ئۆجه‌لان سه‌باره‌ت به ناڕه‌زایه‌تییه‌کانی گه‌ل له باشووری کوردستان بۆچوونی خۆی ده‌ربری...
Monday, 21/02/2011, 12:00
پارێزه‌رانی ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان پێرێ دوای سێ هه‌فته ئاسته‌نگی، توانیان چاویان به ئۆجه‌لان بکه‌وێت.
له‌و دیداره‌دا ئۆجه‌لان بۆچوونی خۆی سه‌باره‌ت به پیلانگێڕی 15ی شوبات، پیلانه‌کانی سیاسه‌تی له‌ناوبردن ده‌ربڕی و گوتی، ئاکه‌په نایه‌وێ چاره‌سه‌ری پێشبکه‌وێت، به‌پێچه‌وانه‌وه، په‌ره به سیاسه‌تی له‌ناوبردن ده‌دات.
ئۆجه‌لان ده‌ستنیشانی کرد، هه‌ندێ کوردیش ده‌که‌نه ئامێری ئه‌و سیاسه‌ته و گوتی، هه‌ندێ کورد به‌ڕیگای پوڵه‌وه به‌خۆیانه‌وه ده‌به‌ستنه‌وه. ئێستاش هه‌وڵ ده‌ده‌ن به‌وشێوه‌یه درێژه به پیلانه‌کانیان بده‌ن.
ئۆجه‌لان غه‌مگینی خۆی به‌هۆی کۆچی دوایی مامۆستا شێخ عیزه‌ددین حسێنی ده‌ربری و سه‌ره‌خۆشی ئاراسته‌ی بنه‌ماڵه‌که‌ی و سه‌رجه‌رم گه‌لی کورد کرد.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان ستایشی به‌رخۆدانی کوردانی کرد له دژی پیلانگێڕی ناونه‌ته‌وه‌یی 15 شوبات. ئۆجه‌لان لاوی کورد مسته‌فا ماڵکۆچی به‌بیرهێنایه‌وه و گوتی: خوێندکاری دواناوه‌ندی مسته‌فا ماڵچۆک، له‌پێناو شه‌رمه‌زار کردنی پیلانگێڕی 15، چالاکی ئه‌نجام داوه. گه‌ل خاوه‌نداری لێکردووه و پرسه و سه‌ره‌خۆشیان بۆداناوه. ئه‌وه زۆر گرینگه و به‌لای منه‌وه هێژایه، به‌ڵام ده‌بێ چالاکی به‌و شێوه‌یه نه‌بنه نه‌ریت و به‌رده‌وام نه‌بن. من زۆر غه‌مگینم به‌وه‌ی ناتوانین پێش له‌و جۆره چالاکیانه بگرین. پرسه و سه‌ره‌خۆشی ئاراسته‌ی بنه‌ماڵه‌که‌ی ده‌که‌م. من نامهه‌وێ چالاکی خۆسوتاندن ئه‌نجام بدرێت. له لایه‌که‌ی تر هه‌ڤاڵاکێک بۆ شه‌رمه‌زارکردنی ئه‌و پیلانگێڕییه، له زیندانی میدیات هه‌وڵی خۆسوتاندنی داوه، پێویسته مه‌جبووری چالاکی به‌و شێوه‌یه نه‌بن. زۆر شێوازی جۆراوجۆری چالاکی هه‌ن.
ئۆجه‌لان له درێژیه‌ی دیداره‌که‌دا، سیاسه‌تی له‌ناوبردنی کوردان که له‌ساڵی 1925 وه ده‌ستی پێکردووه و به‌رده‌وامه هه‌ڵسه‌نگاند و سه‌رنجی بۆسه‌ر ڕۆڵی ئینگلیستان له‌و سیاسه‌ته ڕاکێشا و گوتی:
پێش ئه‌وه‌ی سه‌رهه‌ڵدانی شێخ سه‌عید ده‌ستپێبکات، چوونه ئینگلیستان و گه‌ڕانه‌وه و سه‌رهه‌ڵدانه‌که‌یان سه‌رکوت کرد. به‌ر له کوده‌تای 1980 سه‌ردانی ئینگلیستانیان کرد و گه‌ڕانه‌وه و کوده‌تای ساڵی 1980یان ئه‌نجام دا. دواتر تۆغان گوره‌ش، سه‌رفه‌رمانداری گشتی ئه‌رته‌شی تورکیا له‌ساڵی 1990دا چۆ ئینگلیستان و گه‌ڕایه‌وه، ئاکامه مڵوێرانکه‌ره‌که‌ی ئه‌و سه‌ردانه ده‌زاندرێت.
