میسرییە قبتیەکان نوێنەرایەتی گەورەترین کۆبوونەوەی مەسیحییەکان دەکەن لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و مەزەندە دەکرێت ژمارەیان بگاتە 10%ی کۆی دانیشتوانی وڵاتەکە کە دەکاتە زیاتر لە ٩٠ ملیۆن کەس.

قبتییەکان ئاهەنگی نەورۆزیان دەگێڕن، کە ساڵی نوێی قیبتی ١٧٤٢ (٦٢٦٧ بە پێی ساڵنامەی میسری کۆن) بە پێی ساڵنامەی قبتی، کە درێژکراوەی ساڵنامەی میسری کۆنە، کە لە کۆنترین ساڵنامەی مێژووی مرۆڤایەتیدایە.

میسرییە کۆنەکان ساڵنامەی خۆریان پەرەپێدابوو، دواتر ساڵی مانگیان دۆزیەوە، کە دابەشیان کرد بەسەر وەرز و مانگ و ڕۆژ و کاتژمێردا و توانیان جیاوازی بکەن لە نێوان ساڵی سادە و ساڵی پڕدا و ئەوەش موعجیزەیەکی فەلەکی بوو لەو کاتەدا.

ساڵنامەی قبتی، ساڵنامەی ئەستێرەکانە کە لە ١٢ی ئەیلوولی هەموو ساڵێکەوە دەست پێدەکات، بەو پێیەی میسرییە کۆنەکان ساڵیان بەسەر ١٣ مانگدا دابەشکردووە، هەر مانگێک ٣٠ ڕۆژە، مانگی کۆتاییش مانگی کورتە و تەنها لە ٥ یان ٦ ڕۆژ پێکدێت.

سەبارەت بە گرێدانی ساڵنامەی شەهیدانی قبتییەوە، دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی ئیمپراتۆر دیۆکلیتیان کە لەو ماوەیەدا مەسیحییەکان تووشی گۆشەگیری و نادادپەروەرییەکی زۆر بوون.

نەورۆز بە زمانی قیبتی بە واتای ڕووبارەکان دێت و بەرواری تەواوبوونی لافاوەکەی نیل.

مانگەکانی قیبتی بریتین لە (توت، بابا، هاتور، کیاهک، توبا، ئەمشیر، بەرماهات، بەرمودا، باشان، باونا، ئەبیب ، مەسری و ناسێ) .

باس لەوە دەکرێت کە ناوی مانگەکان لە بنەڕەتدا لە نێو میسرییە کۆنەکاندا ناوی خوداوەندەکانن ، مانگی “توت” لە بنەڕەتدا “تۆث”یە ، ناوی خوداوەندی حیکمەت و زانستە لە نێو فیرعەونەکاندا، و “باب” ئا شێواندنی ناوی خوداوەندی “حەبی”، خوداوەندی نیل و “حەتوور” لە بنەڕەتدا هاثۆر، خوداوەندی جوانییە.

میسرییە کۆنەکان پشتیان بە دانانی ئەم ساڵنامەیە بەستبوو لەسەر حسابی ئەستێرەیەک کە لە یەکەم ڕۆژی لافاوەکەی نیلدا لە کاتی بەرەبەیاندا لە باکوور دەردەکەوت، کە بە سیریوس ناسراوە و  ساڵیان لە دەرکەوتنی ئەم ئەستێرەوە تا دەرکەوتنی لە ساڵی دواتر بۆ سێ وەرزی بنەڕەتی.

یەکەم: “ئاخت” کە وەرزی لافاو، دووەم: “ بێریت ” کە وەرزی چاندنە، سێیەمیش: “شامو” کە وەرزی دروێنە، هەر وەرزێک دابەش دەکرێت بەسەر چوار مانگدا ، و مانگەکە دابەش دەکرێت بەسەر سێ هەفتەدا، هەر هەفتەیەک بەسەر دە ڕۆژدا، میسری کۆن پێنج ڕۆژەکەی دەمێنێتەوە لە ساڵدا ڕۆژانی خراپ هەن کە بۆی نوێنەرایەتی دۆخێک دەکەن پێش دروستکردنی گەردوون لە هیچەوە دەرچووە، و تێیدا پێشتر ئاهەنگی ساز دەکرد.

ساڵنامەی میسری کۆن بۆ دیاریکردنی سەردەمی فەرمانڕەوایی فیرعەونەکان بەکارهاتووە، هەروەها ناکۆکی لەسەر مێژووی دەستپێکردنی ئەم ساڵنامەیە هەبووە، بەڵام نووسراو هەیە کە پشتڕاستی دەکاتەوە کە لە سەدەی سێیەمی پێش زایین بەکارهاتووە .

بەڵام گۆڕان لە ساڵنامەی فیرعەونی پەیوەست بە حوکمڕانی فیرعەونەکان و کشتوکاڵ لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئیمپراتۆری ڕۆمانی دیۆکلیتیان بۆ سەر تەختی پاشایەتی لە ساڵی ٢٨٤ی زایینیدا هات کاتێک مەسیحییەکان بڕیاریان دا لە میسر ئەمساڵ بە سەرەتای ساڵنامەیەکی نوێ دادەنرێت کە بە ساڵنامەی شەهیدان ناسراوە، چونکە سەردەمەکەی شایەتحاڵی گۆشەگیری بەربڵاوی مەسیحییەکان بووە.

ساڵی قیبتی لە ١٢ی ئەیلوولی هەموو ساڵێک دەست پێدەکات و جیاوازە لە ساڵی زاینی کە لە ساڵنامەی خۆری ڕۆژئاوادا بەکارهاتووە و ڕێکەوتەکەیان لە هەزار و چوار سەد و شەست ساڵ جارێکدا بەڕێوەدەچێت. ئەم جیاوازییە لە ساڵی 1582 لە سەردەمی پاپا گریگۆریدا حیسابی بۆ کراوە .