په‌يامه‌كه‌ي ئۆجه‌لان . چاره‌سه‌ري ئاشتيانه يان توركياچێتي؟
Monday, 25/03/2013, 12:00
پێش هه‌مو شتێك، له‌گه‌ڵ ڕێزي زۆرم بۆ خه‌بات و ڕۆڵی ئۆجه‌لان له‌بزاڤي ڕزگاريخوازي كوردستاني باكوردا، به‌ڵام پێويسته ئه‌وه‌شمان له‌‌بیر بێت که‌ڕابوني كورداني باكور به‌ڕابه‌رايه‌تي ئۆجه‌لان و په‌كه‌که له‌سفره‌وه نه‌هاتوه و هيچ شتێك له‌هيچه‌وه په‌يدا نابێت، ئه‌وان ته‌نيا لوتكه‌ي چالاكي ڕێكخستن و پێشمه‌رگانه و جه‌ماوه‌ريي ئه‌وپارچه‌يه‌ي كوردستانن و درێژه‌ی ئه‌و خه‌باته‌ن كه ڕۆشنبيران وشۆڕشگێڕاني باكور پێش په‌يدابوني ئاپۆچيه‌كان به‌بيست ساڵ(۱۹٥۹) به‌بڵاو كردنه‌وه‌ي وتارێك به‌زماني كوردي ده‌رباره‌ي سن و كوله له‌لايه‌ن شه‌هيد موسا عه‌نته‌ره‌وه ده‌ستي پێ كردوه و له‌شه‌سته‌كاندا، به‌قوربانیدان و خه‌باتي ئازاديخوازاني باكور و كاريگه‌ريي ده‌نگدانه‌وه‌ي شۆڕشي ئه‌يلول، پێشكه‌وتني به‌رچاوي به‌خۆيه‌وه‌بيني تا ڕاده‌ي دامه‌زراندني پارتي ديموكراتي كوردستاني توركيا له‌سه‌رده‌ستي شه‌هيدان سه‌عيد ئاڵچي و سه‌عيد قرمزي تۆپراق وهه‌ڤاڵه‌کانیان و دامه‌زراندني پارتي سۆشياليستي كورد له‌سه‌ر ده‌ستي كه‌مال بورقا ي و هه‌ڤاڵه‌کانی و دواتر ئاڵای ڕزگاري له‌سه‌ر ده‌ستي هه‌ڤاڵ خه‌جۆ كه له‌گه‌ڵ خه‌باتي ڕۆشنبيري ڕێكخستن و جه‌ماوه‌ريدا ڕه‌وڕه‌وه‌ي خه‌باتي چه‌كداريشيان خستبوه سه‌ر سكه‌و كاتيك په‌كه‌كه، يان ئابۆچيه‌كان دامه‌زران كوردستاني باكور له‌خه‌وي ئه‌سحابوئه‌لكه‌هفدا نه‌بو، ئێستاش ئه‌گه‌ر په‌كه‌که له‌ڕێگه‌ی وتووێژي ماراسۆني بێئه‌نجامه‌وه، وه‌ك ڕێكخراوي ڕزگاريخوازي فه‌له‌ستين بخه‌سێنرێت، له‌سه‌رده‌ستي رێكخراوگه‌لي تردا شۆڕشي ئه‌و پارچه‌يه‌هه‌ر سه‌ر هه‌ڵده‌داته‌وه‌چونكه‌تا ڕۆژی چاره‌سه‌ري دادپه‌روه‌رانه‌ی كێشه‌ي كورد، هۆكاري شۆڕش هه‌ر ده‌مێنێت.
