لە سیاسییەکانی ئەشکەوتەوە* بەرەو کۆماری دزەکان

Tuesday, 26/08/2008, 12:00

کاتێک گەلێک وەها خۆیان رادێنن ، کە لە ژێر دەسەڵاتی حکومەتێکی دیکتاتۆریدا بژین، ئەوا ئازادی بۆ ئەوان کارێکی ئەستەنگ و دژوارە.....جان جاک رۆسۆ

مێژوی گەلی ئێمە سورە ، سورێکی ئەرخەوانی ، پرە لە هەلچون و داچون ، پرە لە بەرخۆدان و شـــــکەست و هەرەسی جۆراو جۆر ، پرە لە خەیانەت و ئازایەتی قوربانی ، لیواو لێوە لە چەوسانەوەو گەمەی مەترسیداری زلهێزی دەرەکی پاشکۆی خۆمالی کۆنەپەرست و داردەستی دوژمن ، پرە لە پلان و فیت و فێڵی دوژمنان جا لە ژێر هەر ناوو ناتۆرەیەک دابێت ، هەمیشە سەرکەوتنەکانمان بە تراژیدیایەکی تازە تەواو بوە ، هەمیشە باجی هەڵەی سەرکردەکانمان جەماوەر داویەتی ، هەمیشە سەرکردەکانمان بۆ راکردن ئامادە بوون زیاتر لە خۆ راگری و بەرگری کردن ، هەمیشە پاکانە بۆ نسکۆو هەرەس و شەرە خۆکوژیەکانمان دەدۆزینەوە ، هەمیشە پاڵەوانە بەزیوەکانیشی بە نەمرو هەمیشە زیندوو پێغەمبەر دەخەمڵـــێندریـَن...
هـــــەل ...
بەکار هێنانی هەل لە گەمەی سیاسیدا گرنگی تایبەتی هەیە ، وە لە دەستدانی هەلی سیاسی زەرەری گەورە بە بزووتنەوەی سیاسی گەلێک دەگەیەنێت ، جگە لەوەش هەر هەل-ێک لەگەڵ برگەیەکی زەمەنیدا هاوکاتەو تایبەتمەندە بە جیۆپۆلیتیکی سەردەمێکی دیاریکراوو قەرەبوو ناکرێتەوە ، ئێمەی کورد بە داخەوە لە سەرتاسەری مێژوودا نەمانتوانیوە ئەو هەلانە وەکو پێویست بەکار بهێنین و لە بری ئەوەی کە کەڵکی لێ وەر بگرین بە پێچەوانەوە بە سەرمان دا شکاوەتەوەو لە باوەشی هەرەسێکی تازەدا خۆمان دۆزیوەتەوە . لە جیاتی ئەوەی سەروەریەکی تازە لە مێژووی گەلەکەمان تۆمار بکەین خەیانەتێکی تازە سەرچۆپی تراژیدیاکەی گەرم کردوە .....
لە هەموو کۆرو کۆمەکی خاوەرمیانەو نیو دەوڵەتیشدا کورد لە رێگەی نوینەرە راستەقینەکانیەوە هاوبەشی نەکردوە کە نوینەری ناسیۆنالیزمی کورد یان رەوشەنبیری کوردە بەڵکو لە رێگەی شێخ و دەرەبەگ و کۆنەپەرست و خەلکی ئەوتۆ کە بەرژەوەندی لەگەڵ بزاڤی ئازادی خوازی گەلەکەیدا ئەوەندە نەبوە لەوەی لەگەڵ دوژمنی گەلەکەیدا ، ئەوانە ئەگەر هەڵـــــسابن بە جۆرێک لە راپەرین و بەرخۆدان زوو لەو راستیە گەشتوون کە شۆرشی هەر گەلێک لە دونیادا ناوەندێکی بە پیتە بۆ لەدایک بوون و پێگەشتنی بیری نەتەوەیی ئازادیخواز ، بیری ناسیۆنالیزمی نەتەوەیی ، بیری دیموکراسی پیشکەوتوخواز ، بەرز بوونەوەی ئاستی رەوشەنبیری خەڵکی زەحمەتکێش و لەوێشەوە رەوشەنبیری شۆرشگیر کە هەر هەموو ئەو جۆرە ئاراستانە لە بەرژەوەندی چینی باڵادەست و خێڵەکان نەبوە ، بۆیە هەر زوو هەوڵیان داوە سنورێک بۆ ئەو چالاکیانە دابنێن و ئەویش لە رێگەی دور خستنەوەی خەڵکی دلسۆزو کارامەو رەوشەنبیرەوە بوبێت یان ململانێی نارەواو لاوەکی بوبێت وەک ململانێی بارزانی لەگەڵ م.س ساڵانی 1961 تا 1970 ی سەدەی رابوردوو ، یان تەسلیم بوون بە دوژمن و مامەڵە کردن لە سەر وێری زۆرینەی خەڵک بۆ بەرژەوەندی تەسکی خێڵەکی تیرەگەرایی و ناوچە ئامێزی خۆی .
ئەوەش هۆکارێکی گرنگ بوە بۆ دزە کردنی جۆرەها دەستگای هەواڵگری و ناحەزان تا بتوانن هێلانەو شانەی خۆیان لە ناو رێزی بزوتنەوەکاندا هەلچنن و بە ئارەزووی خۆیان بەرەو ئەو ئاراستەی بەرن کە بەرژەوەندی خۆیان خوازیاریەتی ،
(بۆ سەلماندنی قسەکەم مەلەفی خەیانەتکاری و خۆفرۆشی سەرکردەکانمان باشترین بەڵگەیە ، مەبەستم ئەو مەلەفانەیە کە دوای پرۆسەی ئازادی ئێراق ئاشکرا کران ، وە لە باوەرەدام زۆر زیاتر لەو مەلەفانە لە ئەرشیڤی ساڤاک و میت و موخابەراتی سوری ئیتلاعاتی ئێرانی دا سەفتە کراون).... شێ کردنەوەی روداوەکان لە روانگەی عەقلیەتی خێڵەکی و عەشایەری و تیرەگەرایی بوەو بیری ناسیۆنالیزمی کورد لە سەرەتاو تا کۆتایی سەدەی بیستەم لەو ئاستەدا نەبوە کە جڵەوی راپەرین و شۆرشەکان بگرێتە ئەستۆی خۆی ئەوەش دەگەرێتەوە بۆ نەبوونی ژیرخانی ئابووری نەتەوەیی کورد کە تایبەت بێت بە خودی گەلی کوردەوەو بۆرژوای نەتەوەیی نوێنەرایەتی بکات بەڵکو هەمیشە ئابوری کوردستان وابەستە بوە . ئەوەش ریـَگر بوە لە گەشەی بۆرژوای نەتەوەیی و ئابوری نەتەوەیی کە هۆکارێکی سەرەکی و گرنگە بۆ دروست کردنی خەڵکی نیشتمان پەروەرو کەرەسەی شۆرشی ئازادیخوازی نەتەوەیی و کەسایەتی نیشتمانپەروەر ..
