باهۆزى(محمد البوعزیزی)

Thursday, 22/12/2011, 12:00

سالێك بەسەربە سەربڵێسەى جەستەى (بوعەزیزى)داتێدەپەڕێت،(تاریق تەیب محمدبوعەزیزى ئەولاوەى گڕىجەستەى بڵێسەى لە سوریایە،شۆڕشىوڵاتى عەرەبى كەساڵێكە دەستى پێ كردووە دەسەڵاتى زین عابدینبوعلى لەتونس كۆتاى پێ هاتوودواترشۆڕشەكە ڕوىكردە میێرو(محمد حوسنى موبارەك)ى لەكورسى دورخستەو وبەدواشیدا لیبیا و بەلەناوبردنى دەسەڵاتى 40ساڵەى(موعەمر قەزافى)خۆى گەیاندەلوتكە.
(دیكتاتۆرەكان) وا دەزانن زۆر بەدەسەڵاتن، وا هەست دەكەن هەموو گەل وەك ئەوان بیر دەكەنەوە. تا ئەو ئاستەى سەدام حوسیەن پێى وابوو (كە سەدام ووتى گەل وتویەتی) نوسەرێكى لاى خۆشمان لە بابەتێكى رۆژنامەوانیدا دەنوسێت (كاتێك بارزانى و تاڵەبانى پێدەكەنن گەل پێدەكەنێت) تا ئەو ئاستەى دەزانن ئەوان هێندە بە دەسەڵات نین ئیدى بەر دەبنەوە، ئەو بەربونەوەیەش هێندە بە گورە كە كەسمان لە لە ناوەراستى دیسەمبەرى ساڵى رابردوودا بیرمان لەوە نەكردبویەوە كە لە كەمتر لە وەرزێكدا دوو دەسەلاتى سیاسى كە تەمەنێكى درێژیان هەبوو كۆتاییان پێدێت و دەیان دیكتاتۆرى دیكەش بەرەو رووى هەمان چارەنوس هەنگاو هەڵدەگرن، كەس بیرى نەدەكردەوە كە (محمد البوعزیزی) تەمەن 26 ساڵ و سەوزە فرۆشى گەرۆكى پێش 17 دیسەمبەر دەگۆڕێت بە رەمزو پاڵەوانێك لەپاش 17-دیسەمبەر لەسەردەمى ئاوابونى رەمزەكاندا. كەس نەیدەتوانى بیر بكاتەوە مەنزڵى ئەبەدى و ئارام و بێدەنگى ئەو دەگۆڕێت بۆ نركەى شۆرشێكى مەزن لە رۆژئاواى ووڵاتانى عەربیەوە بۆ رۆژهەڵاتى ئەو ووڵاتانە. كەس نەیدەزانى مەرگى مرۆڤێك كە لە تاو ستەم ژیان دەتورێنێت، ژیان دەبەخشێتە دەیان گەل، ئاگرى جەستەیەك روناكى دەبەخشێتە ئاگردانە خامۆشەكانى شۆرش و نەیارانى سیستمە ئیستبدادیەكان و هاوارەكانى گیان دەرچونى دەبنە سەداى ئازادى و هوتافى شۆرش و گریانى لە دایك بونێكى نوێ، كەس نەیدەزانى ئەو زلەیەى پۆلیسێكیدەسەڵاتى ئیستبدادى (فادیە حەمدی) كە لە گەنجێكى سەوزە فرۆشى دەدات دەبێتە تەقینەوەیەكى مەزن و هەستى ملیۆیان مرۆڤى رۆژهەلات دەوروژێنێ. ئەگەر مەرگ بەو شێوەیە پێناسە بكەین كە بریتیە لە بێدەنگى و پاسیڤ بوون لە رووى چالاكیەوە كەسمان نەیدەزانى بێدەنگیەك كۆتایى بە بێدەنگیەكان دەهێنێ و گۆمى مەنگى پاسیڤ بونى سیاسى دەشڵەقێنێت و زۆر شت لە بن بەرەوە دەهێنێتە سەر بەرەو زۆر پاڵەوان بە بودەڵە دەردەچن و زۆر سەركردە بە دزو خۆ فرۆش. ئەمانەش هەموو ناو دەنرێن شۆرش نان و ئازادى یا راستر بڵێن شۆرشى بولعەزیزی. 