ئەم جارە ئەوان یاری دەکەن و ئێمە فیکەی کۆتایی لێدەدەین

Friday, 26/04/2013, 12:00

لە قۆناخی شۆرٍشی كۆمەڵایتی بە ناوەندی خۆرهەڵاتی ناویندا تێپڕ دەبین. هەمو قۆناخی شۆڕشە كۆمەڵایتیەكان كاتێك دەست پێ دەكات و دەتەقێتەوە كە مەشروعیەتی سیستەمی كۆمەڵایەتی،سیاسی وئابوری دەسەڵاتەكان لە لایەن جەماوەرەوە دەبێتە مایەی "لێپرسینەوە. هەر وەكو چون ڕوخانی سیستە كۆنەكان و ئاواكردنی سیستەمێكی نوی كۆمەڵایەتی ئامانجی سەركی شۆڕشەكانە، هەروەهاش پێوەری سەركەوتن و بەن كەوتنی ئەو شۆڕشانەیە. مێژوی شۆڕشەكان هەزاران نمونەیی بەم شێوەمان پێ پیشان دەدەن.بێ گومان هەر قۆناخێكی مێژوی لە ناو خۆیدا خاوەن تایبەتمەندی خۆیە. بەڵام گشت قۆناخی شۆڕشە مێژویەكان خاڵی هاوبەش و ناوەڕوكی شۆڕشگیڕی هاوشێوەیان هەیە. هەمو ئەو سیستەمە كۆمەڵایەتیانەی كە مێژو شایەتی كردوە لە چوارچێوەی ئایدولۆژیەك و سیستەمی سیاسی و ئابوری ئەو ئایدولوژیەدا پڵان دەكرێت. دەتوانین بڵین: ئەو سیستەمانەی كە ڵای گەڵەوە متمانەیان لە دەست دەدەن لە واتای مێژویدا قۆناخی پێشكەوتنیان تەواو كردوە.كۆمەڵگا سەرچاوەی مەشروعیتی خۆی لە بەهاكانی خۆی ئاوا دەكات . بەڵام ئەوانەی كە خاوەنی ڕاستەقینەی شۆڕشن ئەگەر پێشنگایەتی " ئاواكردنی كۆمەڵگاە" نەكەن، دەبەنە هەمان شەت كە لە دژی شۆڕشیان كردبوو.
ئەو پێشكەوتنانەی كە ئەمڕو تایبەت بە خۆڕهەڵاتی ناوەڕاستە، بەڵام دەرنجامەكانی كاریگەری لەسەر سیستەمی جیهانیدا دەبێت، لە بەرامبەر ئەم تراژدیە مێژویەدا ماوەتەوە. لە ئەم قۆناخەدا كە مودڕنیتەی سەرمایەداری مەشروعیتی لە دەست داوە، شۆڕشی گەڵانی خۆڕهەڵاتی ناوەڕاست لە بەر نەبوونی" ڕینەماێكی ئایدۆلۆژیكی" كە بەها كۆمەڵایتەكان لە خۆ بگڕێت و پێشنگایەتی سیاسی ڕاستەقینە بكات بوتە زمینێكی مەشروعیەتی تازە بۆ سیستەمی سەرمایەداری.ئەوەی كە دەبێت رەخنە بكرێت ئەو سیستەمە زەبەڵاحە دەسەڵاتپارێزەیە، چەند كسایەتی دیكتاتور نیە،. بیر كردنەوێكی بە ئەو شێوەیە كە ئامانجەكانی شۆڕشێكی زەبەڵاح شەخسی دەكاتەوەو وا دەزانێت بە رۆخانی چەند كسایەتێك كێشەكانی چارەسەركردوە،جگە لە خۆ فریودان واتاێكی ئەوتۆی نیە.وەتەبێژەكانی سیستەمی سەرمایەداری بەری بوونی پێشەنگایەتی تێكۆشانی جەماوەریان دیتوەو بە ئاسانیش ڕیگاو ئاملنجەكانی ئەو شۆڕشانەیان بە ڵا ڕی دا بردوە. ئەوەی لە سوریەدا هەتا ئێستا بەدی كراوە بە گشتی شۆڕشی شەقام لە ئامانجەكتنی دابڕاوەو بوتە ئامرازێكی دەستی ئەمپریالیستەكان. دەرنجامی نەمونەكانی مسر وڵیبیاش سەڵمێنەری هەمان شتەن.