چ جۆرە ئیدارەیەكمان دەویت؟

Monday, 28/03/2011, 12:00

ئیدارەیەكی مەدەنیمان دەویت نەك عەسكەری، ئیدارەیەك كە هەموو كەسێك بەشدار بێت تیایا لە (رێكخستن) و (پلاندانان) و (پێداچوونەوە) دا.
ئیدارەیەكمان دەویت ریكخەری ژیانمان بیت نەك چەوسینەرمان، ئیدارەیەك كە ئازادیی بریاردان بگیریتەوە بۆ خۆمان.

لە سایەی ئەم ئیدارەیەی ئەمرۆدا، هەموو تاكیكی كۆمەلگا، خۆی و تەنیا خۆی، بەرپرسیارە لە ژیانی رۆژانەی، دەستەلات سەروەریكە لە سەروو ئیرادەی هەموو كۆمەلگاوە. خەلكی رووبەرووی هەر نارەحەتیەكی ژیان ببیتەوە، دەستەلات خۆی بە بەر پرسیار نازانیت لێی.
ئەگەر كرێی خانووەكەمان پێ دابین نەكرا، ئەگەر نەخۆشیەكی كوشندە تووش هاتین، ئەگەر بیكار كەوتین، ئەگەر منالەكانمان خویندنیان پێ تەواو نەكرا، ئەگەر ژیانی دایك و باوكە پەككەوتەكانمان پێ بەریوە نەبرا، ئەگەرو سەدان ئەگەری تریش، كەس بە هانامانەوە نایەت، دەستەلات نە چاوی لێمانە نە دەمانبیستێت. ئەگەر بە تەنیایش دەنگ بەرزكەینەوە یان بە تەمەل ناومان دەبەن یان دەلین خوا بتداتێ، وە ئەگەر بە كۆمەل دەنگ هەلبرین ئەوا بە ئاژاوەگیرو گیرەشیوینمان دەدەنە قەلەم، بە فیشەك وەلاممان دەدەنەوە، بەندیخانەكانمان لێ پر دەكەن، كارمان لێ دەسیننەوە، شەقامەكانمان بە عەسكەر لێدەتەنن.
ئەوەتا بەپیشچاومانەوە، هەروەك دەرئەنجامی بێبایەخ سەیركردنی ژمارەیەكی بیئەندازە لەو لاوانەی كە گەورەترین سەرچاوەی مرۆیی كۆمەلگا پیكدینن و فریدراونەتە سەر شەقامەكان، لە بری بەكارهینانیان لە بنیادنان و گەشەپیدانی كۆمەلگادا، رووبەرووی هیزە عەسكەریەكان دەبنەوە، ئەو هیزانەی چ كاریكیان نیە تۆقاندن ویرانكردن نەبیت، لاوەكانمان لە بری هەلی كار، هەلی كوشتنیان بۆ رەخسینراوە.
ئەوەتا بە پیشچاومانەوە ئیدارەی كۆمەلگا، ملكەچی دەستەلاتی سیاسی كراوەو فەرماندەیەكی حیزبی دەتوانیت چۆنی بوێت بەوجۆرە دەستبخاتە كارووباری ئیداریەوە، نە كەس بە هەلبژاردن پلەیەكی ئیداریی دراوەتێ، نە كەفائەت رۆلیكی هەیە لەو بەریوەبەرایەتیدا، بەلكو تەنیا ئالترناتیڤ، تەعین كردنی حیزبیە.
نە مووچە لە ئاستی پیداویستیە گرنگەكانی رۆژانەی ژیانی شارستانیەتدایە، نە كرێی خانوو لە ئاستی مووچەدایە.
نە بیرۆكراسیەت لە ئاستیكدایە كە لیژنەی نەزاهە چارەسەری پۆخلەواتەكانی بكات، نە چاودیری دارایی دەتوانیت سنووری دەستەلاتی سیاسیەكان دیاری بكات.
بۆیە تەنیا سزا بۆ سنوورداركردنی سەركردەكان، لیسەندنەوەی هەموو ئەو مولك و سەرمایەو سامانەیە كە زیاتر لە 20 سالە دەستی بەسەرا دەگیریت. ئەوەیش خەونیكی رۆمانسیانەیە بەبێ تیكوپیك شكاندنی هەموو جومگە سیاسی و عەسكەریەكانی دەستەلات. دەستەلات بە خۆپیشاندانیك شێتگیر دەبیت و دەیان لاوای بیكارو بیزار، گووللەباران دەكات، ئیتر دەبێ چۆن بە ئاسانی سەرمایەو سامانە شیرینە كۆكراوە لەبن نەهاتووەكەی تەسلیم بە كۆمەگا بكاتەوە؟!
ئەوانەی وا چاوەران دەكەن سیاسیەكانی كوردستان لە 20 سال ماندووبوون دەبوورن لە سامان هەلچنیندا، ئەوانە هیچ ناكەن گیلۆكاندنمان نەبیت. سیاسیەكانی كوردستان هەروەك سیاسیەكانی فەلەستین، هەرگیز سامانیكی 20 سالە ناپاریزن، بەلكو سامانیكی 50 سالە دەپاریزن. ئەوان هەر لە سەرەتاوە بە خركردنەوەی سەرمایەوە خەریكن.
لە سالی 1991، رۆژنامەیەكی سویدی لەژیر ناونیشانی: "ماچەكانی بەغدا" دا نووسی بووی: جەلال تالەبانی خاوەنی 88 ملیۆن دۆلارە لە بانكەكانی ئەوروپادا. ئەمە لە كاتیكا كە هەموومان دەزانین خڕی ناوزەنگ هەر ووردە بەرد بوو نەك كانی ئالتوون.
وە دەبێ بلیین: ئەمرۆ هەر سامانی تالەبانی و بارزانی نیە كە دەبیت دەستی بەسەرا بگیریت، بەلكو سامانی هەموو ئەوانەیە كە بە ناومۆخی هەژارەكانی ئەم كۆمەلگایەدا رۆچوون. كۆسرەت رەسول، فازل میرانی، مەلا بەختیار، هۆشیار زیباری، بەرهەم سالح، نیچیرڤان بارزانی، وەدەیان و سەدانی دوای ئەوان، چینیكی خاوەن مولك و سەرمایەیان دروستكردووە كە بەبێ خوین رشتن دەست لەو سامان و سەرمایەیە بەرنادەن. وە خەلكییش هیچیان نەكردووە ئەگەر لەو سەرمایە داگیر كراوە ببوورن.
كەواتە ریگەچارە چیە؟ چاكسازی و پاكسازی؟
نەخیر دەرهینانی رەگی سیاسی و عەسكەریی دەستەلات بۆ دەستگرتن بەسەر سەرمایەو سامانەكانیانداو گیرانەوەی بۆ كۆمەلگا، هەنگاوی یەكەمە بۆ گۆرانكاریەكی كۆمەلایەتی بنەرەتی.، بۆ وەدی هینانی ئیدارەیەك كە بە گیرانەوەی سامانی داگیركراوی ژیر دەستی دەستەلاتداران، ئازادیی بریاردان دەگیریتەوە بۆ كۆمەلگا.