بارودۆجی کوردستان و تەنگەژە(ئەزمە/ بوحران)ی داواکارییەکانی نەتەوەی کورد بۆ بەرەنگار بوونەوەی گەندەڵی

Monday, 18/04/2011, 12:00

لە کوردستانی ڕۆژهەڵات بە تایبەتی لە ناوچەی موکریان تا ئەو ساڵانەی دوایی باو بوو، کاتێ کەسێك دەمرد بۆ گێڕانی پرسە لە ناو ژنان دا، ژنێك کە دەمو دەراوی زاری خۆش بوویایە دەهات بە مردووەکەی هەڵ دەووت.
جارێکیان لە مهاباد پیاوێکی بێ شانو شەوکەت دەمرێ، کەس و کارەکەی هەندێك پارە بۆ مەنیج حەیران (یەکێک لەو ژنە دەنگ زەنوێر و راوێژ خۆشانەی مهابادێ دەبێ) دەنێرن تا بێ بە مردووەکەیان هەڵ بڵێ!
دەڵێ:
بێم بە چی هەڵ بڵێم،
بە دەستو پێوەندەکانی، بە دەستو تفەنگی چاکی، بە جوامێری و لە خۆ بردوییەکەی، بەعیلمو سیواتی، ئاخوا سوار چاکی چاک بوو، ئەنگێوەی چاک بوو، ...
نەوەڵڵا نە دێم و نەهیچ!

ڕەپو ڕاست پارلەمان و، حکومەتی هەرێم و، ڕەنگدانەوی کردەوەی ئەندامان و حیزب و ڕێکخراوە سیاسەیەکانی کوردستان فەرمایشاتی مەنیج حەیرانمان وەبیر دەهێنێتەوە.
هەگەر بۆ جارێکیش بووە با لەگەڵ خۆماندا ڕاستگۆ بین و کوردە ووتەنی لێفەی لەسەر هەیوان هەڵدەینەوە.
ئەم کێشەیە واتا دەربڕینی ناڕەزایەتی بە کۆمەڵ لە دژی کردەوەی دزێوی دەسەڵات دارەکان لە کوردستان و داواکاری بۆ چاکسازی، خشتە بڕ کردنی گەندەڵی شتێک نیە کە دوا بە دوای هەڵبژاردنەکانی ٢٥/٠٧/٢٠٠٩ وە هاتبێتە کایەوە، بەڵکو ئەم بێ دەسەڵاتیەی دەسەڵات و پارلەمان لە بەدواداچوونی داواکارییەکان و چارەسەرکردنی کێشەکان دەگەڕێتەوە بۆ بەر لە یەکەم خولی پارلەمانی کوردستان لە ١٩٩٢دا!
دەسەڵات! بە پارلەمان و حکومەتی هەرێمەوە جاڕ دەکێشێ کە ئەزموونەکەمان ساوایە و...
بەڵام لەگەڵ خۆیاندا ئەوەندە ڕوو ڕاست نین تا بە کۆمەڵانی خەڵک ڕا بگەێنن، کە ئێمەی زاڵبووی بە سەر دەسەڵاتدا هەر لە کۆنەوە مل کەچی نەیارانی کورد و کوردستان بوین بە بێ لێکدانەوەو بەخۆدا چوونەوە، داخوازییەکانی ئەوانمان بە ئەنجام گەیاندووە و بە نێوی دەسەڵات: پارلەمان و حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە، مۆری ڕەزامەندیمان پێوە ناوە و بە نێوی یاسا لە پارلەمان دەرمان کردووە.
بۆ ئەوەی مەبەستی ووتەکانم باش ڕوون کردبێتەوە و بە ڕاشکاوی ڕامگەیاندبێ کە مەبەستی چی یە پێویستە بگەڕێنەوە بۆ بەیانی یازدەی ئازاری ١٩٧٠ وە بڕیاردان و ڕاگەیاندی قانوونی حکومی زاتی بۆ کوردستان ((قانون الحکم الژاتی لمنگقە کردستان)) لە یازدەی ئازاری ١٩٧٤دا.
پێویست بە ووتن ناکا، لە دنیادا هیچ دەستورو قانون، و بڕیارنامەیەک نە نوسراوە کە لەسەداسەدی خواستی هەموو لایەنەکانی پەیوەندی داری هێنابێتە جێ و هەموویان لەسەر ئەو دەستور و قانون و بڕیارە یەک دەنگ و یەک بڕوا بووبن.
بەڵام لە هەموو وڵاتانی دنیادا وا باوە کە بڕگە بە بڕگە نوێنەرانی کۆموڵ و نەتەوە دەتوانن لەسەر ناتەواوی و کەموکوڕییەکان یا گۆڕینی قانونێک یا ئەوەتا بڕیار و حوکمێک لە دەستوردا بۆ جارێکی دیکە بەیەکەوە دابنیشن و بڕیارێکی تازەتر و باشتری لە بری بەرزەوەندییەکانی نەتەوەکەیان لەسەر وەرگرن.