بزوتنەوەی کورد بنەمایەکی زانستی و ئابوری نەبوەو تا ئەورۆش نیەتی وە سیاسەتیکی ئەوتۆی پەیرەو نەکردوە کە خاوەنی ستراتیژیاو تاکتیکی ئەوتۆ بێت بتوانێت پێش بینی روداوەکان بکات پێش هاتنیان و چارەسەریکی لۆژیکی سیاسی بۆ کێشەکان بدۆزێتەوە بەڵکو بە پێچەوانەوە لە بەردەم قەیرانە سیاسیەکاندا دەستەو ئەژنۆ وەستاوە و تەسلیم بوون بە ئەمری واقیع بە باشترین چارەسەر زانراوە ، لیرەدا تەنها باس لە میژووی شۆرشەکانی سەدەی نۆزدەو راپەرینەکانی سەدەی بیست ناکری بەڵکو بە هەمان شێوە باس لە ئەورۆی پارت و رێکخراوە سیاسیەکانی کوردستان دەکرێ و ئەزموونی هەرێمی کوردستانی باشوریش دەگرێتەوە بە هەردوو پارتەکەیەوە کە پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکیەتی نیشتمانی کوردستانن ... پارتەکانی تری ناو پرۆژەی سیاسی کوردستانی باشور لە راستیدا لە ژێر رەحمەتی ئەو دوو حزبەدا دەناڵێنن و لە پراکتیکدا رۆڵیان رۆڵی خۆپاراستنە لە هەر (لەزمەیەک) بەرامبەر ئەو دوو حزبە چونکە باش ئەوە دەزانن کە لەزمەو هەڵە بەرامبەر ئەو دوو بنەماڵەیە (بڤەیە) و ئاکامەکەی باش نابێت ، چونکە هیچ یاسایەکی وەها نیە کە مافی گروپ و پارتە سیاسیەکان بپارێزێت لەو دوو دەسگایە کە زیاتر لە دەسگای خێڵەکی و میلیشیا دەچن و پشت ئەستورن بە دەسگا ئەمنیەکان لەوەی بە پێگەی جەماوەری و خەڵکی کوردستان ، لێرەوە کولتوری جاسوسی و سیخوری و قەڵەم فرۆشی و ویژدان فرۆشتن زەمینەی خۆی دۆزیەوەو بوو بە کارێکی دانەبراو لە کولتوری بنەماڵە بۆ مانەوەی خۆی و دەسەڵاتەکەی دور لە هەر مۆدێلێکی دیموکراسی و بێ گوێدانە هیچ بنەمایەکی زانستی و بێ گوێدانە رای گشتی خەڵکی کوردستان .... لە فەهەنگی ئەواندا خێڵ پیرۆزە لەیش پیرۆزتر نیە . لە راستیشدا کولتوری ئەشکەوت و چیا دەسەڵات بەریوە دەبات و هەموو جۆرەکانی ئیدارە لە بەردەم ئەو کولتورە کیویەدا ئیفلیج بوەو هەموو شیوەکانی بەریوە بردنی شارستانیانە لە فەرهەنگی ئەواندا نامۆیەو بە چاوی لێڵ و پلارەوە سەیر دەکرێت لەوانە مافی هاووڵاتی بەگشتی و مافی ئافرەت و مناڵ بە تایبەتی تەنها لە ساڵی 1991 تا ئەرۆ لە کوردستاندا 30000 ئافرەت حوکمی مەرگی عەقلیەتی ئەشکەوتی بە سەرا دراوە بە سەدان هەزا مناڵ هەتیو کراوە یان لە ژێر تەمەنی 10 سالیدا دەستی داوەتە کار بۆ دابین کردنی قووتی خێزانەکەی ئەوە لە کاتیکدا کە لافی دروست کردنی کۆمەڵگای مەدەنی لە دەمی سەرۆکەکانمانەوە بوەتە کاری رۆژانە .....
هەرچەندە یاسایەک هەیە بۆ چالاکی پارتە سیاسیەکان بەڵام تەنها روالەتەو میکانیزمی ئەو یاسایە نەزۆکەو کاری پێ ناکرێت ، ئەو یاسایانەی کە لە پەرلەمانی کوردستانەوە دەردەچێت لە رووی یاساییەوە (یاسایی نین) چونکە دەسگایەکی یاسایی ناتوانێت یاسا بسەپێنێت لە کاتێکدا (خۆی یاسایی نەبێت) ، و پەرلەمانی کوردستان پەرلەمانی هەلبژێردراوی خەلک نیە بۆیە شەرعیەتی یاسایی لەدەست دەدات ، بەڵــــکو پەرلەمانی وەرەسەیی بنەمالە و حزبەکانی دەسەڵاتەو لەوانەوە تەعین کراون و سەرچاوەی قەرار (دەسەڵاتی بنەماڵەو دەسەڵاتی سێبەرە) نەک خودی پەرلەمان ئەوەش کە هەیە راستەوەخۆ ملکەچە بۆ دەسەڵاتی تەنفیزی و فیگورەکانی دەسەڵاتی بنەماڵە.... ئەو دوو حزبە سەرەکیەش دورن لە مەبدەئی دیموکراسی و زیاتر نوێنەرایەتی دوو بنەماڵە دەکەن و قەراری سیاسیان لەو دوو بنەماڵەوە دەردەچێت (دەسەڵاتی سێبەر لە کوردستاندا حوکم دەکات) بە تایبەتی باڵی پارتی و بنەماڵەی شێخەکانی بارزان ، یەکیەتی نیشتمانی کوردستان رێکخراوێکی ئاڵۆزە باڵی جیاوازی لە رێزەکانی خۆیدا کۆکردۆتەوە ئەوەش دەگەرێتەوە بۆ سەرەتاکانی دروست بوونی یەکیەتی و ئەو قۆناخە هەستیارەی کە دوای هەرەسی بارزانی تێیدا لەدایک بوەو دەستی بە چالاکی چەکداری و رێکخستن کردەوە ، شۆرشی تازە ئەرکی بەرز کردنەوەی هورەی جەماوەر گەراندنەوەی بروای جەماوەر بە خەبات بوو دژی رژێمی فاشی بە کەمترین ئیمکانیەتی ماددی و بەرزترین گیانی خۆ بەخت کردن ، کۆمەڵە ئەو ئەرکە مێژووییەی گرتە ئەستۆ لەو پێناوەدا کاروانیک لە خوێن گەرمترین رۆڵەی خستە رێزی کاروانی شەهیدانەوە ، یەکێک لەو باڵانە کە بنەماڵەی تاڵەبانی و خەڵکێکی نزیکی خۆیان و کاسەلێس و کۆنە موستەشارو کۆنە بەعسی هەوڵیان داوە ئەو حزبە بەرەو بنەماڵەگەرایی ببەن ،تا ئەورۆش هەوڵ دەدەن یەکیەتی لە رێکخراوێکی شۆرشگیرو خاوەن ئەزمونێکی پر فیداکاریەوە بکەن بە رێکخراوەیەکی وەرەسەیی و کەرتی تایبەت ، ئەو گروپانە دەزانن کە بەرژەوندی ئەوان لەوەدا نیە کە جۆرە ریفۆرمێک لە رێزەکانی یەکیەتیدا بکرێت چونکە لەوەدا نەمانی خۆیان بەدیدەکەن و ئیمتیازات و دەسەڵاتیان بەرەو فەنا بوون و پوکانەوە دەچێت .
