کاتێک نەفامێک قەڵەم و جەلادێک چەک و خائینێکیش دەستەڵات دەگرنە دەست، نیشتیمان دەبێتە جەنگەڵستان، چیدی بۆ ژیان دەست نادات..(دکتۆر مستەفا السباعی)
6.2 ئیبن ڕوشد (ئاڤێروێس)گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەئەو کاریگەرییە کە فەیلەسوفى عەرەبى ئیبن ڕوشدى کۆردۆبەیى لەسەر چەرخی نێڤینی ئەوروپی نواندی، زۆرتر بوو لەو بایەخە کە لە سەدەى هەڤدەیەم و هەژدەیەمى ئەوروپیدا بە ڕۆمانەکەى ئیبن توفەیل درا. دانتە لە "کۆمیدیاى خودایى"دا بەم شێوەیە ناوی ئیبن ڕوشدى بردووە: "ئاڤێروێس کە شەرحى مەزنى نووسیوە" (Inf IV، 144). ئەوە دیاردەیەکى تایبەتیى مێژووى هزرە کە فەلسەفەى ئیبن ڕوشد گەورەترین کاریگەریى لە هزرى ئەوروپى-کریستیانیدا نواند نەک لە هزرى عەرەبى-ئیسلامیدا....
فەلسەفەی ئیسلامیئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوە.10 گەڕانەوە بۆ ئەڕیستۆتێلیس:ئیبن ڕوشدوەک گۆتمان ئەم باوەڕە لە کۆشکى ئەلمووەحیدون لە مەڕاکیش ڕاگەیەنرا (1) و هەر لەوێ پیاوێکی گەنجیش بیستی کە گرنگیى بە سەرجەم پرسیارەکانى زانست دەدا: ئەبولوەلید ئیبن ڕوشد کە لە ئەوروپا زۆرتر بە ئاڤێروێس ناسراوە (1198...
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوە.6 فەلسەفە لە ئیسپانیای عەرەبی (ئەلئەندەلوس) ئیسپانیا (ئەل-ئەندەلوس ی عەرەبەکان) لە ساڵی 711 بەدوواوە سەر بە جیهانی ئیسلامی بوو، ئەوە دوای گەیشتنی سوپاسالار تاڕیق ئیبن زیادی یەمەنی بە جیبرالتەر (جەبەل تاریق). سەرەتا هێرشی عەرەبەکان کەمێک زۆرتر بوو لە پەلاماری تاڵانی،...
ئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوە- 8 سەقامگیربوونى فەلسەفە لە ئیسپانیا:ئیبن باجەڕەخنەکەی غەزالی شیمانەیەکی دیاری کرد بۆ نواندنی پەرچەکردار لەسەر ئەو پێشنیارە کە ئیبن سینا بۆ زانینومایەکی مێتافیزیکییانەی گشتگیر خستبوویە بەردەم. وەلێ ئەو ڕەخنەیە تاکە بەرپەرچێک نەمایەوە کە لەدژی ئەم ڕێبازەی ئیبن سینا...
ئەمڕۆ لە زنجیرەکەماندا بە ناوی "گفتوگۆی ئەندێشەیی" هەردوو فەیلەسوف پلاتۆن و فریدریش نیتچە بەیەکدەگەن. لە دانوستاندنە توندەکەی نێوانیاندا دوو جیهانبینیی زۆر جیاواز بەریەکدەکەون: تێزی پلاتۆن لەمەڕ ئیدێی چاکە و نەمریی دەروون، هەروەها جەختکردنی نیتچە لە لێرەبوونی کردەکی یان فاکتی لەنێو جیهانێکی بێخودادا....
ڤاڵتەر تسیگلەرکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەتێبینیی وەرگێڕ(ئەم موحازەرەیەی ڤاڵتەر تسیگلەر کە تۆمارە ڤیدیۆییەکەی لە یوتوبدا دابەزێنراوە و هەر لەوێوە وەرگێڕراوە، یەکێکە لە زنجیرە موحازەکانی ئەو لەبارەی فەیلەسوفانی جیاواز، موحازەرەکانیش "شەست خولەکی"ن، بۆیە بۆ نموونە ئەم موحازەیەی ئێرەی هەروەها ناوناوە "دێکارت...
(یەک) کەس و سەردەمڕێنێ دێکارت (بە لاتینی: ڕێناتوس کارتێزیوس) فەیلەسوفێکی مەزنی فەڕەنسییە، مەزنێتییەکەشی بە ناولێنانێکی سەرنجڕاکێش ناسێنراوە: ئەو "باوکی نوێسەردەمی ئەوروپی"یە. هەڵبەتە ئەم ڕستەیە لە سێ واژە پێکدێت: باوک، نوێسەردەم، ئەوروپی. باوک بەرهەمێک دەخاتەوە کە نوێسەردەمە، وەلێ ئەوە نوێسەردەمێکی ئەوروپییە....