بێینه‌سه‌ر په‌يامه‌كه، به‌ڕاستي ئاش له‌خه‌ياڵێك و ئاشه‌وان له‌خه‌ياڵێك، بۆيه به‌ناچاري ئاشبه‌تاڵيش به‌هزري چاودێردا ڕا ده‌بورێت، به‌داخه‌وه په‌يامه‌كه زۆر جياواز بو له‌وه‌ي كورداني باكور و ۲ مليۆن به‌شدار بوه‌كه‌ي نه‌ورۆزي ئامه‌د پێش بيني و ئاره‌زويان ده‌كرد به‌به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌ي يه‌ك ئاڵاي توركيا له ڕێوڕه‌سمه‌كه‌دا نه‌بوه، ئه‌و جه‌ماوه‌ره په‌رۆشي بيستني هه‌واڵێك مژده‌يه‌ك به‌ڵێنێک بون ده‌رباره‌ي خه‌ونه دێرينه‌كه‌ي هه‌مو كورد كه‌چی"پێكه‌وه‌ژيان و برايه‌تي هه‌ردو گه‌لي كورد و تورك"ي خرايه به‌رده‌م، له‌په‌رۆشدابون بزانن ڕێبه‌رايه‌تي له‌سه‌ر بنه‌ماي فيدراڵيزم يان ئۆتۆنۆمي دانوستان له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تي تورک ده‌كات، خه‌ياڵپڵاوی كۆنفيدراڵيزمي" ڕۆژهه‌ڵاتي ناوه‌ڕاست و ئاسياي ناوين" ی خرایه‌به‌رده‌م.
ئه‌ركي په‌يامه‌كه، كه‌پێشتر پێشبینی ده‌کرا نه‌خشه ڕێگای گه‌يشتن به‌چاره‌سه‌ري ديموكراتيانه‌ي كێشه‌ي كورد بێت نه‌ك په‌يام، ته‌نيا چاندني گیاني توركياچێتي و بگره بۆهاوئاهه‌نگ بون له‌گه‌ڵ به‌رزه‌فڕييه‌كاني ئه‌ردۆگان-داودئۆغڵو سه‌باره‌ت به‌چه‌مكي عوسمانيه‌تي نوێ، جورێكي سه‌يرو سه‌مه‌ره له‌كوسمۆپۆليتي و وازهێنان له‌خه‌وني سه‌ربه‌خۆيي كوردان بو، ئه‌و بيره‌ي كه جياكه‌ره‌وه‌ي په‌كه‌كه‌يه له‌هێزه‌كاني تر و هۆكاري سه‌ره‌كي گه‌شه‌ي جه‌ماوه‌ريي ئه‌و حيزبه بو له‌هه‌ر چوارپارچه‌ی كوردستان، ده‌ڵێم جۆرێكي سه‌ير و سه‌مه‌ره له كۆسمۆپۆليتي چونكه جاران كۆسمۆبۆليته‌كان كه‌سان و ڕێكخراوگه‌لێك بون داواي پێكه‌وه ژياني ئاشتيانه و وازهێنان له‌خه‌وني سه‌ربه‌خۆيي له‌ناو ئه‌و گه‌لانه‌دا ده‌كرد كه له‌يه‌ك وڵاتي فره‌نه‌ته‌وه‌دا ده‌ژيان وه‌ك ئيمپراتۆريه‌ته‌كاني ڕوسيا، نه‌مسا، عوسماني، ئێران، عێراق..ئه‌ويش به پاساوي به‌رژه‌وه‌ندي هاوبه‌ش و خۆلادان له‌گیروگرفته خوێناويه‌كاني پارچه‌پارچه‌بوني ئه‌و وڵاتانه، به‌ڵام پاش سه‌دساڵ له‌دروست بوني ده‌وڵه‌ته نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ، گه‌ڕانه‌وه بۆ هزري ئومه‌ميه‌ت و كۆنفيدراڵيزمي ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و ئاسياي ناوين گه‌ڕانه‌وه‌يه بۆ دواوه و هيچ پاساوێكي لۆژيكي نيه.
