ئەوەى من بینیم لە كارى ئیسلامیییدا

Wednesday, 10/08/2011, 12:00

نازم عبداللە ئەندامی‌ مەكتەبی‌ سیاسی‌ كۆمەڵ لە لێدوانێكدا بۆ ستاندەر: ئەو هەواڵە تەنیا پڕوپاگەندەو سیناریۆیەكە لە هەولێر بڵاوبۆتەوە ئەگینا كۆمەڵ دەمێكە چەكی‌ داناوەو بۆ گەیشتن بە مەبەست و ئامانجەكانیش قەت بەرامبەر خەڵكی‌ خۆی‌ و كورد چەك بەكارناهێنێت و چەكیشی‌ نییە.

مامەڵەكردنى ئیسلامییەكان بەگشتى بە خۆشمەوە لە كۆن و نوێشدا لە گەڵ دەقەكاندا مامەڵەیەكى ئینتقائى بوو وە، ئەوەى یارمەتیدەرە بۆ ئەم جۆرە لە مامەلەكردنە دوو هۆكار هەن یەكیكیان بەیوەندى بەخودى ئیسلامەوەییە و ئەوەى تریان بەیوەند بەو كەسانەوەیە كە بەیرەوى دەكەن.
ئەوەى پەیوەندى بە ئیسلامەوەیە ئەوەیە كە دینى ئیسلام زۆربەى جەمك و دەقەكانى و فرەمانایى و كرانەوەى بەسەر هەموو كات و شوینیكدا و بیجگە لە بوونى بەشیكى زۆر لە گۆردراو جیگرەكانیش زۆرجار بۆتە جیگەى مشتومڕ كە ئەمانە زۆر جار كەڵكى لێوەر گیراوە بەوەى خاوەن پێویستى بە هەر باریكدا ویستبیتى بردوییەتى.
ئەوەى پەیوەندى بە كەسەكانییشەوەیە بەردەوام مرۆڤەكان چ تاك یان كۆمەڵبن زۆربەى كات بەرژەوەندى تاكەكەسى یان كۆمەڵێكى دیاریكراو زاڵ دەبیت و بەهەند وەردەگیریت لە هەڵبژاردن و مامەڵەكردنیان لەگەل دەقە ئاینییەكاند و فرە لێكدانەوەكانیش بۆ دەقەكان دەكرێنە پاڵپشت بۆى و لە مەوە مامەڵەى ئینتقائیانە بۆ دەقەكان لە لاى تاكەكان و كۆمەڵەكان دێتە ئاراوە كە زۆربەیان بەرژەوەندى لە پشتیانەوە ئامادەییى هەیە نەك جێبەجێكردنى دەقە ئاینیەكان.
ئەم جۆر لە مامەڵەكردنە لەگەڵ دەقەكاندا دەمانبات بەرەو جۆرێك لە درۆكردن كەدەشیت لە مەوەدایەكى كورت یان دووردا هەر دەربكەویت ئەو كاتەى وەك پاساوێك هێناوییەتییەوە بۆ رایكردنى كارێكى بەڵام دواتر باسیشى لێوەناكات دەردەكەوێت ئەوەى بۆ مەبەستیك كردووە و لە پێناوى بەرژەوەندییەكدابووە.
ئەم جۆرە لە مامەڵەكردنە مێژوو یەكى دوورو درێژو قوڵى هەیە، بەڵام من تەنها باس لە مێژوویەكى نزیك دەكەم كەخۆم لەناویدا بوونم هەبووە كارم تێدا كردووە، ئەویش كارى ئیسلامییە لە كوردستانى عێراق.
لەم مێژووەشدا حاڵەتى تاكەكەسى و كۆمەڵ و لایەنى جۆراوجۆریشی تێدایە بۆ یە دەشێت بە زنجیرە باسیك هەرجارەى باسى لایەنیك و حاڵەتێك بكەین بەڵام من لەم باسەمدا تەنها باس لە یەك حاڵەت دەكەم كە زۆر گرنگ و سەرەكیە بوەتە هۆى ئەوەى روداوى گەورەو گۆرینى بنەرەتى بەدواى خۆیدا هێناوە و گۆرانكارى زۆریشى لە رێرەوى ڕوداوەكاندا كردووە.