ئەم گۆڕانكاریانەی لە ئەم وڵاتانەدا سازكرا جگە لە گۆڕینی "دەسەڵاتی سیاسی" لە كەسێكەوە بۆ كەسێكی تر هیچ واتاێكی تری تێدا بە دی ناكڕێت.ئەوە ڕاستە كە شۆڕش تا ئەو ڕادیە سیاسیە كە" دەسەڵاتی كۆن" دەگۆڕێت، بەڵام ئەوەش ڕاستە كە تا ئەو ڕادەیەكە بنخانی كۆمەڵگا بەگۆڕێت، شۆڕشی كۆمەڵایتیە.ئایا بنخانی كۆمەڵایتی مسر و ڵیبیا چەندە گۆڕانكاری تێدا ساز بوو؟ هەتا ئەو كاتەی كە لە ئەو وڵأتانی باسیانكرا" بەشداری دیموكراتی" ژیانی سیاسی، ئازادی بیرو ڕا، دابەشكردنی یەكسانی سەرچاوە ئابوریەكان، نەمانی چینایەتی كۆمەڵایەتی ...هتد هەنگاویان بۆ هەڵنەگیردڕێت، پێناسەكردنی ئەو دۆخە وەكو شۆڕش پێناسێكی لەجێگادا نابێت.بە داخەوە تراژیدیا خۆی دووپات دەكاتەوە.سیستەمی سەرمایەداری لە كسایەتی ئەو دەولەتانەدا مەشروعیەتی خۆی وەن كردوە بەڵام ئەم جارە بە ناوی دیموكراتیزەكردنی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستەوە و گۆڕەپانێكی مەشروعیتی تازە ئاوا دەكات..بێ گۆمان تێكۆشانی گەڵانی خۆڕهەڵاتی ناوەڕست بەدیڵی زۆری بۆ دراوە، بەڵام لە گەڵ ئامانجەكانی ئاراستێكی پێچەوەانەی تێدا بە دی دەكرێت. سەرنج ڕاكێشترین نەمونە بەردەوامی شەڕی ناوخۆی" سوریەیە. لەكاتێكدا كە شەڕی دژ بە ڕژیمی بعسی بوتە "شەڕی موحاسبەی" هێزە جیهانیەكان،سوپای ئازاد كە پێشنگایەتی ئۆپۆزسیونی سونەكان دەكات بوتە "گورزی دەستی" هێزە ئمپریالیستەكان. هەروەها دیاردەی"مەزهەبگەرایی" كە تا بڵی ریشەی بە هێزی لە كۆمەڵگای خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا هەیە، لە لایەن ئەو هێزانەوە وەك ئامرازی ئاژاوەگێڕی بەكاردەهێنڕت. ئەو هێزانە یەك سەدە بە ئامرازی" مللیگەرای" ناوچەكەیان بەریوە برد و گەڵانیان بە گەژ یەكدا دا، ئێستاش بە "ئامرازی مەزهەبگەرایی" هەمان سناریو بخەنە بواری كرداریەوە. توركیا، عەرەبستانی سعودی و قەتەر كە لە لایەن ئەمریكا و ئەوروپاوە پشتیوانی لە دەكرێت لەلایەكەوە بەرەی سونە پێك دینن و لەلایەكیترەوە روسیە،سین، ئیران، ئیراق ،ئەسەد سەركیشی بەرەی شێعە دەكەن. هەروەكو لە ئەم دوو بەریەدا بەدی دەكرێت شەڕی ناوخۆی سوریە،لە شەڕی لایەنگەراە و دوژمنانی ئەسەدە زیاتر شەڕی سییەمی جیهانیە. هەم دەوڵەتە دژبەرەكان و هەم بەرەی لایەنگەرانی سوریە ئامانجێكی هاوبەش وڕونیان نیە. هەر هێزێك بە پێ بەرژەوەندی خۆی بەشداری لە ئەم قۆناخە دەكات. بۆ نمونە توركیا داخوازی سەرەكی بەشداری كردن لە بەرەی سونەیە،بەڵا ئامانجی ئەساسی دژایەتی كردنی شۆڕش وئازادكردنی رۆژئاوای كردستانە.