ئایا لە نێوان خوێنە ڕژاوەكانی جەستەی مرۆڤ دا ا جیاوازی هەیە ؟

Tuesday, 12/04/2011, 12:00

كەم یان زۆر هەمووی ئێمە چ لە قوتابخانەكان و چ لە سەیر كردنی فیلم و تەلەفیزیونەكان و چ لە خوێندنەوەی پەڕتووكە مێژووییەكان دا، كارەساتەكانی مێژوومان بیستووە و تاڕادەیەك دەركەوتووە كە مێژوو یانی كوشت وكوشتار و قەڵاچۆكردنی مرۆڤ و كووژاندنەوەی مۆمی ژیانی مرۆڤەكان لە پێناو دەسەڵات و بازرگانی دا. ئەگەر بەوردی سەیری ڕووداوەكانی مێژوومان كردبێت و جەختمان لەسەر هەریەك لە گۆڕانكاریەكانی مێژوو كردبێت، دەبینین كە هیچ یەك لە هەنگاو و گۆڕانكاریەكانی مێژووی مرۆڤایەتی بەبێ خوێن ڕژتن و كووژانەوەی مۆمی ژیانی مرۆڤەكان نەبووە. تەنیا ئەو سەردەمانەی ژیان دەكرێ بەبێ خوێن ڕژتن ئاماژەی پێ بكەین كە مرۆڤ هێشتا ئازاد بوو و نەخرابۆوە ناو هیچ یاسا و بەند و زنجیرێكی یاساوە و وەكوو ئاژەڵ و بوونەوەری دیكە تەنیا بیری بە سك تێر كردنی خۆی بوو و نەگەیشتبۆوە ئەو ئاستە كە مانای دەسەڵات و بازرگانی و دراو چیە. بەڵام كاتێك گوڤا گوڤا ئاستی بیركردنەوەی چوۆە سەر و فێری قۆناغێكی دیكەی ژیان بوو كە بریتی بوو لە شەرم و ڕێز و وشەی گفتوگۆ و دراو و شارستانیەت، یاسای بۆ دروست بوو و زنجیر كرا و ئەمجار ململانی دەسەڵات و بازرگانیش هاتە گۆڕەپانی ژیان. دوا بەدوای ئەوە، مێژوو سەری هەڵدا و داگیركردن و وێرانكردن و قەڵاچۆكردنی مرۆڤەكان بوو بە پیشە و ئامانجی مێژووی مرۆڤایەتی! بست بەبستی گۆی زەوی شوێنی ململانی دەسەڵات و بازرگانی بووە. پێش لە شەڕە گەورەكانی جیهانی، ڕادەی كوژراوەكانی مرۆڤ بەدەست دەسەڵات و بازرگانی زۆرتر بووە.
ئەگەر تەنیا بگەڕێینمەوە بۆ پێنجسەد ساڵ لەمەوبەر، كاتێك بازرگانەكانی وڵاتی ئیسپانیا و فەڕانسە و ئینگلیز و پورتغاڵ سەرزەوی ئەمریكایان دۆزیەوە، ئەو قاڕە پان و بەربڵاوە چۆل وسەحرا و بیابان نەبوو، بەڵكوو ئەو وڵاتە ئەو سەردەمان، بەڕادەی سەرزەویەكەی ئەمریكا مرۆڤی تێدا دەژیا كە ناویان سورپێستەكان بوو. بەڵام كاتێك ئەو وڵاتانە شاڵاویان بۆ سەرزەوی ئەمریكا هێنا، لەبەر ئەوە بازرگانی و ئاڵتوون و دراو بۆ ئەو خەڵكانەی سەرزەوی ئەمریكا گرنگ نەبوو و ژیانی ئاساییان بەلاوە گرنگتر بوو و خاوەنی چەك و تەقەمەنی شەڕ نەبوون، داگیركەرەكان وەكوو ئاژەڵ دەستیان دایە كوشتوكوشتاری ئەم خەڵكە بێ پشتیوان و بێ دەسەڵاتە. بۆ ئەوە كە ئەم سەرزەویە بەتاڵان بەرن، ڕایانگەیاند كە مرۆڤی كێوی و نامۆ و دڕندەی تێدا ژیاوە. بەوجۆرە توانیان ئەو سەرزەیە مەزن و پڕ لە ئاڵتوون و سەرمایە، تاڵان بكەن و هەر لە سەر ئەو بازرگانیەتەش لە نێوان ئەو وڵاتانەدا چەندین شەڕی گەورەی لێ كەوتەوە و گوڤاگوڤا كۆتاییان بە سوور پێستی لەدایك بووی سەر زەوی ئەمریكا هێنا!
