ئەوەی خەیاڵی لای چەكەكانی پەكەكەیە؟

Wednesday, 10/12/2014, 12:00

(92 ساڵە توركیا كار بە تێزێكی سەختی ناسیۆنالیزمی تورك و "كەمال ئەتاتور" ئەكات، ئۆچ ئالانیش 16 ساڵە لە ئیمراڵیەوە خەریكی هەڵوەشاندنەوەی ئەو تێزەیە كە مۆدێرنێتەی دیموكراتییە).
------------------------------
كاتێ دیداری رۆژنامەوانی لەگەڵ هەر سەركردەو سیاسیەكی باكور لە ئامەد یان قەندیل ئەكەیت خێرا دەخوازن ئەوە بدەن بە گوێی رای گشتیدا كە " دادگای باڵاو جەنراڵەكانی سوپا و دەزگا نهێنیەكانی وەك میت و ژیتەم، ناخوازن هیچ هێزو رەوتێكی كوردی بە موخاتب وەربگرن بۆ چارەسەری كێشەی كورد"كەواتە وەك ئەو ئەندامە باڵایەی پەكەكە وتی" گەر چەكەكانیش دابنێین و هەموو گەریلاكان تەسلیم بنەوە ئەوا توركیا ناخوازێت گفتوگۆی راستینەی ئاشتی دەستپێبكات بەرانبەر بە كوردان"
گرفتی هەرە سەرەكی پەكەكەو توركیا، هەر ئەم خاڵە جەوهەریەیە، بە"موخاتب" وەرنەگرتنی حیزب و گروپە كوردیەكانی باكور كێشەی سەرەكیەو بەردەوام خۆپیشاندان و توندوتیژی و كوشت و كوشتاری شارەكانی باكوری لێدەكەوێتەوە، ئەمەش هەم خەباتی چەكدارو تەڤگەری سەربازیی درێژە پێ ئەدات، هەم خوێنبەربونی توركیاش درێژ ئەكاتەوە، ئیتر چەكدانانی چەكدارانی پەكەكەش ئەكاتە جۆرێك لە مەحاڵ !
چەند ساڵێك بەر لە ئێستا، لە پاش هاتنەوەی گروپەكانی ئاشتی لە "مەخمورو قەندیل" كە لە باشوری كوردستانەوە بۆ باكوری كوردستان هاتنەوەو داخڵ بوون بۆ ناو قەڵەمرەوی سوپای توركیاو چەكەكانیان فرێدا توركەكان خێرا كەوتنە هەڵوەشاندنەوەی بەها دیبلۆماسیەكانی ئەو هەنگاوە، ئەوكات رۆژەڤێكی وای هێنایە ئارا ناسیۆنالیزمە توركەكان و هەندێ میدیای تورك بە تەسلیمبونەوە و خۆبەدەستەوەدان ناویان برد تا بێئومێدی دروست بكەن، وەلێ بە پێچەوانەی ئەو خوێندنەوە ناسیۆنالیزمانەی توركەوە دەركەوت ئەوە داستان و دەستكەوتێكی كەموێنەبو بۆ كوردو خەباتە مەدەنیەكەی، بۆیە توركیا رێگری كرد لە هاتنەوەی گروپی سێهەم لە ئەوروپاوەو دادگای باڵای كۆماری ئەوكات كە "عەبدولرەحمان یاڵچین كایا" سەرۆكی بوو كەیسی كردەوە بۆ پارتی كۆمەڵگای دیموكرات "دەتەپە"ی ئەوكات و دەستی بە بانگێشت و لێپرسینەوەی ئەو پارتەكرد كە تاكە پارتی رێگە پێدراوی كوردی بوو لە توركیا، بەبیانووی ئەوەی كە لەناو پێشوازیكەرانی گروپەكانی ئاشتیدا بوون و نمایشی هێزیان كردوەو هەر خۆشیان بزوێنەری بوون وەكو نمایشێكی سیاسی، باشە ئەگەر ئەو نمایشە مەدەنیەی ئەوكات تەسلیمبوون و خۆبەدەستەوەدانی گەریلابێت بۆ توركیاو دەوڵەتی كەمالیزم و ئاكەپە، بۆچی توركیای ئەوەندە ئیحراج و شەرمەزاركردو خێرا گروپەكەی ئاشتی ئەوروپای ئاگاداركردەوە لە نەهاتنەوەیان بۆ توركیا؟
