له ساحه‌ی سیباعه‌وه بۆ كۆشكی كۆماریی.. ٦٤ ساڵ هه‌وراز و نشێو
Friday, 28/12/2012, 12:00
نه‌خۆشكه‌وتنی ئه‌مجاره‌ی تاڵه‌بانی ئه‌گه‌ر مردنیشی به‌دوادا نه‌یه‌ت به‌دڵنیایی دوركه‌وتنه‌وه‌ی له گۆڕه‌پانی سیاسه‌تی كوردی و عێراقی به‌دوادا دێت و له كوردستانی باشور له‌ئیستاوه قۆناغی دوای تاڵه‌بانی ده‌ست پێده‌كات كه به‌هۆی قورسایی و كاریگه‌ریی ئه‌م كه‌سایه‌تیه له‌سه‌ربزوتنه‌وه‌ی كوردایه‌تی و شۆڕشی هاوچه‌رخی كوردستانی باشور، به‌دڵنیایی جیاواز ده‌بێت له‌قۆناغی تاڵه‌بانی كه له٦٤ ساڵی ڕابوردودا یه‌كێك له‌كاریگه‌رترین كه‌سایه‌تیه‌کانی ناو شۆڕشی كوردستان بووه۰
هه‌ندێک وێستگه‌ی تاریک و ڕون
* ساڵی ۱۹٤۸، له‌سه‌روبه‌ندی ڕاپه‌ڕینی وه‌سبه‌ی هێزه‌نیشتمانیه‌كانی عیراق دژ به‌حوكمی پاشایه‌تی سه‌ركوتكه‌ری گه‌لانی عێراق، سه‌ركردایه‌تی وه‌فدی خوێندكارانی كوردستان ده‌كات بو چالاكیه‌سیاسیه‌كانی لاوان و خوێندكاران له‌ساحه‌ی سیباع و له‌و ڕۆژانه‌دا تواناو چالاكیه‌كی زۆری نیشان داوه‌و هه‌ر له‌و ڕۆژانه‌وه‌بوه‌به‌هاوڕێی ته‌مه‌نی گه‌وره‌ترین شاعیری هاوچه‌رخی عیراقی، جه‌واهیری، وه‌كو یه‌كه‌مین كاری په‌یوه‌ندی به‌ستنی له‌گه‌ڵ كه‌سایه‌تیه‌عێراقی، عه‌ره‌بی و ڕۆژهه‌ڵاتیه‌كاندا، (ڕوناك)
* پێش ئه‌و ساڵه‌ئه‌ندامێكی چالاكی پارتی دیموكراتی كوردستان بوه‌و له‌ده‌ورو به‌ری ئه‌و ساڵه‌و ساڵی دواتركه‌هێشتا خوێندكاری ئاماده‌یی بوه، ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی پارتی بوه‌و كه‌سێك گومانی له‌وه‌نیه‌كه‌به‌شایسته‌یی خۆی گه‌یشتوه‌به‌و پله‌یه‌ده‌نا باوك و بنه‌ماڵه‌كه‌ی هیج كارتێكی ئه‌وتۆیان نه‌بوه‌كه‌به‌هۆیه‌وه‌لای پارتی ئه‌وكاته‌پۆست بو كوڕه‌كه‌یان ده‌سته‌به‌ر بكه‌ن ، هۆی زو هه‌ڵكشانه‌كه‌ی، خۆته‌رخانكردنی بوه‌بۆ خۆ ڕۆشنبیركردن و چالاكی حیزبی به‌شێوه‌یه‌ك كه‌ئه‌و كاته، به‌ده‌ر له‌ئیبراهیم ئه‌حمه‌د، كه‌سی تر له‌پارتیدا وه‌كو ئه‌و خۆی بو حیزب ته‌رخان نه‌كردوه، (ڕوناك)
* هه‌تا كوده‌تاكه‌ی ۱۹٥۸ به‌رده‌وام بوه‌له‌خه‌باتی نهێنی و ڕێكخستنی پارتیدا و له‌كاتی باڵ باڵێنه‌که‌ی ئه‌وسای ناوکۆمیته‌ی ناوه‌ندی پارتی له‌سه‌ر به‌لشه‌فیه‌كانی پارتی حساب كراوه‌و ورده‌ورده‌له‌سه‌ر لایه‌نگرانی ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ساغ بوه‌ته‌وه‌كه‌خوێندنه‌وه‌ی سه‌ر به‌خۆی خۆیان هه‌بوه‌بۆ ماركسیزم و ئه‌وه‌نده‌متمانه‌به‌خۆ بون كه‌ماركسیزمیان ته‌نیا له‌ڕوانگه‌ی حشع و ڕوسیای ستالینیه‌وه‌نه‌بینیوه‌به‌تایبه‌تی له‌پرسی كێشه‌ی نه‌ته‌وایه‌تی كوردستاندا (ڕوناك)
* هه‌ر له‌و ساڵانه‌دا له‌چوارچێوه‌ی هه‌وڵه‌كانیدا بو ناساندنی كێشه‌ی كورد به‌جیهان، سه‌فه‌ری مۆسكۆ و به‌رلین و په‌كینی كردوه‌و دو جار خۆی گه‌یاندۆته‌مه‌لا مسته‌فاو یه‌كه‌م كوردی عێراق بوه‌كه‌مه‌لا مسته‌فای له‌ئاواره‌یی یه‌كێتی سۆڤێتدا بینیوه، سه‌یر ئه‌وه‌یه‌له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ۱۰ ساڵ ئه‌زمونی سیاسی هه‌بوه‌و به‌یوه‌ندی سیاسی به‌گرگترین كه‌سایه‌تیه‌كانی ئه‌وسای عێراقه‌وه‌هه‌بوه‌وه‌ك سلام عادل و كامل چادرچی ومحه‌مه‌د مه‌هدی كوبه‌و ێدیق شه‌نشه‌ل و و جه‌مال حه‌یده‌ری، ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د دا ڕۆڵی ناوبژیوانی سه‌ركه‌وتوشی هه‌بوه‌له‌یه‌ك گرتنه‌وه‌ی حشع و رایە الشغیلە ی ئه‌و كاته، که‌چی له‌یه‌كه‌م چاوپێکه‌وتنی مه‌لا مسته‌فادا ده‌بورێته‌وه، له‌كاتێكدا ئیبراهیم ئه‌حمه‌د كه‌به‌ئه‌زمون تر بوه، له‌یه‌كه‌م چاوپێكه‌وتنی مه‌لا مسته‌فادا له‌پراگی پایته‌ختی چیك له‌سه‌ر ڕێگه‌ی گه‌ڕانه‌وه‌ی مه‌لا بۆ عیراق، كه‌ده‌بینێت چ دێوه‌زمه‌یه‌كی دژ به‌شێوازی كاری حیزبایه‌تی و سه‌ركردایه‌تی به‌كۆمه‌ڵیان بۆ خۆیان دروست كردوه، دانی به‌خۆیدا بو ناگیرێت وله‌گه‌ڵ مه‌لا مسته‌فادا كه‌بۆ پێشوازی تا پراگ به‌ره‌وپیری چوبو، یه‌كه‌مین ده‌مه‌قاڵه‌ی نیوانیان ده‌قه‌ومێت، به‌ڵام دیاره‌مام جه‌لال خۆیشی باوه‌ڕی به‌و هه‌مو پڕوپاگه‌نده‌یه‌كردبو كه‌بۆ زیندو ڕاگرتنی گیانی نه‌ته‌وایه‌تی و متمانه‌به‌خۆ كردنی تاکی کورد و كۆكردنه‌وه‌ی گه‌لی كورد له‌ده‌وری ڕابه‌رێکی ناسراو، بۆ كه‌سایه‌تی مه‌لا مسته‌فا بڵاویان ده‌كرده‌وه، (تاریك)
* دوای هاتنه‌وه‌ی مه‌لا مسته‌فا ئه‌م ده‌روێشیه‌ی بۆ مه‌لا و شێخی بارزان به‌رده‌وه‌وام بووه و به‌هادین نوری ده‌ڵێت له چاوپێکه‌وتنێكی نێوان حشع ومه‌لا مسته‌فادا تاڵه‌بانی ڕۆڵی حیمایه‌ی مه‌لا مسته‌فای بینیوه، هه‌ر ئه‌و ساڵانه پشتگیری یه‌كه‌م كوده‌تای مه‌لا مسته‌فای كردوه به‌سه‌ر حیزب و سكرتیری هه‌ڵبژێراوی حیزب حه‌مزه عه‌بدوڵادا، (تاریك)
* ئه‌و ساڵانه ڕۆڵی گه‌وره‌ی بینیوه له‌ده‌ركردنی ڕۆژنامه‌ی خه‌بات و نوسین له بڵاوكراوه‌كانی حیزبدا و ئه‌زمونێكی زۆری ڕۆژنامه‌گه‌ریی و نووسینی كه‌ڵه‌كه كردوه و له‌پاڵ جه‌واهریدا بووه به‌یه‌كێك له سێ ئه‌ندامه‌كه‌ی ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌بردنی سه‌ندیكای ڕۆژنامه‌نوسانی عێراق و تا ڕاپه‌ڕین و دوای ڕاپه‌ڕینیش دور نه‌كه‌وتوه‌ته‌وه له ڕۆژنامه‌گه‌ری حیزبی و بڵاوكردنه‌وه‌ی بیر و هۆشیاری سیاسیی له ڕوانگه‌ی قه‌ناعه‌ته سیاسیه‌كانی خۆیه‌وه، بێجگه له پێشینه‌ی خوێندنی یاسا و خوێندنه‌وه‌ی ئه‌ده‌بیاتی ماركسیزم كه ئاشكرایه به‌پێچه‌وانه‌ی ستالینه‌وه، لینین و ترۆتسكی و زۆربه‌ی ئه‌ندامانی كۆمیته‌ی ناوه‌ندی به‌لشه‌فیه‌كان باوه‌ڕیان به دیموكراسی ناو ئۆرگانه‌كانی حیزب هه‌بووه، لای ئه‌وان به‌بێ ئازادی بیروڕا و گفتوگۆ و به‌رگریكردن له بیرو ڕا و سه‌ركردایه‌تی به‌كۆمه‌ل، مه‌ركه‌زی دیموكراسی له‌حیزبی به‌لشه‌فیدا مانایه‌كی نابێت، تاڵه‌بانیش به‌هۆی پێناسه‌سه‌قه‌ته‌كه‌ی ستالین بۆ نه‌ته‌وه، هه‌رگیز ستالینیست نه‌بوه، ڕه‌نگه‌كۆی ئه‌وانه‌هۆكارێك بو بێت بۆ ئه‌وه‌ی تاڵه‌بانی هه‌میشه‌گوێگرێکی باش بوه‌بۆ بیروڕای جیاواز و مناقه‌شه‌ی ئازاد و ڕاشكاوانه‌له‌گه‌ڵ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی، (ڕوناك)
