نەوشیروان مستەفا و دیلێمای "گۆڕان"

Thursday, 21/08/2014, 12:00

1
ماوەیەکە نوکتەیەک لەسەر زارانە:
"گەر نەوشیروان مستەفا تووشی هەڵامەت ببێت، لەتەکیدا 'بزووتنەوەی گۆڕان'یش تووش دەبێت". لە بنەڕەتدا گەر داکەوتیانەش پەیوەند بە 'گۆڕان'ەوە بڕوانین، دەبینین کە لکاوییەکی توند لە نێوان کەسی نەوشیروان مستەفا و بزووتنەوەی جەماوەریی "گۆڕان"دا هەیە. بەڵام ئایا چۆن لەم ژینجیهانەی هەرێمەوە لە پرسی رۆڵی کەسیتی نزیکبکەوینەوە؟ بۆ ئەمە گەرەکە خۆمان لە "واعیزێتی" بەدووربگرین، واتا لەو خەمخۆرییە خۆفریودەرە (زۆر جار ناڕاستگۆیە) کە لە ئایینەوە سەرچاوەی گرتووە و مرۆڤ خۆی لە پشتییەوە مەڵاس دەدات لە پێناوی سەندنی ڕەزامەندیی گشتی و ستایشکردنیدا.
نالەبار نابێت، گەر ئێمە ڕاستەوخۆ لە ژینجیهانی کوردەکانی ئێراقەوە دەرنەچین و خۆمان بە کێشەی نەوشیروان مستەفا و سیاسەتەوە خەریک بکەین، بەڵکو پرسەکە لە تێگەیەکەوە ئاوەڵا بکەین: تێگەی ئێکسپێریمێنت (تەجروبە).
ئێکسپێریمێنت پرۆسه‌یه‌که‌ که‌ سه‌ره‌نجامه‌که‌ی له‌ سه‌ره‌تاوه‌ دیار نییه‌. مرۆڤ لە ئێکسپێریمێنتدا توخمی جیاواز ده‌خاته‌ گه‌ڕ، له‌ په‌یوه‌ندیی جیاوازدا دایان دەنێت،‌ په‌یوه‌ندییه‌کان هه‌ڵدەوه‌شێنێتەوە و پەیوەندیی نوێ چێدەکات، که ئیدی‌ ده‌شێت لە ڕەوتی ئەو پرۆسەیەدا شتێک وه‌ک سه‌ره‌نجام بکه‌وێته‌وه‌. ئایا چی ده‌بێت گه‌ر نه‌وشیروان مسته‌فا ئێکسپێریمێنتی وازهێنانی خۆی له‌ پێگه‌ی "ڕێكخه‌ری گشتی"، تەنانەت وازهێنانی خۆی لە سیاسەت، ئه‌نجام بدات؟ ئاشکرایە وازهێنان له‌ پرۆژه‌یه‌ک یان لە پێگەیەک و هاتنی که‌سێکی دی بۆ سەر ئەو ئاستە، پرۆسه‌یه‌ک به‌رده‌خات که‌ سه‌ره‌نجامه‌که‌ی ته‌واو نادیاره‌.
ئێمە گەرەکە سەرەتا پێش هەنگاوی وازهێنان لە پرۆژەیەک یان لە پێگەیەک، خودی هەڵوێستی وازهێنان بەهەند وەربگرین. کەواتە ئایا وازهێنانی نەوشیروان مستەفا لە سیاسەت چە واتایەک دەگەیەنێت؟ وازهێنانی ئەو لە سیاسەت ئەو واتایە دەگەیەنێت کە ئەو لە پێشهاتی چاوه‌ڕواننه‌کراو ناترسێت، بە پێچەوانەوە ئەوی وازهێن لە سیاسەت بوێریی بڕیاردانی هەیە.
گریمان که‌سێک جێی نەوشیروان مستەفا ده‌گرێته‌وه که‌ هه‌رگیز پێشمه‌رگایه‌تی نه‌کردووه‌ و تازه‌ کامڵ بووه‌‌. ئێمه‌ ده‌توانین به‌هۆی زه‌مینەی‌ ڕێکخراوه‌یی و په‌یوه‌ندییەکانی نێو 'گۆڕان'ەوە پێشبینی‌ بکه‌ین، که‌ دۆخه‌که‌ سه‌ره‌تا ده‌شێوێت، بەڵێ تەنانەت دەشێت‌ بڕێکی زۆری چالاکوانه‌کان که‌ له‌ سه‌رده‌می خه‌باتی چه‌کداریدا هه‌ڤاڵ و هاوخه‌باتی نه‌وشیروان مسته‌فا بوون، واز له "بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان" بهێنن، بەڵام هەر لەم پەیوەندییەدا دەتوانین پێشبینی بکەین کە کەسانی وازهێنەر لە "گۆڕان" بە تەواوی واز له‌‌ سیاسه‌ت نەهێنن (مه‌گه‌ر ده‌گمه‌نێکیان لێده‌ربچێت)، به‌ڵکو به‌هۆی کەسێتییانەوە کە ژیانراو و ژێنەری مێنتالێتیی پیاوی کوردە، درێژه‌ به‌ جۆری سیاسه‌تکردنی باوی کوردی بده‌ن و بچنه‌ نێو پیره‌ رێکخراوێکی سیاسییه‌وه‌.