زۆر جارو تەنانەت لە زمانی سەرکردەکانەوە ئەوە دوبارە دەکرێتەوە کە گەلی کورد دۆستێکی راستەقینەی نیە بۆ بۆ پارسەنگ راگرتنی کێشە رەواکەی کە بە رای من ئەوە راست نیە تەنها هۆی دەگەرێتەوە بۆ هەمان هــــۆی پێشوو واتە هۆی زاتی ، پێم وایە بۆ هۆکاری شکەستیەکانمان دەبێت چاوێک بە رابوردووی مێژووی خۆماندا بخشێنین پێش ئەوەی رەخنە لە ئەم و ئەو بگرین ، بۆ ئەوەی دۆستت هەبێ دەبێت پێش هەموو شتێ خۆت هەبیت ، ئێمە تا ئەورۆی ئاسایی دروشمی خۆمان یەکاڵا نەکردوەتەوە ، لە راستیشدا نوێنەرایەتی کێشەکەمان ناکەین ، تیروانینێکی یەکگرتومان نیە بۆ دەربرینی کێشەکەمان ،ساڵی 1974 لەگەڵ دوبارە بونەوەی جەنگ نوسەری وەکو رۆجیا گارودی جان پۆل سارتەر- سیمیون دیڤوا ئەندرێی ساخەرەڤ بە گورجی لەسەرمان هاتنە دەنگ ، ساڵی 1991 لە ژێر فشاری فەرەنسەو بەریتانیادا بریاری 688 لە لایەن ئەنجومەنی ئاسیشی نێودەوڵەتیەوە دەرچوو ، لە ژێر باڵی ئەمریکادا لە ئێراق حکومەتێکمان دروست کردوە ، لە ژێر فشاری ئەمریکاو یەکیەتی ئەوروپا تورکیا دەست درێژی ناکاتە سەرمان ، هەموو ئەوانە لە سایەی کۆمەڵی نێودەوڵەتیەوە نەک سەرۆکەکانمان ئەو سەرۆکانەی کە نوێنەری بنەماڵەن و چاویان بەردەمی خۆیان نابینێت ، هەندی جار لە دەربرینی کێشەکەمان زیادەرەوی دەکەین و هەندی جار لە پێناوی بەرژەوەندی (حزب یان خێڵ) دا ئامادەین دەست لە ناو دەستی دوژمن بخەین نمونەشمان 31 ی ئابی 1996 کە بە رای من خەیانەتێکی مێژوویی پارتی و سەرکردەکەیەتی ، لە بەردەم رای گشتی دونیادا ریسوا بونێکی مێژوویی بوو بۆ کیشەی گەلەکەمان و جارێکی تر کەوتینە بەر توانجی ناحەزانی گەلەکەمان و لە هەموو رویەکەوە شکەستیەکی تازە بوو بە تایبەتی بواری کۆمەلایەتی و سایکۆ لۆژی و سیاسیەوە ، رەنگدانەوەی هەبوو نەک هەر بەسەر بزاڤی گەلەکەمانەوە بەڵکو بەسەر کەسایەتی و مێنتالیتێتی تاکی کوردەوە ، مۆدێلێکی تازە بوو لە خەیانەت و نیشتمان فرۆشی و دوژمن دۆستی ، ئەوەی دوپات کردەوە کە کولتوری تفەنگ و ئەشکەت و تەکیەو دیوەخان زاڵە بە سەر زمانی لەیەکگەشتن و زمانی دیموکراسی و هەستی بەرپرسیارێتی بەرامبە نیشتمان و نەتەوە ،لێرەدا پرسیار دەکەم ئایا :-
لە دۆستێک دەگەرێین کە پشتگیریمان بکات بۆ سەپاندنی دەسەڵاتی بنەماڵە ؟!
لە دۆستێک دەگەرێین بۆ ئەوەی بیکەین بە شەریکی تاوانەکانمان ؟!
لە دۆستێک دەگەرێین بۆ ئەوەی نەخشەی 31 ئابەکانمان بۆ دابرێژێت ؟!
لە دۆستێک دەگەرێین پشتگیرمان بێت بۆ شەری کورد کوژی ؟!
ئیمپراتۆریەتی ئیفلیج و گەندەڵ لە ماوەی نێوان ساڵی 1994-2001 زیاتر لە 98 دانیشتنی نەزۆکی ئەنجامداوە لە ئاستی سەرکردایەتیدا بۆ یەکگرتنەوەی ئیدارەو چارەسەری کێشەی نیوانیان یەکێک لەو خاڵانەی کە باسی لێکراوە مەسەلەی گەرانەوەی ئاوارەکان و گۆرینەوەی دیلەکان بوە ، ژمارەی ئەو خێزانانەی لە لایەن پارتیەوە ئاوارە کراون 625 خێزان و ژمارەی ئەو خێزانانەی لە لایەن یەکیەتیەوە ئاوارە کراون 824 خێزانن . تا وەکو ئەورۆ بە هەزاران ئاوارەی دەستی ئەو دوو حزبە نەگەراونەتەوە سەر شوینی خۆیان ، چارە نوسی 3000 کەس دیار نیە ، ئەوە جگە لەوەی کە زیاتر لە 20،000 کەس بوو بە خۆراکی جەنگی بنەماڵەکان و زەرەری مۆرالی و مەعنەویش بە ملیاردەها دۆلار دەقەبلێندرێت ..............
ئەوە خەیانەت نیە بە خەڵکی کوردستان ؟!