* له‌كاتی لادانی عه‌بدول كه‌ریم قاسم به‌ره‌و تاكڕه‌وی دیكتاتۆری و سه‌ركوت كردنی ئازادیه‌سیاسیه‌كانی گه‌لانی عێراق و بزوتنه‌وه‌چه‌كداریه‌كه‌ی سه‌روك خیله‌كانی دژ به‌یاسای ڕیفۆرمی كشتوكاڵی حكومه‌ته‌كه‌ی عه‌بدول كه‌ریم، ڕۆڵێكی كاریگه‌ری بینیوه‌بۆ قۆزتنه‌وه‌ی ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌و گۆڕینی به‌شۆڕشێكی چه‌كداری ڕزگاریخوازی كوردستانی باشور، له‌كاتێكدا هه‌مو لایه‌ك كۆكن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌مه‌لا مسته‌فا و هه‌ندێك ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی حیزبیش بیرو ڕایان وا بوه‌كه‌كاتی شۆڕش نیه، به‌ڵام پاش٥۰ ساڵ له‌و هه‌وڵ و فشاره‌ی مام جه‌لال بۆ ڕاكێشانی پارتی به‌ره‌و شۆڕشی چه‌كداری، كه‌س ناتوانێت بیسه‌لمێنێت ئه‌گه‌ڕ ئه‌و كاته‌شۆڕش نه‌كرایه‌ئێستا له‌باشوری كوردستان هه‌مان مافی فیدراڵی ده‌بو، زمان و ئه‌ده‌ب و ڕۆژنامه‌گه‌ری وهونه‌رودیراساتی كوردی له‌هه‌مان پله‌ی پێشكه‌وتنی ئیستایدا ده‌بو، په‌ره‌سه‌ندنی گیانی نه‌ته‌وایه‌تی و سوربون له‌سه‌ر مافی چاره‌نوس له‌ڕۆژهه‌ڵات و باكور و ڕۆژئاوای كوردستان له‌هه‌مان پله‌ی گه‌شه‌سه‌ندنی ئیستادا ده‌بو. ئیستا بارو دوخی مێژویی كوردستانی باشور به‌ڕێگایه‌كدا ملی ناوه‌كه‌خه‌ڵكه‌كه‌ی به‌هیچ جۆرێك پێیان قبوڵ ناكرێت بچنه‌وه‌ژێر ده‌ستی حوكمی ڕاسته‌و خۆی عێراق، به‌ڵام له‌و ڕۆژانه‌ی مام جه‌لال و هه‌ندێك له‌ئه‌ندامانی سه‌ركردایه‌تی، مه‌لا مسته‌فا و حیزبیان هان ده‌دا بۆ شۆڕشی چه‌كداری، گه‌لی كورد له‌عێراق ملی بو بیرۆكه‌ی برایه‌تی كورد و عه‌ره‌ب له"عێراقی نیشتمان مان" كه‌چ كردبو، له‌توركیاو ئێران مه‌ترسی جدیشی له‌سه‌ر بو بۆ توانه‌وه، ئه‌گه‌ر كڵپه‌ی شۆڕشی ئه‌یلول ڕای نه‌چڵه‌كاندنایه، (ڕوناك)
* ڕۆڵه‌كه‌ی تاڵه‌بانی هه‌ر ئه‌وه‌نه‌بو كه‌له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی كۆمیته‌ی ناوه‌ندیدا ده‌ست بۆ چونه‌ناو شۆڕشه‌وه‌هه‌ڵبڕێت، ئه‌و به‌وه‌پارتی و بارزانی ڕاكێشایه‌شۆڕشه‌وه‌كه‌خۆی به‌كرده‌وه‌له‌به‌غداوه‌هاته‌گونده‌كانی كوردستان وئه‌ندامانی حیزب و كه‌سایه‌تیه‌ناسراوه‌كانی ناوچه‌یه‌كی فراوانی كوردستانی جۆش داو قه‌ناعه‌تی لا دروست كردن و به‌ڵێنی ده‌سته‌به‌ركردنی چه‌ك و چه‌كداری بۆ شۆڕش لێ وه‌رگرتن و كه‌فڕۆكه‌كانی عێراق له۱٦ ی ئه‌یلولدا ناوچه‌ی بارزانیشی بۆردومان كرد ، مه‌لا مسته‌فا به‌نا به‌دڵ په‌یوه‌ست بو به‌و شۆڕشه‌ی حیزب له۱۱ ی ئه‌یلوله‌وه‌هه‌ڵی گیرساندبو، (روناك)۰
به‌نا به‌دڵ، چونكه‌عه‌بدول كه‌ریم پێش بێزار بون له‌ده‌ستدرێژیه‌كانی مه‌لا مسته‌فا بۆ سه‌ر كۆنه‌دوژمنه‌شه‌خسیه‌كانی خۆی و بارزانیه‌كان، ئیمتیازاتێكی زۆری بو مه‌لا مسته‌فا ته‌رخان كردبو وه‌ك موچه‌ی ٥۰۰ دیناری ئه‌و كاته‌بۆ خۆی (كه‌به‌هه‌مو پێوه‌رێك موچه‌یه‌كی خه‌یاڵی بوه‌و خودی عه‌بدول كه‌ریم ئه‌و موچه‌یه‌ی نه‌بوه) و ۱٥۰ دینار بۆ چه‌كداره‌كانی و ته‌رخان كردنی ئۆتۆمبیل و نیشته‌جێ كردنی له‌كۆشكی كوڕی نوری سه‌عید له‌به‌غداد۰۰ بۆ خێڵه‌كیه‌كی چاوچنۆكی تازه‌گه‌ڕاوه‌له‌ئاواره‌یی،ئا سایی بو ئیتر له‌بریتی شۆڕش، هه‌وڵ بدات له‌گه‌ڵ ئه‌و زه‌عیمه‌دا زۆر تێكی نه‌دات كه‌له‌ئاهه‌نگێكی كورده‌فه‌یلیه‌كانی به‌غداد به‌ئاماده‌بونی به‌هادین نوری وتبوی "من پێمخۆشه‌قه‌یتانی پێڵاوه‌كانی عه‌بدولكه‌ریم بم
* دوای ئه‌وه‌ی ملهوری عه‌بدول كه‌ریم و هاندانی تاڵه‌بانی وشوڵ لێ هه‌ڵکێشانی مه‌لامسته‌فا له‌ئێستیغلال کرنی ئه‌و ڕێزه‌ی عه‌بدولکریم لێی ده‌گرت بۆکوشتنی کۆنه‌دوژمنه‌کانی، حیزب و مه‌لا مسته‌فای ڕاكێشایه‌ناو خه‌باتی چه‌كداری، تاڵه‌بانی به‌و په‌ڕی حه‌ماسه‌ت و له‌خۆبوردنه‌وه‌خۆی ته‌رخان كرد بۆ چه‌سپاندن و گه‌شه‌پێدانی شۆڕش و له‌گه‌ڵ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د، عومه‌ر ده‌بابه‌و عه‌لی عه‌سكه‌ری، به‌ئیلهام وه‌رگرتن له‌شۆڕشه‌كانی جه‌زائیر و كوبا، ڕۆڵی كاریگه‌ری بینی له‌ڕێكخستنی هێزی پێشمه‌رگه‌له‌سه‌ر بنه‌مای شه‌ڕی پارتیزانی مۆدێرن هه‌ر له‌هه‌ڵسوكه‌وت وهه‌ڵوێست به‌رامبه‌ر جوتیاران تا ده‌سته‌به‌ندی هێزی پێشمه‌رگه‌له‌هێز و لق و په‌له‌كان و دانانی ڕابه‌رسیاسی بۆ هۆشیاركردنه‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌و كادێر بو ڕێكخستنی گوند نشینه‌كان وهه‌ڵبژاردنی سات و شوێنی شه‌ڕه‌كان و خوڵقاندنی حه‌ماسه‌تی شۆڕشگێڕی لای پێشمه‌رگه‌كان به‌خۆنه‌خڵافاندنی سه‌ركرده‌كان له‌پشتی جه‌بهه‌كان و سه‌ركردایه‌تی كردنی چه‌ندین شه‌ڕی به‌ناوبانگی وه‌ك شه‌ڕه‌كانی ته‌گه‌ران، پێنجوێن و چه‌می ڕێزان ، بونه‌هۆی ئه‌وه‌ی له‌ماوه‌یه‌كی كورتدا شۆڕش ببێت به‌خاوه‌نی جوگرافیایه‌كی فراوان له‌ناوچه‌ی ئازاد كراو،(ڕوناك)
ئه‌وه‌له‌كاتیكدا بو که‌هێزه‌خێڵه‌كیه‌كه‌ی بارزانی به‌هۆی ئه‌وه‌ی به‌هه‌مان عه‌قڵیه‌تی عه‌سکه‌ری ئه‌زمونه‌كانی پێشوی مه‌لا مسته‌فا له‌چله‌كاندا ته‌نیا وه‌كو هێزێكی گه‌وره‌ی پارێزه‌ری بارزانی له‌ئارادا بون هه‌ر بۆیه‌ش ڕۆژبه‌ڕۆژ له‌پاشه‌كشه‌ی به‌رده‌وامدابون تا گه‌یشته‌ئه‌وه‌ی ڕوبكه‌نه‌سنوره‌کانی توركیا -عێراق -سوریاو بیر له‌داواكردنی مافی په‌نا به‌رێتی له‌سوریا بكه‌نه‌وه، له‌وه‌ش خرا پتر شێخ ئه‌حمه‌دی برا گه‌وره‌ی مه‌لامسته‌فا بو بو به‌چه‌كداری حكومه‌ت و له‌هه‌وڵی به‌رده‌وامدابو بۆ قه‌ناعه‌ت پێكردنی مه‌لا مسته‌فا به‌چه‌ك دانان و رێكه‌وتن له‌گه‌ڵ میری، ئه‌و كاته‌مه‌كته‌بی سیاسی حیزب بۆی ده‌ركه‌وت كه‌چه‌ند ساڵه‌گره‌وی له‌سه‌ر ئه‌سپی دۆڕاو كردوه، ئه‌وه‌ی كه‌شۆڕشی هه‌ڵگیرساند و خستیه‌سه‌ر سكه‌ی خۆی، ئه‌فه‌ندی ڕۆشنبیری "شله‌شاری" بون نه‌ك سه‌رۆك خێڵی بی دیسبلین و بێ ئیراده‌و بێ سه‌بر.