پارتی دادو گەشەپێدان(ئاكەپە) نەتەنها لە رۆژئاوای كوردستان بڵكو لە هەر چوار بەشەكی كوردستاندا دژایەتی كوردی ئازاد دەكات و سیاسەتی دەرەوەی بە ئەم پێە رێك دەخات. هۆكاری سەركی دەستێوەردانی بێ سنوری دەوڵەتی تورك لە شەڕی ناوخۆی سوریە "ڕێگری" لە شۆڕشی ئازادییە. لە كوردستاندا دوو هێڵی كوردبوون بوونی داوە. یەكەم: پڕۆژەی كوردی ئازادە كە جگە لە ئازادی ودیموكراسی كۆمەڵایەتی ئامادە نیە بەكەویتە ژیر كونترولی هێزەدەركیەكانەوە . دووەم: پڕۆژی ئاواكردنی دووەمین فلستین ئیسرایلە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست كە لە 1945 وە كاری بۆ دەكرێت و بە دەستی بەریتانیاو ئەمریكا وئسرایل و ئەوروپا بەرییوە دەچێت.هەروەها لە ئەم قۆناخەدا ئەوەی كە زۆر بەزەقی دیار دەبێت هەوڵەكانی حكومەتی ناوەندی ئێراقە بۆ سنورداركردنەوەی هەرچی زیاتری حكومەتی هەرێمە.قیرانی حكومەتی ناوەندی و حكومەتی هەرێم لەداهاتودا چی بە سەردا دێت دیار نییە.ئەم قیرانە مەترسی شەڕی ناوخۆیی تدایەو درئنجامەكی دیار نییە.دوای ئەوەی كە حكومەتی ماڵكی پێگەی سیاسی لە ناوچەكەدا بە هێز بوو كۆمەڵێك بابەتی گەڕنگ وەكو : نەمانی وەزارتی پێشمەرگە، وەزارتی نەوت وسامانە سروشتەكان و خستنە ژێر پرسی سیاسەتی دەرەوەی حكومەتی هەرێم و داخستنی نوسینگەی پەیەوندیەكانی دەرەوەی حكومەتی هەرێم لە بەغداد بوتو پرسێكی جدی .هەروەها كەم كردنەوەی بوجەی لە %17ی حكومەتی هەرێم ودامەزراندنی "سوپای دجڵە" بۆ ناوچەدابڕاوەكان وەردە وەردە و هنگاو بە هنگاو " بۆ هەڵ وەشانی پارلەمانی" حكومەتی هەرێم دەڕوات. ئەم كۆمەڵە پرسانە ئێمە هاندەدات كە پێداچوونەوە و گومانی جدی " لە كوردستانی ئازاد بكین". ئمە دەرنجامی سیاستی حكومەتی هەرێمە و پیویستە وەڵام دەرەوەی نەتەوەی كورد بن. رەوشی ئۆپۆزوسیونیش زۆر جیاواز لە دەسەڵات نیە. چون ئاماجی ئۆپۆوسیونیش بە دەستخستنی دەسەڵاتە.واتا پڕۆژەو ڕێنماێكی كۆمەڵایەتی جدیان پێ نیە و لە چوار چیوەی " ئایدۆلۆژیای دەوڵەتپارێزدا" هاتوچو دەكەن. بیر و فەلسەفی سیاسی و عەقڵیەتی ئۆپۆزوسیون ودەسەڵات یەك گەوهەر دوو ڕوخسارە. ئەوی كە ئۆپۆزوسیون ئیسڵامی بێت یان شیوعی و سوشیاڵ دیموكرات زۆر گرنگ نییە، ئەوەی كە گرنگە پڕۆژە و ئامانجی ئەم گروپانییە. مادام ئامانج بە دەسخستنی دەسەڵاتە، ئەگەر مەڵایەكەش بن ناتوانن جیاواز بن لە ئەوەی كە ئێستا بوونی هەیە. چون دەسەڵات و دەوڵەت لە سەر پەراوێز خستنی "كۆمەڵگای سیاسی و ئەخڵاقی " خویان ئاواو ڕێك دەخەن . ئەوش زۆر گرنگ نییە كە ناو و ڕواڵەتی دەسەڵات چی بێت، دەسەڵات هەر دەسەڵاتە و ئەركی وكاركردی چەوسانەوەی كۆمەڵگایە.اتا بۆشاێكی جدی لە هەرێمی كوردستاندا بە دی دەكڕێت.