ڕژیمی ئەوكاتی ئینگلیستان، هەر شوێنێك دەیزانی سوودو بەهرەیەكی بازرگانی بۆ ئەو تێدایە، پەلاماری دەبردە سەر و هیچ بۆی گرنگ نەبوو لەو ڕێگەیەدا چەند سەد هەزار كەس مۆمی ژیانیان دەكوژێتەوە. بۆ ڕژیمی بازرگانی بریتانیا ئەوە بابەت نەبوو كە خەڵكان چەندە دەكووژرێن، بەڵكوو گرنگ ئەوە بوو كە چەند سوود و بەرژەوەندی بازرگانی و ماددی دەسكەوت دەبێ. وڵاتی هیندووستان یەكێك لەو نموونە گەورانەیە كە ئینگلیزیەكان زەویەكانی هیندووستانیەكانیان كردبوونە هی خۆیان و خەڵكانی هیندووستانیش سەپانی ئینگلیزیەكان بوون! هەموو بەرهەكانی هیندووستانیان لەكار خستبوو و بەسوودی خۆیان، بەرهەمی ناو خۆی هیندووستان دەچۆوە ئینگلیستان و لەوێ بەنرخێكی بەرزترەوە دەهاتەوە ناوخۆی هیندووستان و لەبەر بەرزبوونەوەی چەندین قاتی نرخی كاڵاكان، زۆر كەس توانای كڕینی نەبوو و هەموو سەروەت و ئاڵتوونی هیندووستانیان بەتاڵان برد.
فەڕانسە و ئینگلیستان، سەردەمانێك لە هەر شوێنێك كە زەوت دەكرا، برابەش بوون. كەم شوێنی دونیا مابوو كە كۆلۆنیای ئینگلیستان نەبێت. هێشتاش وڵاتانی ئوسترالیا و كانادا، بەناو سەر بە سەڵتەنەتی ئینگلیستان و پاشا و مەلەكە ڕۆڵی خۆیان هەر هەیە! وڵاتی چین، چەندین جاران كەوتە بەر پەلاماری ئینگلیستان و فەڕانسە و شاری هۆنگ كونگ هەتا ئەو دواییانەش كۆلۆنیای ئینگلیزیەكان بوو. بۆ ئەوە خەڵكانی چین لاواز و دەستەمۆی خۆیان بكەن، ئینگلیستان بەزۆر دەیویست بازرگانی تریاك بەرێتە ناو چینەوە، كە چەندین جار لەلایەن دەوڵەتی چین و چینیەكانەوە، كاروانی بازرگانی تریاك گیرا و تریاكەكەیان ئاگر تێ بەردا، بەڵام سەرەنجام ئینگلیستان شەڕی دروست كرد و بەزۆر بازرگانی تریاكی لە چین دا دروست كرد كە شەڕی تریاك لە مێژووی كارەساتی خوێناوی دا بەناوبانگە. لەو شەڕەدا زۆرینەی ئافرەتان بۆ ئەوە نەكەونە دەست ئینگلیزیەكان، خۆیان كوشت و ئەوەی كەوتە دەست ئەوانیش دوای بێ ڕێزیەكی زۆر، لەدرێژایی ڕێگەكاندا تەرمەكانیان دەخستەسەر یەك و هێڵیان پێ دروست دەكردن!