لە پایزی ١٩٧٤ دا، کاتێ سەر لە نوێ هێزەکانی سوپای حکومەتی بەعس و هێزەکانی پێشمەرگە بە گژ یەکتریدا چوون و بڵێسە و، لرفەی ئاگری شەڕ هەموو کوردستانی تەنێوە نەتەوەی کورد بە خوێندەوار و بۆرە پیاویەوە، بە گەورەو بچوکییەوە، بە کرێکار و کار بە دەستەوە چوونە ڕێزی بەرگری کردن لەسەر سوور بوونی کورد کە "کەرکوک" دڵی کوردستانە و دەبێ بخرێتە سەر ناوچەی حوکمی زاتییەوە.
ئێستا دوای ٣٧ ساڵ تێپەڕ بوون بەسەر ئەو داواکارییە و دوای ئەوەی کە بە هەزاران ڕۆڵەی کورد لەسەر ئەو داواکارییە ڕەوایە بوونە شەهید و قوربانی و دەیان هەزاریش ئەنفال کران و ئاوارەی هەندەران بوون دەبینین کە ((المعارچە العراقیە)) کەی سەردەمی سەدام چۆن دەسەڵاتی بێ دەسەڵاتی (لە ئاست نەیارانی کورد و کوردستانەوە) کوردی لە ١٩٩٢ دا بە بووک برد، و بە چەقەنەو چەپڵە ڕێزانێک نەک هەر "کەرکوک" یان لە هەرێمی کوردستان دابڕی، بەڵکو تەنگەیان بە ناوچەی هەرێمی کوردستان هەڵ چنی و نەیان هێشت کە بستێك لە ناوچە دابڕاوەکانیش بگەڕێتەوە سەر فەرمانڕەوایی هەرێمی کوردستان.
دیارە ((المعارچە العراقیە)) زۆر پێشتر لە ١٩٩٢ دا بیریان لەوەی کردبۆوە کە چۆن لە بەرزەوەندی خۆیان و لە زیان نەتەوەی کوردەوە، قانونی حوکمی زاتی پوچەڵ کەن، وە لە بری قانونی حوکمی زاتی ڕاوێژ (اێگلاح) ی فیدراڵی یان بۆ بکەنە بنێشتە خۆشکەی ماوەتان و بیخەنە ناو دەمیانەوە.
نە دەسەڵات، نە پارلەمان نە سەرۆکایەتی و بەرپرسیارانی حیزبە کوردستانییەکان، وە نە موعارەزەی ئێراقی هیچ کامێکیان ڕوون یان نەکردووەتەوە، (ئێستاشی لەگەڵ بێ) کە مەبەست لە فیدراڵییەت چییە؟ فیدراڵییەت بە چی دەڵێن؟ ئێراقی فیدراڵی دەبێ چۆناو چۆن بەڕێوە بچێ؟
مافی نەتەوایەتی وە داخوازییەکانی نەتەوەی کورد ئەو داخوازیانەی کە بەهەزاران ڕۆڵەی کورد لە پێناوی دا شەهید کراوە، دەر بە دەری و، ئەنفالی بەخۆیەوە دیوە، لە کوێی ئەم فیدرالییەتە دا خۆی دەبینێتەوە؟
ئێستا زۆر بە ئاشکرا دەبینین، چۆن بە نێوی پاراستنی دادوەری، پێکەوە ژیان و نوێ بوونەوە، "دڵەکەی کوردستان کەرکوک" کرا بە جەژنانەی جەژنی نەورۆز بۆ تورکمان و عەرەب لە کەرکوک وە بە سەرفرازیەوە ئەو دوو نەتەوەیە قەرەبۆیان بۆ کرایەوە؟!؟!؟

ئێمەی کورد لەسەرمانە، دەبێ بە ئەرکی نەتەوایەتی خۆمانی بزانین و ڕێگا بە کەس نەدەین تا گاڵتە بە ئەقڵی نەتەوەکەمان بکا وە ئەو دەستکەوتانەی کە بە دەیان هەزار ڕۆڵەی کورد گیانی خۆیان لە پێناویدا بەخت کردووە، هەروا بە فیڕۆ بڕوا.