ئاخۆ هیچ دەوڵەتێك لەمپەرو دیوار دادەنێ بۆ تەسلیمبوونەوەی نەیارەكانی خۆی؟ كەواتە ئەمە تەسلیم بوونەوە نەبوو بەڵكو مۆراڵێكی سیاسی و نەخشەرێیەكی پراكتیكیانەی كورد بوو لەبەردەم نەخشەی عەسكەریانەی توركیدا، كورد لە ساڵی 2009 ەوە لە باكوری كوردستان بەم نەغمەو حیكمەتە مەدەنیەوە كاردەكات و ئامادەی چەكدانانیشە تا نیشانی رای گشتی بدات، شەڕخوازنین.
ئەو چالاكیە سومبولی و دیبلۆماسییە كاتی خۆی لە 19/10/2019 وەك چالاكی بەریەككەوتنی دو تەوەری دژو ناكۆك و بەریەككەوتنی دو ئایدۆلۆژیاو دوجیهانبینی جیاوازی نەتەوەو ئیتنیك و زمان لە ناو جوگرافیا سیاسیەكەی دەوڵەتی توركیا كە من بە ماچی گەریلاوجەنراڵ ناوزەدم كرد، ئەگەر تورك بە جددی حسابی لەسەر بكردایە ئێستا پرۆسەی ئاشتی جێی خۆی دەگرت.

ساڵی پار لە نەورۆزدا "عەبدوڵا ئۆچ ئالان" پەیامێكی لە ئیمراڵیەوە رایگەیاند و دەنگۆیەكی گەورەی میدیایی و سیاسی دروستكرد و توركیای سەرسامكرد كە چۆن سەرۆكێكی زیندانیكراو ئاوا لە سوچی گرتوخانەو لە پشتی تەلە دڕكاویەكانی ئیمراڵیەوە ئەوەندە كاریگەری هەیە لەسەر لایەنگرانی خۆی و فەزای سیاسی و كۆمەڵایەتی توركیا، ئەو پەیامە گەلێك رەهەندی هەبوو، لێ توركە شۆڤێنیەكان و دژە پەكەكەییەكان و هەندێك میدیای یۆتۆپی، تەنها ئەو رەهەندەیان بەنەزەر وەرگرت و پیشەسازیان پێوەكرد كە گوایە پەكەكە چەك ئەكرێت و چەكەكانی فڕێ ئەدات و گەریلاكان ئەگەرێنەوە بۆ توركیا بە دەستبەتاڵی !
ئەم خوێندنەوە جاڕسكەرەش لەوەوە سەرچاوەی گرت كە رێبەری زیندانیكراو وتی چەكدانان گرنگە بۆ ئەم قۆناغە وەك پیڤاژۆی ئاشتی و دەبێت گەریلاكان بێنە خوارەوە لە شاخەكان بەرەو ئاشتیەكی سەرتاسەری كە كوردو تورك هەست بكەن كە هاوڵاتی یەك وڵاتن، یەك ماف و سەروەریان هەیە، بەڵام لەبەرانبەر ئەم چەكدانانە دەبێت "خۆسەری دیموكراتی یان مۆدێرنێتەی دیموكراتی" شوێنی بگرێتەوە، ئەمەش بێگومان دەستكاریكردنی بیرو تێزەكانی كەمالیزمە لە توركیا كە باوەریان وایە توركیا بریتیە لە یەك نەتەوەو نەژاد.
