شبین و خامه ڕه‌نگینه، هه‌میشه جێگای ڕێزه و جێده‌ستی له ئه‌ده‌بیات و ڕۆشنگه‌ری کوردیدا به ئاشکرا دیاره.
[email protected]
http://hawlati.info/NewsDetailN.aspx?id=11256&LinkID=67
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