* به‌ڵام تازه‌كار له‌كار ترازابو، سه‌ركردایه‌تی پارتی و حیزبی هیوا له‌سه‌ره‌تای چله‌كانه‌وه، بۆ داتاشینی سه‌كرده‌یه‌كی كاریزمایی بۆ ئه‌و شۆڕشه‌ی له‌ڕێگه‌ی ڕێكخستنی حیزبییه‌وه‌له‌بیرو هۆشی خه‌ڵكی كوردستاندا په‌روه‌رده‌یان ده‌كرد ئه‌وه‌نده‌فویان كردبوه‌كه‌سایه‌تی مه‌لا مسته‌فا و"كاوه‌ی سه‌ده‌ی بیسته‌م"، ڕزگار بون له‌سه‌رۆكی هاتوه‌سه‌ر حازری مه‌حاڵ بو، چونكه‌له‌بارو دۆخی دواكه‌وتوی ئه‌و كاته‌و زۆر دواتری خه‌ڵكی كوردستان، خه‌ڵكێكی زۆری چه‌واشه‌كراو ئاماده‌نه‌بون بیرو ڕایان ده‌رباره‌ی بارزانی بگۆڕن. (تاریك)
* ساڵی ۱۹٦٤ پاش خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دانی بارزانی به‌حكومه‌تی ئه‌وسای عێراق به‌گوێره‌ی ڕێككه‌وتنی "موشیر- بارزانی"، به‌بێ هیج پاساوێک یان ده‌ستکه‌وتێک بو شۆڕش و به‌بی ه‌رگرتنی ڕه‌ئی مه‌كته‌بی سیاسی حیزب، ته‌نیا هیلاك بونی خۆی و خه‌ڵك و "متمانه‌ی به‌نێت پاكی عه‌بدولسه‌لام عارف" ی كردبوه‌بیانو، داوای له‌پێشمه‌رگه‌كرد هه‌ر وا به‌ئاسانی بچنه‌وه‌سه‌ر ماڵ و كارو كاسبی خۆیان، شێخ ئه‌حمه‌دی براشی كه‌له‌بریتی پارتی پرسی پێ كرابو، ڕۆژی دڵخوازی خۆی بو، ئه‌و كه‌حاكمانی عێراق به‌پێی خویان ده‌چون بۆ ته‌كیه‌كه‌ی و به‌راتیان ده‌كرد، شۆڕشی بۆچی بو، له‌ڕادیۆی به‌غداوه‌داوای له‌پێشمه‌رگه‌ده‌كرد ناوچه‌كان ته‌سلیم به‌میری بكه‌نه‌وه‌و "ئاڵوز باڵوز" نه‌كه‌ن، سروشتی بو كه‌مه‌كته‌بی سیاسی و حیزب به‌وه‌ڕازی نه‌بن، نه‌به‌ئاشبه‌تاڵی شۆڕش كه‌به‌خوێن و ڕه‌نجی كادێره‌كانیان پێی گرتبو وه‌نه‌به‌توانه‌وه‌ی حیزبێك كه‌نزیك به‌بیست ساڵ بو به‌نرخی زیندانی كردن و نان بڕین و خۆشاردنه‌وه‌بنیاتیان نا بو، پارتی ئه‌وسه‌رده‌مه‌بۆ كوردی بی ده‌وڵه‌ت نه‌ك هه‌ر ناوكی ده‌وڵه‌ت بو به‌ڵكو له‌و قۆناغه‌دا جۆرێك له‌ده‌وڵه‌تیش بو چونكه‌ده‌سه‌ڵاتی نه‌ك هه‌ر به‌سه‌ر گونده‌كاندا به‌ڵكو به‌سه‌ر خه‌ڵكی شاره‌كانیشدا ده‌ڕۆیشت، وشه‌ی "پارتی" ڕۆڵی وشه‌ی حكومه‌ت، ده‌وڵه‌ت و وڵاتی ده‌بینی، ئه‌و وشه‌یه‌ی كه‌به‌و جۆره‌چوبوه‌ویژدانی خه‌ڵكه‌وه، هه‌م وه‌ك ناو و هه‌م وه‌ك قه‌واره‌یه‌كی زیندو، زاده‌ی خه‌باتی دورودرێژی ۲۰ ساڵی هه‌ڵسوڕاوانی حیزب بو، مه‌لا مسته‌فا له‌كۆتاییه‌كانی كۆماری مهاباددا ئه‌وه‌نده‌ی پێكرابو كه‌حه‌مزه‌عه‌بدو ڵا بنێرێته‌وه‌بۆ عێراق بۆ دامه‌زراندنی حیزبێك له‌شێوه‌ی حیزبی دیموكراتی كوردستانی له‌مه‌ڕ كۆماری مهاباد، هه‌مو مساهمه‌فكری و ته‌نزیمیه‌كه‌شی له‌دامه‌زراندندا ئه‌وه‌بو كه‌داوای كردبو شێخ له‌تیفی حه‌فید و زیادی حه‌مه‌ئاغای كۆیه‌وه‌ك نوێنه‌ری ئه‌ریستۆكراتیه‌تی كوردی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی بن، ئیتر پاش چ كفتوگۆیه‌كی تێر و ته‌سه‌لی حیزبه‌كانی هیواو شۆڕش و ڕزگاری دامه‌زرا و چۆن به‌رنامه‌ی كار و په‌یره‌وی ناو خۆی داڕێژراو چۆن شانه‌كانی گه‌شه‌ی كرد و چۆن له‌گۆڕه‌پانی سیاسی كوردستان به‌رامبه‌ر حشع بونی خۆی سه‌پاند و بو به‌حیزبی جه‌ماوه‌ری كوردپه‌روه‌ری كوردستان و چۆن بو به"پارتی" مه‌لا مسته‌فا هه‌رئاگاشی لێ نه‌بو، ئه‌و كه‌له‌ڕوباری ئاراس په‌ریه‌وه‌له‌دنیا دابڕاو یه‌كه‌م جارله‌ساڵی۱۹٥٥ واته‌پاش ۸ ساڵ، مام جه‌لال توانی بی بینێت و له‌گه‌ڵ هه‌ندێك وێنه‌ی منداڵه‌كانیدا ڕاپۆرتێكیشی ده‌رباره‌ی حیزب بداتێ، تا گه‌ڕانه‌وه‌شی بۆعێراق ته‌نیا یه‌ك جاری تر كه‌سێكی كه‌ی سه‌ر به‌پارتی بینی ئه‌ویش دیسان مام جه‌لال بو، بۆیه‌دوای گه‌ڕانه‌وه‌ی زۆر كه‌س لێی بیستوه‌كه‌وتویه‌تی" پێم خوشه‌سه‌رۆكی... بم سه‌رۆكی پارتی نه‌بم"، چونكه‌ڕاستیه‌كه‌ی فڕی به‌و پرۆسه‌یه‌وه‌نه‌بو كه‌پارتی تیادا بو به"پارتی"
هه‌ر بویه‌ش به‌ئاسانی به‌ڵێنی به‌عه‌بدول سه‌لام دابو كه‌پارتی بۆ بتوێنێته‌وه، عه‌بدول سه‌لامیش وه‌ك هه‌ر دكتاتوریكی ترهه‌مان دوژمنایه‌تی به‌رامبه‌ر یاساو دیسپلین و سه‌ركردایه‌تی به‌كومه‌ڵی حیزب هه‌بو، ده‌یویست هه‌مو حیزبه‌كان له‌رێكخراوێكی كارتۆنی به‌ناوی "یه‌كێتی سۆشیالیست" بتوێنێته‌وه، سه‌یر ئه‌وه‌بو جگه‌له‌مه‌لا مسته‌فا سه‌باره‌ت به‌پارتی، په‌یڕه‌وانی "هێڵی ئاب"یش له‌كۆمیته‌ی ناوه‌ندی حشع ، له‌ئابی ۱۹٦٤و مانگه‌كانی دواتریشدا، ئاماده‌یی خۆیان بۆ تواندنه‌وه‌ی حشع له‌و یه‌كێتی سۆشیالیستیه‌ی عه‌بدول سه‌لام عارف نیشان دابو، به‌ڵام مه‌كته‌بی سیاسی پارتی، كه‌یه‌كێكیان مام جه‌لال بو، به‌هیچ جۆرێك ملی نه‌دا به‌و داوایه‌ی موشیر-بارزانی، نه‌ئاشبه‌تاڵ به‌شۆڕش ونه‌تواندنه‌وه‌ی حیزب،(ڕوناك)
مشت و مڕێكی زۆر ڕویدا و بارزانی ده‌ست به‌ردار نه‌بو، به‌كرده‌وه‌شۆڕش بو به‌خاوه‌نی دو سه‌نته‌ری بڕیار یه‌ك له‌ماوه‌ت یه‌ك له‌پشده‌ر، ئیبراهیم ئه‌حمه‌دو مه‌كته‌بی سیاسی و كۆمیته‌ی سه‌ركردایه‌تی له‌لایه‌ك ، بارزانی و خێڵه‌كه‌ی و هه‌ندێك خێڵ و سه‌رۆك خێڵی تر له‌لایه‌كه‌ی تر، تا كار گه‌یشت به‌هێرشی چه‌كداری هێزه‌كانی مه‌لامسته‌فا بۆ سه‌ر باره‌گاكانی حیزب له‌ماوه‌ت و ده‌رپه‌راندنی ئه‌و پێشمه‌رگه‌و لێپرسراوانه‌ی له‌و كاته‌دا له‌ماوه‌ت بون، به‌ره‌و ئیران، وه‌ک یه‌که‌مین به‌کار هێنانی هێز له‌لایه‌ن کورده‌وه، دژی کورد (ئابی ٦٤)
بۆ ڕاوه‌دونان و ملكه‌چ كردنی ئه‌و هێزانه‌ش كه‌له‌ناوچه‌ڕزگاركراوه‌كانی تر بون وگوێڕایه‌ڵ بون بۆ داوای حیزب به‌ته‌سلیم نه‌كردنی ناوچه‌ڕزگاركراوه‌كان به‌سوپای عێراق وه‌كو مه‌لا مسته‌فا به‌گوێره‌ی ڕێكه‌وتنی مشیر-بارزانی به‌ئه‌ركی خۆی ده‌زانی، هێزه‌كانی مه‌لا مسته‌فا وه‌ك هه‌ر جاشێكی تینو به‌خوێنی پێشمه‌رگه، شان به‌شانی سوپای عێراق كه‌وتنه‌په‌لامار و ڕاوه‌دونانیان و دوای ئه‌وه، به‌هۆی باڵا ده‌ستی هێزه‌كانی حكومه‌ت و بارزانی وئاواره‌بونی سه‌ركردایه‌تی حیزب بۆ هه‌مه‌دان، زورێك له‌پێشمه‌رگه‌كانی حیزب به‌دڵ یان به‌نابه‌دڵ، په‌یوه‌ست بون به‌باڵه‌كه‌ی مه‌لا مسته‌فاوه‌و مه‌لا مسته‌فا بو به‌ڕابه‌ری بێ ڕكابه‌ری شۆڕش وه‌ك به‌ری یه‌كه‌م جاشایه‌تی مێژوی ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه
ئه‌و ده‌مه‌تاڵه‌بانی له‌میانڕه‌وه‌كانی ناو مه‌كته‌بی سیاسی بو، بگره‌له‌هه‌مویان میان ڕه‌وتربو، زۆری هه‌وڵ دا تا مه‌كته‌بی سیاسی و بارزانی بگه‌ن به‌ریككه‌وتنیك، به‌لام كه‌بینی بارزانی سوره‌له‌سه‌ر ئاشبه‌تاڵی یه‌كه‌م به‌شۆڕشی ئه‌یلول، له‌دوا ساتدا لیی جیابوه‌وه‌و ئاماده‌نه‌بو هیچ شه‌رعیه‌تێك بدات به‌كوده‌تای دوه‌م و ئاشبه‌تاڵی یه‌كه‌می بارزانی، گه‌رچی به‌رژه‌وه‌ندی شه‌خسی خۆی له‌وه‌دا بو كه‌سواری كه‌شتیه‌كه‌ی بارزانی بیت جونكه‌به‌ڵێنی پێدا بو له‌جێی ئیبراهیم ئه‌حمه‌د بیكات به‌سكرتێری پارتی، به‌ڵام ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندی خۆی كرد به‌قوربانی حیزبێكی بێ ئاینده‌كه‌هه‌ڵسوڕاوه‌كانی ده‌سته‌بژێری ڕۆشنبیری تێكۆشه‌ر و پێشڕه‌وی مۆدێرنیته‌بون له‌كوردستان.(ڕوناك)
* ساڵی ۱۹٦٤، ساڵی یه‌كه‌مین ئاش به‌تاڵ و یه‌كه‌مین جاشایه‌تی بنهماڵهی بارزانی، كه‌هێزه‌كه‌ی مه‌كته‌بی سیاسی له‌ماوه‌ته‌وه‌ئاودیوی ئێران ده‌بن مام جه‌لا ل وعه‌لی عه‌سكه‌ری و زور له‌پێشمه‌رگه‌كان به‌ته‌سلیم كردنی چه‌كی پێشمه‌رگایه‌تی به‌ئێران ڕازی نابن و مل ده‌نێنه‌وه‌به‌ره‌و كوردستانی عێراق كه‌هه‌ر چۆنێك بێت هه‌ندێك ناوچه‌له‌هێزه‌كانی مه‌لا مسته‌فاو خێڵه‌هاوپه‌یمانه‌كانی پاک بکه‌وه‌بۆ به‌رده‌وامیدان به‌ژیانی حیزبایه‌تی-پێشمه‌رگایه‌تی خۆیان، له‌دو سێ قۆڵه‌وه‌پێشڕه‌وی ده‌که‌ن و له‌قۆڵێكیانه‌وه‌تا چوارتا هاتبون به‌لام یارمه‌تی حكومه‌ت و خێڵه‌كان باڵا ده‌ستیه‌كی زۆریان بۆ مه‌لا مسته‌فا ده‌سته‌به‌ركردبو، بویه‌به‌ناچاری ئاودیوی ئێران بونه‌وه
كه‌ده‌چنه‌هه‌مه‌دانیش تاڵه‌بانی نه‌له‌تاران لێی دا ده‌كوتێت نه‌له‌ئه‌وروبا ده‌مێنێته‌وه، به‌نرخی مانگرتن له‌خواردن توانی بوی رژێمی شا ناچار بكات ڕێگه‌ی بده‌ن سه‌فه‌ری ئه‌وروپا بكات، به‌ڵام بۆ پاڵ لێدانه‌وه‌نا به‌ڵكو ته‌نیا بۆ كاری سیاسی و په‌یوه‌ندی نێو ده‌وڵه‌تی، ده‌نا وه‌كو ڕابه‌رێكی ناسراوی شۆڕشی ئه‌یلول به‌هۆی كۆبونه‌وه‌كانی له‌گه‌ڵ جه‌مال عه‌بدول ناسر و ئه‌حمه‌د بن بیلا و به‌هۆی په‌یوه‌ندی فراوانی له‌گه‌ڵ ئه‌و ڕۆژنامه‌نوسه‌ڕۆژئاواییانه‌ی سه‌ردانی ناوچه‌كانی شورشی ئه‌یلولیان ده‌كرد، هه‌ر ئه‌وكاته‌له‌سه‌ر ئاستی دنیا ناسرا بو وه‌به‌ئاسانیش مافی په‌نابه‌رێتی ده‌ست ده‌كه‌وت به‌ڵام ئه‌وكاته‌له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵانیدا تاكه‌خه‌میان گه‌ڕانه‌وه‌بۆ ناو شۆڕش بوه، ئاخریه‌كه‌ی پاش ساڵێک، به‌تێكچونی په‌یوه‌ندی مه‌لا مسته‌فا له‌گه‌ڵ ئه‌و عه‌بدول سه‌لامه‌ی به‌جورێك متمانه‌ی به"نێت پاکی"یه‌كه‌ی كردبو كه‌ده‌یویست ناوچه‌ڕزگاركراوه‌كانی پێشكه‌ش بكاته‌وه‌و پێشمه‌رگه‌ی بۆ بنێرێته‌وه‌ماڵه‌وه، زه‌مینه‌ی گه‌ڕانه‌وه‌ی لێپرسراوان و پێشمه‌رگه‌كانی مه‌كته‌بی سیاسی ڕه‌خساو به‌گه‌ڕانه‌وه‌یان له‌ناوه‌ڕاستی ۱۹٦٥ دا پێشمه‌رگه‌کانی حیزب تیكه‌ڵاوی هێزه‌كانی مه‌لا بونه‌وه‌و به‌هۆی بیرو باوه‌ڕو دیسپلینی حیزبیانه‌وه.. به‌هۆی هه‌مان ئه‌و هۆیانه‌ی كه‌دواتریش پێشمه‌رگه‌ی یه‌كیتی له‌پێشمه‌رگه‌ی هێزه‌كانی تر باڵا ده‌ست تر بون، ڕۆڵی كاریگه‌رتریان گێرا له‌چاو هێزه‌فه‌له‌كه‌ی مه‌لا مسته‌فادا كه‌به‌هۆی ئاواره‌بونی سه‌ركرده‌ڕاسته‌قینه‌كانی شۆڕش، له۱۹٦٤ وه‌كۆمه‌ڵێك لێپرسراوی خاڵی له‌هه‌ر جۆره‌سیفاتێكی پێشمه‌رگانه‌سه‌رپه‌رشتی ده‌کردن،(ڕوناك)
* به‌ڵام مه‌لا مسته‌فا، به‌پێچه‌وانه‌ی به‌ڵێنه‌كانی، وه‌ك دیلێكی ده‌ستگیركراو مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌ندامه‌كانی مه‌كته‌بی سیاسی كردو ئه‌گه‌ر شه‌وی بڕیاری كوشتنه‌كه‌یان ویژدانی زیندوی عه‌باس ئاغا و حه‌سو میرخانی كۆنه‌هه‌ڤاڵیان ڕزگاری نه‌كردنایه‌له‌دۆڵه‌ڕه‌قه‌هه‌مویانی تیرۆر ده‌كرد بۆیه‌به‌ناچاری و به"نهێنی" ڕویانكرده‌وه‌ناو شاره‌كان، ئه‌وان كه‌پێش چونه‌شاخ ئه‌زمونی ۱٥ ساڵ خه‌باتی نهێنی ناو شاره‌كانیان هه‌بو، هه‌ر ئه‌و كاته‌ش حیزبێكی گه‌وره‌ی وه‌ك حشع به‌نهێنی ڕێكخستن و ئه‌ندام و لێپرسراوێکی زۆری له‌ناو شاره‌كاندا له‌چالاكیدا بون، بۆیه‌زۆر ئاسایی بو ئه‌مانیش كه‌مه‌لا مسته‌فا بواری مانه‌وه‌له‌گونده‌كانی بو نه‌هێشتبونه‌وه، سه‌ره‌تاكانی ۱۹٦٦ به‌نهێنی بۆ درێژه‌دان به‌خه‌باتی نهێنی ڕو بكه‌نه‌وه‌شاره‌كان، و له‌گه‌ڵ ده‌ست پێكردنی گفتو گۆی هه‌ردو باڵه‌كه‌ی پارتی له‌گه‌ڵ حكومه‌ته‌كه‌ی عه‌بدولره‌حمان به‌زاز بۆ ئه‌و نیمچه‌ڕێكه‌وتنه‌ی كه‌دوایی به‌به‌یانی ۲۹ی حوزه‌یرانی ۱۹٦٦ ناسرا له‌ناو شاره‌كاندا خۆیان ئاشکرا کرد هه‌ر وه‌كو چۆن پێشتر له‌گه‌ڵ ده‌نگۆی وتووێژی حكومه‌ت و شۆڕش ده‌رباره‌ی مافی لامه‌ركه‌زی پێشمه‌رگه‌هاتنه‌شاره‌كانه‌وه‌و له۱۹۷۰ـ۱۹۷٤ و ۱۹۸٤یش بێ هیچ ڕێکه‌وتن نامه‌یه‌ك، ته‌نیا به‌بونی وتو وێژ پێشمه‌رگه‌هاتنه‌وه‌ناو شار، وه‌ك بینرا، مه‌كته‌بی سیاسی كه‌گفتوگۆی له‌گه‌ڵ حكومه‌تی عه‌بدول ره‌حمان به‌زاز ده‌ست پێكرد له‌سه‌ر بنه‌مای هه‌مان به‌یانی ۲۹ی حوزه‌یرانی ۱۹٦٦ بوو كه‌پارتیش به‌جیا تیا به‌شدار بو، چونكه‌حكومه‌ته‌كه‌ی به‌زاز ئاماده‌نه‌بو ئیمتیازی رێكه‌وتن بدات به‌تاكه‌لایه‌نێك له‌دو لایه‌نه‌كه‌ی بزوتنه‌وه‌ی كوردی، وه‌پارتیش گه‌رچی به‌هۆی بونی ئه‌مان له‌ناو شاردا نه‌هاتنه‌وه‌ناو شار به‌ڵام له‌وتو وێژه‌كانی تایبه‌ت به‌به‌یانی ۲۹ی حوزه‌یرانه‌وه‌تا كوتایی شه‌سته‌كان بو ماوه‌ی سێ ساڵ پتر شه‌ڕیان له‌گه‌ڵ حكومه‌ت وه‌ستاندبو، ڕۆژنامه‌ی(التاخی)یشیان به‌ئاشكرا له‌به‌غداد ده‌رده‌كرد، ئه‌وه‌ی كه‌هه‌بو شه‌ڕی دو باڵه‌كه‌ی ناو شۆڕشی ئه‌یلول بو، له‌ڕاستیدا به‌یانی ۲۹ی حوزه‌یران هیچی وای كه‌متر نیه‌له‌به‌یانی ۱۱ ی ئازار و ئه‌میش ئه‌گه‌ر جێبه‌جێ بكرایه‌گوژمێكی باشی ده‌دا به‌ده‌سته‌به‌ر كردنی مافی نه‌ته‌وایه‌تی كورد، به‌لام سه‌یر ئه‌وه‌یه‌ڕازی بونی باڵی بارزانی به‌و دو به‌یانه‌و شه‌ڕوه‌ستاندن له٦٦-٦۹ و ۷۰-۷٤ به‌گوێره‌ی بنه‌ماكانی ئه‌و دو به‌یانه‌كوردایه‌تیه‌به‌ڵام بۆ باڵی مه‌كته‌بی سیاسی جاشێتیه۰ ته‌نیا له‌نیوه‌ی دوه‌می ۱۹۶۹ دا كه‌حكومه‌تی تازه‌سه‌ركاری به‌عس هێرشی كرده‌سه‌ر هێزه‌كانی بارزانی، هێزه‌كانی مه‌كته‌بی سیاسیش به‌گوێره‌ی دوژمنی دوژمنم دۆستمه‌هه‌ڵ خزانه‌ته‌ڵه‌ی هاوكاری كردنی بێ به‌رامبه‌ری به‌عس،(تاریك)
لێره‌وه‌تاڵه‌بانی دژی ئه‌م سیاسه‌ته‌ی حیزب وه‌ستایه‌وه‌و حیزبیش ته‌جمیدی كرد و عومه‌ر ده‌بابه‌ی خسته‌جێگاكه‌ی، (ڕوناك)