درۆكردن یەكێك بووە لە و دەردانەى كە چ لە ئاستى تاك و كۆمەڵدا لە ناو ئەو رەوتانەدا بونى هەبووە رەنگدانەوەو كاریگەرى خۆشى هەبووە من باس لە و تۆمەت و ئەو سەدان درۆو بوختانانە ناكەم كە رەوتە جیاوازەكان بۆیەكتریان كردووە و لەبەرامبەر یەكتردا كردویانە من لایەنگرى هیچ لایەكیان ناكەم بەڵام ئەوەى بەدرێژایى ململانێى ئەم هێزانە بینیومە هەر یەكێكیان كە خۆى بە ئیسلامى عەیارە بیستویەك ناگۆرنەوە یان درۆى كردووە یان بەرامبەرەكەى درۆى كردووە لە هەر بارێدابیت هەر درۆیە جا جیاوازیى نییە ئەم كردبیتى یان ئەو، بەڵام هیچى هێندەى ئەو درۆیە ناخۆشنییە كە ئەو رەوتانە لەگەل شوینكەوتەكانى خۆیاندا دەیكەن پاشان بەپێى تێپەربوونى كات درۆكەیان دەردەكەوێت.
درۆكردن لە فەرهەنگى ئیسلامدا لە هەموو تاوانێكى تر گەورەترە فەرموودەیەكم بیستوە نازانم پلەى راستیتى ئەو فەرمودەیە چەندە كە بیغەمبەر دەڵیت موسڵمان دزى دەكات بیاو دەكوزیت زینا دەكات بەڵام درۆ ناكات بەڵام بە درێژاى بیست ساڵى تەمەنى رابوونى ئیسلامى خەرمانێك درۆى جۆراو جۆر لە لایەن سەرجەم بەرپرسە باڵاكانى هەموو لایەنە ئیسلامییەكانەوە بە بێجیاوازى و بەبێشەرمانە هەڵچنیوە، ئەگەر هەندێك نمونە بهێنینەوە لە تۆمەتبارەكردنى یەكترى لایەنە منافیسەكان لە رابوونى ئیسلامیدا، كە زۆربەشیان تۆمەتى خیانەتى سیاسى ئەخلاقى و ئابوریان داوەتە پاڵ یەكترى لەوانە: "سەركردەیەك" بە "سەركردەیەكیتر" دەڵێت سەر بە ئێرانە ئەویتر بەو دەڵێت جاسوس بوو لەناومان یەكیكیتر بەویتر دەڵێت ترسنۆك كەم كەس هەیە لە یەكیك لەو حزبانە وازى نە هینابیت و تۆمەتیكیى نەخرابێتە پاڵ ئەویتر بەویتر دەڵێت حەزى بە دەسەڵات و پارەیە ئەوەى دەڵێت بۆ پلەو پایە كارناكەم هەر كە لە كۆنكرە دەرناچێت دەستبەجێ دەتۆرێت و هەزارو یەك تۆمەت بۆیەكتر دروست دەكەن.
ئەمانە نمونەى مشتێك لە خەروارێكە و شتى لاوەكین لەگەڵ ئەوەى بەلاى خواوە زۆرگەورەن.
ئەو درۆیەى كە زۆر گەورەیەو تا ئێستاش لەسەر درۆكەیان بەردەوامن بۆتە ریبازى كاركردنیان بەناوى حزبایەتى و سیاسەتەوە وەك مەنهەجیك پەیرەو لە درۆ گەورەكانیان دەكەن.
ئەو درۆگەورەى كە بەدرێژایى میژوى كاركردنى لایەنێكى سیاسى پەیرەوى دەكردو ئێمەو چەندان گەنجى ئەوكاتەیان پێ هەڵدەخەڵەتاند بریتیبوو لە جیهاد كردن دژى عەلمانیە كافرەكانى كە قەت رازى نابن بە بونى موسڵمان جا ئەو كافرە عەرەبیت یان كورد هەركامیان بیت جیاوازیان نییە.
ئەم درۆ گەورەیەى بەدرێژاى چەندین ساڵ كۆمەڵێك كە حزبیان پێك هێناوە ئەمەیان كردبووە پاساوێك بۆ بونیان و شەرعیەتدان بەوەى كە حزبیكیتر جیا لە دوو حزبى ترى ئیسلامى پێك بهێنن ئەم بەهانەیان وەك چەكێك بەكار دەهێنا
ئەو لایەنەش نەهزەى ئیسلامى بوو كە لەسەر گۆرەپانى هەرێمى كوردستانى عێراقدا كاریان دەكرد.