ئەوە جوێن دان و سوکایەتی نیە بە خەڵکی کوردستان ؟!
ئەوە تێپەراندنی هەموو سنورێکی رێز نیە بۆ سەدان هەزار شەهیدو ئەنفالکراو ؟!
ئەوە لە لایەک لە لایەکی ترەوە بزوتنەوەی گەلەکەمان بە دەست بنەماڵەکانەوە قورسایی خۆی لەدەست داوە ئەوەش پارتی بەرپرسیارێتی مێژوویی هەڵدەگرێت بە تایبەتی بارزانی و سەرانی بەناو شۆرشی ئەیلول بە لانی کەمەوە لەو برگە زەمەنیەی 1945وە تا وەکو ئەرۆ ، لە جیاتی ئەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بکەن بە نمونەی دیموکراسی و سیمبۆلی قوربانیەکانی گەلێکی چەوساوە ، بەرنامەی تۆکمەو چر دابرێژێت بۆ بوژانەوەی کوردستان لە تەواوی بوارەکانی ئابوری و کۆمەڵایەتی و سیاسی و فەرهەنگیو سیاسەتی دەرەکی و سارێژ کردنی برینە قوڵەکانی تراژیدیای نەتەوەیی لە ویرانکردن کۆچکردن و هەڵەبجەو ئەنفال و شەری خۆ کوژی ... کەچی بە پیچەوانەوە بوە بە نموونەی خەیانەت و گەندەلی و بە حکوموتی هەرێمی (دزەکان) خۆی کرد بە لاپەرەکانی مێژوودا بە جۆری رۆژنامەکانی ئەوسەری دونیا گاڵتە بەو ئەزموونە دەکەن باسی گەندەڵی و دزی ئەمیرو پاشاکانمان دەکەن ، راپۆرتەکەی (مایکڵ رۆبن) بەڵگەیەکی ئەو دانوستانەمە کە لە 7-1-2008 لەلایەن پەیمانگای دامەزراوەی ئەمریکیەوە بڵاو کراوەتەوە لە هاوڵاتی دا ژمارە 378 دا بڵاو کراوەتەوە بە کوردی و لە راپۆرتەکەدا باسی گەندەڵی سەرکردایەتی کورد و بنەماڵەکان دەکات لەگەڵ ئەوەشدا سەرکردایەتی کورد هەرەشەو گورەشەی لێ کرد و سکرتاریەتی تاڵەبانی دوایش مەسعود بارزانی داوای یاساییان لەسەر رۆژنامەی هاوڵاتی و مایکڵ رۆبن تۆمار کرد ، هاوڵاتی تەنها لەبەر ئەوەی راپۆرتەکەی وەرگیراوە بۆ سەر زمانی کوردی و بڵاوی کردوەتەوە رۆژی 29-1-2008 لە ریگەی دادوەری دادگای لێکۆلینەوەی سلیمانی ئاگاداری سەرنوسەری هاوڵاتی (عبد عارف) ی کرد کە رۆژی 4-2-2008 لە بەردەم دادگا ئامادە بێت بۆ گوێ لێ گرتنی ، لەوانەیە مایکڵ رۆبن چەند مانگ و بگرە زیاتر خەریکی ئامادە کردنی راپۆرتەکەی بوبێت کەچی قەلەم فرۆشە خۆماڵیەکان و میدیای زەرد لە ماوەی چەند رۆژیک دا کەوتنە هێرش و بوختان و (رۆبن) یش بە میتی تورکی شتی لەو جۆرە تاوانبار کرا لە لایەن نوێنەرانی بنەماڵەوە ، راپۆرتەکەشی بە بێ ناوەرۆک و بێ بەڵگە لە قەڵم درا بێ ئەوەی سڵ لەوە بکەنەوە کە :-
1. ئەو راپۆرتە بۆ لایەنی ئەمریکی نوسراو نەک خاوەن شکۆ
2. خەڵکی کوردستان بە پیچەوانەی قەلەمفرۆشەکانەوە رۆژانە سەدان لەو بەڵگانە دبینێت بە بەرچاوید گوزەر دەکات .
سەیرە ئەو وڵاتەی کە زۆر کەس پێی وابوو دەبێتە چەقی دیموکراسی لە رۆژ هەڵاتی ناوەراستدا لەوانە (سفیرکر ڕوریدسون) ی میژوو نوس لە زانکۆی (Lund) و سیاسەتمەداری سویدی (ڕوول شمیدت) کەچی بە پێچەوانەوە بوو بە چەقی گەندەڵی و وڵاتی بیکارو کویلەکان . هەرچەند ئەوە بۆ زۆر کەس چاوەروان کراوبوو ئەوانەی کە لە رۆژانی خەباتدا نەیاندەتوانی ئیدارە چەند ئەشکەوتیک بگرنە ئەستۆ سەیر نیە کە ئەورۆ نەتوانن وڵاتێک ئیدارە بدەن ....
دیاردەی خێڵەکی هەمیشە رۆلی هەبوە بە سەر بزاڤی کوردا ، بە تایبەتی لە کوردستانی باشوردا تا ساڵانی 1944 ئەو جوڵانەوەیە نەیتوانیوە ئامانجی سیاسی نەتەوەیی بەرز بکاتەوە ، ئەوەی شارەزایی هەبێت لە هەڵوێستی بارزانی و شێخەکانی بارزان بە رونی لەوە دەگات کە ئەوانە ئامانجەکانیان لە سنوری بارزان تێپەری نەکردوە زیاتر دروشمی خێڵەکی ناوچەیی و کۆمەڵایەتی بوون و ئەو گۆرانانەی کە لە هەڵویستی بارزانیدا رویداوە دوای ساڵی 1944 و 1945 زیاتر بۆ موزایەدەو ململانێی باڵەکانی تری ناو بزوتنەوەی کورد بوە بە تایبەتی ئەو ساڵانە جوڵانەوەیەکی بەرچاو لە رێزەکانی رەوشەنبیرو نیشتمان پەروەرانی کوردا سەری هەڵدابوو ، کە تێروانینیان بۆ بزاڤی کورد تێروانینێکی زانستی و سەردەمیانە بوو لەوانەشە ئەگەر بارزانی حەکیمانە و دیموکراسیانە پارسەنگی هاوکێشەکەی راگرتبا ئەورۆ کێشەی کەلەکەمان لە ئاستێکی تردا دەبوو ئاشبەتالیشی بە دەسگاکەی نەدەکردو بۆ جاری چوارەمیش کوردستانی جێ نەدەهێشت ئەو هەموو خەڵکەش کە دور خرانەوە لە گۆرەپانی خەبات و گۆشەگیر کران وەک تاڵەبانی برایم ئەحمەد عزیز شەمزینی عەلی عەسکەری حیلمی عەلی شەریف و دەیانی تر رۆلیان دەبوو لە شۆرشی ئەیلولی بەزیودا ...