* دوای به‌رزبونه‌وه‌ی ئه‌ستێره‌ی به‌ختی مه‌لا مسته‌فا به‌هۆی پشتگیری كردنی به‌عس له‌و باڵه‌ی بزوتنه‌وه‌ی كوردی و پشت به‌ردانی باڵه‌كه‌ی مه‌كته‌بی سیاسی له‌ڕێگه‌ی به‌یانی ئازاری ۱۹۷۰ و گه‌ڕانه‌وه‌ی باڵی مه‌كته‌بی سیاسی وه‌كو لایه‌نی دۆڕاو بو ناو ته‌شكیلاته‌كه‌ی مه‌لا مسته‌فا و به‌كرده‌وه‌ته‌جمید كردنیان، ئه‌م وه‌ك هه‌فاڵه‌كانی پاڵی لێ نه‌دایه‌وه، به‌ڵكو له‌به‌ر سروشتی چالاکی و بزێوی خۆی ده‌چێته‌ناو شۆڕشی فه‌له‌ستینه‌وه‌و ئاشنایه‌تی له‌گه‌ڵ شێوازی خه‌بات و بیری گه‌وره‌شۆڕشگێڕانی وه‌ك جۆرج حه‌به‌ش و چه‌ندین شۆڕشگێڕی جیهانیدا په‌یدا كردوه‌كه‌به‌دڵنیایی ڕۆڵی هه‌بوه‌له‌خاو نه‌بونه‌وه‌و سست نه‌بونی به‌هۆی دابڕان له‌شۆڕش و زۆر پێ ده‌چێت خودی ئه‌رك و ناوی "فرق الدعایە المسلحە" بۆ ئه‌و مه‌فره‌زه‌سه‌ره‌تاییانه‌ی وه‌ك چه‌خماخه‌ی یه‌كه‌می هه‌ڵگیرساندنی شۆڕشی نوێ له‌حوزه‌یرانی ۷٦ دا یادگاری ئه‌و خه‌باته‌ی بێت له‌ڕیزه‌كانی شۆڕشی فه‌له‌ستیندا و به‌دڵنیاییش ڕۆڵی هه‌بوه‌له‌ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی ئه‌زمونه‌كانی پێشوی له‌شه‌ڕی پارتیزانی و به‌ڕێوه‌بردنی شۆڕشی چه‌كداریدا، (ڕوناك)
* ده‌ورو به‌ری ئه‌و كاته‌ی ئه‌م و ده‌سته‌ی دامه‌زرینه‌ری یه‌كێتی مه‌فره‌زه‌كانی "فرق الدعایە المسلحە" له‌سوریاوه‌ده‌نێرنه‌وه‌بۆ كوردستانی باشور، شه‌هید قاسملو و هه‌ڤاڵانی له‌حیزبی دیموكراتی كوردستان بڕیار له‌ناردنه‌وه‌ی مه‌فره‌زه‌ی هاوشیوه‌به‌ناوی "سیا-می" به‌مانای سیاسی-نیزامی(:عه‌سكه‌ری) ده‌ده‌ن به‌ڵام هه‌رگیز بڕیاره‌كه‌یان پێ جێبه‌جێ نه‌كرا و تا چه‌ند حه‌فته‌یه‌ك پێش ڕوخانی شا، كادر و سه‌ركرده‌كانی حیزبی دیموكرات نه‌یانتوانی بگه‌ڕێنه‌وه‌كوردستانی ڕۆژهه‌ڵات، له‌ڕاستیدا مه‌فره‌زه‌كانی یه‌كێتیش نه‌گه‌یشتنه‌وه‌عێراق و له‌سنوره‌كانی توركیا و سوریا هه‌مویان له‌لایه‌ن قیاده‌موقه‌ته‌وه‌شه‌هیدكران، به‌لام كه‌كۆمه‌ڵه‌ئه‌ركه‌كه‌ی به‌سه‌ركه‌وتویی گرته‌ئه‌ستۆ و له‌ناوشاره‌وه‌مه‌فره‌زه‌ی نارده‌شاخ، تاڵه‌بانی له‌ناوه‌ڕاستی ۱۹۷۷ به‌ڕێگه‌ی قاچاخ له‌تورکیاوه‌خۆی گه‌یانده‌وه‌شاخه‌كانی كوردستان و له‌سه‌ختترین و ترسناك ترین قۆناغی هه‌ڵگیرساندنه‌وه‌ی شۆڕشدا له‌گه‌ڵ ئه‌و پێشمه‌رگانه‌دا مایه‌وه‌كه‌ژماره‌یان به‌شی ئه‌وه‌ی نه‌ده‌كرد خۆیانی پێ بپارێزن، به‌مانه‌وه‌له‌ناو پێشمه‌رگه‌كاندا ونیشاندانی خۆڕاگری و وره‌ی به‌رز له‌تاریك ترین ساته‌وه‌خته‌كاندا و سڵ نه‌كردنه‌وه‌له‌مه‌ترسیه‌كانی خه‌باتی پێشمه‌رگایه‌تی و گفتوگۆی تێرو ته‌سه‌لی پڕ له‌زانیاری له‌كۆبونه‌وه‌حیزبیه‌كان و وانه‌كانی ده‌وره‌ی كادراندا، ئیلهامی به‌زور كه‌س به‌خشی بۆ ئه‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌ی جه‌ربه‌زه‌و كادیری ڕۆشنبیر بن، ڕه‌‌نگه‌ئه‌وه‌یه‌كێك له‌هۆیه‌كانی باڵا ده‌ستی سیاسی و عه‌سكه‌ری بێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی بوبێت به‌سه‌ر پێشمه‌رگه‌ی هه‌مو لایه‌نه‌كانی تردا،(ڕوناك)
به‌درێژایی ژیانی مام جه‌لال له‌ناوچه‌كانی شۆڕشی نوێ، مه‌سعود، كه‌به‌به‌یانێك و ده‌سته‌به‌ندی لێپرسراوه‌كانی شۆڕش له‌سه‌ر كاغه‌ز، به‌ناو شۆڕشی گوڵانی جاڕ دا بو، قوڵایی ئیرانی به‌جێ نه‌هێشت، مه‌گه‌ر بۆ نزیك بونه‌وه‌ی چه‌ند كیلومه‌تریك له‌ناوچه‌ی سنوری خواكورك، ڕاگه‌یاندنی پارتی له‌و وێنه‌یه‌ی خواكورك زیاتری به‌ده‌سته‌وه‌نیه، ئه‌ویش وه‌ك ئه‌وه‌ی ئه‌م دواییه‌ی كه‌ركوك هه‌ر بۆ ڕه‌سم گرتنێك بوو.
* تاڵه‌بانی له‌به‌ڕێوه‌بردنی شۆڕشدا ڕۆڵی گه‌وره‌ی هه‌بو له‌خنكاندنی كۆمه‌ڵه‌وه‌ك شۆڕشگێرترین هێزی ناو شۆڕش و به‌زۆر هێزی ڕاستڕه‌وی عه‌شایه‌ر و ئاغا و به‌رپرسانی پێشوی پارتی به‌رامبه‌ر قوتكرده‌وه‌به‌ناوی بۆرجوازی نیشتمانیه‌وه‌كه‌له‌ڕاستیدا زیانی گه‌یاند به‌بزوتنه‌وه‌كه‌نه‌ك قازانج، ئه‌مانه‌دوبه‌ره‌كی و ڕه‌وشتی سازشكارو ئه‌ریستۆكراسی ناو شۆڕشیان له‌گه‌ڵ خۆیان هێنا كه‌چۆنایه‌تی شۆڕشی دابه‌زاند و له‌به‌رامبه‌ردا جه‌ماوه‌رێكی ئه‌وتۆشیان نه‌بو كه‌چه‌ندایه‌تی شۆڕشی پێ به‌رز بکه‌نه‌وه، (تاریك)
* هه‌ر له‌درێژه‌ی ئه‌و سیاسه‌ته‌داو دوای مفاوه‌زاتی ۱۹۸٤، شۆڕش ورده‌ورده‌بو به‌ته‌نیا هێزێكی عه‌سكه‌ری و پرینسیپه‌كانی ڕێكخستن و ڕۆشنبیركردنی پێشمه‌رگه‌و ڕه‌خنه‌و ڕه‌خنه‌له‌خۆگرتن و بڕیاری به‌كۆمه‌ڵ و ته‌نانه‌ت ڕێزگرتنی گوندنشینه‌كانیش تاڕاده‌یه‌كی زۆر كاڵ بونه‌وه‌و بیری چه‌پ ڕۆڵێكی له‌ڕێكخستنه‌كان و هێزی پێشمه‌رگه‌دا نهما، تا كار گه‌یشت به‌وه‌ی مه‌لا به‌ختیار، یه‌ك له‌دره‌وشاوه‌ترین سه‌ركرده‌ی شۆڕشی نوێ، وهاوڕێیانی ناڕازی به‌و بارو دۆخه‌زیندان و ئه‌شكه‌نجه‌و ته‌خوین و سوك بكه‌ن و ته‌نانه‌ت دوای ئه‌نفاله‌كانیش كه‌بستێك خاكی ئازادكراو نه‌مایه‌وه‌به‌زیندانی بردیانن بو ئێران، (تاریك)
* بو یه‌كه‌مین جار و دوایین جار به‌ئاشكرا، ساڵی ۱۹۸۲ هێزی پێشمه‌رگه‌ی پارچه‌یه‌كی كوردستان به‌هانای هێزی پێشمه‌رگه‌ی پارچه‌یه‌كی تری كوردستانه‌وه‌ده‌چێت، ئه‌ویش یه‌كێتی بو له‌شه‌ڕی دیموكرات ئیران . له‌و شه‌ڕه‌دا ۳ مانگ به‌رگری سه‌ختی له‌داگیرکردنه‌وه‌ی كوردستانی ئیران كرد، تاڵه‌بانی له‌و زستانه‌سارده‌ی كوردستانی ڕۆژهه‌ڵات به‌ئازوخه‌ی نان و ته‌ماته‌سه‌رپه‌رشتی شه‌ڕه‌كه‌ی ده‌كرد، (ڕوناك)
ئه‌مه‌له‌كاتێكدا بو ۲ ساڵ پێشتر هێزه‌كانی قیاده‌موقه‌ته‌شان به‌شانی پاسدار، گوند به‌گوند و شاربه‌شار شه‌ڕی هێزی پێشمه‌ركه‌ی كۆمه‌ڵه‌و دیموكراتی ده‌كرد، ئه‌گه‌ر قیاده‌موقه‌ته‌ڕوداوی هه‌ڵبه‌ستراوی ته‌رمه‌كه‌ی مه‌لامسته‌فایان كرد به‌بیانوی به‌شداری كردنیان له‌هێرشی پاسدار بو سه‌ر ئه‌و ناوچانه‌ی پێشمه‌رگه‌ی حیزبی دیموكرات به‌رگری لێ ده‌كرد ئه‌ی كۆمه‌ڵه‌و خه‌ڵكی كوردستان چ تاوانێكیان هه‌بو جگه‌له‌وه‌ی كه‌به‌رهه‌ڵستكاری ئاغای دوه‌مین جاشایه‌تی بنهماڵهی بارزانی بون۰
* له‌درێژه‌ی گه‌نینی یه‌كێتیدا، ساڵی ۱۹۸۳ تاڵه‌بانی به‌هۆی ئه‌وه‌ی كه‌خۆی ڕاسته‌وخۆ سه‌رپرشتی شه‌ڕی میحوه‌ری بالیسان-بێتواته‌ی كردوه، گه‌نده‌ڵی هه‌ندێك فه‌رمانده‌ی پێشمه‌رگه‌ی به‌چاوی خۆی دی بو كه‌تاڵانی ماڵی هاوڵاتیانیان كردبو، ئه‌وه‌نده‌خه‌فه‌تی پێ خواردوه‌گریاوه، (ڕوناك)
به‌ڵام دوای شه‌ڕه‌كه‌و نیشتنه‌وه‌ی قوڵپی گریانه‌كه‌ی، بۆ له‌ده‌ست نه‌دانی ئه‌و فه‌رمانده‌چالاكانه‌ی بواری شه‌ڕی پێشمه‌رگایه‌تی، بانگیان ده‌کات و له‌بریتی سزایان بدات یان ده‌ریان بكات خه‌ڵاتی كردبون، دواتر له‌ئه‌زمونی حوكمڕانی دوای ڕاپه‌ڕین ئه‌و دیارده‌یه‌ئه‌وه‌نده‌دوباره‌كرایه‌وه‌بوو به‌سیفه‌تی جیاكه‌ره‌وه‌ی تاڵه‌بانی له‌به‌ڕێوه‌بردندا: زور كه‌س كه‌گه‌نده‌ڵی لێ ئاشكرا ده‌بو به‌رز ده‌كرایه‌وه،ئه‌وه‌شی لێی ئاشكرا نه‌ده‌بو به‌خه‌ڵاتی بێ حساب ویژدانی خه‌ساندن.