2011 ووڵاتى عەرەبى و رۆژ هەڵاتى ناوەراست لە رووى مێژوییەوە زۆر لە لە ساڵانى پەنجاكانى سەدەى رابردوو دەچێت. نا ئارامى تێكچونى و ئیستقرارى سەراپا سیاسى باڵى بەسەردا كێشاوون. تونس و میسر سەرمەشقى گۆرانكارى دەگرنە ئەستۆ و لیبیا و یەمەن بەدواى خۆیاندا دەبنە لانكەى شۆرش و عیراق و كوردستان و سوریا و بەحرەین و جەزائیر و ئەدەن و مەغریبیش بێدەنگ نین. ئەم باهۆزەى شۆرش لە هەناویدا دەیان پرسیارى مەزنى هەڵگرتوون و پێویستیان بە وەڵامدانەوەیە. دەیان ژانى فیكرى و فەلسەفیان هەڵگرتوەو و دەیگوازنەوە بۆ بیرمەندان و فەیلەسوفان، پیویستى بە خوێندنەوەى جیدى فیكریە لە و سونگەیەوە هۆكارە زاتى و بابەتیەكانى ئەم شۆرشانە چین؟ زەمانەتى سەركەوتنى ئەم شۆرشانە چین؟ بۆچى لە هەندێك شوێن زۆر بەخێرایى هاتنە بەرهەم و لە هەندێك شوێنیش شكستیان هێناو لە هەندێك شوێنى دیكەش درێژەیان كێشا؟ ئایا پێكهاتەى دەوڵەتەكان بە تەنها دەتوانن تەفسیرى ئەو دۆخە بكەن؟ هوشیارى پاش شۆرش چى یە؟ چى زامنى پاراستنى دەسكەوتەكانى شۆرش دەكات؟ ئایا ئەم گۆرانانە گۆرانى ئیجابین یان سلبى وەك ناتانیاهۆ ئەم پرسیارەى ووروژاند؟ئایا سیناریۆى شۆرشى خەمەینى دووبارە دەبێتەوە بەتایبەت لە میسر و لیبیا؟ خەسڵەتى هاوبەش و لێك جیاوازى ئەم شۆرشانە لە ووڵاتە جیاوازەكاندا چین؟ ئەمانەو دەیان دیكە پرسى كە رۆشنبیران پێویستە كاریان لەسەر بكەن. باهۆزى شۆرشى عام 2011 زۆر ناوى لێنراوە الگبعە لەوانەش شۆرشى نان وەك لە تونس و میسر رویاندا. بەڵام بە خێرایى چەمكێكى دیكە هاتنە تەنیشتیەوە ئەویش ئازادى بوو، چونكە بە تەنها نان نەیدەتوانى تەفسیرى هەمون بكات چونكە شۆرشى لیبیا شۆرشى ئازادیە. بۆیە ناونرا شۆرشى نان و ئازادى الگبعە لە هەمانكات هەندێك جاریش بە شۆرشى بولعەزیزى ناوى دەبرێت، شۆرشى فەیس بوك و تەكنۆلۆجیاى پەیوەندى نوێ و یوتیب و تویتەر و ویكیلیكس هەموو ئەمانەش هەندێك ناوەندى سیاسیش بە شۆرشى ئۆباما ناوى لێ دەنێن. بەڵام ئەم ناوانە بە تەنیشیانەوە پرسیارێكى دیكە هەیە ئەویش بۆچى لە ئێستادا. ئایا نەبونى ئازادى لە لیبیادا تەنها لەم ماوەیەدا بوە یانخۆ زیاتر لە 40 ساڵە درێژەى هەیە. برسیەتى میسریەكان لانى كەم دەگەرێتەوە بۆسەرەتاى هەشتاكان و پاش كوشتنى سادات لە ساڵى 1979 دا. دەیان هاووڵاتى دیكە خۆیان سوتاندوە هەرچەندە خۆ سوتاندنى بولعەزیزى زیاتر سیاسى و ئیعترازى بوو بەوەى لەبەرامبەر شارەوانیدا خۆى سوتاند بەڵام بۆچى ئەم باهۆزەى نەخولقاند. سەبارەت بە شۆرشى تەكنۆلۆژیاى نوێش خۆ لە ووڵاتانى دیكەش بونى هەیە بۆچى زەقتر لە ئەفەریقا دەر دەكەوێت. سەركەوتنى وەتەرە حەسەن بەسەر لە باگبۆدا كوێى ئەم شۆرشانەدایە.