ئاشکرایە لە رەوتی گۆڕانێکی بەو چەشنەدا‌ بزووتنه‌وه‌که دەشێوێت و‌ بەو ‌هۆیەوە دەکه‌وێته‌ به‌رده‌م پرسیاری پاراستنی پێگه‌ سیاسییەکەی خۆی. ئایا دەشێت چی ڕووبدات؟ ئەگەرێک ئەوەیە کە ڕووداوەکە گوڕ بدات به کردارە سیاسییەکانی‌ که‌سانی چالاکوانی سه‌ره‌وه‌ی بزووتنەوەکە، ئەوجا پێکه‌وه‌ له‌ته‌ک بازنه‌ و رایه‌ڵه‌کاندا ستراتیژیی نوێ ئاوه‌ڵابکه‌ن، ئەگەرێکی دی ئەوەیە کە خودی ئەو چالاکوانە دیارانە بخزێنە نێو ناکۆکیی کەسییەوە و لە ئەنجامی ئەو ناکۆکییەدا ئاشبەتاڵی لێ بکەن. بەڵام ئێمە هاوکات دەتوانین بۆ ئەم دۆخە نوییەش پێشبینی بکەین کە "بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان" نەکەوێتە‌ مه‌ترسییەوە، چونکه‌ چەندین هه‌زار چالاکوانی هەیە کە به‌ شێوه‌ی ڕێکخراوه‌یی کاران و ژمارەیەکی لەباریان پڕن له‌ وزه‌ی گه‌نجانه‌، هاوکات 'گۆڕان' ژمارەیەکی فرە لایەنگری جەماوەریی هەیە و لایەنگران دەتوانن بە شێوازە جیاکانی خەباتی مەدەنی (وەک خۆپیشاندان، مانگرتن، هەڵماڵینی ڕاستی بە دروشمی دەربڕراو لە شێوەی بەیاننامەدا یان لەسەر دیوار و هتد) بزووتنەوەکە هەڵبگرن. بە هەر حاڵ پێدەچێت ڕەوشێک بێتەگۆڕێ کە سەرجەم ژیانی کۆمەڵایەتیی کوردەکانی باشوور بهەژێنێت ...

ئایا چی دەبێت، یان ئایا گونجاوتر نابێت گەر ئێمە هەڵویستی نیازباشی ئێکسپێریمێنتی سیاسی وەرنەگرین، بەڵکو بە شێوەیەکی ڕەخنەیی لە دۆخی ڕیالی بزووتنەوەکە بڕوانین؟ ئێمە لەم ڕەوشەدا ڕاستەوخۆ دوو کێشە دەبینین: یەکەم، ترسێکی گەورە چالاکوانانی "گۆڕان"ی ته‌نیوه‌ و ترسەکەیان به دەستەواژەی‌ "مه‌ترسیی گورگه‌کان" ده‌رده‌بڕن، دووەم، ئه‌وان به‌ ئاشکرا دەبێژن که‌ 'گۆڕان' بزووتنه‌وه‌یه‌کە "جارێ نەمه‌ییوه"‌. ئێمە لێره‌دا خۆمان لە بەردەم نەسازییەکدا (دژبێژیەکدا) دەبینینەوە‌: له‌ حاڵەتی یەکەمدا جه‌خت ده‌کرێت که‌ نه‌وشیروان مسته‌فا و هاوخه‌باتانی "جارێ" پێویستن بۆ بزووتنه‌وه‌که‌، چونکە تەنیا بە ئەوان "مەترسیی گورگەکان" کەمدەکرێتەوە، ئەوان له‌ لایه‌کی دی جه‌خت ده‌کەن کە‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی بزووتنه‌وه‌که‌ (دوای نه‌مانی ڕێکخه‌ری گشتی) ئه‌گه‌رێکی به‌هێزه، چونکە "جارێ نەمەییوە"‌.