په‌يامه‌كه به‌داخه‌وه به‌ڕاده‌يه‌ك بانگه‌شه و به‌رگري له‌توركياچێتي ده‌كات كه تا ئێستا هيچ سه‌ركرده‌يه‌كي كوردستاني باشور ئه‌وه‌نده‌عێراقچی و ئاڵا هه‌ڵگري عێراقچێتي نه‌بوه و بۆ شيرينكردني په‌يامي توركياچێتي و بێتاوان ناساندني توركاني ده‌سه‌ڵاتدار، هه‌مو تاوانه‌كاني كوشتن و بڕين و كاولكاري كوردستان ده‌خاته ئه‌ستۆي "ده‌ست تێوه‌رداني ده‌ره‌كي" و "پاراديگماي مۆدێرنيته" ومن بڕوا ناكه‌م ئێستا نه له كوردستان نه له توركيا كه‌سێك بڕواي به‌م قسانه هه‌بێت: " ئیدی ئێمە ئەمرۆ لە وشیاری تورکیایەکی نوێ، رۆژهەڵاتێکی نوێ و داهاتویەکی نوێ داین ... بۆ کۆتایی هێنانی ئه‌م زۆرداریه ، من بانگه‌وازی ده‌که‌م ، هه‌ردوو هێزی سه‌ره‌کی و ستراتیژی رۆژهه‌لاتی ناوین ده‌ست بخه‌نه‌ناو ده‌ستی یه‌ک.... گه‌لانی کورد و تورک به‌هاوکاری شه‌ڕی ڕزگاریان کرد و له چاناکه‌ڵا له ئامێزی یه‌کدی دا شه‌هید بوون، له‌سالی ۱۹۲۰ ئه‌نجومه‌نی تورکیای مه‌زنیان به‌هاوبه‌شی دامه‌زراند ، ڕاسته‌قینه‌ی مێژووی ئێمه هاوبه‌شه، راستی ئاینده‌ی هاوبه‌شیشمان نیشانمان ده‌دات و پلانسازی هاوبه‌شمان له‌سه‌ر ده‌سه‌پێنێ"! "
ئێستا ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست له هه‌مو سه‌رده‌مێك زياتر له دۆخي كوڵاندايه وشۆڕش وشه‌ڕوشۆڕ به‌هه‌مو ناوچه‌كانيدا بڵاو بوه‌ته‌وه و پێشبيني په‌ره‌سه‌ندني ئه‌وه‌نده گه‌وره‌ي لێ ده‌كرێت كه دور نیه دروست بوني ده‌وڵه‌تێكي كورديشي لێ بكه‌وێته‌وه، بۆيه به‌ڕاستي مرۆڤ ده‌كه‌وێته گومانه‌وه له‌وه‌ي ئاپۆ ئاگای ته‌واوي له‌ڕوداوه‌كاني ده‌وروبه‌ر و ئاره‌زو و خواسته هه‌نوكه‌ييه‌كاني خه‌ڵكي كوردستان بێت و نوسه‌ران مافي خۆيانه گومان له ته‌ندروستي عه‌قڵيي به‌ڕێزئۆجه‌لان بكه‌ن كه۱٤ ساڵه ديله و ده‌كرێت له‌ژێر فشاري ده‌روني و ده‌رزي و ده‌رماني ئيراده ڕوخێندا ئه‌و قسانه‌ي پێ ئیملا کرابێت .
ڕاستييه‌كه‌ي پێكه‌وه ژياني گه‌لاني ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و هه‌مو دنياش بيرێكي جوان و به‌سوده به‌ڵام كه نه‌گونجێت، ئیتربۆ کورد بۆ هه‌ميشه به‌ماره‌كراوي ئه‌م و ئه‌و نه‌ته‌وه‌ي سه‌رده‌ست بمێنێته‌وه، به‌تايبه‌تي ڕژێمي توركيا تا ئيستا بڕواي به‌يه‌كساني مافي نه‌ته‌وه‌جياوازه‌كاني ناو توركيا نيه و ئه‌و گه‌شبينيه‌ي ئۆجه‌لان هيچ بنه‌مايه‌كي واقعي نيه و له‌لايه‌ن كاربه‌ده‌ستاني توركياوه هيچ هه‌نگاوێكي جددي بو نه‌نراوه و هيشتا باس هه‌ر باسي "به‌گژداچونی تيرۆريستان" له تورکیای "يه‌ك وڵات و يه‌ك نه‌ته‌وه"یه۰
نه‌ك هه‌ر له دانوستانه‌كاني كوردستاني باشور له‌گه‌ڵ به‌غداد، به‌ڵكو له‌هه‌مو دانوستانێكي دنيادا هه‌ردو لايه‌ني به‌رامبه‌ر هه‌ندێك هه‌نگاوي ئه‌رێني به‌ره‌و ڕوي يه‌كتري ده‌نێن هه‌م بۆ سه‌لماندني نيازپاكي هه‌م بۆ ئاماده‌كردني هزري جه‌ماوه‌ري هه‌ردولا بو قبوڵ كردني هه‌ندێك ته‌نازولي ناچاري، به‌ڵام وه‌ک دانوستانه‌كه‌ي ۱۹٦٤ ي مه‌لا مسته‌فا، ئه‌مجاره‌ش كورد حاته‌مي ته‌ي ئاسا پێش ده‌ست پێكردني دانوستان، به‌هێزترين كارتي ده‌ستي "تفه‌نگ و گه‌ريلا" ي وه‌کو دیاری پێشكه‌ش كرد به‌لايه‌نێك كه شيلوك ئاسا ته‌نازول له‌سه‌ر يه‌ك قرشي خۆي ناكات.