پارت و رێکخراوە سیاسیانەی کوردستانی تورکیا کە لە ساڵانی جەنگی جیهانی یەکەمدا و لە ژێر کاریگەری بیری نەتەوەیی ئەروپی و کاریگەریان لەسەر ناسیۆنالیزمی کوردو تورک و گەلانی ناو دەوڵەتی عوسمانیدا زۆر رێکخراوو گروپی سیاسیان دامەزراند بە کۆمەڵێک دروشمی سیاسیەوە هاتنە ناو پرۆسەی سیاسی دۆخی دوا روخانی دەوڵەتی پیاوە نەخۆشەکە بەڵام وەکو پێویست نەیانتوانیوە رۆڵی سەرەکی بگێرن چونکە ئەوانیش بیری خێڵەکی و کۆنەپەرستی بەسەریاندا زاڵ بوەو لە تاکتیکدا بەرامبەر ناسیۆتالیزمی تورک و عەرەب لاواز بوون و پارسەنگەکە بە لای ئەواندا شکاوەتەوە .
کێشەیەکی تری بزوتنەوەکەمان ئەوەیە کە ئێمە بەردەوام کێشەکەمان بەستوەتەوە بە کێشەی ناوخۆی ئەو دەوڵەتانەوە کە داگیرکەری کوردستانن و کیشەکە وەکو کێشەی ناوخۆ سەیری کراوە زۆر هەلی مێژوویی لەبار هاتۆتە ئاراوە بۆ ئەوەی بتوانین لە چوارچێوە چەقبەستوەکەی بچینە دەرەوە لەوانە روخانی دەوڵەتی عوسمانی و جەنگی یەکەم - جەنگی جیهانی دوهەم و شۆرشی مهاباد- شۆرشی 14 ی گەلاوێژی 1958 لە ئێراق دان نان بە مافی گەلی کوردا 11ی ئازاری 1970 تا 1974 شۆرشی ئیسلامی ئێران شەری ئێراق و ئێران - شەری کەنداو و ئەزمونی هەرێمی کوردستان ....
لە سالی 1970- 1974 هەلێکی گەورە رەخسا بۆ کورد کە هێزەکانی پێشمەرکە ئارامێکی تیادا گرت و پارتی دەسەڵاتی شەرعی و یاسایی لە کوردستانی باشوردا دەکرد ، دەتوانرا گەلێک هەنگاوی گرنگ نرابا بۆ پتەو کردنی ژێرخانی ئابوری و سیاسی و کۆمەڵایەتی کوردستان بەڵام عەقلیەتی خێڵەکی رێگەی ئەوەی نەدا لە جیاتی ئەوە بارزانی ئامیر هێزەکانی کرد بە حاکمی ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی خۆی و زۆربەی ئەوانە بارزانی بوون لە راستیدا رۆلی ئاغا ناوچەییەکانیان دەبینی لە فشار خستنە سەر جوتیارەکان و چنینەوەی سەرانەو باج و خەراج و مەرداری و خۆ دەوڵەمەند کردن باشترین نموونە عەلی شەعبان و حەسۆ میرخان بوون کە یەکەمیان ناوچەی بیتوێن و دوهەمیان ناوچەی پشدەری لە ژێر کۆنترۆڵ دابوو ، پارتیش وەکو رێکخراوەیەکی سیاسی لە دوای لیکترازانەکەی 1964 لە لای بارزانی نەما چونکە بارزانی هیچ کاتیک و تا ئەورۆش بروای بە دیسپلینی حزبایەتی نەبوو ئەو حزبی بە دەسگایەک دەزانی کە لە قسەی ئەو دەر نەچێت چی فەرموو ئەوە فتوا بێت بۆ کادێرانی حزب ، بارزانی زیاتر لەوەی خۆی بە سکرتێری پارتی بزانێت خۆی بە خاوەنی پارتی دەزانی و لە کونگرەکانی پارتی بە ئارەزووی خۆی (داشەکانی) مەکتەبی سیاسی و کۆمیتەی ناوەندی دەگواستەوە یان بە تاکو بەکۆ دەری دەکردن ئەوەش سەرپێچی کردبا بە جوێن برو بوختانی نارەوا سوکی دەکرد ........
پرۆسەی ئازادی ئێراق لەو هەلانەن کە بزاڤی کورد وەکو پێویست کەڵکی لێ وەر نەگرتوە و پێش بینی روداوەکان نەکراوە و پڵانی بۆ دانەنراوە ، بەڵام دوبارە کەمئەزمونی و زۆرجار ترسەنۆکی سەرکردەو پارتەکانمان خۆیان هۆیەک بوون بۆ پوچەڵکردنەوەی ئەو هەلانە ، ئەو ماوە زێرینەی دوای دەرکردنی لەشکری فاشیستەکانی بەغدا لە کوێت لە ســالی 1991 و بریاری ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی 688 لە 5 نیسانی 1991 و تا پرۆژەی ئازادی ئێراق هەلێکی تر بوو بۆ کورد و رەنگە تاکە هەلێکی لەو جۆرە بوبێت بەلانی کەمەوە لە ماوەی سەد ساڵی رابوردوو لەگەڵ ئەوەشدا کرا بە مەیدانی ململانی و شەری تۆڵە لەیەکتری سەندنەوە بە نەریتی خێڵەکی و شەری براکوژی و شەری دابەشکردنی دەسەڵات و زەوی .
