پرسی ڕیفراندۆم بە مانا زانستیەکەی واتە گشتپرسی ، گشتپرسی بۆ پڕۆژەی یاسای و سیاسی و نەتەوەی وەک پرسی دەستوری و پرسی هەڵبژاردن و پرسی سەربەخۆی و جیابونەوە ، ئەم پرسە چارەنوس سازانە تەنهاو تەنها دەبێت بخرێنە بەردەم ڕای گشتی گەل و گەل خۆی بڕیاری لەسەر چارەنوس و ئایندەی خۆی و خاکەکەی ئەدات ، بەم پێیە ئەم جۆرە پرسانە نە لەدەسەڵاتی حکومەت و ڕێکخراوو هیچ جۆرە سەرۆکایەتیەکدا نییە کە بتوانرێت بە چەن کارەکتەرێک وەک سیاسی یاخود کەسانی ناو ئۆرگانی حکومی بە نمونە ئەنجومەنی وەزیران و تەنانەت لە دەسەڵاتی پەڕلەمانیشدا نیە بڕیاری لەسەر بدات سەرۆکایەتی یاخود حکومەت و ئەنجومەنی وەزیران یاخود پەڕلەمان تەنها دەسەڵاتی میکانیزمی چۆنیەتی بەڕێوەبردنی پڕۆسەکەیان هەیە و لەگەڵ دابین کردنی تێچ و خەرجی پڕۆسەکەو دانانی کاتێکی شیاو لەناو ئەم ڕێکخراوانەدا تاکە دامەزراوەی شەرعی کە ئیستیحقاقی بڕیاردان و دانانی میکانیزمی جێبەجێ کردنی پڕۆسەی ڕیفراندۆمی هەبێ پەڕلەمانە چونکە پەڕلەمان نوێنەرایەتی گەل دەکات بۆ چاودێری بەسەر پڕۆسەی سیاسی و حکومڕانیەوە و تەنها دامەزراوەیە کە کۆی پارتو لایەنەکانی لە خۆ گرتوەو لە ژێر سەقفێکی شەرعی و دامەزراوەیدا کۆی کردونەتەوە . بێگومان ڕیفراندۆم بۆ پرسی سەربەخۆی خەونی هەموو گەلانی ژێر دەستەیە کە ببن بە خاوەنی دەوڵەت و ئاڵاو دەستوورو یاساو ژیان و کیانی خۆێان لە چوار چێوەی دەوڵەتێکی سەربەخۆدا . ئێمەش وەک و گەلی کورد ئەم خەونی سەربەخۆییە بۆتە خەونی هەموو تاکیکی کورد بە هەموو چین و تۆێژێکانەوە . ئەما پڕۆسەی سەربەخۆی کوردستان ئەمە پڕۆسەیەکی هەستیارە چون ئەم پڕۆسەیە چارەنوسی نەتەوەیەکە ئەمە وەک پەڕلەمانێکی ناوخۆی نییە سەرۆکی حیزبێک بە میزاجی شەخسی و بە زەبری هێزی میلیشیای و مافیا گەری ڕێگا لە سەرۆکەکەی بگرێت و کەی بیەوێت بڕیار بدات پەڕلەمان دابخات . کێشە سەرەکیەکە لەم خاڵەدا چڕ دەبێتەوە کە هەمان ئەو کەسەی بە ناشەرعی کورسی سەرۆکایەتی هەرێمی قۆرخ کردوە و بە زەبری هێز شەرعی ترین دامەزراوەی گەلی پەک خستوە کە پەڕلەمانە ،هەمان کەس بێت و پرسی ڕیفرادۆم بکاتە پرسێکی شەخسەنە کراوو بیەوێت خۆی ببێتە خاوەنی پڕۆژەکەو لە هەمان کاتیشدا بە ئاشکراو بێ شاردنەوە بە هاوڵاتی و بە دەوڵەتی عێراق و ئیرانی دراوسێ و تورکیای دراوسێ بڵێیت کار بە نەتیجەی ڕیفراندۆم ناکەین !! بە گریمانە وەری بگرین گریمان سیاسیەکی حەکیمەو خۆڵ دەکاتە چاوی ناحەزانی گەلی کوردو لەدوای ڕیفراندۆم و هێنانی دەنگی بەڵێ بۆ سەربەخۆی دەڵێت بڕیاری گەلەو من دەسەڵاتم بەسەریدا نییە و دەبێ جێبەجێ بکرێت . ئەی ئەم دەوڵەتە لە سەر چ بنەمایەک ڕا دەگری ؟ ژێر خانی ئابووری و بەهێزو نیشتیمانیت ؟!! هێزی سەربازی و هێزی پێشمەرگەی یەک ویەکگرتوت ؟!! دامو دەزگای دامەزراوەیی نیشتیمانیت ؟!! پەیوەندی دیبلۆماسی و بەهێزت لەگەڵ وڵاتانی زل هێز و وڵاتانی ناوچەکە ؟!! گەر سکۆتلەندا بە نمونە سەیر بکەین کە دەوڵەمەنترین هەرێمە لە سەر ئاستی وڵاتی بەریتانیا لە هەموو روویەکەوە وە چەند سەدەیەکە خاوەنی پەرلەمان و هەموو کارە یاسایی و دەستووریەکانە. وە بەریتانیا و هەموو ووڵاتانی ناوچەکەش رێگر نین لە بەردەم راپرسی و بۆ سەربەخۆیی بۆ سکۆتلەندا بینیمان لە راپرسی ساڵی ۲٠۱٤ گەلی سکۆتلەندا زۆرینەی بە نەخێر دەنگیان دا بۆ جیابونەوە دیارە گەلی سکۆتلەندا پێی باشە لە گەل بەریتانیادا بمێنێتەوە گەلی سکۆتلەندا بەو هەموو هێزەو بنەمای ئابوری بەهێز و نەوت و زانست و پیشەسازی و دەیان زانکۆی جیهانی نەیانویست جیا ببنەوە و ببنە دەوڵەتێکی سەربەخۆ چون ئەو گەلە هۆشمەندە مانەوەیان لەگەڵ بەریتانیا بە پێویست و بە بەرژەوەندی سکۆتلەندا دەزانی . لە هەرێمێکی وەک هەرێمی کوردستان کە بە قۆرخ کاری دەسەڵات و نەبونی مافی مرۆڤ و پێشێل کردنی مافی ئازادی ڕۆژنامەوانی و نا شەفافی و قەرزاری کۆمپانیا زەبەلاحە جیهانیاکان ناسراوە بە شێوەیەک باس دەکرێت نەک ئەم جیلە بگرە نەوەی ئایندەیش دەبێ قەرزی حیزب و بەناو سیاسی و بەناو فرۆشتنی نەوتی سەربەخۆ بداتەوە . دەوڵەت داری بەمجۆرە کەسانە دەکرێت ؟! دەوڵەت داری کەسانی ئەکادیمی و سیاسەت مەداری نەتەوەی و بیری تازەو خوێنی تازەو نەوەی تازەی دەوێت لەسەر بنەمای مەعریفە و زانست نەک بە ناو سەرۆک و کوڕو کوڕەزاو برازاو بنەماڵە چون ئەزمونی پێشو سەلماندوێتی ئەوانەی ئێستە دەیانەوێت موزایدە بە چارەنوسی نەتوەیەکەوە بکەن لە هەرە قێزەونترین وەجهە بە ناو سیاسیەکانی ئەم هەرێمەن کە لەسایەی حوکم ڕانیدا جگە لە هەڕاج کردنی نیشتیمان و پڕکردنی تورەکەی جۆرەها دراوی خۆیان بەردێکیان سەر بەردێک نەنا بۆ داڕشتنی بنەمای دەوڵەت داری . بگرە ئەم هەوڵە نا تەندروستە دەچێتە بابی لەبار بردنی دروست بونی دەوڵەتی کوردستان. مایەی سەرسوڕمانە لەچاو ئەو هەرێمانەی وەک کەتەلۆنیا و سکۆتلەنداو وەیڵس و دەیان شۆینی تر بە سەدان سیاسی ئەکادیمی بەتواناو کەسانی یاسای و پەرلەمان و ژێر خانی ئابوری بەهێزیان هەیە بێ ئەوەی هیچ بەربەست و دژایەتیەک بکرێن ناتوانن بریار بدەن بۆ سەربەخۆی. ئێوە کە تا ئەم ساتە وەختە جێبەجێ کاری سیاسەتو ژێردەستەی ئەژمونی دەوڵەتی ئیسلامی ئێران و تورکیان چۆن دەتوانن بڕیاری لەو شێوەیە بدەن بۆ موزایەدەی سیاسی و پەردە پۆش کردنی تاوانو گەندەڵی و خۆ دزینەوەتان لە بەرپرسیارێتی ئەخلاقی سیاسی و چەواشە کردنی مێژو . هەرکەس سەرچاوەکانی CIA ئەمریکی بخوێنێتەوە لە سەر کوردو چارەنووسی کورد چی نووسراوە و چی ئەڵێت ئەو کاتە تێدەگات ئەم بەناو سیاسیانەی هەرێمی کوردستان کە حکوم دەکەن سەد ساڵێان ماوە لە ریفراندۆم و پرسی سەربەخۆیی تێبگەن. بۆیە ئەم بریارەی سەرۆکی ناشەرعی ماوە بەسەرچوی هەرێمی کوردستان و دەست و دایەرەکەی واتە حیزبە بەشداربووەکان کە لە پێناوی پشکی نەوت و پۆستدا خەونی دەوڵەتی کوردی و بەرهەمی خۆێنی هەزاران هەزار شەهیدوئەنفال و کیمیاباران و روخاندن و سوتاندنی هەزاران گوندو