لە باکووری کوردستان چ دەگوزرێت؟

دوای دوو ڕۆژ لە بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردنی شارەوانییەکان و ئیدارە خۆجێیەکان لە تورکیە،دادگای ئەو وڵاتە بڕیارێکی دەرکرد لەدژی (عەبدوڵڵا زیدان)سەرۆکی شارەوانی ھەڵبژێردراوی شاری وان و بێبەشی کرد و کاندیدی پارتی داد و گەشەپێدانی وەک سەرۆکی شارەوانی وان دیاری کرد بۆ پۆستی سەرۆکی شارەوانی وان.دوابەدوای ئەم بڕیارە کەشی ئەم شارە بوو بە گۆڕەپانی ناڕەزایەتی و ململانێی گەلی کورد لە شەقامەکانی باکووری کوردستاندا.

 پێشتر زیدان لەلایەن پارتی یەکسانی و دیموکراسی گەلەوە وەک بەربژێر بۆ کۆمیسیۆنی باڵای ھەڵبژاردنەکان ناوی تۆمار کرابوو.کۆمیسیۆنی باڵای ھەڵبژاردنەکانیش پاڵێوراوەکەی پشتڕاستکردەوە.ھەروەھا دەسەڵاتی دادوەری ڕایگەیاند کە کاندیدبوونی زیدان بۆ ھەڵبژاردنی شارەوانییەکان بێ بەربەستە.

 بە گوتەی بەرپرسانی پارتی دیموکرات،ڕۆژی ھەینی کە دوا ڕۆژی دەوامی تورکیایە و دوو ڕۆژ پێش ھەڵبژاردنە،ڕێک کاتژمێر ١٦:٥٥، بڕیارەکەی دادگا گەیەندراوەتە نووسینگەی ئەم پارتە لە شاری وان، کە تێیدا،ڕاگەیەندراوە کە دەسەڵاتی دادوەری شیاوبوونی عەبدوڵلا زیدانی هەڵوەشاندۆتەوە.ھەڵبژاردنەکانی ئەم دواییەی تورکیە کە لە ئەنجامدا زۆرێک لە بازنەکانی ھەڵبژاردن لە دەستی ھاوپەیمانی دەسەڵاتداران دەرھێنا و کەوتنە دەستی جەھەپە و پارتەکە.ئەمەش لە کاتێکدایە کە لە ٥ی مانگدا بەتەواوی ھیچ کاردانەوەیەکی یاسایی ناتوانرێت بەرامبەر بەم ڕاگەیاندنە بکرێت و ھەڵبژاردن وەک ھەمیشە ئەنجامدرا.ھەڵبژاردنەکان لە ٣١ی ئازاردا بەڕێوەچوو،وان بووە یەکێک لەو پارێزگایانەی کە ھەموو شار و قەزاکانی یەک ڕەنگ تەنیا دەنگیان بە دەم پارتی (پارتی یەکسانی و دیمۆکراسی گەلان)داوە.نەک ھەر توانی شارەوانی شاری گرنگی وان بەدەست بھێنێت،بەڵکو توانی دەنگی  ھەر ١٣ قەزای پارێزگای وانیش بەدەست بھێنێت.دوو ڕۆژ دوای ھەڵبژاردنەکە،ئەو دادگایەی کە پێشتر بڕیاری دابوو کە زیدان شایستەی بەشداریکردنە لە ھەڵبژاردنەکەدا،بە بیانووی سزاکانی پێشووی ئەم سیاسەتمەدارە کوردە،بڕیاری ناشایستەی دەرکرد.لە کاتێکدا لە ئەنجامەکاندا سەرکەوتنی یەکلاکەرەوەی (عەبدوڵڵا زێدان) لە ھەڵبژاردنەکاندا ڕاگەیەندرا، کۆمسیۆنی باڵای ھەڵبژاردنەکانی لقی وان لە نامەیەکدا حوکمی شارەوانی شاری وانی گۆڕی بۆ کاندیدی پارتی داد و گەشەپێدان (ئاکەپە).

 ئەم بڕیارەی دادگا لە دژی "عەبدوڵڵا زێدان" لە کاتێکدا دەرچووە کە ئەردۆغان دوای دۆڕانی لە ھەڵبژاردن گوتی کە ڕێز لە ئیرادەی گەل دەگرم و ئەنجامی ھەڵبژاردن قبوڵ دەکات.ئەم قسانەی ئەردۆغان وایکرد کورد و ئۆپۆزسیۆن ھیوای ئەوە بن کە حکومەت جارێکی تر سەرۆک شارەوانییە ھەڵبژێردراوەکانیان لە کوردستانی تورکیە دوور نەخاتەوە.

 ئەنجامی ھەڵبژاردنی شارەوانییەکانی ڕۆژانی ڕابردووی تورکیە لاوازبوونی بناغە کۆمەڵایەتییەکانی پارتی دەسەڵاتدار نیشان دەدات.ئەردۆغان کە لە چەند قۆناغێکی دەسەڵاتداریدا گۆڕانکاری بەرفراوانی لە سیستەمی سیاسی تورکیەدا بەخۆیەوە بینیوە و لەم ماوەیەشدا لە دەستوەردان لە دەسەڵاتی دادوەرییەوە،گۆڕینی سیستەمی پەرلەمانی بۆ سەرۆکایەتی تاکەکەسی،گۆڕانکاری بەرفراوان لە سوپادا،دەستێوەردانی بەرفراوان لە سیستەمی دراوی و بانکی بۆ ھەموو حکومەت شکستی ھێناوە، ئێستا ڕووبەڕووی "نا"ێکی گەورە بووەتەوە لە کۆمەڵگایەکەوە کە ڕقی لە ھەڵاوسانی بەربڵاو و گەندەڵی بەربڵاو و دەسەڵاتە بێسنوورەکانی سەرۆک ئەردۆغان لەڕێگەی تەک سیستەمی سەرۆکایەتی تورکیەی بەرەو شکەستی گەورە بردوە..