دوژمنانی کورد بەردەوام هەوڵیان داوە بۆ بەرزکردنەوەی رۆڵی سەرکردە خێڵەکیەکان چونکە مامەڵە کردن لەگەڵیدا ئاسانە ، وەکو کاڵاش هەرزانتر دەکەوێت ، وەکو وەرەقەیەکی گەمە سیاسیەکە بەکاری دەهێنێت و هەر کاتی گەمەکە تەواو بوو پاکتاوکردنی ئاسانترە لەوەی وەک لەگەل پارتێکی جەماوەری دا دەکرێت ، هەموو ئەو شۆرشانە دوای ون بوونی سەرکردە لە گۆرەپانی خەباتدا شۆرشەکەیان ئاشبەتاڵ کراوەو جەماوەرەکەیان بە فتوای خودی سەرکردە سارد کراوەتەوەو گەلی کوردستانیش باجەکەی داوە ، ئەو باجانەش رەو کردنو کۆچاندن و ئەنفال و ژەهراوی کردن و سوکایەتی کرن بوون بە چارەنوسی ئەو گەلەی ئێمەوە ...بۆ نموونە هەمان مامەڵە کەم یا زۆر لەگەڵ پارتی کریکارانی کوردستان نەکرا ، دوای دەست بەسەر کردنی بەرێز ئۆج ئاڵان لە شوباتی 1999 ، پارتی کرێکاران PKK بانگەشەی ئاشبەتاڵی نەکرد و زۆر خیرا خۆیان بۆ دۆخە تازەکە ئامادە کردو بە سیاسەتیکی تازەوە بەردەوامە تا ئەورۆی ئاسایی لە خەباتی رەوای گەلی کوردستانی باکور ئەوە وەرچەرخانێکی گرنگە لە بزووتنەوەی ئازادیخوازی کوردا ، ئەوەش ئەوە دەسەلمێنی کە چەندە پارتێکی سیاسی بنەمای ئایدیۆلۆژی جەماوەری هەبێت و چەند ئەو پارتە دور بێت لە پەیرەوی دەرویشگەرایی ئەوەندە ش بەهێز دەبێت و ئەوەندە دور دەبێت لە هەرەسی سیاسی ، ئەوە بەڵگە نەویستە کە لەگەڵ هەر کارەساتێکی لەو جۆرە پاشگەزبوونەوەیەکی مەعنەوی و سیاسی روو دەدات بەڵام قەوارەی زۆر کەمتر دەبێت لە هەرەسی 1975 ، ئەو هەرەسەی کە تا ئەورۆی ئاسایی پاکانەی بۆ دەکرێت و لە سەر ئاستی کوردستاندا شکەستیەکی بەرچاوو ترسناکی بەو برگە هەستیارەی بزاڤی گەلەکەمان بەخشی ، کاردانەوەیەکی یەکجار سلبی هەبوو بەسەر رەوتی خەباتی گەلەکەمان هەم لە سەر ئاستی کوردستان و هەم لە سەر ئاستی نێودەڵەتی و ناوچەیی ، تیکشکانی کەسایەتی و شکۆو هورەی تاکی کورد ، زەمینە خۆشکردن بۆ دوژمنانی کورد تا بەو شێوەیە هەلسوکەوت لەگەڵ مەسەلەکەدا بکەن بەو شێوەیەی کە ئارەزوو دەکەن ، پاڵەوانەکانیشی هەڵاتن بەرەو هەندەران و ئەورۆ لە سەر سینگی رۆژنامە زەردەکان وینە گەورەکانیان وەکو سیمبۆڵی خەبات و سەرکەوتن دەبریسکێتەوە ، بە پاڵەوانی نەتەوەیی و هەندێ جار بە فەیلەسوف و ئوستادی راپەرین و ئەندازیاری کوردایەتی شتی لەو جۆرە لەقەڵەم دەدرێن
پرۆسەی ئازادی ئێراق گەورەترین هەلی مێژوویی بو بۆ کورد و کێشە رەواکەی بەڵام بە داخەوە لە هەرێمی کوردستاندا گۆردرا بۆ گەورەترین (هــەل) بۆ کەسانی کاسەلێس و خۆ سەپێنەر تا بتوانن ئەو هەلە بقۆزنەوە بۆ بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان و دەروازەیەکی گەورە کرایەوە بۆ گەندەڵـــی و دزی و مامەڵە کردن بە چارەنوسی گەلی کوردستانەوە ، لەو دەروازەیەوە خەڵکی ناکارامەی گەمژە خۆی کرد بە گۆرەپانی سیاسەتدا (ئەو سیاسەتەی تەنها لە فەرهەنگی بنەماڵەکاندا قبوڵە و مۆدێلی خێڵەکی هونەری بەریوەنردنە) ، دام و دەزگای وڵات پر کرا لە خەڵـــکی هەلپەرست و خۆ پەرست ، لە رێزەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستاندا ئەرۆ زیاتر لە 2000 موستەشارو سەرۆک جاش و ئامر مەفرەزەی تایبەتی کار بەدەستن ، ژمارەی کۆنە بەعسی و خۆفرۆشەکان ئەگەر بە دەیان جار لەوە زیاتر نەبێت ئەوە زۆر کەمتر نیە ، ئەوانەی کە میژوویان لیواو لیو بوو لە خەیانەت ئەورۆ رێگای کوردپەروەریمان نیشان دەدەن ، ئەوانەی کە چەکی کورد کوژییان لە شان بوو ئەورۆ لاف و گەزاف بە سەر خەلکدا لێ دەدەن ، ئەو خەڵکەی کە لە رۆژانی سەختی خەباتدا گلێنەی چاوەکانی دەفرۆشت تا بیدات بە کولێرەیەک بۆ پێشمەرگەی شاخ سیاسیەکانی ئەشکەوت .
ئەوانەی کە گۆرانی و بەستەیان بەسەر (سەدام و بتەکاندا) هەڵدەدا ئەرۆ لە لایەن دەسگا رۆشنبیریەکانەوە قەرەبوو دەکرێنەوەو یارمەتی دەدرێن تا نرخی خەیانەتەکەیان بەرز بنرخێندرێت باشترین نموونە شێرزاد عبدر الرحمن-ە ، یان شەری براکوژی هەلیک بوو بۆ پیاوکوژە جەنگاوەرەکان بۆ ئەوەی دلسۆزی خۆیان لەسەر وێری خوێنی کورد بۆ ئاغاکانیان بسەلمێنن ، یان تەعین کردنی وەزیرو پەرلەمانتار لە لایەن بنەماڵەکانەوە ، لیرەدا دەمەوێت ئەوە بلیم کە کێشەی وەزیرەکان و سنوری دەسەڵاتیان لەوەدا نیە کە تەعین کراون بەڵکو کێشەکە لەوەدایە کە ئەوانە لە چوارچێوەی گرێبەستێکی کۆمەڵایەتیدا دەبوو دەست نیشان کرابان واتە هەر وەزیرێک یان بەر پرسێک بە گوێرەی لێهاتویی و نزیکی لە جەماوەرەو پێوانە کرابا نەک نزیکی و گوێ لە مشتی بۆ بنەماڵەکان ، ئەو گریبەستە کۆمەلایەتیە تەواوی بەرپرسەکان دەگرێتەوە چونکە بەرپرس لە هەر پلەیەک دابێت دەبێت (بەرپرسیار) بێت لە ئەرکەکانی بەرامبەر جەماوەر نەک بەرامبەر بنەماڵە ئەوەی دوایی سیمای لەدایک بوونی رژێمێکی دکتاتۆری نەخش دەکات کە بە داخەوە بەر لە لەدایک بوونی ئەنجامەکەی روون و دیارە چونکە مێژوو ئینسکڵۆپێدیایەکە بۆ کەڵک لێوەرگرتن نەک کەرەسەیەکە بۆ پرکردنەوەی رەفەکانی ئەرشیڤ . بە تایبەتی سیاسەتی ئەورۆی دونیا کە چواردەورت تەنراوە بە کەرەسەکانی عەولەما شیوازیکی دینامیکی دەخوازێت کە لە شێوەی بەریوەبردندا لە سەردەمی ئەخناتۆن و نەبوخوزنەسر زۆر جیاوازە ، دوا کەوتن لەو کاروانەش مەرگی خۆت و چارەنوسی گەلێک دەخاتە پەراوێزی مێژوەوە ، دینامیکی کاری سیاسی گرنگی تایبەتی هەیە ئەوەش بە خوێندنەوەی روداوەکان دەبێت لە کات و ساتی گونجاودا و دۆزینەوەی چارەسەرێکی بابەتیانە بۆیان و خۆ نوێ کردنەوە لەگەڵ دەوروبەردا و بەدوادا چوونی خواستەکانی زۆرایەتی و لەبەرچاو گرتنی گۆرانە تازەکان ....