ئۆجه‌لان له‌سه‌ر ئه‌و مژاره ئاوها به‌رده‌وام بوو:
-سیاسه‌تی له‌ناوبردنی کوردان له ساڵی 1925وه به تێڕوانینی سێکولاری جه‌هه‌په به‌ڕێوه‌براوه. ئه‌مڕۆش هه‌مان سیاسه‌ت له‌ژێر ناوی ئیسلامی نه‌رم، له‌لایه‌ن ئاکه‌په‌وه به‌ڕێوه ده‌برێت. مه‌ترسی سیاسه‌ته‌کانی ئاکه‌په زۆرتره. ده‌بێ ئه‌وه په‌رده‌ی له‌سه‌ر لاببرێت و ڕوونبکرێته‌وه. پیلانگێڕییه‌کان له‌به‌رامبه‌ر شێخ سه‌عید، ڕێگای له‌به‌ردوه هه‌وڵه‌کانی له‌ناوبردنی کوردان کرده‌وه. خۆی له‌خۆیدا کۆمه‌ڵکوژی دێرسیم له‌سه‌ر ئه‌و ئه‌ساسه ئه‌نجام دارا. به ڕیگای پیلانگیری 15ی شوباتی ساڵی 1999ش ویستیان په‌ره به‌و سیاسه‌تی له‌ناوبردنه بده‌ن.
ئۆجه‌لان هه‌روه‌ها ده‌ستینیشانی کرد، سه‌رکێشی و ناوه‌ندی سیاسه‌تی له‌ناوبردنی کوردان ئه‌مرۆ ئینگلیستانه و گوتی: له ساڵی 2000 ئاکه‌په‌یان ئاماده‌کرد و له ئینگلیستانه‌وه ڕێکیان خست. له‌و کاته‌وه پیلانه‌کانی له‌ناوبردن به‌ده‌ست ئاکه‌په به‌ریوه‌ده‌برێن. به ڕووداوه‌کانی عوسمان و بۆتان هه‌وڵیان دا ته‌ڤگه‌ره‌که‌مان له‌ناوه‌وه له‌ناو ببه‌ن. ئه‌و کات من نامه‌یه‌کم بۆ عه‌بدوڵا گول نارد. سه‌ره‌ڕای داواکارییه گونجاوه‌کانی ئێمه ئه‌وان پێداگیریان له‌سه‌ر سیاسه‌تی له‌ناوبردن کرد. ڕاگه‌یه‌ندرا ساڵی 2006 هه‌ندێ چاوپێکه‌وتن ئه‌نجام دراوه. هه‌رچه‌نده هیواکان کز بوون، به‌ڵام پێواژۆیه‌کی نوێمان ده‌ستپێکرد. به‌ر له‌و پێواژۆیه‌ش هێزه‌کانی گه‌ریلا یه‌کلایه‌نه کشانه‌وه و به‌ڵام ڕووداوی دڵته‌زێن ڕوویان دا. ئه‌گه‌ر هه‌نگاوێک بندرێت، ده‌بێ وڵام بدرێته‌وه. هه‌ر چییه‌ک بکه‌ن، ئه‌گه‌ر لایه‌نی به‌رامبه‌ر هیچ وڵامیک نه‌داته‌وه، له ئاکامدا هیچ پێشکه‌وتنێک ڕوونادات.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد ڕایگه‌یاند ئاکه‌په هه‌ندێ کورد له‌پێناو سیاسه‌تی له‌ناوبردندا، هه‌ندێ کورد به‌کاردێنێت و گوتی: هه‌وڵه‌کانی ئاکه‌په له‌پێناو له‌ناوبردنی کوردان په‌ره‌ده‌ستێنێ. هیچ نییه‌تێکی چاره‌سه‌رکردنی پرسی کوردی نییه. ده‌بێ ئه‌و نییه‌ته خه‌راپه‌ی ئاکه‌په به‌باشی شی بکرێته‌وه. له ده‌وڵه‌ت زیاتر، ئاکه‌په ڕێگره له چاره‌سه‌رکردنی پرسه‌که‌دا. له‌پێناو سه‌رخستنی هه‌وڵه‌کانی له‌ناوبردنی کوردن، ئاکه‌په هه‌ندی کوردیش به‌کار دینێت و هه‌وڵ ده‌دات به ڕێگای پوڵ به‌خۆیانه‌وه گرێ بدات. واتا ئاکه‌په ده‌یهه‌وی شوان په‌روه‌ر و که‌سانی وه‌کو ئه‌و گه‌وره نیشان بده‌ن. ئه‌وه‌ی له ساڵی 2003دا ده‌یانویس به‌ده‌ستی عوسمان و بۆتان بیکه‌ن، ئه‌مرۆ ده‌یانهه‌وێ به‌ده‌ستی ئه‌و که‌سانه‌ی ئه‌نجامی بده‌ن.