شەڕی یەكەمی جیهانی و دووەمیش كە هەر لەسەر بازرگانی بوو، ئەوەندە تەرمی مرۆڤەكان كەوتە سەر یەك كە هیچ سۆپێر كامپۆتێرێك ناتوانێ ژمارەیان هەڵگرێت. لە شەڕی یەكەم زیاتر لە 21,228,813 كەس كووژران و لە شەڕی دووەمیش زیاتر لە 56,125,262 وسەرجەمی هەر دووكیان، 77,354,075)حەفتاوحەوت ملیۆن و سێسەدوپەنجاوچوارهەزار وحەفتاوپێنج(كەس مۆمی ژیانی كووژایەوە!! و بە ملیۆن كەسیش سەقەت و نەقوستان بوونە. بۆمبی ئەتۆمی ئەمریكا كە لە ڕۆژەكانی شەش و نۆی ئاگوستی ساڵی1945 دا لە سەر شارەكانی هیرۆشیما و ناگاساكی، خرانە خوارەوە، زۆرینەی دانیشتوانی ئەو شارانە سووتان و بوونەگڕی ئاگرو ئەوەی ماشەوە بۆ هەمیشە سەقەت و نەقوستان كرا! و ئەو ڕادەیەی كە وەكوو كووژراو ئاماژەی پێ كراوە، دوو ئەوەندەی دیكەش برینداری ساڕێژنەبۆوە بوونە. ئەم شەڕانە لەپێشدا بەرنامەیان بۆ دانراوە بۆیە ژمارەی كووژاوەكانیش زانراوە. بەڵام گەلێك شەڕی تربوونە كە هەرگیز ئاماژە بە ژمارەی كووژراوەكان نەكراوە. كووژراوەكانی ناوخۆی وڵاتان، وەكوو كێشەی ناو خۆ سەیر كراوە و هەر بۆیە هەرگیز ڕادەی كووژراو و بریندارەكان نەدراوەتە دەر. ئایا ئەو مرۆڤانە ژیانیان خۆش نەدەویست و بۆ ژیان نەخوڵقابوون ؟
شەڕی ئێران و ئێراق كە هەشت ساڵی خەیاند، كێ زانی چەند ملیۆن كەس كوژراون! لەو ڕۆژەوە كوردەكان لە نێوان چوار حكوومەتی دڕندە دا دابەش كراون، كێ دەتوانێت بڵێت ڕادەی كووژراوەكان بەكوێ گەیشتووە و چەند ملیۆن لە بەندیخانەكاندا لە ژێر ئەشكەنجە دا سەقەت كراون و بەسەقەتی ژیانی بەندیخانە تێ پەڕدەكەن ؟ ئایا ئەوەیە چارەنووسی مرۆڤەكان ؟ جیهان ئەوەندە مەزن و پان و بەرینە كە جێگای هەركەس دەبێتەوە و بەشی هەموو كەس خواردن و ئاوخواردنەوە و خەوتن و ڕاكردن و یاری كردن و سەما كردن و كاسبی و ژیان هەیە. بۆیە كەس بۆی نیە كەسێكی دیكە بۆ جێ بەجێ كردنی كار وئامانجی كەسی خۆی كەڵك لێ وەربگرێ و یان بۆ گەیشتن بە دەسەڵات و بازرگانی بیكووژێت. مرۆڤەكان گشتیان بۆ ژیان و گووزەران هاتوونەتە سەر گۆی زەوی و هەر كەس مافی ژیان و گووزەرانی هەیە. بەڵام لەناو ئەواندا گروپێكی سنووردار دروست دەبن و بۆ بازرگانی و دەسەڵات ئەوانی دیكە بۆ لای خۆیان دەكێشن و سەرەنجام ئەو شەڕانە سەر هەڵدەدەن كە ئاماژەیان پێ كرا.