92 ساڵە توركیا كار بەم تێزە ناسیۆنالیزمەی "كەمال ئەتاتورك" ئەكات، یەك نەتەوەو یەك نەژاد، بەڵام ئۆچ ئالانیش 16 ساڵە لە ئیمراڵیەوە خەریكی هەڵوەشاندنەوەی ئەو تێزەیە، پێی وایە دەبێت لەبەرانبەر دانانی چەكدا گەلی باكوری كوردستان دەستەبەری ماف و ئازادیەكانیان بكەن و وەك تورك مامەڵە بكرێن نەك قڕبكرێن واتە مومارەسەی مۆدێرنێتەی دیموكراتی، هەر ئەمەشە وای لە هەندێ شرۆڤەكاری سیاسی كرد كە بڵێن شەڕی ئۆج ئالان ئێستا لەگەڵ ئۆردوغان و پارتەكەی AKP نیە، بەڵكو شەڕێكی مێژوویی سیاسی رادیكاڵیزمانەیە وەك لە بەرگرینامەكانیدا دەخوێنرێتەوە، لەگەڵ هێزێكی شاراوە كە بریتیە لە پرەنسیپە سەختەكانی كەمالیزم و شۆڤێنیەتی تورك، ئەمەش توركە عاقڵەكان هەستی پێدەكەن بۆیە نایانەوێت گفتوگۆی ئاشتی سەربگرێت و كوردیش وەك نەتەوەیەكی تر لەناو توركیا بە رەسمی بكرێت.
بە ڵام تورك لەم دو كۆنسێبت و چەمكە تێناگەن"خۆسەری دیموكراتی یان مۆدێرنێتەی دیموكراتی" هێشتا ئۆردوغان و ئاكەپەییەكان، كە ئەیانەوێت ململانێكە بگرنە ئەستۆی خۆیان و دەخوازن لە زاری هاوسەرۆكانی هەدەپە HDP پارتی دیموكراتی گەلان، ئەو قەوانە لێبدەنەوە كە گوایە ئۆج ئالانیان رازیكردوە بە چەكدانانی پەكەكە، گوایە پەكەكە ئیتر چەكەكانی دا ئەنێت و ئەگەرێنەوە ناو باوەشی دەوڵەتێكی ستەمكار، ئەمە تەنها توێكڵی سیاسەتەكەیە، ئاكەپەییەكان لەسەر توێكڵی كێشەكە كار دەكەن و ئۆج ئالانیش لەناواخندا، بۆیە ئۆج ئالان هەر زو هەوڵیدا "ئەنجومەنی ئاقڵمەندان لە تورك و كورد" دروست بكات تا كار لەسەر توێكڵ و روكەش نەكرێت و كار بۆ ناواخنی دۆزگەریەكە بكرێت و ناكرێت ئەوەندە روكەشانە بۆ ئەم پرسە بڕوانین، بۆ ئەم مەبەستە یەكێك لە رێبەرانی پەكەكەم لە قەندیل بینی و ئەوەی بە ئێمە گوت" چەكدانانی بێ مەرج دوورە لە هەر لۆژیكێكی سیاسیەوەو تەنها ئەوانە باوەڕیی پێ دەكەن كە لە جەمسەری ئاكەپەن و دژایەتی دۆزی كوردو ئیمراڵی و كانتۆنەكانی رۆژئاوا دەكەن، چەك بریتیە لە سیمبولی بەرخودان، چەك بۆ ئێمە خۆراكی رۆحی و رەمزیە، كاتێ فڕەی ئەدەین كە توركیاش بەرگی رەگەزپەرستی و توندرەویی فرێ بدات و پێش هەموو شت سەرۆك لە زیندانەوە ئازاد بكات".