"سەركردەى" ئەم لایەنە ئیسلامییە ئەندامەكانى لەسەر ئەوە تەلقین دەدا كە ئەمان بەهۆى ئەوەى جیهاد و بانگەوازیان پێكەوە كۆكردۆتەوە و بیرو باوەرێكى سەلەفی بێخەوشیان هەیە ئەوا ئەمان تاكە لایەنن كە بەر ئەو فەرموودەیەى پێغەمبەر دەكەون كەباس لە كۆمەڵى رزگاربوو "تائیفەى مەنسورە" دەكات، ئەمەن ئەو تاكە كۆمەڵە رزگار بووەن لە ناو سەرجەمى ئەولایەنە ئیسلامیانە كە لە كوردستاندا كاردەكەن.
ئەم بۆ چوونى جیهادە باشترین پاساو بوو بۆ پەردە پۆشكردنى ئەو شەڕەى كە لەسەر پلەو پایەو دەسەڵات لەگەڵ گەورەترین رێكخراوى نێودەوڵەتیدا بەرپا كرد، لەو كاتەدا پاش ململانێ و شەرو ئاژاوەیەكى زۆر لە ناو مزگەونەكاندا بەناوى بروابوون بە "جیهاد" كردن دژى حزبە عەلمانییە "كافرەكان" بەڵام لە كۆتایدا و ئاخریەكەى دوو بارە ئەم جارەش تەنها لەسەر دەسەڵات و پلەو پۆست و پایە چوونەوە سەر هەمان ئەو بۆچون و رەوتەى كە پێشتر رەخنەیان لێدەگرت بەڵام ئەمجارە بە "پاساویكیتر" درۆیەكیترى گەورە ئەمجارەش وەك پێشتر توانیان باوەر بە ئەو خەڵكە موسڵمانە داماوە بهێنن، جاران كە بەخوین و عارەقیان بوونە پەیژە و ئەوانیش سەركەوتن بەسەریاندا بۆ سەربانى دەسەڵات بەڵام ئەمجارە بە كارى مەدەنى كە پێشتر لاقرتێیان پێدەهات.
هەر ئەم بۆ چونە بوو وایكرد ئەم رەوتە بەناو جیهادییە، لەناو هەناوى گەورەترین ڕێكخراوى ئیسلامیى جیهانیدا بێتە دەرەوە خۆى رابگەیەنێت و خۆى بێ بەرى بكات لەو رەوتە فیكرییە، هەروەها نەشچونە ناو رەوتە جیهادییەكەى كە بە فعلى هەبوو كە خۆى لە بزوتنەوەى ئیسلامیدا بینیەوە و ناویان لە خۆیاننا راپەرینى ئیسلامى و رەوتە ئیخوانیەكەش خۆى لە یەكگرتوودا فۆرمەلەكرد.
ئەو درۆ گەورەیەى كە ئەم بزوتنەوەیە لەگەڵ ئەندامەكانیدا دەیكرد ئەوە بوو كاتێك روو بەروى ئەو پرسیارە جدییە دەبوونەوە لەلایەن ئەندامەكانییەوە، ئایە ئەو شتە چییە كە جیایان دەكاتەوە لە باوەربوونى ئەوان بە جیهاد، لەگەڵ باوەرى یەكگرتوو كە ئەوانیش دەلین باوەرمان بەجیهادە كە نە ئەوان جیهاد دەكە نە ئێمەش؟ لە كاتێكدا دەلین لەبەر باوەر بوونمان بەجیهاد كردن لەوان جیابوینەتەوەو كەچى ئێمەش وەك ئەوان چەكمان هەڵنەگرتووە و جیهاد ناكەین؟ لە وەڵامدا دەیانووت ئەم ئایەتە ئێمە جیا دەكاتەوە لەوان ئەو ئایەتەیە كە دەڵێت "ئەگەر بیان ویستایە بجنە دەرەوە بۆ جیهاد كردن ئەوا خۆیان بۆ ئامادەدەكرد" هەروەها لە بوارى پراكتیكیشدا بۆ چەواشەكردنى ئەندامان كە ئەمان بەراستى "جیهاد" دەكەن لە پەیرەو پرۆگرامدا ئاماژەیان بەوەكردوە كە جیهاد یەكێكە لەو هۆكارەكانى گەیشتن بە دەسەڵات بۆ جێبەجێكردنى شەریعەتى خوا لەسەر بەندەكانى خوا لە رووى پراكتیكەوە ئەم دووانە گەورەترین بەڵگەبوون لەسەر ئەوەى كە باوەر بونەكەى ئەمان جیایە لە باوەر بوونەكەى یەكگرتوو بە جیهاد .