بو تێپه‌ڕاندنی ئه‌و سیاسه‌ته‌چه‌وتانه، ورده‌ورده‌مه‌كته‌بی سیاسیه‌كه‌ی بوون به‌كه‌سانی ئیمتیازات په‌رستی بێ شه‌خسیه‌تی مل كه‌چ وهه‌ندێكیان ڕۆژێك له‌ڕۆژانان هیچ له‌بارا نه‌بو، ئیتر نه‌وشیروان مسته‌فا و ئه‌و مه‌كته‌ب سیاسیانه‌ی ویژدانی شۆڕشگێڕی و نیشتیمانیان له‌ده‌ست نه‌دابو، ڕۆژ به‌ڕۆژ په‌راوێز و دژایه‌تی ده‌كران و له‌ترسی له‌ده‌ست دانی ئیمتیازاته‌كانی هه‌ر دولا (مام جه‌لال و مه‌كته‌ب سیاسیه‌خه‌ساوه‌كه‌ی) ، له‌بریتی به‌گوێره‌ی سروشتی سۆشیال دیموكراتی چاره‌سه‌رێكی وه‌ره‌مه‌سه‌ره‌تانیه‌كه‌ی جه‌سته‌ی سیاسه‌تی كوردی، (بنهماڵهی بارزانی) بكه‌ن، هه‌ردولایان ڕۆژ به‌ڕۆژ زیاتر ده‌بونه‌كۆیله‌ی پارتی، بۆیه‌یه‌كێتی جه‌ماوه‌رێكی زۆری لێ ته‌كیوه‌ته‌وه‌و به‌ڕای زۆربه‌ی چاودێران دوای تاڵه‌بانی زۆرتریشی لێ ده‌بێته‌وه‌به‌ڕاده‌یه‌ك دێته‌سه‌ر ئاستی حیزبێكی وه‌ك حسك، (تاریك)
* له‌دوای ڕاپه‌ڕین و له‌ساڵانی شه‌ڕی ناوخۆدا، هه‌ر له‌ساته‌وه‌ختی هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕه‌كه‌له‌لایه‌ن حه‌سۆمیرخانی پارتیه‌وه(۱۹۹٤) تا ڕاوه‌ستانی یه‌كجاری شه‌ڕه‌كه‌به‌ڕێكه‌وتننامه‌ی واشینتۆن(۱۹۹۸) هه‌وڵێكی زۆر درا بو كوژاندنه‌وه‌ی شه‌ڕه‌که، له‌هه‌مو ده‌ستپێشخه‌ری و ناوبژیوانیه‌كاندا تاڵه‌بانی ته‌نیا یه‌ك مه‌رجی هه‌بو كه‌مه‌رجێكی زۆر ڕه‌واش بو ، ڕێك هه‌ر ئه‌و مه‌رجه‌بو كه‌پارتی ئێستاو ئه‌وسا قبوڵی نه‌كرد: گێڕانه‌وه‌ی داهاته‌دزراوه‌كانی گومرگی ئیبراهیم خه‌لیل بو خه‌زینه‌ی گشتی، تا ئێستاش سه‌ید ئه‌كره‌م به‌هۆی ئه‌و داهاته‌به‌رده‌وام دزراوه‌وه‌له‌زیندانه، و پارتی، به‌داخه‌وه‌سه‌ركه‌وتو بو له‌وه‌ستاندنی شه‌ڕه‌كه‌به‌بێ ئه‌و مه‌رجه‌چاره‌نوسسازه، ئه‌ویش به‌هۆی ویستی وڵاتانی ناوجه‌كه‌و ڕۆژئاوا كه‌یه‌كێتی وه‌كو هێزێكی جه‌ماوه‌ری ڕادیكال نه‌بێته‌هێزی سه‌ره‌كی كوردستان و به‌هۆی سڵ نه‌كردنه‌وه‌ی پارتی له‌تۆماركردنی خیانه‌تی گه‌وره‌ی ۳۱ ئاب(جاشایه‌تی سێهه‌می بنه‌ماڵه) و به‌هۆی ژاوه‌ژاوی كومه‌ڵێك حیزبۆچكه‌و كه‌سایه‌تی و ڕۆشنبیری فه‌وزه‌وی بێ لایه‌ن له‌نێوان شۆڕش و شۆڕشی چه‌واشه‌كه‌پاساوی بێ هه‌ڵوێستی خۆیان به"بێلایه‌ن" بون ده‌دایه‌وه‌وه‌كو ئه‌وه‌ی شه‌ڕه‌كه‌شه‌ری دو گوندی ئاسایی یان دو منداڵی لاسار بێت، نه‌یان ده‌زانی، یا ن نه‌یان ده‌ویست بزانن، بێ لایه‌ن بون له‌نێوان حیزبی ده‌سته‌بژێری تێكۆشه‌ران و ڕۆشنبیرانی كۆمه‌ڵگای كوردی و حیزبی بنهماڵهی شه‌رم نه‌كردو له‌شانازی كردن به‌خیانه‌تی ۳۱ ی ئاب چ زیانێكی گه‌وره‌به‌ڕه‌وتی به‌ره‌و پێش چونی كۆمه‌ڵگای کوردستانی ده‌گه‌یه‌نێت، ئه‌وانه‌ئه‌وه‌نده‌ی ده‌نگ به‌هاوار بون له‌ئیدانه‌ی هێرشی هێزێكی كه‌می پاسدار به‌بێ ویست و ڕه‌زامه‌ندی یه‌كێتی بۆ سه‌رحیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران و به‌هۆی هه‌ڵوێستی جوامێرانه‌ی یه‌كێتیه‌وه‌كه‌پێش وه‌خت حدكای ئاگاداركردبوه‌وه‌بۆ غافڵ گیر نه‌بون، وه‌كو دوایی ده‌ركه‌وت، ئامانجه‌كه‌ی نه‌پێكا وخۆش به‌ختانه‌هیچ زیانێكی گیانی لێ نه‌که‌وته‌وه، نیو ئه‌وه‌نده‌بۆ خیانه‌تی گه‌وره‌ی ۳۱ ئاب، كه‌سه‌دان پێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی و تێكۆشه‌رانی موعاره‌زه‌ی عێراقی تیاداچو وه‌هه‌مو ئه‌زمونی حوكمڕانیه‌كه‌ی هه‌رێمی كوردستان گه‌یشته‌لێواری سه‌رنگوم بون وكه‌وتنه‌وه‌ژێر ده‌ستی به‌عس، ده‌نگیان هه‌ڵ نه‌بڕی و پارتی له‌ڕیسوا كردنی به‌كۆمه‌ڵ ڕزگاری بو، بگره‌ئیدانه‌ی یه‌كێتیشیان كرد گوایه‌خیانه‌ته‌كه‌ی پارتی له‌سروشتی بنهماڵهی بارزانیه‌وه‌نیه‌به‌ڵكو كاردانه‌وه‌ی ئه‌وه‌یه‌كه‌یه‌كێتی پاسداری هێناوه‌بو كوردستان، پاش ۱٦ ساڵ هێشتا به‌یت و بالۆره‌ی هێنانی پاسدار به‌رده‌وامه‌و ته‌نیا مه‌ریوان وریا قانع، ویژدانی جوڵا و له‌وتارێكیدا په‌شیمانی ده‌ربڕی له‌وه‌ی كه‌یه‌كێتی و پارتیان وه‌ك یه‌ك سه‌یر ده‌كرد
ئه‌گر قه‌ده‌ری كورد وانه‌بوایه‌بنه‌ماڵه‌ی خێڵه‌كی بارزانی له‌سه‌ر ڕێگه‌ی پارتی و یه‌كێتی قوت بێته‌وه، هیچ دور نه‌بو له‌سه‌ر ده‌ستی تێكۆشه‌رانی ڕۆشنبیر و نیشتیمان په‌روه‌ری ئه‌و دو حیزبه‌دا سیسته‌مێكی حوكمرانی مۆدێرن به‌دی بهاتایه، هیچ مه‌رجیش نه‌بو یه‌كێتی یان پارتی پێش ٦٤ حه‌تمه‌ن ڕێچكه‌ی گه‌نده‌ڵی بگرتایه‌ته‌به‌ر، كه‌سێك ئاماده‌بیت له‌شاخ ده‌یان جار گیانی به‌خت بكات ده‌بێت بۆ ئاماده‌نه‌بێت له‌حوكمڕانیدا ده‌ستپاك و لایه‌نگری سه‌روه‌ری یاسا بێت، حیزبێكی كوردی كه‌تا ڕاده‌یه‌كی زۆر ئازادی بیروباوه‌ڕ و هه‌لی یه‌كسانی بۆ ئه‌ندامه‌كانی ده‌سته‌به‌ر كردبێت، ده‌بێت بۆ چی كه‌گه‌یشت به‌ده‌سه‌ڵات، به‌پێچه‌وانه‌ی حیزبه‌كانی پێشڕه‌وی ڕزگاری هندستان و ئیسرائیل و باشوری ئه‌فریقا، گه‌نده‌ڵی و دیكتاتۆری به‌رهه‌م بهێنێت ئه‌گه‌ر هێزێكی ڕه‌ش ب ۆ سه‌پاندنی حوكمی دیكتاتوری بنه‌ماڵه‌یه‌كی خێڵه‌كی به‌رده‌وام توشی شه‌ڕی لابه‌لای نه‌كات.