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان له‌و به‌شه‌ی دیداره‌که‌دا خه‌مگینی خۆی به‌بۆنه‌ی کۆچی دایی مامۆستا شێخ عیزه‌ددین حسێنی ده‌ربری و سه‌ره‌خۆشی ئاراسته‌ی بنه‌ماڵه‌که‌ی و سه‌رجه‌رم گه‌لی کورد کرد.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان ئاماژه‌ی به ناڕه‌زایه‌تییه‌کانی ئه‌م دوایه‌ی باشووری کوردستانیش کرد.
ئۆجه‌لان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و دۆغه‌دا بانگه‌وازی له پارته سیاسییه‌کان کرد له کۆنفڕانسێکی نه‌ته‌وه‌ییدا له‌ده‌وری یه‌کتر کۆببنه‌وه.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان سه‌باره‌ت به ناڕه‌زایه‌تییه‌کانی گه‌ل له باشووری کوردستان بۆچوونی خۆی ده‌ربری و گوتی:
له ڕۆژانی ڕابردوودا جه‌ماوه‌ر له سلێمانی و شاره‌کانی دیکه ناڕه‌زایه‌تی خۆی ده‌ربڕییه‌وه. ده‌بێ تاڵه‌بانی و بارزانی به باشی له واتای ئه‌و ناڕه‌زایه‌تیانه تیبگه‌ن. چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانی ئێستا ته‌نیا به‌ریگای یه‌کیه‌تی نه‌ته‌وه‌یی مسۆگه‌ر ده‌بێت. لێره‌وه تاڵه‌بانی و بارزانی وشیار ده‌که‌مه‌وه که له پێواژۆی سه‌رهه‌ڵدانی شێخ مه‌حموده‌وه تا ده‌گاته کۆماری مه‌هاباد، ئینگلیستان کاریگه‌ری ڕاوسته‌وخۆی له‌سه‌ر ڕووداوه‌کان هه‌بووه. ده‌بێ پیلانی هێزه ده‌ره‌کییه‌کان له باشووری کوردستان به‌باشی ده‌رکی پێبکرێت و له‌به‌رامبه‌ریاندا به وشیارییه‌وه هه‌ڵسوکه‌وت بکرێت. له‌به‌رامبه‌ر هه‌وڵه‌کانی له‌ناوبردنی کوردان، پێویسته ده‌ستبه‌جێ په‌ره به تیکۆشان له‌پێناو به‌ستنی کۆنفڕانسی نه‌ته‌وه‌یدا بدرێت.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان ده‌ستنیشانی کرد که چاپه‌مه‌نی تورکیاش به زانابوون چه‌واشه‌کاری ده‌که‌ن و ڕاستییه‌کان به‌پێچه‌وانه‌وه ڕاده‌گه‌یه‌ن و گوتی: له چاپه‌مه‌نی تورکیادا هه‌ندێ هه‌واڵی دوور له ڕاستی بڵاوده‌کرێنه‌وه. سه‌باره‌ت به ئێمه ده‌ڵێن، به‌رله‌هه‌ڵبژاردنه‌کان ده‌یانهه‌وێ، بارودۆخه‌که به‌ره‌و ئاڵۆزی ده‌به‌ن. ده‌ڵێن ئۆجه‌لان گوتویه‌تی ده‌بێ ئامه‌د وه‌رچه‌رخێته مه‌یدانی ته‌حریر و ده‌رمانی ده‌ستپێکردنی شه‌ڕی داوه. ئه‌وانه ڕاست نین.