لە بەرامبەر ئەوەشدا كە ئەمان خۆیان بۆ جیهاد ئامادەدەكەن باڵێكى سەربازیان دروستكرد بەنهینى كە گوایە ئەمە دەبیتە ئەو "ئیعدادە"ەى كە باسى دەكەن، خولێكى مەشقى سەربازیان كردەوە، بەڵام ئەمەش هەر بۆ كات بەرێ كردن بوو.
ئەگینا ئەوكات بەو ئایەتە بەرامبەرەكەیان بێ مونافق و بێباوەر بە جیهاد ناو دەبرد خۆ ئێستا ئەو ئایەتە هەر ماوە؟ ئەو سەردەمەو ئەم سەردەمە چى جیاوازییەكیان هەیە ؟ ئەگەر بڵێن ئەوكات راست بووین ئەوا ئێستا درۆ لەكەڵ خەڵكى دەكەن كە دەلێن باوەرمان بە جیهاد هەبووە و هەیە، ئەگەر بڵێن ئەوەى ئێستامان راستە ئەوا ئەوكاتە درۆیان لەكەڵ خەڵكى كردووە، ئەگەر بشڵین ئەوەى ئێستامان راستیەكەیە ئەوا ئەوكاتە بە درۆ خەڵكیان لە دەورى خۆیان كۆ كردۆتەوە.
بەڵام ئێستا ئەو ئایەتەش هەر ماوە و نە دەوێرێن ئەزعەفول ئیمان تەنانەت لە پەیرەوە كەشیاندا بینووسن چ جاى "ئیعدادى عودە" بكەن كە بیشتر لەوەش دەرچوو بوون لە حالەتى روبەروبونەوەو "وەئەعیدو لەهوم مەستەتەعتم مین قووە" دا بوون.
بەرپرسەكانى ئەوساى نەهزە و ئێستاى ناو كۆمەڵ و بزوتنەوە، ئێستا هیچ باسى ئەو ئایەتە ناكەن "ولو اراد خروج لاعد لە عدا" واتا ئەگەر لە جیهاد كردن بن ئەوا خۆیان بۆ ئامادەدەكرد، بیم نالین ئایا ئێستا هەر بیریشى لیدەكەنە؟ پاساو بەوە دەهیننەوە كە ئەوان چەكى جیهادیان بەس دژ بە رژیمى بەعس هەڵگرتوە، موسڵمانی بێ ئاگاش نابرسێت باشە خۆ خوا چەك و جیهادى تەنها بۆ دژى بە بەعس دانەناوە ئەمە واتاى درۆ بەدەم خواكردنیشەوە بەشەرتێكیش پێشتر شتى وایان نەدەوت، دەیان وت "اكفاركم خیرون ام الائكم..." كافرەكانى خۆمان زۆر لەوان باشتر نین.
پێدەچێت ئەم ئایەتە بەلاى ئەوانەوە هەر "نەسخ" بوو بێتەوە، یان ئەمە لەوكاتەدا درۆیەكى گەورە نەبوو بۆ پەردە پۆشكردنى خۆش ویستنى پلەو پایەو دەسەڵات؟
ئەمە دەمانگەیەنێتە ئەو دەرنجامەى ئەگەر مامەڵە كردن لەگەڵ دەقەكاندا بەم شێوەیە بێت، ئەوا دەبێت بۆ باقى دەقەكانیتریش ئاساییە موسڵمان بەم شێوەیە ئینتقائییە مامەڵەیان لەگەڵدا بكات، بەم پێیە بێت ئەو دەقانەى كە ئێستا نیشانەى موسڵمانێتى راستەقینە و كەسەكانى پێ هەڵدەسەنگێنرێت، بەتایبەتى لەو دەقانەدا كە وەك خوو، خویان پێوە گرتووە و بەحەقیقەتى دینى و بە شێوەیەكى موتڵەق بەخەڵكى موسڵمانى بێئاگاى دەفرۆشنەوە بە پێى ئارەزوو بارو زروف و بۆ گونجاندنى خۆیان، دەشێت ئەم جۆرە مامەڵە یان لەگەلدا بكرێت، وەك ئەو دەقانەى كە خەڵكیان پێ لەسەر تەكفیر و تەفسیق و تەفجیر دەكرد بەڵام ئێستا خۆیان پێچەوانەكەى ئەنجام دەدەن وەك جونە ناو پەرلەمان و مۆسیقا و بەكار هێنانى وشەى دیمكراسى و هەتا دواى.