هێرشی ئەو دواییانەی ئەرتەشی ڕژیمی مالكی و جەلال تاڵەبانی و هۆشیار زرێباری بۆ سەر كەمپێكی مجاهیدین و كووژرانی كچان و ژنان و كەسانی بێ دەسەڵات، چ ئاكامێكی باش و ئەرێنەیی بۆ مالكی و سەرجەم پەرلەمانی ئەو وڵاتە هەیە ؟ ڕاستە كە مجاهیدین لە ئامێزی ڕژیمی بەعس دابوو و ڕەنگە تێكەڵاوی لەگەڵ ئەرتەشی ئێراق دابووبێت. بەلای منەوە، مجاهیدین لەباوەڕدا جیاوازیەكی زۆری لەگەڵ ڕژیمی مەلاكانی ئێراند دا نیە، بەڵام ئێستا ئەوانە پەڕوباڵیان كراوە و بوونە میوانی دەوڵەتی ئێراق. ئێستا وای دابنێ كە سەرجەم دانیشتوانی ناو ئەو كەمپە كووژران و هیچ مجاهیدنێك لە ئێراق دا نەمایەوە، ئایا كێشەكە كۆتایی دێت، ئایا كووژراوەكانی كەلار و كفری گیانیان دەچێتەوە ناو جەستە، ئایا كاتێك سەددام كوژرا، گیانی ئەو هەموو كوردەی كە سەددام كووشتبووی، گەڕایەوە ناو جەستەكانیانەوە ؟ ئایا كێشەو گرفتەكانی ناو ئێراق گشتیان تەواو ببوون و هێرش بۆ سەر كەمپی مجاهیدین، دوایین كێشە بوو و دوای كووژرانی چەندین كەس و برینداربوونی سەدان كەسی دیكەی ناو كەمپەكە، دانیشتوانی ئێراق گەیشتنە ئامانج و بەختەوەر بوون ؟ بەڵام نەتەنیا ئامانجی مرۆڤ دۆستانەی تێدا نەبوو، بەڵكوو جیا لە جەنایەت و كووژانەوەی مۆمی ژیانی خەڵكانی بێ تاوان، سوودێكی دیكەی نەبوو و ڕێگا چارەكانی ژیان و پێكەوە ژیانی بەئاشتی مرۆڤەكانی دژوارتر و دڵەكانی خەمناكتر كرد و ملیۆن دڵۆپە فرمێسكی بە ئوقیانووسی فرمێسكەكانی پێشترەوە زیاد كرد. لەبەر ئەوە، ئەوە ڕاوە دەسەڵات و بازرگانی بوو نەك كردەوەی مرۆڤ دۆستانە و پرۆسەی ئاشتی نێوان مرۆڤەكان.
لە وتاری كاكە جەلال چوار تایی دا هاتووە كە مجاهیدین خەڵكی كفری و كەلاریان كوشتوونە، من كە زۆر ئاگاداری ئەوە نیم و بەڵام وای سەیر دەكەم كە بەڵێ وایە، بەڵام وەڵامی كوشتن بە كوشتن نادرێتەوە. ئەگەر ئێمەش وەكوو ئەوان بجوڵێینەوە، دەبین بە مجاهیدینی خەڵك. ئەمجار ڕەنگە مجاهیدینی خەڵك، هێرشی كردبێتە سەر دوو یان سێ شاری كوردستان، بەڵام ئەدی بۆ هەموو ڕۆژێك و هەموو كاتێك بابەتێك لە سەر سەرۆك مەسعوود بارزانی نانووسی كە مەسعوود بارزانی سەرۆكی پارتێك بوو كە لەدژی سەددام شەڕی دەكرد و دەیویست ئازادی كوردان لەو ڕژیمە بستێنێت، گەچی هەر ئەو سەرۆكە، بە ئاشكرا چۆوە بەغدا و عەسكەرەكانی سەددام حوسێنی كە هەتا دوێنێ گەلی كوردیان لەباشوری كوردستان قەڵاچۆ دەكردن، هێنایەوە ناو خۆی كوردستان و ئێستا شان بەشانی جامەنە سوورەكان و چەكدارەكانی پارتی شار بەشاری كوردستانیان قەڵاچۆ دەكرد بەناوی شەڕ لەگەڵ پارتێكی دیكەی كوردی ؟ ڕێی تێدەچێت كە مجاهیدین ئەو كارە بكا، چونكە مجاهیدین گروپێكی مەزەبین و هیچ جیاوازیەك لەنێوان مەلاكانی ئێران و ئەوان دا نیە و مەزەب یان بۆ خۆی ڕاستەوخۆ مرۆڤەكانی قەڵاچۆ كردوون یان ئامێرێكی سەرەكی دەستی دەسەڵاتی دیكتاتۆر و داپڵۆسێنەر بووە. بەڵام ئەدی ئێستا تۆ و خەڵكی كورد چتان بۆ مەسعوود بارزانی شۆڕشگێڕ هەیە و ئەوەتا دوای ئەو كردەوە سەرتاپا خەیانەت و جەنایەتە، بۆتە سەرۆكی هەرێمی كوردستان و لەو ڕۆژەوە سەرۆكی یەكەمی هەرێمی كوردستانە! نەتەنیا وەكوو مجاهیدینەكان پەڕوباڵی نەقرتاون، بەڵكوو بڕیاری هەرێمی كوردستان لەدەس ئەم سەرۆكە دایە و هێشتاش هاووڵاتی كوردستان لەسەر ڕەخنەیەكی ئاسایی دەكووژێ و لەسەر داواكردنی مافی سەرەتایی، دەستوری كوشتن و گرتن و بەند بوونیان دەدا!