هه‌روه‌ها وشیاری ئه‌وه‌یدا، ئاکه‌په ئاماده‌کاری شه‌ڕ ده‌کات و گوتی، ئه‌و پیلانانه‌ی که ئه‌مڕۆ له ڕۆژه‌ڤیان دایه، له پیلانه‌کانی ساڵانی 1993 و 95 مه‌ترسیدارترن و ئاوها له‌سه‌ر ئه‌و مژاره به‌رده‌وام بوو:
- ئه‌وه‌تا ئه‌رته‌شێکی تایبه‌تی 50 هه‌زار که‌سی ئاماده ده‌که‌ن. هه‌روه‌ها بڕیاره ئه‌رته‌شی پاراستنی سنوره‌کان که 100 هه‌زار که‌س له‌خۆده‌گرێت، ڕێکبخه‌ن. به‌گشتی ئه‌رته‌شێکی تایبه‌ت که 150 هه‌زار که‌س له‌خۆده‌گرێت، ئاماده ده‌که‌ن. هه‌موو ئه‌وه‌ش له‌ژێر ناوی گوایه 'شه‌ڕ له‌دژی ترۆر ده‌که‌ن'. به‌گوێره‌ی ئه‌وان کورد ترۆریستن. له‌ژێر ناوی ' شه‌ر له‌دژی ترۆر' پیلانی له‌ناوبردنی کوردان ئاماده ده‌که‌ن. به‌ر له ئێستاش به‌کرێگیراوان، نه‌ته‌وه‌په‌رسته‌کان و حیزبول-کۆنترایان به‌کار هێنا. به‌ڵام ئه‌وه هێزه نوێیه زۆر مه‌ترسی دارتره، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و هێزه له‌ڕووی یاساییه‌وه، ڕه‌وا نیشان ده‌درێت. به‌گوێره‌ی ئه‌وه‌ی چه‌نده ده‌کوژن، ئه‌وه‌نده پوڵیان پێده‌درێت. ئه‌وه‌ش له‌کرده‌وه‌کانی سه‌رده‌می تانسۆ چیله‌ر و دۆغان گوره‌ش مه‌ترسیدارتره.
رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدولا ئۆجه‌لان ده‌رباره‌ی نزیکبوونه‌وه‌ی قۆناغی یه‌کی مارس وشیاری دا و ڕایگه‌یاند له ڕۆژانی داهاتوو سه‌باره‌ت به‌و بابه‌ته لێدوان ده‌دات و وتی:
ئه‌گه‌ر پێشکه‌وتنێکی ئه‌رێنی ڕووبدات، ئه‌و کاته ئێمه‌ش هه‌وڵکانمان بۆ چاره‌سه‌رییه‌کی دێموکراتیک چڕ ده‌که‌ینه‌وه. به‌ڵام ئه‌گه‌ر پێداگیری له‌سه‌ر سیاسه‌تی له‌ناوبردن بکه‌ن، من خۆم له‌نێوان ده‌کێشمه‌وه و ئه‌و کات با هه‌ر که‌س خۆی بڕیار بدات که چی ده‌کات.
رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدولا ئۆجه‌لان، ده‌رباره‌ی گرنگی مانگی ئادار که بریاری پیڤاژۆی بێ چالاکی تێدا ڕه‌وچاو ده‌کرێته‌وه زانیاری گرنگی دا و وتی:
بۆ ئه‌وه‌ی من بتوانم به باشی به‌شداری پیڤاژۆی چاره‌سه‌ری ببم، ده‌بێت باردۆخم گۆڕنکاری تێدا بکرێت و ڕایگه‌یاند:
ئه‌وان چی بکه‌ن، ده‌بێت به خۆیان بڕیاری خۆیان بده‌ن، لێره هه‌رکه‌سێک، واتا ده‌وله‌ت و هه‌ڤاڵانی ئێمه‌ش ئه‌رکه‌که ده‌خه‌نه سه‌ر شانی من. له ماوه‌ی ته‌واوی ئه‌و 20 ساڵه‌ی که سوریاش بووم، هه‌ر وه‌هایان کرد. 12 ساڵیشه لێره‌م هه‌ر هه‌مان شت ده‌که‌ن، هه‌موو شتێکیان له من ده‌وێت، به‌هۆی کاپیتالیزمه‌وه که‌س ویژدانی لا نه‌ماوه. بۆ ئه‌وه‌ی من بتوانم ئه‌رک و به‌رپرسیارییه‌تی خۆم پیکبێنم، ده‌بێ ئاسته‌نگیه‌‌کانی به‌رده‌مم هه‌ڵگیرێن. له بارودۆخی ئێستادا ناتوانم هیچ شتێک ئه‌نجام بده‌م. له دۆخی ئێستادا ناتوانم ڕێبه‌رایه‌تییه‌کی کرداری بکه‌م.
ئۆجه‌لان ده‌وڵه‌تی تورک و لایه‌نی کوردی وه‌ک به‌رپرسیاری پێواژۆکه نیشان دا و وشیارییه‌کی به‌و شێوه‌یه‌ی کرد. ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری پێکنه‌یه‌ت، ئامه‌د ده‌توانی ده هێنده‌ی مه‌یدانی ته‌حریری لێبیت. ئه‌وه له‌به‌ر ئه‌وه نییه که من ئێژم، به‌ڵام ده‌بێ له‌پێناو پاراستنی شکۆمه‌ندی خۆیان و ئازادیدا ئه‌وکاره بکه‌ن. ئه‌گه‌ر ئه‌و کاره‌ده‌که‌ن با بیکه‌ن، ئه‌گه‌ر ناشیکه‌ن با خه‌ڵکی ئامه‌د خۆی بڕیار بدات.
که‌جه‌که‌ش ده‌ڵیت، ئه‌وان له ئاستێک دان که ده‌توانن گوڕ به تێکۆشانیان بده‌ن، من پێشتر ڕه‌خنه‌م له شێازی شه‌ڕ و گه‌ڕیلایێتییان گرت بوو، من دیسان بۆ پێڤاژۆی مانگی مارس ده‌ڵێم، ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری دیموکراتیک پێک نه‌یه‌ت، ئه‌و کات له‌و ڕووداوانه‌ی دوای مارس ڕووده‌ده‌ن، با هیچ که‌سێک گله‌یی نه‌کات من به‌هه‌موویان ده‌ڵێم، که‌جه‌که، به‌ده‌په و کۆنگره‌ی کۆمه‌ڵگای دیموکراتیک ده‌یانهه‌وێ چی بکه‌ن با خۆیان بیکه‌ن، با داوای هه‌موو شتێک له‌من مه‌که‌ن.
ئۆجه‌لان ڕایگه‌یاند، ئه‌و له ماوه‌یه‌کی نزیکدا سه‌باره‌ت به پێواژۆی داهاتوو لێدوانیکی تایبه‌ت ده‌دات و گوتی: هه‌تا ئێستا ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر شانی من بوو له‌پێناو تێکۆشاندا ئه‌نجامم دا. ناوی تێکۆشانی ئێستامان نه‌ته‌وه‌ی دێموکراتیکه. له‌مه به‌دواوه تێکۆشانمان به‌پێی ده‌ستوری بنچینه‌یی دێموکراتیک به‌ڕیوه ببه‌ین. له‌سه‌ر ئه‌و بنچینه‌ییه کۆنفڕانسی ده‌ستوری بنچینه‌یی نه‌ته‌وه‌یی دێموکراتیک پێکبینین. له ڕۆژانی داهاتوودا به ئاشکرا به گه‌له‌که‌م ده‌ڵێم، ئایا چاره‌سه‌ری دێموکراتیک پێک دێت یان نا.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
