تێرِوانينێك له‌سه‌ر توندوتيژى له عێراقدا
Friday, 21/12/2012, 12:00
لە مێژوو مرۆڤایەتیدا و بە درێژایى چەندین ئاڵگۆڕى سیاسى و كۆمەڵایەتیەكان هیچ نەتەوە و كۆمەڵگەیەك بەبڕى كۆمەڵگاى ئێمە تۆقاندنى بە خۆیەوە نەبینیوە.بڕى گەورەبونى ڕووبەرى توندوتى لە سەر زەمینى ئێمەدا لە پێش ڕپەریندا پەیوەندیەكى توندوتۆڵى بە بەرهەمهێنانى ماشێنێك لە ئامرازەكانى قڕكردن و داڕزاندنى كۆمەڵگاى ئێمەوە هەبووە, دەیەیان چیرۆكى راستە قینە و بەرجەستەى توندوتیژى و رەشكردنەوەى ناسنامە بەرهەمى بیرۆكەى شۆڤیزمى عەرەبەكان و ڕژێمەكانى بەر لەوانیش بوون.دواجاریش زۆرێك لەو ئامرازانە كران بە كەلتور و بەشێوەیەكى ملیتاریانە بەسەر سایكۆلۆجیاى ئینسانى ئێمەدا سەپێندران.تاوەكو توانى گەورەبونى ترس لەسەر دەروونى ئینسانى گەورەتر بكەن.ئەم دیاردانە لەسەرەتاى هەشتاكان و كۆتایى هەفتاكاندا دیاردەیەكى كۆمەڵایەتى و سەربازى كۆمەڵگاى عیراقى بەگشتى و كورد بەتایبەتى بوو ,كە ڕژێمى بەعس لە ڕێى دروستكردنى چەندین موفتى ئایدۆلۆژى بە بیرۆكەى بارگاوكراو بەتەوژمى بەعسیانە مەكینەى ئەم هارینەى كۆمەڵگاى ئێمەبوو .لە بناغەوە تیۆرەى (ململانێ لە پێناوى مانەوەدا) كە بەرهەمى فەیلەسوفێكى توندوتیژ بوو بە ناوى (داروین).كە كۆى مرۆڤایەتى كورت دەكردەوە بۆ لە ناوبردنى هەژارەكان و پێدانى بەهاى باڵا بە داراكان.دواجار كۆمەڵێك جەلاد و دكتاتۆرى ئەوروپاى خۆر هەڵات و خۆر ئاواى بەرهەمهێنا كە دەرەنجامەكانى بریتى بوون لە بە هێزكردنى پیاوە ناودارەكانى دەوڵەت و سیڕینەوەى ئەبەدى مرۆڤى هەژار لەوانە (هیتلەر و مۆسۆلۆنى,ماركۆزە و دەیانى تر).كە بە تیۆرەى (ململانێ لە پێناوى مانەوەدا) چەندین قوربانیان كردە دیارى بۆ مێژوو بۆ ئایین و بۆ سیستەم كە هیتلەر لە دەرەنجامە خراپەكانى كارى دكتاتۆریانەى خۆیدا چیرۆكى مژدەى چاككردنەوەى بریندارەكانى جەنگى دەدا كە لە خستەخانەكاندا چاكیان بكەنەوە بەڵام ئەم بیمارستانانە پركرابوون بە چەندین پزیشكى جەللاد كە بیرۆكەى نازیەت لە مێشكیاندا هەبوو,بریندارەكانیان دەكوشت بەرهەمى ئەم جۆرە لە كاركردن بەم تیۆرەیە وا لە كەسێكى وەكو (كەنعان مەكیە) دەكات لە ئاست بەرهەمێكى ترى دكتاتۆرى كە كائینێكى شەرفرۆشە لەوێنەى (سه‌دام) ئەم بیرمەندە دەڵێت (بێدەنگى سه‌دامى دروستكردوە).بێگومان پاڵپشتى سەرەكى كۆمەڵگاى عێراقى حكومەتەكەى ێدام لەسەر تیۆرەى (داروین) كارى دەكرد,كە دەرەنجام كوشتنێكى دەستەجمعى لێكەوتەوە.بە پێچەوانەوە زۆربەى شۆڕشگێرانى ئێمە لە ئاست نیشاندان و دروستكردنى ئەم ڕقە لەلایەن فاشییەكانى بەغداوە بۆ تێكدانى ئارامى سیاسى و كۆمەڵایەتى و میعوەرى ململانێتی دەستى پێكرد ,كە خۆى لە چەندین وینەى شۆرشدا بینیەوە.ئەم شۆرشگێرانەى ئەو سەردەمەى شاخ بە ووزەى تیورەى فەیلەسوفەكان بارگاوى كرابوون و بیرۆكەى ئازادى و عەقڵێكى رۆشنگەر,هەمیشە تەوەرى گفتوگۆكانیان بوون.