وەكو ئاكام دەتوانین ئەم قۆناخەی تێداین بە شێوێك جدی شۆڕشی كوردستانی خستەوەتە رۆژەڤی ڕای گشتی جیهانەوە. ئەم ڕوداوانەی دوایی رۆژئاوای دوردستان ئەوی سەڵماند كە " دەسڵاتی كۆمەڵایتی چونەو شۆڕش چون گەرنتی دەكرێت".
بێ گومان هۆكاری دژایەتی كردنی بزاڤی ئازادیخواز لە لایەن هێزە ناوچەیەكان و نیودەوڵەتیەكان گشەكردنی "پڕوژەی كوردی ئازادە" لە چوار گۆشەی كوردستان بە پێشنگی ڕیبەر ئاپۆ. كاتێك كورد وەكو رۆژئاوای كوردستان پێشكەوێت ئەوا "پڕۆژەی ئیسرایل و ئەمریكا" سەبارەت بە كێشەی كورد شكست دینێت.لە بەر ئەوەیە كە ڕیبەر ئاپۆ بە شێوەێكی چڕ گۆشەگیركراوە. چون چونە دەرەوەی بیروڕای ڕیبەرئاپۆ وەكو مەترسێك بۆ پڕۆژەكانی خۆیان دەبینن. دەبێت ئەوا باش بزانڕێت كە ڕیبەر و بزاڤ و گەڵ ئەندامانی یەك یەك پێكەر و تەواوكری یەكەن. واتا ڕیبەر و بزاڤ و گەڵ سە شتی جیاواز لە یەك نین. بۆیە دوژمن هەوڵی ئەوە دەدات كە لە یەك دایانبڕێت. ئەگەر باش چاودێری بكرێت، دەبینڕت كە دوژمن بە سە شێوازی جیاواز هێرش دەكاتە سەر شۆڕشی ئازادی و دیموكراتیانەی گەڵەكەمان. یەكێك لە ئامانجەكانی سیاسەتی گۆشەگیری " لە بیربردنەوە"ی ڕیبەر ئاپۆیە لە رۆح و ژیانی تاكی كوردا. بەڵام ڕیبەر ئاپۆ وەكو دوژمن دەزانێت تاكێك نیە. ڕیبەرئاپۆ بیرەكە، فەلسەفێك و شیوازێك لە ژیانە. ئەو گۆشەگیرە بەڵام شۆڕشەكی رۆژ بە دوای رۆژدا گەشەدەكات و پەرە دەستێنێت.واتا ڕیبەرئاپۆ گەڵی كوردەو گەڵی كوردیش ڕیبەرئاپۆیە.لە واتاێكی تردا ڕیبەرئاپۆ هێڵێكە، كەسێك نیە.

ئێستا ئەمە زیاتر روون بۆتەوە کاتێك روو دەکەن ئیمرالی و داوای ئاشتی و ریگا چێرە دەکەن بۆ دەرباز بوون لەم قەیرانەی کە دەوڵەتانی ئیمپریالیزمی تێکەوتون . رێبەر ئاپۆ کاری خۆی کرد بە واتایەکی دی تۆپەکەی فرێ دایە ساحەی دەوڵاتانی ئیپریالیزم گەر ئەوان نەتوانن باش یاری کەن ئەوا دادوەر "حەکەم" ناچار ئەبێت فیکەی کۆتای لێبات