ئەمڕۆ لە بەردەرکی سەرا، لە سەرای ئازادی بە دەیان هەزار ڕۆڵەی لە خۆ بوردووی کورد هاوار دەکا:
بژی بۆ سەربەرزی
بژی بۆ سەربەخۆیی
بژی بۆ ئازادی و ڕزگاری
بژی بۆ پێگەیشتن و زانست
ژیان بۆ کورد و بۆ گەلان
نا بۆ دزی
نا بۆ گەندەڵی
نا بۆ دزینی دارایی نەتەوە
نا بۆ مل کەچی لە ئاستی نەیارانی کورد و کوردستان
نەمان بۆ سەرە ڕۆیی و دیکتاتۆری

بۆ ئەوەی کورد سەربەخۆ و سەر بەرز بێ، بۆ ئەوەی کورد ژیانی وەک گەلانی قاڵ بۆ خەبات پڕ لە خۆشی و شانازی بێ
بۆ ئەوەی دزی و گەندەڵی خشتە بڕ بکرێ
بۆ ئەوەی سەرە ڕۆ و دیکتاتۆر نەبنە زێروو (علق)، وە چیدی نەبنە هۆی چەوسانەوەی نەتەوەکەمان پێویستە کار بۆ سەروەری داد و قانون بکرێ.
ئێمە لەکوردستان پارلەمان مان هەیە، بەڵام ئەو پارلەمانە، پارلەمانێکی لاواز و بێ دەسەڵاتە تا ئەو کاتەی کە دەستوورێک بۆ بەڕێوە بردنی کارو باری کوردستان، نەخرابێتە دەنگدانەوە، وە نەتەوەی کورد لایەنی باش و خراپی ئەو دەستوورەی بۆ ڕوون نەکرابێتەوە وە بە زۆرینەی دەنگەوە دانی پێدا نەهێنرابێ بمانهەوێ و نەمانهەوێ دەبێ، بە پێی دەستووری ئێراقی و ئەو قانونە کار بکەین کە لە پارلەمانی ئێراق واتە لە ئەنجومەنی نیشتمانی ئێراقی بڕیاریان لەسەر دەدرێ و دەبێ کاریان پێ بکرێ.
وەک دەزانین نە دەستووری ئێراقی و نە ئەو قانونانەی کە لە پارلەمانی ئێراقی دەرچوون و دەردەچن شتێکی ئەوتۆیان لە بەرزەوەندی مافەکانی نەتەوەی کورد و جێ بە جێ کردنی ئامانجەکانی ئەو نەتەوەیە لێ نەکەوتۆتەوە.
بەڵام ئێمەی کورد بۆمان نیە کە سەبارەت بە چارەنووسی نەتەوەکەمان کەم تەرخەمی نیشان بدەین و دەستەوئەژنۆ بۆی دانیشین.
هەر بۆیە پێویستە کە کۆمەڵێک لە زانایانی کورد بە تایبەتی ئەو کەسایەتیانەی کە لە بواری ((حقوق)) خوێندنی باڵایان تەواو کردووە و شارەزای ئەم بوارە پڕ لە تەنگ و چەڵەمەیەن دەستەیەک یان بڵێین لیژنەیەک پێک بهێنن و بە وردی بۆ قانونی حوکمی زاتی بگەڕێنەوە پرسی فیدرالییەت لە ئێراقدا یەک لایی بکەنەوە تا بزانین مەبەست لە فیدرالییەت چییە و چ جۆرە فیدرالییەتێک بۆ نەتەوەکانی ئێراق گونجاو ترە؟
ئێمە دەبێ ئەوەش بزانین کە فیدرالیزم بۆ حەل کردنی گیر و گرفتی ئیداری لە ناو وڵاتێکدا هاتووەتە کایەوە، نەک بۆ جێ بە جێ کردنی گیر و گرفتی نەتەوایەتی لە نێوان چەن نەتەوەیەکدا.
لێرەدا بە پێویستی دەزانم ئاماژە بۆ چەن بڕگەیەک لە قانونی حوکمی زاتی بکەم کە هەمووی لە بەرزەوەندی مافی نەتەوەیی نەتەوەی کورد دایە