دوایی لە چەند دێڕێكی دیكەی كاكە جەلال داهاتووە كە ڕێكخراوەكانی ئۆردووگانەشین بۆ باس لە پژاك و فڵانە گیان بەخت كردوو ناكەن. من نوێنەری هیچ یەك لەو ڕێكخراوانە نیم و ئەندامی هیچ پارت و ڕێكخراوێك نیم، چونكە گشتیان درۆ دەكەن و خەریكی بازرگانی و ڕاوە دەسەڵاتن و شتێك لە جەلال تاڵەبانی و مەسعوود بارزانی باشتر نین. بەڵام تۆ پشتیوانیت لە خوێنە ڕژاوەكانی ناو كەمپی ئەشرەف كردووە و هەر لەجێشدا هێرشی ئەرتەشی حكوومەتی فیدڕاڵی ئێراقت، بەبۆنەی ئەو جەنایەتە ترسناكە مەحكووم كردووە، ئێستا ڕێكخراو و حیزبی دیكە چۆن پێناسەی ئەم كردەوە دڕندەی مالكی و جەلال تاڵەبانی و هۆشیار زرێباری و سەرجەم پەرلەمانتارانی ڕژیمی دووەمی بەعس دەكەن، ئەوە خۆیانن و زمان و ویژدانی خۆیانە. بەڵام هەر ئەوە كە لانی كەم ئەم كردەوە دڕندەشیان لەقاو داوە، خۆی جێگای خۆی دەگرێت. بەڵام من دەمەوێ ئەوە بڵێم كە خوێنی مرۆڤی شەڕی جیهانی یەكەم و جیهانی دووەم یەك خوێن بوو و هەر دووكیان جەستەی مرۆڤ بوون كە گیانێكیان تێدا بوو بۆ ژیان، بەڵام دەسەڵات و بازرگانی ئەوانی بەكوشتن دا. خوێنی جەستەی مرۆڤەكانی دوو شەڕی نێوان ئێراق و ئێران، یەك خوێن بوو لەناو جەستەیەك كە گیانی تێدا بوو بۆ ژیان و چێژ بردن لە جیهانی سروشت، خوێنی جەستەكانی شەڕەكانی ناو خۆی كوردستان لەلایەن دوو پارتی بازرگان و دەسەڵات خۆشەویست، یەكیەتی و پارتی، یەك بوون و كچان و كوڕانی هەرێمێك بوون، خوێنی جەستەی پێشمەرگەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان لەگەڵ خوێنی جەستەی ئەو پێشمەرگانەی بەدەستوری پەرلەمانی كوردستان، ڕژان، جیاوازی نەبوو. بۆیە خوێنی جەستەی ژن و پیاوانی كەمپی ئەشرەفیش لەگەڵ خوێنی جەستەكانی كوردستان، لەگەڵ خوێنی شاری هەڵەبجە و خوێنی جەستەكانی ئەم دواییانەی هەرێمی كوردستان هیچ جیاوازی نەبوو. خوێنی خەڵكانی وڵاتەكانی ئەفریقا، مسیر و یەمەن و لوبنان و لیبی، لەگەڵ سەردەشت عوسمانێك كە بەدەستی مەسعوود بارزانی خوێنەكەی ڕژا و جەستەكەی بێگیان كرا، جیاوازی نیە، خوێنی ئەم ئافرەتانەی كە بە گوللەی چەكداری مالكی و جەلال تاڵەبانی و هۆشیار زرێباری لە ناو گڵ و خۆڵی قوڵكەكانی كەمپی ئەشرەف دا ڕژا و دایكو باوكەكانیان لە سەر جەستە بێگیانەكەیان شین و ڕۆ ڕۆیان دەكرد، لەگەڵ ئەم گەنجەی لەسەر شەقامی شاری سلێمانی بە دەست ڕێژی چەكدارەكانی پارتی خوێنی ڕژا