ئێمە لەم پەیوەندییەشدا تێکچڕژانێکمان هەیە: نەک تەنیا چالاکوانانی خەباتگێڕی "گۆڕانی" یان (با بڵێین) تەنانەت "گۆڕانخواز" خۆیان لە بەردەم ئەو پرسە ناوبراوانەی سەرەوەدا دەبیننەوە، بەڵکو هەروەها: ئەو کەسانە کە ناتوانن وەک هاوڵاتی سادە بژین و دەبێت بەردەوامی بە سیاسەت بدەن تاکو لەسەر ئەو شێوەیە دەرکەوتوویی خۆیان مسۆگەر بکەن. ئەوجا قۆنتەراتچیی نوێی سیاسی دەبینین کە لەنیو بڕی یەکجار فرەی پێگە دامەزراوەییەکاندا گفتی تەرقیە و دەوڵەمەندبوون دەبینن. هەروەها "کوڕ و کاڵی" هاتووە مەیدانی میدیایی کە پێویستیان بە ساتاربوونی دەروونی و ئەرێنیی کەسێتیان هەیە، ئەوجا وەک موراهیق حەزیان تەنیا بەرەو میدیای دەهۆڵکوت دەڕوات، و هتد. بەڵام سامناکتر لە سەرجەم ئەو ئاڕاستە جیاوازە ناوبراوانەی سەرەوە هەبوونی "ئیسلامییەکان"ە لەنێو بزووتنەوەکەدا، سامناکتر لەمەش ئەوەیە کە ئەوان دەسەڵاتیان هەیە و بە ئاشکرا سیاسەتی ئیسلامگەرایانەی خۆیان پیادە دەکەن. نموونەیەک بۆ ئەم تێڕوانینە هێنانی نوێژی هەینییە بۆ نێو بینای پەرلەمان لە لایەن سەرۆکی خودی ئەو پەرلەمانەوە کە سیاسەتکاری "گۆڕان"ە.
نەوشیروان مستەفا وەک ڕێکخەری سەرەکیی بزووتنەوەی "گۆڕان" ناچارە مامەڵە لەتەک هەموو ئەو تەوەرانەدا بکات. بەڵام پێویستە لە پرسی وازهێنانی ئەودا (هەر کەسێکدا) لە سیاسەت هاوکات ساتێکی دیکەی ناخەک وەربگرین کە کرۆکیترە لە ساتە دەرەکییە ئاماژەبۆدراوەکانی سەرەوە. ئاخر ئێمە لە پرسی کەسێتیدا هەمیشە خۆمان لە بەردەم مێژووی کەسێتی و مێنتالێتیی پیاوسالاریی کوردی-خۆرهەڵاتیدا دەبینینەوە. نەوشیروان مستەفا لە سەرەتای شەستەکانەوە چالاکوانی سیاسییە، لەم ڕەوتەشدا خۆی بەردەوام لە گرژییەکی نێوان پابەندی و خواستی سەربەخۆییدا بینیوەتەوە: پابەندی بە نموزەجی جەلالیی و خودی تاڵەبانییەوە، خواستی سەربەخۆیی وەک تموحێکی سەبژێکتیڤی. ڕەنگە نەوشیروان مستەفا بە دامەزراندنی کۆمپانیای وشە و بەرخستنی بزووتنەوەی 'گۆڕان' ئەو گرژییەی یەکلاکردبێتەوە و لە هەیمەنەی تاڵەبانی دەرچووبێت، بەڵام وەک چالاکوانێکی سیاسیی بەتەمەن نەیتوانیبێت لە نموزەجی جەلالی دەرچووبێت و پەڕیبێتەوە بۆ وەرگرتنی هەڵوێستی "گۆڕانخواز". بۆ ئەمە دەشێت چەند ڕەوشێک وەک بەڵگە وەربگرین: بە لایەوە ئاساییە کە ئەو هەموو ئیسلامگەرایە جەستەی بزووتنەوەکە کرمۆڵ بکەن، یان سەردانی بەرزانی بە تەنیا (لەبریی ئەوەی پێداگری بکات کە ئەو تەنیا لەتەک دێلێگاسیۆنێکدا دەچێت بۆ لای مەسعود بەرزانی). ئێمە دەبینین، کە لێرەدا کتومت دەرێژە بە جۆری سیاسەتکردنی تاڵەبانی دەدرێت نەک جەخت لە شێوازی سیاسەتکردنی نوێ بکرێت و کەسی ڕێکخەری گشتی بیسەپێنێت.
ئێمە دەتوانین گریمانە بکەین کە نەوشیروان مستەفا "تێ-ماوە"، بەڵام "تێ-مان" دۆخێکی یەکجار شێوێنەرە و گەر مرۆ لێوەی گوڕ بۆ "دەرپەڕین"ێکی خۆهەڵدەر نەبەستێتەوە، ئەوا لەو دۆخە قوتاری نابێت. کەواتە نەک بە هەنگاونان، بەڵکو بە بازدانێکی نەفیکەر، بە کرداری نێگاسیۆن. ئاشکرایە کە "مەرگ" شێوەیەکی قوتاربوونە لە "تێ-مان"، بەڵام سیاسیی بوێر هەرگیز نایەڵێت مەسەلەکە بەم جۆرەی قوتاربوون بکات، بەڵکو کشانەوەی خۆی، کەواتە بازدانی نەفیکەر، ڕادەگەیەنێت. ئاخر سیاسەت تەنیا دەسەڵات و چێژی دەسەڵات نییە، بەڵکو هاوکات بەرپرسیارییە.