 
تا بە بەراوەرد کردنیان لەگەڵ دەستووری ئێراقی و ئەو قانونانەی کە لە پارلەمانی ئێراقیەوە دەرچوون بە تایبەتی
ماددەی ١٤٠ (کە لە کاتی لە دایک بوونیەوە تا ئێستا پێی هەڵ نەگرتووە.)
کامیان لە بەرزەوەندی نەتەوەی کورد دان و کامیان بۆ ئەوەی نابن تا کورد دڵۆپە خوێنێک لە پێناوی دا بڕێژێ!؟!؟
پێویستە دەستەیەك یا لیژنەیەکی تایبەت لە کەسایەتی ڕامیاری (سیاسی) ئابووری (اقتێاد) وە ماف (حقوقی) پێک بهێندرێ تا:
١. لە دەسەڵات : پارلەمان، حکومەت و سەرۆکایەتی هەرێم داوا بکەن لە ماوەیەکی دیاری کراو دا تەواوی ئەو پەیماننامانەی کە لە لایەن حوکومەتی هەرێمەوە لەگەڵ ووڵاتانی بیانی دا چ لە بواری نەوت و گازەوە چ لە بواری کەڵک لێ وەرگرتنی سامانە سرووشتییەکانەوە چ لە بواری ئاوەدان کردنەوە و بینا سازی و پرۆژەی ژێرخانی لە هەرێمی کوردستان دا بەستراون بیخەنە بەر تیشکی ڕۆژەوە
٢. ئەگەر دەسەڵات لە ماوەی دیاری کراو دا بەو کارە هەڵ نەستا لیژنەکە دەبێ لە ڕێی دەمو دەزگاکانی نێو دەوڵەتییەوە لە ووڵاتانی ئەوروپایی ئەمریکایی ئاسیایی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست داوا بکا تا ئەوان لەم بوارەدا وڵامیان بدەنەوە و یارمەتییان بکەن
٣. لە ڕێی ئەنجومەنی نەتەوە یەکگرتووەکان، پارلەمانی ئەوروپا و کۆمکاری عەرەبییەوە داواکار بن تا حسابی بانکی تەواوی ئەو کەسانەی کە لە نێوان ساڵەکانی ٢٠٠٥ەوە تا ٢٠١١ لە سلێمانی و لە هەولێر ئەندامی پارلەمان یا حوکمەتی هەرێم بوون تا ڕوونکردنەوەی ئەم داواکارییانە لە کار پێ کردن بوەستێندرێن.

لە وانەیە زۆر کەس پێی وا بێ کە لە هەل و مەرجی ئێستادا ئەم تێبینییانە جێ بە جێ ناکرێن بەڵام دەبێ بزانین تا هەنگاو هەڵ نەهێنینەوە ناتوانین بەرەو پێشەوە بڕۆین.

هەرچەند لەوانەیە ئێرە جێی نەبێ کە ئەم پرسە ئاراستەی دەسەڵات بکرێ بەڵام با لا دەسەڵات بپرسین بۆ ئەوەی پێناسەی سەرەکی نەتەوەی کورد واتا زمانی کوردی، لەوەی زیاتر شپرزە نەکرێ چ پرۆژەیەکی بە دەستەوە هەیە، یان ئەوەتا لەبەر بێ دەسەڵاتی و کەم تەرخەمییەوە ڕێ دەدەن کە هەر نەخوێندەوارێک ڕێ بە خۆی بدا کارێک بەسەر ئەو زمانە بێنێ کە کورد ووتەنی:
سەرما بە هەتیو و، با بە دەواری شڕی نەکردبێ
بۆ نموونە:
ئەکتیڤ کردنی قانونی محافچەکان
دۆزینەوەی میکانیزم بۆ جێ بە جێ کردنی ئەو خاڵانەی کە لە نەخشەی ڕێگا لەلایەن سەرۆکی هەرێمەوە دیاری کراون.
کۆمپلۆت و ... (توخوا جوتێرێک لە کوردستان لە وشەی میکانیزم و ئەکتیڤ و کۆمپلۆت تێ دەگا؟!؟!؟)