جان جاک رۆسۆ دەڵێت :-
سیاسەت بەلای ئیمەوە بریتیە لە هونەری کارگێرایەتی کۆمەڵگەو پاراستنی ئاشتی کۆمەڵایەتی تیایدا و وەرگۆرانی یاسادانان بە شێوەیەک کە بگونجێت لەگەڵ ئەو گۆرانکاریانەی کە مێژوو دەیانهێنن
کۆماری دزەکان
لێرەدا مەسەلەی ترسناک سەر هەڵدەدا لەوانە بۆدژەی کوردستان هۆیەکەشی دەگەرێتەوە بۆ ئەو شێوە ئیدارەیە واتە ئیدارەی خەڵکی نەفام ئەو خەڵکەی کە هەموو هەوڵێکی بۆ ئەوەیە کە دڵی بتەکانی بنەماڵە رازی بکات و خاوەن شکۆ بێدار نەکات ، وە خۆشی لە دزی و گەندەڵی بێ بەری نەکات ، لە لایەکی ترەوە هیچ ئۆرگانێک نیە لە سەروی بنەماڵەوە کە سنور بۆ دزی و گەندەلیەکانی دیاری بکات ، پەرلەمان لە ژێر رەحمەتی بنەماڵەکاندایە بە مڵکی خۆیانی دەزانن ئەگەر دەنگێکی نارازیش سەری هەڵدا ئەوا زوو دەیخەنە بەر توانج هەرەشەو کپی دەکەنەوە ، تۆری ئەو دزانە بەجۆرێ تێکهەلکێشراوو ئاڵۆزە کە بۆ زۆر ساڵی تر پاککردنەوی ئەستەمە تەنانەت ئەگەر هەوڵی ریفۆرمی سیستەمی ئابوری و سیاسی بدرێت لە کوردستانی باشوردا ، رەگو ریشەی بە قوڵایی بنەما ئابوریەکاندا شۆر بوەتەوە لە لایەن دەستەی باڵاوە سەرپەرشتی دەکرێت و رێخۆشکەری بۆ دەکرێت و تاوان و دزیەکانیان خۆڵ بەسەر دەکرێت ...
ئەوەیان تایبەتمەندی هەرێمی کوردستانە چونکە لە وڵاتانی تردا بە تایبەتی ئەروپا ئەگەر گەندەڵی هەبێت یان مافیە چالاک بێت ئەوا بە دەیان ئۆرگانی تایبەتی ئامادە دەکرێت بۆ بنبرکردنی ئەو دیاردەیە بەڵام لە وڵاتەکەی ئێمەدا مافیا خودی دەسەڵاتە ئەو دەسەڵاتەش خاوەنی ئەزمونێکی دەوڵەمەندی خەیانەت و چەتەیی و ریگرییە بۆ نموونە دوای پرۆسەی ئازادی ئێراق ئەو پارتانە هیچ بەرنامەیەکیان لە کەشکۆڵدا نەبوو بۆ ئازادکردنی کەرکوک کەچی بە خێرایی بروسکە کەوتنە تاڵان و فەرهودی (دڵ و قودسی کوردستان) ... پاش هەتک کردنیشی بە هەمان خێرایی هەڵاتن و چارەنوسی ئەو دڵ و قودسەیان دایە دەستـــــــی بەعس و قەدەری نادیار .
بۆدژەی روسیا 100 ملیار دۆلارە بۆ وڵاتێک کە ژمارەی دانیشتوانی نزیکەی 200 ملیۆن کەسە واتە هەر یەک ملیار دۆلار بەرامبەر دوو ملیۆن کەس بۆدژەی کوردستان هەر دوو ملیارد دۆلار بەرامبەر یەک ملیۆن کەس ئەگەر ژمارەی دانیشتوانی کوردستان بە 4 ملیون بخەمڵێندرێت ، روسیا خاوەنی بنەمایەکی ئابووری بە هێزە ، بەرنامەیەکی بەرفراوانی ئەتۆمی هەیە ، پەیرەوی بەرنامەی چاودێری کۆمەڵایەتی دەکات ، ئەرتـــەشێکی زەبەلاحی بە ئەستۆوەیە ، کوردستان هیچ یەکێک لەوانەی نیە و داهاتێکی باشی کومرگ و سەرانەو باج وەر دەگرێت جگە لەو پارەیەی کە لە داهاتی نەوت وەری دەگرێت وە هەموو ئەو سەرمایە لە خەزێنەی بنەماڵەکاندا ون دەبێت رەوانەی بانکەکانی دونیا دەکرێت و پرۆژەی وەهمی پێ دروست دەکرێت . ئەلیگارخەکانی بنەماڵە دەستیان بە سەر هەموو ئەو پرۆژانەدا گرتوە کە سەرچاوەن بۆ داهاتی وڵات بۆ نموونە پرۆژەو گرێبەستە نەوتیەکان پرۆژەکانی وەبەرهێنان و تەنانەت خودی دەستەی وەبەر هێنان ...