دیارە هەدەپە "پارتی دیموكراتی گەلان" ئێستا موخاتیب و گفتوگۆكەری (نا) رەسمی و پارلەمانی دۆزگەری باكورە، پاش بەدەپە BDP كە ئەمساڵ وەك پارتێكی رەسمی هەڵوەشێنرایەوە ئێستا یاریكەری سەرەكی سیاسەتی مەدەنیانەی پەكەكە لە ناو توركیا هەدەپەیە، واتە سەلاحەدین دەمیرتاش و تیمی پەرلەمانتارانی ئەو پارتە، ئەگەرچی هەر لە ئەمساڵدا پارتێكی تری كوردی مەدەنی رێگە پێدراو دروستكرا بەناوی "دەبەپە" DBP پارتی هەرێمی دیموكراتی، كە ئامینە ئاینار هاوسەرۆكیەتی، بەڵام ئەم پارتەیان زیاتر كاری رێكخراوەیی و مەدەنی شارەوانیەكان دەكات، لەگەڵ كۆماجڤاكێن دیموكراتی" كەجەدە" KCD كە" ختیب دیجلە" هاوسەرۆكیەتی و پێشتر ئەحمەد تورك بوو، كە هاوینی ئەمساڵ كۆنگرەیان بەست، ئەویش رێكخراوێكی دیكەی نزیك لە پەكەكەیە لە باكور، پەكەكە ئێستا بە كردارەكی خوازیارە لەناو ئەو پارت و رێكخراوە مەدەنی و فۆرماسیۆنە یاساییانەدا سیاسەت بكات، كاریش بۆ ئەوە ئەكات دەست و پەنجەی خۆی نەرم بكات بە كاروبارە مەدەنیەكانەوە، بەڵام ئەگەر توركیا بهێڵێت و رێگە بدات، واتە ئەگەر ئازادی سیاسی و كولتوری و مەدەنی و حیزبی دەستەبەر بكات و چالاكوانانی كورد ئازاد بكات و فەزایەكی سیاسی نوێ بهێنێتە كایەوە، لێ هاوكێشەكان و زیهنیەتی تورك، بەرانبەر بە گەلی كورد هێشتا گۆرانێكی ئەوتۆی بە خۆیەوە نەدیوە، توركیا بە ئاسانی ناگۆرێت، نە بەچەكدانان و نە بەتەسلیم بونیش، ئەگەرچی من باوەرم بە وشەی دانوستان و گفتوگۆ نیە لە توركیا چونكە توركیا باوەری بە نەتەوەیەك نیە بەناوی كورد، ئەتوانین بڵێین هەوڵ هەیە، هەوڵێكی حكومەتی ئاكپارتی بۆ رازیكردنی یەكێتی ئەوروپاو بەرزكردنەوەی نرخی دیموكراسی و ئابوری خۆی و وڵاتەكەی.
لەلایەكی ترەوە سەرباری ئەوەی توركیا دەورە دراوە بە دوژمنی سەرسەخت، دوور نیە ئەم هەوڵانەی دەوڵەت بۆ خاوكردنەوەی مەترسیەكانی ئەو دوژمنانە بێت تا قەیرانی سوریا یەكلایی دەبێتەوە و توركیا وەك سوریا نەكەوێتە ناو گێژاوی سیاسی و عەسكەریەوە، وەك بینیمان لە چەند مانگی رابردوو سەبارەت بە بارودۆخی كۆبانی گەلی باكوری كوردستان چ ئینسیاتیڤ و راپەرین و بەرخودانێكی مەدەنیان خوڵقاند، تا توركیا ناچاربوو پەنا بەرێتەوە بۆ ئیمرالی و ئۆچەلان قسەیەكی خێر بكات بۆ ئارامكردنەوەی رەوشەكە، ئەوەبوو تەنها بە گۆرینەوەی چەند كورتە نامەیەكی ئاپۆ لەگەڵ سەڵاحەدین دەمیرتاش، ئاپۆ ئارامی گەراندەوە بۆ شارە توركیەكان و توركیای لە لێوارێكی مەترسیدار هێنایە دەرەوە، بەمەش چانسێك درایەوە بە توركیا.