هیوام وایە کاتێ کە لیژنەی حقوقی لە زانایان و پسپۆرانی حقوق زانی کوردەوە پێک هات بتوانن مانا و مەفهومی خیانەت مان بۆ ڕوون کەنەوە، چوون تا ئێستا لە کۆمەڵگای کوردەواریدا ئەگەر کەسێک لە برسان یان لە ترسان سیخوڕی بۆ ڕژێم بکردبایە بە خاین دەناسرا و حوکمی ئیعدامی بۆ دەر دەچوو و بە شێوەیەک لە ناویان دەبرد
پرسیار ئەوەیە هەر سیخوڕی کردن بۆ دوژمن خیانەتە یان ئەوەتا ئەوانەی کە لە پێناوی دابینکردنی بەرزەوەندییەکانی داگیرکەرانی کوردستان و دابەش کردنی برایانەی داهاتی گومرگی برایم خەلیل یش کە دوای بەکوشت دانی زیاتر لە ٥٠٠٠لاوی کورد لە سلێمانی و هەولێر پەیمانی ئیستراتیژێکیان بەیەکەوە بەست دەخرێنە ئەو بوارەوە؟
یان ئەوەتا کوردە ووتەنی:
"دیزە بە دەست کابانێ وە بشکێ تەقەی نایە"
و خیانەت بە نەتەوەی کورد ئەوانە ناگرێتەوە!
 
بە داخەوە لە زمانی کوردی دا بە زۆربەیی ووشەی یاسا لە بری قانون بە کار دەبردرێ کە ووشەیەکی تورکی مەغولییە و لە زەمانی چەنگیزخانی مەغولدا هاتووەتە کایەوە. بە بڕوای من باشتر وایە ئێمە هەر ووشەی قانون بەکار بهێنین کە پڕ بە پێستی خۆیەتی
لە ١٩٩٢ دا نامیلکەیەک بە نێوی (مەلەفی پارلەمانی کوردستان) لە لایەن لیژنەی ڕۆشنبیری کۆمیتەی پشتگیری کۆمیتەی لە گەلی کورد دەرچوو لەم نامیلکەیەدا ٢٥ کەس کە بۆ ئەندامەتی لە پارلەمانی کوردستان دا خۆیان نێو دێر کردبوو پرسیار دەکرێ:
ڕاتان سەبارەت بە حوکمی زاتی چییە؟

شەوکەتی حاجی مشیر (ئەندامی ئەو کاتەی فەرمەندەیی هێزی پ.م.ی.ن.ک.) لە وڵام دا دەڵێ:
لەوەتەی من هەم و بیرم دێ باس لای ئێمە باسی حوکمی زاتیی یە کەچی لە وڵاتانی دی دا تەنیا بە چەپڵە ڕێزانێك ئەو مافە وەرگیراوە!!!
پێویستە ئاماژە بەوەی بکەین کە وڵامی زۆربەی زۆری ئەو کەسانەی کە ئەو پرسیارەیان لێکراوە چی وا باشتر لە وڵامەکەی کاك شەوکەت نەبووە و ئەوەی بەلای دا نەچوبن لێکدانەوەو ڕوونکردنەوەی لایەنی باش یان نەگونجاوی قانونی حوکمی زاتی لەگەڵ بەرزەوەندییەکانی نەتەوەی کورد دا بووە (شێرکۆ بێکەس، عەزیز محمد، کامەران کەرکوکی، بەهادین نوری، خورشید شێرە، فایق توفیق، مەلا بەختیار، بەختیار شەوکەت زەنگەنە و ...)
من لەو بڕوایەدام کە هیچ کامێک لەو کەسایەتییانە نە قانونی حوکمی زاتی یان خوێندۆتەوە نە لە ئاست پێکاندنی داخوازییەکانی نەتەوەی کورد شتێکیان لێ زانیوە.
ئەو کەسانە کە لە یەکەم خولی پارلەمانی کوردستان دا بە سەرۆکایەتی خوالێخۆشبوو جەوهەر نامیق سالیم لەسەر داواکاری معراچەی عیراقی، وەک ئەو تایەنی کە بە بەزەیی تر لە دایک بێ، بەسەرۆکی پارلەمان و کاك مەسعود بارزانی و جەلال تاڵەبانی سەلماند، تا لە پارلەمەندا، قانونی حوکمی زاتی بخرێتە پاش گوێیانەوە، دەنگ بدەن بە فیدرالییەت.
فیدرالییەتێک کە تا ئێستا بە جەلال تاڵەبانی حقوق زانەوەش کەس نازانێ بەری چ دارێکەو کێ لە سێبەریدا دەبێ بحەسێتەوە.


ئەڵمانی فیدراڵ
١٦/٠٤/٢٠١١