و گیانی لێ ئەستێنرا، جیاوازی نیە. چونكە جیهانی ژیان، سنووردار نیە. جیهانی سروشت هی مرۆڤە و مرۆڤیش هی جیهانە. دەبینی كە زانست و فەلسەفە و بیركاری و هونەر و مۆسیقا و پزیشكی سنووری نیە. قوتابیەكی كورد، كاتێك چوو بۆ سەر كەلاسی بیركاری ناڵێ چونكە كورد خاوەنی ئەم زانستە نیە نایخوێنم، یان ناكرێ بڵێ چونكە فڵانە زانستە لە كوردستان نەهاتووە، من كەڵكی لێوەر ناگرم. یان لەبەر كارەبا دانانیشم چونكە كورد دروستی نەكردووە، یان لەسەر ئەم كاغەزە نانووسم چونكە كوردان دروستیان نەكردووە، یان لە تەلەفوون كەڵك وەرناگرم ، چونكە مامۆستاكەی كورد نەبووە، یان كەسێك فەلسەفە بخوێنێ، ناكرێ بڵێ چونكە فەلسەفە لە یۆنانەوە هاتووە، من نایخوێنم، یان چونكە ئەڵمانیەكان، لەشەڕی یەكەم و دووەمی جیهاندا، هۆكار بوونە، من فەلسەفەی كانت و نیچە و هیگل و كارڵ ماركس ناخوێنمەوە. یان ناكرێ بڵێی من ئەگەر لەبواری مێژوودا بخوێنم، تەنیا هی كوردستان و ئێراق و ئێران و ڕۆژهەڵات دەخوێنم و كارێكم بەوانی دیكە نەداوە، ئەگەر وابیر بكەینەوە، خوێندن و لێكۆڵینەوەكەمان پووچ و سەقەتە.
كەوابوو جیهان هەروەكوو تۆپێكە و ئەگەر بەشێك لە تۆپەكە ببینین، ناكرێ بڵێین هەموو تۆپەكەمان دیتووە. دەبێ هەوڵ بدەین گوڤاگوڤا تۆپەكە بسووڕێنین هەتا سەرەنجام هەموو بەشەكانی تۆپەكە دەبینین. ئێمە چ وەكوو نووسەری سایتەكان و چ وەكوو خوێنەرێك، دەبێ هەوڵی دۆزینەوەی ئەو ڕێگایانە بدەین كە چۆن خەڵكان هۆشیار بكرێنەوە كە فریونەدرێن و بۆ بەرژەوەندی بازرگانی و دراو نەخەڵەتێندرێن. ئێستا ئەوانەی كەلە كوردستان بوونە سووتەمەنی دەسەڵات و بازرگانی دوو حیزبی خاوەن دەسەڵات، پارتی و یەكیەتی، كەسانی هەڵخەڵەتاون و ئەوانیش مرۆڤێكی پاك وپاقژی ئەم جیهانە جوانەی سروشت و هاووڵاتی هەرێمی كوردستانن. خوێنی جەستەی هەریەك لە ئەوان و خەڵكانی دیكەی هەرێمی كوردستان یەكە و جیاوازی نیە. بەڵام ئەركی سەرشانی كەسانی شارەزا و پێگەیشتوو و دڵسۆز ئەوەیە كە خەڵكان ئاگا بكەنەوە بۆ ئەوە پلانی ڕاوە دەسەڵات و بازرگانی تێك بڕووخێت و ئەوانەی لەدەوری خۆیان كۆیان كردوونەوە، لە ڕێگەی نووسین و بابەتی جۆربەجۆری، مێژوویی و فەلسەفی و زانستیەوە لەوانیان دوور بخەنەوە و هەوڵ بدرێ ئەوانەی دەیانەوێ ڕاوە دەسەڵات و بازرگانی بە چارەنووسی مرۆڤەكان بكەن، زەق بكرێنەوە و ڕیسوا بكرێن و بێ هێز و بێ دەسەڵات