"ئۆچ ئالان" لەو كورتە نامەیەو پەیامەكەی ساڵی پارو دیدارەكانی لەگەڵ بەدەپەو ئێستاش هەدەپە، دەخوازێت سەرەتایەك دارێژێت بۆ خەبات و تێكۆشانی دیموكراتیانە بەبێ چەك و خوێن، ئەیەوێت پرۆسەی ئاشتی جێی خۆی بگرێت، بۆ چەكدانانیش رای وایە قۆناغێكەو هەر دێتە دی و كۆتایی و دەستبەرداربوون نیە لە تێكۆشان و بەرخودانی كورد، بەڵكو سەرەتایەكی دیكەیە بۆ هاوژیانی كوردو تورك و لازو چەركەزو گەلانی ئەنادۆڵ و میزۆپۆتامیا بە عەرەبەكانی ئەنادۆڵیشەوە، بەڵام گرفتەكە توركیایە بەو پەیام و تێزە رازی نابێت، توركیا ئەزانێت مۆدێرنیتەی دیموكراتی بۆ كورد چ دەستكەوتێكە، دەشزانێت توركیا دابەش ئەكات بۆ چەند هەرێمێكی فیدراڵی كە ئەمەش لێدانە لە دڵی تورك.
ئەمریكیەكانیش كە مۆتیڤی وتووێژەكانی"ئیمرالی- ئەنكەرەن" تەنها لە پێناوی ئەوەی دۆخی سوریا بە قازانجی كۆماری ئیسلامی ئێران كۆتایی پێ نەیەت و ئەزموونی لوبنان و حیزبوڵا دوبارە نەبێتەوە، ئێستا بە كردەوە دەعمی پرۆژەی كوردی ئەكەن چ لە سوریا چ لە توركیا، چونكە ئەمریكیەكان دەزانن گەمەكە لە ئێستادا بە قازانجی پەكەكەیە، كە قەندیل و بەشێكی باكوری كوردستان و رۆژئاوای كوردستانی كۆنترۆڵ كردوە، بەئاسانی دەتوانێت سەرئێشە هەم بۆ توركیا و هەم بۆ بەرژەوەندیە نەوتیەكانی ئەمریكاش دروست بكات، بۆیە وتووێژو دانوستانی پێ باشترەو پەرەسەندنەكانیش پەیوەندی بەو سیاسەتانەوە هەیە، پەكەكە و خودی "ئۆچ ئالان"یش ئەوە دەزانن جەنگ و كوشتار ناتوانێت خواستەكانی گەلی كورد بهێنێتەدی، ئەوەی كە زامنی ئەو خواستانە دەكات دیموكراتیزەكردنی توركیاو حكومەتی پێكەوەیی تورك و كوردە، ئەمەش كۆتاییە گەورەكەی سیستمی یەك نەژادی كەمالیزمە كە توركەكان وەك خودای خۆیان ئەیپەرستن، ئەمەیە پرسی چەك دانان، كە قەندیلیش تێدەگات سەرۆكەكەیان چی دەڵێت لە ئیمرالییەوەو خەریكی چییە، ئەگەرنا پەكەكە هەرگیز هەڵەی ستراتیجی وا ناكات كە ئاشبەتاڵ بە شۆرشەكەی بكات لە پێناوی هیچ دەستكەوتێكدا، ئەوەش وا تێدەگات "ئۆچ ئالان" گڵۆپی سەوزی تەسلیمبوونی تەڤگەری باكور هەڵدەكات، ئەوە وەك ئاكەپەییەكان لەسەر روكەش و توێكڵی كێشەكە سیاسەت دەكەن و بەناو خەیاڵ و شیكردنەوەیەكی پڕ لە هەڵەدا رۆشتون، چونكە پەكەكە خەریكی دامەزراندنی هەرێمە كۆنفیدراڵییە مەدەنیەكانە لە رۆژئاواوە بۆ باكور.