بۆ بەخشینەوەى مژدەى ئاشتى و ئازادى بەگەلى كورد.دواجاریش سەرجەم ئەم عەقڵە گەورانە لەسەر بنەماى دروستكردنەوەى ژیانێكى ئەبەدى رۆڵى بنیا كەرەوەیان بینى.بەعسى بەم قەبارە گەورە ملیۆنیەوە هەمیشە لە هەوڵى مل پێكەچكردنى نەتەوەى كوردابووە.كە هەمیشە بە سیاسەتى (خرق تسوود) كارى دەكرد .دواجار لە رێى دروستكردنى دوژمنێكى راستەقینە كە لە (ئەنفال) خۆى بینەوە,چیرۆكى راستەقینەى ترسناكى نیشانى دونیاى مرۆڤایەتیدا, كەنوسەران و ئەدیبان دیوى دووەم و ناوەرۆكى تراژیدیایەكان خوێندەوە.كە ئامانج لێى سرینەوەى سەر زەمین بوو كە شیاوى هاوژیانى نەبوو بەلایانەوە.ئەمەش بە دروستكردنى چەندین تاقم و گروپى سیخورى و مغابەراتى كە كارى سەرەكیان لاوازكردن و رووخاندنى ئیرادەى مرۆڤى كوردبوو.هەر لەم چوارچێوەیەدا تۆرێكى زانیارى سیخورى بە ناو سەرجەمى كایە كۆمەڵایەتیەكان دروستكرد.تاوەكو قركردن و ونكردنى ئینسانى كورد بگاتە سفرى سەدى,تا لە دوا دەرەنجامدا وەك سەرجەمى دكتاتۆرەكانى تر تەمەنى حكومڕانیان لە فۆرمى شەرمدا كۆتایى پێهات.بەعس پێى وابوو تەواوى حوقیقەت و راستى تەنها لاى ئەوانە بەڵام ئەوان خۆیان لە قسەكەى (نیتشە) دزیەوە كە دەڵێت (حەقیقەت بەش بەش)كراو .لێرەدا مەبەستمە بلێم عەرەب چ لە شێوەى فۆرمى حوكمرانى و چ لە شێوەى رەگەز واتە تەنها هەڵنەكردنە لەگەڵ هیچ رەگەزێكى تر.پێدەچێت ئێستاش ووتەكانى ێدام و ئەتاتورك لە مێشكیاندا مابێت,كە كوردستان وەك بەربەر و توركى شاخاوى وێنە دەكرد.سەرەراى ئەوەش وادیارە ئێستاش جارێكى تر بگەڕێینەوە بۆ سەرەتاكانى ساڵى 1900. كە بیرۆكەى حوكمرانیەتى (سڵتان عبدالعمد) لە مێشكییاندا بە شێوەیەكى ئەبدى چەسپابێت كە دەرئەنجامە خراپەكانى كارى ئایینى و نەتەوەیى زیاد لە ملیۆنێكى لە ئەرمەنى لە ناوبرد بە بیانووى موسڵمان نەبوون و نەتەوەیەكى جیا لە تورك. دكتاتۆریەت بە شێوەیەكى ڕێژەیى خەریكە لە عێراقى دوایى ڕژێمى بەعسدا دیسان خۆى نوێ دەكاتەوە,بەڵام بە فۆڕمێكى تر. ئەمەش گەورەترین هەڵەیە لە دوایى هاتنى بەهارى عەرەبى و ڕاماڵینى یەك لە دواى یەكى دكتاتۆران,بۆ ناوچەیەكى سەدەیەك لە توندوتیژى و شەرەجیهانیەكان كە زۆرترین ئینسانەكان بوونە قوربانى سیاسەتى گڵاوى تەنها دوو تیۆرەى فەیلەسوفى توندوتیژچى بەهاو نرخى ئینسانیان نەهێشت.
لە دواى هەشتاكانەوە نمونەى بەرجەستەمان لە وڵاتانى رۆژئاوا وا لەبەر دەستانیە كە دیموكراتیەت باڵاى نەگرتبێت,ئەمەش بەیەكجارى پێینایە سەدەى دیموكراتى و هەندێ جار لە هەندێ وڵاتدا لێسەندنەوەى ئازادى گەلانى ژێر دەستە و دواجاریش ستاندنەوەى ئێمە كوردبێت بەسەركردەى عێراقمان بەرێز مام جلال كە هەمیشە رەمزى ئازادى و ئاشتى یە جارێكى تر ڕووبەڕىجوگرافیاى ئەم نشتیمانە كە ناوى (عیراق)هەموو نەتەوەكانە ,توندوتیژى بەخۆیەوە نابینێ.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