بكرێن. هەوڵ بدرێ وانەی فەلسەفەی ژیان و ئاشتی و هاوئاهەنگی و یەكیەتی بوونی مرۆڤەكان بگوترێ و لەجێگەی شەڕەدوونووك و بەرزكردنەوەی فڵانە پارت و فڵانە كەسە، ڕێگای ڕەخنە و دیالۆگ و گفتوگۆ فراوانتر بكەین و ژیان لە ئاستێكەوە بۆ ئاستێكی بەرزتر بەرین و هەوڵ بدرێ وانەی نرخ و بەهای مرۆڤ بگوترێتەوە و مرۆڤ و تایبەتمەندیەكانی بەرز ڕابگیرێن بۆ ئەوە مرۆڤ بەتەواوی خۆی بناسێت و كاتێك خۆی ناسی، نابێتە سووتەمەنی دەسەڵات و بازرگانی كەسێكی گەوج و بێ ڕەوشی وەكوو مالكی و مەسعوود بارزانی و مەسعوود ڕەجەوی و جەلال تاڵەبانی.
تەنیا ڕێگای تێكڕمانی دەسەڵات و سیستەمی چەوسێنەر، ئاگا كردنەوەی خوودی ئەو كەسیە كە بۆتە ئامێری ئامانجی دەسەڵات و سیستەمەكە. كوشتن و قەڵاچۆكردن، نەتەنیا ڕێگەچارەی كێشەكان نیە، بەڵكوو بارودۆخ گەلێك خراپتر دەكا و تەنانەت ڕێگە چارەكانیش وون دەكا. دوو گا كاتێك بەشەڕ دێن، ئەوەندە شاخ لێك دەدەن، هەتا شاخەكانیان دەشكێن. بەڵام بەپێچەوانە، مرۆڤ دەبێ بیر بكاتەوە و ڕێگە چارە لەڕێگەی گفتوگۆ و دیالۆگەوە بدۆزێتەوە. مالكی و جەلال تاڵەبانی و سەرجەم ئەندامانی پەرلەمانی ئێراق لەئاستی گا و بوونەوەری دڕندە دا بوون بۆیە هێرشیان كردە سەر ئەو كەمپە. بۆیە دەبێ هەوڵ بدرێ بوونەوەری دڕندە، نەتوانن خوێنی ئێمەی مرۆڤ بڕێژن و فریومان بدەن.
ئەوانەی لە كەمپی ئەشرەفیش دا بەدەستووری مالكی و جەلال تاڵەبانی و هۆشیار زرێباری و سەرجەم ئەندامانی پەرلەمانی بەغدا، كوژران و خوێنیان ڕژا، هەڵخەڵەتاوبوون. مەسعوودی ڕەجەویش هەروەكوو مەسعوود بازرانی و جەلال تاڵەبانی و مالكی و هۆشیار زرێباری و حیزبی ئیسلامی، بێ ئابڕوو و بازرگانە و بازرگانی بەچارەنووسی ئەم فریوخواردووانە دەكا كە بەگوللەی چەكدارە هەڵخەڵەتاوەكانی مالكی مۆمی ژیانیان كووژایەوە. مەسعوود ڕەجەوی ئەگەر ڕێبەرێكی ڕاستەقینە دەبوو، لەجێگەی ئەوەی لە خۆشترین باڵاخانەكانی فەڕانسەدا بژی و لەگەڵ ژنەكەی خەریكی خۆش گووزەرانی بن، لەجێدا دەهاتە ناو ئەو خەڵكانە كە بەبێ ئاسایش و بێ تەندروستی لەو كەمپە ولە ناو تۆزوخۆڵەدا دەژین. كەوابوو ئەویش وەكوو ڕێبەرەكانی هەرێمی كوردستان بێ ڕەوش و بێ ئابڕوو و بازرگان و خوێن مژە. بۆیە ئەركی مرۆڤی ڕاستەقینە ئەوەیە كە هەوڵ بدرێ ئەو خەڵكە هەژار و فریوخواردووانە لەدەس ئەو بێ ئابڕوو و بازرگانە خوێن مژانە ڕزگار بكەین نەك بیانكووژین.