* به‌هۆی ئه‌و شه‌ڕه‌ماڵوێرانكه‌ره‌ی پارتی هه‌ڵی گیرساند (حه‌سۆ میرخان له‌قه‌ڵادزێ) و پارتی درێژه‌ی پێدا (هه‌رگیزاو هه‌رگیز ڕازی نه‌بون به‌گێڕانه‌وه‌ی گومرگی ئیبراهیم خه‌لیل بۆ حكومه‌تی هه‌رێم)، یه‌كێتیش به‌ڕابه‌رایه‌تی تاڵه‌بانی توشی خلیسكانێكی ئه‌خلاقی سیاسی زۆر خراپ بو، شه‌ڕ پێویستی به‌موچه‌ی پێشمه‌رگه‌و شه‌هیدانه‌و چه‌ك و زه‌خیره‌و ئۆتۆمبیل و به‌نزین و پاره‌ی خه‌یاڵی هه‌بو بۆ دابین كردنی ئه‌و خه‌رجیانه، كاره‌ساتی گه‌وره‌ی یه‌كێتی و تاڵه‌بانی لێره‌وه‌ده‌ستی پێ كرد، بۆ دابین كردنی ئه‌و خه‌رجیانه‌ی شه‌ڕ، ڕێگه‌یه‌كی باشتریان له‌ڕێگه‌نا یاساییه‌كانی پارتی پێ نه‌دۆزرایه‌وه، له‌ئیداره‌كه‌ی ئه‌وانیش داهاته‌كان شاردرانه‌وه‌و كه‌س نه‌ی ده‌زانی چه‌نده‌و چۆن سه‌رف ده‌كرێن، هه‌تا دو سێ ساڵ دوای ڕێكه‌وتنی ستراتیجیش بودجه‌ی ناوچه‌كانی ژێر ده‌ستی یه‌كێتیش وه‌ك لای پارتی ئاشكرا نه‌ده‌كراو كه‌شفی حسابیان به‌كه‌س نه‌ده‌دا بۆ چاودیری و لێكۆڵینه‌وه. دیاره‌ئه‌و بارو دۆخه‌ش له‌كۆمه‌ڵگادا نا ڕه‌زایه‌تی دروست ده‌كات و له‌گه‌ڵ ڕۆچونی زیاتر به‌ناشه‌فافیه‌تدا گه‌نده‌لی ته‌شه‌نه‌ی زیاتری كرد و ناڕازیان زیاتر بون و سه‌ركوتی ناڕازیانیش ده‌ستی بی كرد تا له‌ڕۆژانی ڕاپه‌ڕینی ۱۷ ی شوباتدا گه‌یشته‌لوتكه‌و به‌وه‌شده‌ركه‌وت جیاوازیه‌ك له‌نیوان یه‌كێتی و دژه‌كه‌یدا نه‌مابو. (تاریك)
* پارتی له‌مپه‌ری سه‌ر ڕێگای كاروانی پێشكه‌وتنی خه‌ڵكی كوردستانه، هه‌تا ئه‌و حیزبه‌خێڵه‌کیه‌ده‌سه‌ڵاتداری كوردستان بێت كوردستان به‌دیموكراسی و حوكمی قانون شاد نابیت، ئه‌و تێکه‌ڵه‌یه‌ی حیزب و خێڵ، تاكه‌ئامانجی مسۆگه‌ر كردنی ده‌سه‌ڵاتی ڕه‌های بنهماڵهی بارزانیه‌و له‌و پێناوه‌دا سڵیان له‌هیچ نه‌كردۆته‌وه، هه‌ر له‌كوشتن و ڕاوه‌دونانی سه‌رانی شۆڕشی ساوای كوردستانی ئێران له‌شه‌سته‌كان و په‌لاماری شارو گونده‌ئازادكراوه‌كانی ئه‌و پارچه‌یه‌شان به‌شانی پاسدار له‌سه‌ره‌تای هه‌شتاكان و تۆماركردنی خیانه‌تی ۳۱ ی ئاب و دواترینیان كه‌له‌به‌رامبه‌ر یه‌ك ده‌نگی خه‌ڵكی كوردستانی ڕۆژئاوا بۆ كۆبونه‌وه‌له‌ژێر باڵی پارتی یه‌كێتی دیموكراتی نزیك له‌پێ كا كا، به‌بێ ئه‌وه‌ی هیچ پاساوێك هه‌بێت و فه‌راغێكی سیاسی له‌ئارادابێت "نه‌وه‌كانی ئیدریس بارزانی" دروست ده‌كات و وه‌ك پوازێك ده‌یچه‌قێنێته‌جه‌سته‌ی كوردانی ڕۆژئاوای خۆ ئازاد كردو له‌ژێر چه‌تری (په‌یه‌ده) دا ته‌نیا بۆ ڕازی كردنی ڕژێمی فاشیستی كوردۆفۆبیای توركیا وه‌ک جاشایه‌تی جواره‌می بنه‌ماڵه‌و ئابڵوقه‌ی ئابوری و هاورده‌كردنی خۆراك و ده‌رمانیشی خستۆته‌سه‌ر سنوره‌كانی ئه‌و به‌شه‌ی كوردستان چونكه‌ڕۆڵه‌كانی ئاماده‌نین هێزێكی ساخته‌ی دروستكراوی بچوكی بێ بنكه‌ی جه‌ماوه‌ری توركیا-بارزانی به‌هاوبه‌شی سیاسی خۆیان بناسن، بو ڕزگار كردنی خه‌ڵكی كوردستان له‌و وه‌ره‌مه‌سه‌ره‌تانیه، له‌شه‌سته‌كاندا، جه‌لالیزم زه‌روره‌تێكی میژوویی بو ، چونكه‌درێژكراوه‌ی خه‌باتی ڕۆشنبیرانی شارنشینی حیزبی هیوا و شۆڕش و ڕزگاری وپارتی بو دژی داگیركه‌ری عێراقی و فیوداڵیزمی ناو خۆ به‌مه‌به‌ستی مودیرنیزه‌كردنی كومه‌ڵگا ی كورده‌واری .
ناسنامه‌ی جه‌لالیزم وه‌ك ته‌وژمێکی مۆدێرنیته‌ی سیاسی له‌باشوری كوردستان، خاوه‌نی دو جیاكه‌ره‌وه‌ی سه‌ره‌كی بو:
بڕوابون به‌به‌ڕێوه‌بردنی حیزب و شۆڕش به‌گوێره‌ی په‌یڕه‌وی ناوخۆ و پرۆگرامی حیزبێكی چه‌پی دیموكراتی مۆدێرن. 1-
2-له‌پاڵ خه‌بات دژی حكومه‌تی ناوه‌ندی عێراق، خه‌بات دژی هه‌وڵه‌كانی خۆسه‌پاندنی بنهماڵهی بارزانی بۆ داگیرکردن و دادۆشینی شۆڕش و وڵاتی كوردستان.
له‌شه‌سته‌كاندا ئه‌وه‌سیفه‌تی جیاكه‌ره‌وه‌ی تاڵه‌بانی و ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسی حیزب بو، خه‌باتی زۆریشیان بو كرد، به‌ڵام نه‌ك هه‌ر سه‌ركه‌وتو نه‌بون خۆشیان له‌دوای به‌یانی ۲۹ حوزه‌یرانی ۱۹٦٦ و جێگیربونیان له‌شاره‌كان توشی گ نده‌ڵیه‌كی زۆر بون، هه‌مان ده‌ست درێژیه‌كانی لێپرسراوانی باڵه‌كه‌ی مه‌لا مسته‌فا له‌ناو لێپرسراوه‌كانی ئه‌وانیشدا ده‌ركه‌وت، تاڵه‌بانی و خه‌ڵكێكی زۆری دڵسۆزی ناو حیزب و ده‌ره‌وه‌ی حیزب که‌له‌و بارو دۆخه‌نا ئومید بون، كومه‌ڵه‌یان وه‌ك ئاڵته‌رناتیڤێكی باشتر دروست كرد، ئه‌ویش له‌حه‌فتاكان و هه‌شتا كاندا ڕۆڵی گه‌وره‌ی گێڕا له‌به‌ره‌و پێش بردنی شۆڕشدا، به‌ڵام دواجار ئه‌ویش له‌یه‌كێتیدا توا یه‌وه‌كه‌تا ڕاده‌یه‌ك پاشماوه‌ی باڵی مه‌كته‌بی سیاسی بو، و یه‌كێتیش ورده‌ورده‌به‌هۆی توش بونی به‌شه‌ڕی ناو خۆی ئه‌و بنه‌ماڵه‌تاوانباره‌وه‌هه‌مان چاره‌نوسی توش هاته‌وه‌و ده‌ست به‌رداری هه‌ردو ناسنامه‌سه‌ره‌كیه‌كه‌ی جه‌لالیزم بوو.
دیاره‌ئاسان نیه‌شه‌ڕ له‌لایه‌نێك ببه‌یته‌وه‌كه‌له‌پێناوی سه‌ركه‌وتندا سڵ له‌خیانه‌ت و جاشایه‌تی بو سه‌دام و شاو فاشسته‌كانی توركیا نه‌كاته‌وه، خودی تاڵه‌بانیش به‌راده‌یه‌ك له‌سه‌ره‌تاكانی جه‌لالیزم لایدا، وه‌ك بیشتر باسكرا له‌ناوچه‌كانی ژێرده‌ستی یه‌كێتیشدا له‌باره‌ی بودجه‌و خه‌رج و داهاته‌كان و دامه‌زراندنی موچه‌خۆرانه‌وه‌هه‌مان ناشه‌فافیه‌ت و نا عه‌داله‌تیه‌كه‌ی لای پارتی په‌یره‌و ده‌كرا و ئه‌و ڕۆژانه‌ی تاڵه‌بانی له‌گه‌ل به‌ڕێز عه‌زیز وه‌یسی گۆرانی بێژزدا ئاهه‌نگی بۆ هاندانی هه‌ڵبژاردنی"سه‌رۆك بارزانی" ده‌گێڕا نه‌ك هه‌ر مام جه‌لال، به‌یه‌كجاری جه‌لالیزم مرد، یه‌كێتی مرد، هه‌روه‌كو چۆن له‌ئازاری ۱۹۷۰ دا باڵی مه‌كته‌بی سیاسی مرد، (تاریك).