یەک) کەس و سەردەمئەبو حامید محەمەد ئیبن محەمەد ئەلغەزالی کوڕی سەردەمێکی تەنگژاوییە. ناکۆکیی ئایینی، هزری، پارەپەرستیی مەلاکان و ملکەچییان بەرانبەر دەسەڵاتداران، لەناوچوونی دەوڵەتی گشتگیری خەلافەت و سەرهەڵدانی چەندین دەوڵەتۆچکەی ناوچەیی، مۆرکی ئەو سەردەمە بوون کە تێیدا غەزالی هاتە جیهانەوە: ساڵی 1058...
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوە ڕەخنەی فەلسەفەیی فەلسەفە: غەزالی و پاشەوارانی ئەبو حامید ئەلغەزالی (1058-1111) سەر بە وتووێژخوازترین هزرڤانانە لە مێژووی فەلسەفەی ئیسلامیدا، تەنانەت هەندێکی داڕشتنەکان نایخەنە ڕیزی فەیلەسوفەکانەوە. هۆی ئەمە دەگەڕێتەوە بۆ ڕووە جیاوازەکانی بەرهەمەکەی: ئەو...
ڕێبەریئەمڕۆ "هەرێمی کوردستان" تەواو شێواوە، ستەمکارییەکانی کوردایەتیی ڕیال هەموو سنوورێکیان بەزاندووە و کوردەکان لە لایەن ستەمکارانەوە خزێنراونەتە نێو دۆخێکی ئەوها دژوارەوە کە ڕەنگە بە کارەساتی سامناک بۆ ئەوان کۆتایی پێبێت. ئەم ڕەوشە دەمانبزوێنێت بۆ ئەوەی ڕەخنەییانە کار لە ڕابوردوودا بکەینەوە، چونکە...
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەنوێپلاتۆنییە مەزنەکانی خۆرهەڵاتئیبن سینادوای ڕووخانی خەلافەتەکەی بەغداد چەند دەوڵەتێکی ئۆتۆنۆم لە خۆرهەڵات سەریانهەڵدا. ئێستا ئەم دەوڵەتانە بە پێچەوانەوە سیاسەتی دەسەڵاتخوازییان ئاڕاستەی وڵاتانی ئەرەبی کرد و لە لایەنی خۆیانەوە کاریگەریی کولتووریان لەسەر نواندن. گومانی...
نووسینی ئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەسەربارى ئەو بایەخە زۆرە کە لە نیوەى سەدەى دەیەمەوە لەنێو هزرپێگەیشتووان و ئەدیباندا بە فەلسەفە درا، هێشتا هەر پێگەکەى لە جڤاکی ئیسلامیدا پتەو نەکرا بوو. ئاخر هیچ کام لەو نووسەرانە کە لەم کاتەدا تێکستى فەلسەفەیی دەنووسی، نەیتوانی بڕوا بە خوێنەرانى فراوانتر...
گێرت هێندریشکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەنوێپلاتۆنییە مەزنەکانى خۆرهەڵات: ئەلفارابى و ئیبن سینافەلسەفەى ئەرەبى-ئیسلامى لە کۆتایى سەدەى نۆیەمى زایینیدا دێتە نێو قۆناغێکى نوێوە. ئێستا سەردەمى وەرگێڕانەکان تا ڕادەیەکی زۆر کۆتایى پێهێنرا بوو و فەلسەفە لەسەر بناغەی ئەو بابەتە وەرگێڕراوانە ئەدگارێکی سەربەخۆی وەرگرت:...
ئولریش ڕودۆلفکاوە جەلال لە ئەڵمانییەوەسێیەم پرۆژە: ئەبو ناسر ئەلفارابىپرۆگرامەکەى ڕازى بوێرانە بوو و تێڕوانینی نوێى بۆ فەلسەفە ئاوەڵا کرد. کندى کارایی فەلسەفەی وەک خزمەتکارى دۆگم دیاری کرد، وەلێ ئێستا هەڵسەنگاندنەکە وەرچەرخێنرا و گۆترا کە فەلسەفە بەسەر هەموو هزرێکی ئایینییانە ئیلهامپێدراودا باڵادەستە...
من کوڕی خانەوادەیەکی جەلالیم – (جەلالیی تۆخ). زۆرینەی گەورەخانەوادەکەمان جەلالی بوون.جارێک، لە منداڵیدا، چۆلەکەیەکم بە بەچکەیی گرت. گۆتم، خۆم بەخێوی دەکەم. چۆلەکەش هێدی هێدی لە نێوماندا ڕاهات. دەمخستە سەر سەرم، سەر شانم، نێو باخەڵم، بەسەر سنگمدا هەڵدەزنا و لە کراسەکەمەوە بە جریوە جریو سەری دەردەهێنا....