ئەگینا لە سەرۆك مەسعوود بارزانیەوە هەتا دەگاتە سەرۆك مەسعوود ڕەجەوی ومریەمی هاوژیانی و ئەو مریەمەی بەزۆر لە مێهدی ئەبریشەمی ئەندامی سەركردایەتی مجاهیدینی ئەستاند، بێ ئابڕوون و ڕاوی دەسەڵات و بازرگانی دەكەن و خوێنی جەستەكانی مرۆڤ بۆ ئەم مەبەستە دەكەنە شەڕاب و دەیخۆنەوە.
بۆیە شەڕ و ململانی ئێمە دەبێ لەگەڵ دەسەڵات و سیستەم بێت و هەوڵ بدەین ئەوانەی كراونە كۆیلەی دەسەڵات، ڕزگاریان بكەین و لەدژی دەسەڵات و سیستەم ڕێكیان بخەینەوە هەم بۆ ئەوە ئەوان لەژیانی كۆیلەتی ڕزگاریان بێت و هەم ئەوە كە سیستەمی داپڵۆسێنەریش تێك بڕەمێت و ڕێگەی ژیانی مرۆڤەكان فراوانتر بكرێ و مرۆڤەكان بۆ هاوئاهەنگی و ژیانی بە ئاشتیانە هان بدرێن و گۆڕەپانی شەڕ وخوێن ڕژتن، بە ژیانی ئاشتی و دیالۆگ و هاوئاهەنگی لە بوارەكانی ژیاندا بگۆڕدرێتەوە و ڕێگە نەدرێ كەسێكی وێنەی مەسعوود بارزانی و جەلال تاڵەبانی و مالكی و مەسعوود ڕەجەوی یاری بە چارەنووسی مرۆڤە بەڕێزەكان بكەن و خوێنیان بكەنە شەڕابی سەر مێزەكانیان. چونكە مرۆڤەكان هەموویان وەكوو یەك بۆ ژیان و چێژ بردن لە جیهانی سروشت خوڵقاون و گیانەكان جیاوازیان نیە و ئازار و ژانەكان یەكن. ئەو دایكەی لە كوردستان بۆ كچ و كوڕە كووژراوەكەی دەگری و فرمێسكی وەكوو بارانە دەڕێژێ و هەناسەی، هەڵاوی ژان و خەمی لێ دێتە دەر، دایكی ئەو كچ و كوڕانەی كەمپی ئەشرەفیش، هەر بەو جۆرە شیوەن و ڕۆ ڕۆ دەكەن و هەناویان گڕی خەم و پەژارە دەیسووتێنێ. بۆیە مرۆڤی ڕاستەقینە و دڵسۆز، ئەو كەسەیە كە پێش بەو ڕۆژە ڕەش و پڕ مەینەتە بگرێ و ڕێگەی دڕندەیەك نەدا ئەم كارەساتە و ئەم جەنایەتە ترسناك و سەرسووڕهێنەرە بخوڵقێت.
كەوابوو هەستی دایكەكان و فرمێسك و ئازار و خەم و مەینەتەكانی لەدەست چووەكان وەكوو یەكە و لە نێوان خوێنە ڕژاوەكانی جەستەی مرۆڤەكانیش دا ا جیاوازی نیە.