 گەورەیی شکستی ئەردۆغان لەم قۆناغە ھەڵبژاردنەدا بە شێوەیەکی دروست ئاشکرا دەبێت ئەگەر ئاماژە بەوە بکرێت کە پارتی داد و گەشەپێدان (AKP)، پارتی نەتەوەپەرستی تورکیە(مەھەپە) و پارتی ھاوپەیمانی گەورە (Büyuk Birlik Partisi/BBP) لەگەڵ ئەوانە چوونەتە ژوورەوە بۆ کێبڕکێ بە ھەماھەنگی لەگەڵ یەکتر و لە زۆربەی بازنەکانی ھەڵبژاردندا، تەنھا یەکێک لەم سێ لایەنە دەستی کرد بە ناساندنی کاندیدێک بۆ ھەڵبژاردن بە کورسی شارەوانی و ئەو حزبەی کە کاندیدێکی ھەبوو لەلایەن دوو لایەنەکەی دیکەوە پشتگیری دەکرا.

 پارتی داد و گەشەپێدان و شکستی ھەژموونی ئەم حیزبە کە سوود لە گوتاری ئایینی وەردەگرێت و توانیویەتی بەشێکی زۆر لە کۆمەڵگەی نەریتی و ئایینی کوردی لەگەڵ خۆی بھێنێت،لە داھاتوودا ڕووبەڕووی ئەگەری جددی لەدەستدانی پێگەی دەبێتەوە لەم بەشەی کۆمەڵگای کوردی.

 ئەگەری زۆرە لەگەڵ بەدەستھێنانی دەسەڵاتی پارتی کۆماریخوازی گەل (جەھەپە)، ئەم بەشەی کۆمەڵگا مەیلی بەرەو پارتی کوردی (DEM/ پارتی دیموکرات) کە ئێستا سێیەم و گەورەترین پارتییە لە تورکیە و دەنگ کورد بەرەو یەک ھەنگاو ئاناڵیزە دەکات.چونکە پارتی کۆماریخوازی گەل،جگە لە تۆماری مێژوویی ناتەبایی لەگەڵ کۆمەڵگەی کورد، پاساو و ھۆکارێکی قەناعەتپێکەری نییە بۆ بەدەستھێنانی پشتیوانی بەشە تەقلیدییەکەی کۆمەڵگەی کورد، ھەرچەندە ڕەوتە سیاسییەکانی کورد لە ڕووی تاکتیکییەوە ھاوکارییان لەگەڵ کۆمەڵگەی کوردیدا کردووە جەھەپە لە ھەندێک حاڵەتدا بۆ ڕووبەڕووبوونەوە و شکستپێھێنانی ڕکابەرە تاڵەکە،ئەم حزبە ھەرگیز گوتارێکی بەرچاوی بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کورد نەخستۆتەڕوو.بەو لاوازییەی کە دوای ھەڵبژاردنەکانی ئەم دواییە دەستی بەسەر حزبی دەسەڵاتداردا گرتووە،خەباتی سیاسیی کوردانی یەکلاکەرەوەتر کردووە و جارێکی دیکە ھیوای سیاسەتی جددیتر بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی کۆمەڵگەی کوردی،بێ گومان، زیندانیکردنی زیندوو کردووەتەوە سەرکردەی سیاسی کورد یان دانانی (قەیووم)یانیش سەرپەرشتیارێک کە لەلایەن حکومەتەوە دیاری دەکرێت وەک جاران کار بۆ شارەوانی شارەکانی کوردستان ناکات.

 سەرۆک شارەوانییەکان لە سیستەمی سیاسی-بەڕێوەبەریی تورکیەدا گرنگییەکی بەرچاویان ھەیە،ئەو لایەنانەی کە دەتوانن کۆنترۆڵی شارەوانییەکان بکەن،ئامراز و ئاسانکاری زۆریان ھەیە بۆ بەھێزکردنی بنکەی سیاسی و کۆمەڵایەتی خۆیان،بودجە و کریدتێکی بەرچاو،دەسەڵاتی بەرفراوان و ھەبوونی ڕۆڵی کاریگەر لە بەڕێوەبردنی کاروبارەکاندا لە ھەرێمەکان بەشێکن لە گرنگی ئەو پرسە.پێداگریی خەڵک،و ئەمجارەیان بە شێوەیەکی بەرفراوانتر،لەسەر سپاردنی ئەم بەرپرسیارێتییە بە لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکان،شکستی سیاسەتەکانی ئاکپارتی و ئەردۆغان دەسەڵاتدار بۆ چەند ساڵێک نیشان دەدات.لەو  ھەڵبژاردنەدا،کورد لە ڕێگەی پارتی دەم جگە لە ٧٢ شار و قەزا،کورسی دە شارەوانیی لە ناوەندەکانی پارێزگاکان بەدەستھێناوە،کە سێیان لە شارە گرنگەکانی تورکیان.