ئەو دەستەیە کە ناوی دەستەی وەبەر هێنانە ئۆرگانێکە لە ژێر چاودێری خودی نەچیرڤانەوە بەرێوە دەچێت و عیزەت بەرواری سەرپەرشتی دەکات کە ئەندامی دەفتەری سیاسی پارتیە ، (هێرش محرم) کە سەرۆکی دەستەی وەبەرهێنانە هەوڵ دەدات کە یارمەتی خەڵک بدات بەڵام هەوڵەکەی تۆز ناکات ، لە رێگەیەوە بەناوی بوژاندنەوەی کەرتی تایبەت و کاری وەبەر هێنانەوە بە سەدان پارچە زەوی بەخشراوە بە (عەلی بابای) بنەماڵەو (چل رێگرەکەی) دەورو بەریان لەوانەی کە دەستیان خستۆتە ناو دەستەی وەبەر هێنان زیاتر خەڵکی پارتی و بنەماڵەن تەنانەت لە بازاری رەشدا ئەو پرۆژانە لە لایەن دەڵاڵەکانی بنەماڵەو گەندەڵەکانەوە دەفرۆشرێنەوە نرخی هەندی لەو پرۆژانە دەگاتە زیاتر لە ملیۆن دۆلار ، ئەوەی حەزیش دەکات راستی ئەو وتەیەم بسەلمێنێت با پرۆژەیەکی باش پیشکەش بکات بۆ دەستەی وەبەر هێنان با سەردانێکی ئەو دەسگایە بکات بۆ ئەوەی لەو راستیە بگات کە دەستەی وەبەرهێنان لە راستیدا بۆ خزمەتی خەلک و بوژانەوەی ئابوری کوردستان و کەرتی تایبەت نەکراوە بەڵــــکو دەسگایەکی ژیرانەیە بۆ خزمەتی بنەماڵەو شێخەکانی چیا و سیاسیەکانی ئەشکەوت بە رێگایەکی یاسایی و دیموکراسی بە مۆدێلی بنەماڵەو پەرلەمانە نەزۆکەکەی .....
لە ریگەی ئەو کشکەوە بە هەزاران دۆنم زەوی بەسەر داشەکانی بنەماڵەدا دابەشکراوە لەو شوینانەی کە ستراتیژین و گرنگن لەوانە رێگای مەسیف ، رێگای نەچیر ، دەوروبەری فرۆکەخانەی هەولێری نیو دەوڵەتی ، عەنکاوە ، شەقلاوە ، سۆران ، رێگەی کەسنەزان ، ئەو پرۆژانەش کە ئەنجام دراون ئەگەر لە 100% بەشی بنەماڵە نەبن ئەوا لە 50% پەنجا کەمتر نیە وەکو نیو ستی بازاری هاوچەرخ تارین نێت شیراتۆن- خانزاد- شاری خەونەکان گوندی ئینگلیزی جگە لە کۆرەک و بە سەدان باڵەخانەو کۆمپانیای وەک 77 و شرق الاوسەت و بانکی هەریم و شتی تر ئەوە بنەماڵەی هەولێر سلیمانیش وەزعی لە هەولیر زۆر باشتر نیە لەو روەوە ، نمونەش کۆمپانیاکانی (خانمی یەکەم) و کۆمپانیای نۆکان و ئاسیا سێڵە .
خاڵە گەندەڵەکانی بنەماڵە بریتین لە شێخەکان و بنەماڵەی خاوەن شکۆ پاسەوانەکانی مام و برازا وەزیرو وەزارەتەکان و لە هەمویان چەپەڵ و گەندەلتر وەزارەتی (نارۆشنبیری) دەسگای پەیوەندیدار بە وزەو دابەشکردنی (وەک گازو نەوت) - پاریزگارەکان و دەڵاڵەکانیان قائیمقامی قەزاکان - دەسگاکانی شارەوانی و نەخشەدانان بە تایبەتیش شارەوانی هەولێرو سلیمانی پاڵەوانەکانی شەری براکوژی و 31 ی ئاب کۆنەجاش و موستەشارەکان ، جگە لەوەش گومرگ ، بازرگانی جگەرە ، کۆنترۆل و مۆنۆپۆڵ کردنی بازار ، بانق و سیستەمی فینانس ، ئێکسپۆرت- ئیمپۆرتی کاڵا ، پرۆژەکانی ئاوەدانکردنەوە ، پرۆژەکانی رێگاو بان ، کەل و پەلی خواردن ، کۆنترۆڵی بازار و یاری کردن بە نرخی کاڵا ، فرۆشتنی دەرمان و کاڵاکانی بواری تەندروستی ... هەمووی قۆرخ کراوە بۆ بنەماڵەو کاسەلێسەکانی (ژوالکفل و ئیسرافیل)لەو لاشەوە بنەماڵەی تاڵەبانی تەخشان پەخشان بە دارایی خەڵکەوە دەکەن سەرمایەی خەڵکیان ئەوەندە وەلا ناوە کە بە وتارێکی کوردستان پۆست هەژارێکی وەک هەلۆی برایم ئەحمەد زەرەری 10،000،000 دە ملیۆن دۆلاری لی دەکەوێت ، سەر زەنشتی من بۆ ئەو بەریزە ئەوەیە مادام دەزانی سەرمایەکەی ئەوەندە ناسکە با نوشتەیەکی چاوەزاری بە بەرۆکدا هەلبواسێ تا کوردستان پۆست و میدیای ئازاد پەی پێ نەبەن و ئەو زەرەرەی لێ نەدەن رەنجی ئەو کەسە دەست رەنگینە بە فیرۆ نەدەن ، هەرچەند لەوانەیە ئەو برە (کەمە) لە چاو ئەو پارانەی کە لەو چەند ساڵانەی دوای راپەرینی مەزنی گەلەکەمان 1991 پەیدای کردوە (بە رەنجی شانی و بە هێزی بازوویی و بە توانای بیرو مێشکی مشتێک بێت لە خەروارێک !!!!) ....

* نوسەری ئینگلیزی دێڤید ئادەمسون لە کتیبەکەیدا (The Kurdish War) کە لە سالی 1964 دا لە لەندەن بڵاوی کردۆتەوە دەستەواژەی سیاسیەکانی ئەشکەوتی بەکار هێناوە
* ئیدریس بارزانی لە ژنە سۆرانیەکەی دوو کوری دەبێت بە یەکەوە بارزانی ناویان دەنێت (ژوالکفل و ئیسرافیل) دوایی بە تکای دایکەکەو و تکای کەسانی نزیکی بارزانی ناوەکەیان دەگۆرن ، ئەگەر ئەوە نەکرابا ئەرۆ سەرۆکی حکومەت کاک (والکفل بارزانی) دەبوو وە کاک (ئیسرافیل بارزانی) یەکێک دەبوو لە روکنەکانی گەندەڵی و دەسەڵاتی سێبەر

سەرچاوەکان :-
1. پەنجەکان یەکتر دەشکێنن - نەوشیروان مستەفا
2. پەیمانی کۆمەڵایەتی جان جاک روسۆ
3. کورد لە سەدەی 19 و 20 دا کریس کۆچێرا
4. چەند وتاری رۆژنامەو سایتەکان
5. رۆژ نامەی هاوڵاتی