* له‌م مانگانه‌ی دواییدا و له‌سه‌رو به‌ندی ناكۆكیه‌كانی به‌غدا و هه‌رێم دا، موزایه‌ده‌ی نامه‌سئولانه‌ی بارزانی، غیره‌تی كۆنه‌شۆڕشگێڕی جوڵاند و سه‌ره‌تاكانی به‌خۆدا چونه‌وه‌و دور كه‌وتنه‌وه‌له‌بارزانی و نزیك كه‌وتنه‌وه‌له‌بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانی داڕشت، وه‌ك هه‌وڵێك بو خۆ ده‌رباز كردن له‌كۆیله‌یه‌تی پارتی و هاتنه‌وه‌ڕیزی هێزه‌مۆدێرنه‌كان، به‌لام زۆر دره‌نگ بو، نه‌خۆشی بواری نادات ته‌واوی بكات، (ڕوناك)
* دیسانه‌وه‌وه‌كو جوڵانی شه‌هامه‌تی كۆنه‌شۆڕشگێڕێك، وه‌ختێك له‌ملهوڕی مالكی و هه‌ڵنه‌وه‌شاندنه‌وه‌ی ئۆپراسیۆنی دیجله‌نا ئومید بو، وه‌ك مه‌سعودی ده‌م به‌هاوارترین ڕكابه‌ری مالكی شه‌ڕی ته‌سریحاتی دوربه‌دوری پشت ئه‌ستور به‌وه‌ی له‌دواجاردا ئه‌مریكاو ئێران و هێزه‌عێراقیه‌كانی تر و هه‌وڵه‌كانی مام جه‌لال بو ئاشت كردنه‌وه‌ی ئه‌و دوانه‌ده‌که‌ونه‌نێوانیان و شه‌ڕی ڕاستی ڕو نادات، نه‌كرد، ئه‌وهاته‌وه‌سلێمانی و هێزی نارده‌ناوچه‌كانی ڕوبه‌ڕو بونه‌وه‌وه‌و له‌یه‌كه‌م ساته‌وه‌ئه‌مری ته‌قه‌شی پێ دان ، هه‌ر به‌هۆی ئه‌و هه‌ڵوێسته‌شه‌وه‌بو فه‌رمانده‌ی له‌خۆبایی ئوپه‌راسیۆنه‌كه، له‌بریتی جێبه‌جێ كردنی هه‌ڕه‌شه‌كه‌ی سه‌باره‌ت به‌چونه‌ناو دوزخورماتو، ملی شۆڕ کرده‌وه‌به‌ره‌و به‌غداد، ڕه‌نگه‌مام جه‌لال شانسی هه‌بو بێت كه‌دوا كاری عه‌سكه‌ری ٦٤ ساڵ ژیانی سیاسی ناردنی هێزی پێشمه‌رگه‌بێت بو ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی هێزه‌کانی دیكتاتۆری نوێی عێراق و دوایین كاری سیاسیشی له‌دوایین شه‌وی ئه‌و٦٤ ساڵه‌دا له‌دوایین شه‌وه‌كانی ۲۰۱۲ دا، ده‌مه‌قاڵه‌یه‌كی توند بێت له‌كاتی ڕوبه‌ڕو بونه‌وه‌ی هه‌مان دیکتاتۆر له‌كۆشكی كۆماری.(ڕوناك).
له‌کاتێکدا تاڵه‌بانی گه‌ڕایه‌وه‌بۆ بن ده‌ستی دیكتاتۆری ده‌رپه‌ڕێنه‌ری تاریق هاشمی له‌به‌غداد، مه‌سعود ناوێرێت شه‌وێك له‌سلێمانیش بێت، به۲۰۰۰ حمایه‌وه‌بو ڕه‌سم گرتن سه‌ردانی هێزه‌كانی "ته‌نیا" پارتی ده‌كات له‌ده‌ورو به‌ری كه‌ركوك و نه‌شچو بۆ مه‌راسیمی به‌خاك سپاردنی ڕوفاتی ئه‌نفال کراوه‌کان له‌گه‌رمیان، و له‌هه‌ولێرنه‌بێت ، ئاماده‌نیه‌له‌هیچ شارێكی تری عێراق له‌گه‌ڵ مالكی كۆبێته‌وه‌بۆ گفتوگۆی ڕاشكاوانه‌و هه‌وڵی چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌کان به‌وتو وێژ..
ئێستا، تاڵه‌بانی بمرێت یان چاك بێته‌وه، بچێته‌وه‌ناو ده‌سه‌ڵات یان له‌ده‌باشان خه‌ریكی ته‌واو كردنی بیره‌وه‌ریه‌كانی و چه‌وركردنی پاشوی به‌چكه‌قه‌ل بێت، ببێته‌وه‌به‌جه‌لالی یان به‌كۆیله‌ی بنه‌ماڵه، حیزبه‌كه‌شی دوای خۆی وه‌ك پێشبینی ده‌كرێت پارچه‌پارچه‌ببێت یان له‌سه‌رده‌ستی هێرۆ وعه‌سكه‌ریه‌نه‌خوێنده‌واره‌كانیدا بۆ پاراستنی ئیمتیازاتی شاهانه‌یان به‌یه‌كجاری ببن به‌كلكی زه‌لیلی پارتی، ئه‌و ئاوه‌ی ساڵی ۱۹٦٤ مه‌كته‌بی سیاسی و حیزب ڕشتی و له‌قۆناغی یه‌كه‌مدا، به‌هۆی ئه‌فسانه‌ی ساخته‌ی بارزانیه‌وه‌به‌شێكی زۆر كه‌می خه‌ڵكی كوردستان شه‌ره‌فی پێ تێنانیان پێ بڕاو تا ئاشبه‌تاڵی دوه‌م له۱۹۷٥له‌سه‌دا سه‌دی كورد له‌گه‌ڵ بارزانی بون، ڕۆژ به‌ڕۆژ له‌بڵاو بونه‌وه‌ی زیاتردایه‌به‌خاكی كوردستانداو له‌گه‌ڵ هه‌ڵگیرساندنی شۆڕشی نویدا له۱۹۷٦ نیوه‌ی كورد هاتنه‌وه‌لای مۆدێرنیته‌خوازان و له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی ۱۹۹۲ ده‌ركه‌وت پارتی ٤٥ له‌سه‌دی بۆ مابوه‌وه، به‌هۆی حوكمی نا عه‌قڵانی پارتی و هه‌ڵگیرساندن و درێژه‌پێدانی شه‌ڕی ناوخۆ و دزینی داهاتی گومرگی ئیبراهیم خه‌لیل له۱۹۹٤ وه‌تا ئه‌مڕۆ و بوار نه‌دان به هیچ شنه‌بایه‌كی ئازادی و هاتنه‌مه‌یدانی نه‌وه‌ی سێهه‌می مۆدێرنیته‌خوازان (ئه‌گه‌ر یه‌كێتی نه‌وه‌ی دوه‌م بێت و پارتی و مه‌كته‌بی سیاسی نه‌وه‌ی یه‌كه‌م بن) له‌شێوه‌ی میدیای ئه‌هلی و بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان و ڕێكخراوه‌كانی كومه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی، و به‌كاریگه‌ری ده‌ستكه‌وته‌كانی جیهانگیری وه‌ك سایته‌ئه‌له‌كترۆنیه‌كان و شۆڕشی ته‌كنۆلۆجیای زانیاری، به‌تایبه‌تی بۆقۆناغی دوای تاڵه‌بانی كه‌ئیتر یه‌كێتییه‌ك نامێنێت شایانی ئه‌وه‌بێت نه‌وه‌ی سێهه‌م خۆی پێوه‌خه‌ریك بكات هه‌روه‌ك چۆن تا ئێستا خۆی به‌حیزبێكی وه‌ك حسك یان حشعك خه‌ریك نه‌كردوه، له‌مه‌ودوا که‌‌ته‌نیا پارتی له‌واجهه‌ی ده‌سه‌ڵات ده‌بێت، ئۆپۆزیسیۆن بون مانایه‌كی نابێت جگه‌له‌به‌رهه‌ڵستكاری سیاسه‌تی خێڵه‌كی-مافیایی بنهماڵهی بارزانی، به‌هۆی هه‌مو ئه‌وانه‌و به‌هۆی پێشكه‌وتنی دراماتیكی بیركردنه‌وه‌ی گه‌لانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، نه‌وه‌ی سێهه‌می مۆدێرنیته‌خواز له‌ڕوی چه‌ندایه‌تی و هۆشیارییه‌وه‌له‌هه‌لكشانی به‌رده‌وامدایه، و له‌به‌رامبه‌ردا پارتی له‌داكشانی به‌رده‌وامدایه‌و له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی ۲۰۰۹ به ته‌زوێریكی زۆریش له‌هه‌ولێر وبه‌تایبه‌تی له‌بادینان كه‌زۆنی پاوانكراوی خۆیه‌تی ئینجا ۳۰ له‌سه‌دی ده‌نگه‌كانی هێنا، گومانی تیانیه‌له‌سه‌دا حه‌فتا كه‌ی مه‌سعودیش به‌شێكی ده‌نگی یه‌كێتی بو به‌كاریگه‌ری هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ی تاڵه‌بانی - وه‌یسی و هه‌ر ئه‌و كاته‌زۆریك له یه‌كێتیه‌كان به‌پێچه‌وانه‌ی داوای تاڵه‌بانیه‌وه‌ده‌نگیان به‌به‌مه‌سعود نه‌دابو، چونكه‌له‌مێژ بو جه‌لالی بون پێویستی به‌مام جه‌لال نهما بو، ئه‌سڵه‌ن ٦٤ كه‌مه‌كته‌بی سیاسی وه‌كو هه‌ڵوێستی حیزبێكی خاوه‌ن خه‌باتی ۲۰ ساڵه‌ی مۆدێرن، جه‌لالیزمی له‌مه‌لا مسته‌فا جیاكرده‌وه‌خودی مام جه‌لال له‌میانڕه‌وترینی ئه‌ندامه‌كانی ئه‌و باڵه‌بو، ئیستا پرۆسه‌ی مۆدێرنیته‌ی ژیانی سیاسی كوردستان به‌بێ جه‌لالیزم و یه‌كێتی له‌سه‌ر ڕێڕه‌وی خۆیه‌تی و ئه‌و داكشانه‌به‌رده‌وامه‌ی ده‌نگه‌كانی پارتی نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه‌له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكی كۆمه‌ڵگای كورده‌واریدا حیزبی بنهماڵهی بارزان له‌حیزبه‌كه‌ی گوڵه‌خانه‌پتر ده‌نگی پێ نادرێت.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