تائفە مەنێورەكانى دوێنێ ئێستا تائیفە مەسئولینەكانن، كە تەنها دەستیان گرتووە بەسەر كورسى و پلەو پایە و پارەكەیانەوە، نە لەپەیرەوى حزبى و نە لەپەیرەوى كرداریدا باسى جیهاد لە گۆرێدا نییە.
پێم وایە ئەم دینە ئەوەندە گەورەیە وەك چۆن ئەوكات بەڵگەیان پێبووە بۆ گەیشتن بەو مەرام و ویستە دیاریكراوەیان ئێساش دەتوانن بەڵگە بینەوە بۆ ئەم دۆخەى ئێستا و ئەوەى لە دواتریشدا دێت.
ئەمە لە رووى دەق و تیوریەوە كە شوێنكەوتوانیان پێ چەواشە دەكرد و درۆكەیان تا چەندین ساڵ بریكرد.
هەروەها لە رووى كارى سیاسى و رێكخراوەییشەوە درۆى گەورە گەورەیان دادەتاشى و دەیتاشن هەتا ئێستا.
كتێك روبەرووى ئەو پرسیارە دەبوونەوە لەسەرەتاى راگەیان و پێش راگەیاندنى "راپەرینى ئیسلامیى" كە ئێوە باوەرتان بە جیهاد و چەك هەیە و لە ئیخوان "یەكگرتو" جیا بوونەتەوە ئەى بۆ ناچنە ناو "بزووتنەوەى ئیسلامییەوە"؟ دەیانوت ئاخر ئەو حزبە بێسەرو بەرو رێكخستنێكى تۆكمەى نییە و حزبێكى نارێخراو پەرتەوازەو چەند باڵ و چەند فیكرەن، ئاماژە بەوەى هەموویان بیرو باوەرى سەلەفیان نییە بۆ نمونە شێخ موحەممەد بەرزنجى و مەلا عەلى و مامۆستا عوسمان عەقیدەیان عەشعەریە، ئەمەش دوورە لە تائفەى مەنێورەییەى كە تاكە كۆمەڵى راست و رزگاركەرە.
بەڵام پەتى ئەم درۆیەشیان زۆر كورت بوو تا ئەكاتەى كە لەگەڵ بزووتنەوە یەكیان گرت و چونە ئەو حزبەوە بچرا.
نە بێسەرو بەرەى و جیاوازى عەقیدەى حزبەكە رێگرى نەكرد لە بەرامبەر ئەم ویستەیاندا كەپێشتر خەڵكیان پێ رادەگرت بۆ پاسى سەركردایەتى بوونى خۆیان.
بگرە لەوەش خراپتر باڵى رابەرى گشتى راپەرین دووبارە چوەوە ناو حزبێكى لە و بزوتنەوەى یەكەم جار وێرانتر چەندین جار لاوازتر.
ئەوەى كاتى خۆى بەو هێزە گەورەیە رازى نەبوو بە بێسەروبەر وەسفى دەكرد ئێستا رابەرى پاشماوەى ئەو هێزە دەكات، كە پێشتر هەموو ئەو كەم و كورتیانەیان دەخستە روو وەك رێگریەك بۆ ئەو پاساوەیەن بۆ نەچوونە ناو ئەو حیزبەوە.
جا درۆكردن لە ئاستێكى باڵا و بەبەرنامە و بەكۆمەڵ زۆر جیاوازترە لە تاكە كەسێك كە درۆ دەكات كە دەشێت تەنها خۆى زیانى لێ بكات، لە كاتێكدا ئەم درۆگەورانە رێرەوى ژیانى زۆر كەسى عاقارێكدا گۆرى تائاستى تیاچوون و لاداندانیان لە دین.
هەموو ئەمانە دەمانگەیەنێتە ئەو راستییەى ئەم پەنابردنە بۆ درۆ، سەرچاوەكەى حەزى مرۆڤە بۆ مانەوەى لە پلەیەكى باڵادا و دەسەڵاتدا بۆ ماوەیەكى زۆرتر.
ئەمەش ئەو لەزەتەیە كە مرۆڤ لە "منى باڵا"دا چێژى لێ دەبینێت و بەردەوام لە گەڕاندایە بەشووین كەماڵدا.