له‌ڕاستيدا ئه‌ردۆگان و ئه‌كه‌په نه‌ك توركيا، ته‌نيا له‌بيري ئه‌وه‌دان بۆ به‌ده‌ست هێناني ره‌سيدي هه‌ڵبژاردن له‌ڕێگه‌ی ڕێككه‌وتنێكه‌وه له‌گه‌ڵ شه‌خسي ئۆجه‌لان نه‌ك په‌که‌که، چونكه ڕێگه‌يان پێ ناده‌ن به‌شدار بن له وتو وێژه‌كان، به‌هه‌مان شێوه‌ي كۆتايي هێنان به‌خه‌باتي مانگرتني زيندانه‌سياسيه‌كان به‌په‌يامێكي فتوائاسا كۆتايي به‌خه‌باتي چه‌كداري په‌كه‌كه‌ش بهێنن و بيكه‌ن به‌ده‌ستكه‌وتێكي سياسي بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كاني داهاتو، بۆیه له گه‌رمه‌ي گه‌شبيني كورد به‌هه‌ڵهاتني ڕۆژێكي نوێ له نه‌ورۆزي ئامه‌د، لايه‌ني به‌رامبه‌ر وه‌كو ده‌ڵێن مێش ميواني نيه و هيچ به‌رنامه و سياسه‌تێكي خۆي نه‌گۆڕيوه، هه‌ر دوابه‌دواي خوێندنه‌وه‌ي په‌يامه‌كه وه‌زير ي ناوخۆی توركيا ته‌نانه‌ت نمایشی پۆسته‌ره‌كاني ئۆجه‌لان به نا ياسايي داده‌نێت و هه‌ڕه‌شه‌ي لێپێچینه‌وه ده‌كات (سايتي ڕۆژنامه‌ي حوڕیيه‌تي توركي، ۲۱-۳-۲۰۱۳) و ڕۆژێك دواتر فڕۆكه‌كاني توركيا ناوچه‌كاني گه‌ريلايان له‌پارێزگای دهۆك نه‌ك له‌ناو توركیادا، بۆردومان كرد (سایتی ئين ئارتي ۲۲-۳-۲۰۱۳)، سه‌رۆكي په‌رله‌ماني توركيا، جه‌ميل چیچه‌ک، ده‌رباره‌ی په‌یامه‌که ده‌ڵێت ئه‌وه‌كاري په‌رله‌مان نيه كاري حكومه‌ته و له‌باره‌ي كشانه‌وه‌ي گه‌ريلا بۆ قه‌نديليش ده‌ڵێت پێويسته قه‌نديل تارومار بکرێت چونكه ئه‌وانه تيرۆريستن و كاريان پياو كوشتنه و ناتوانن به‌بێ پياو كوشتن دانيشن (سايتي ڕۆژنامه‌ي ميليیه‌تي توركي، ۲۳-۳-۲۰۱۳) ، حيزبه‌كاني ئۆپزیزيسيۆنيش، جه‌هه‌په و مه‌هه‌په، به‌هه‌مان شێوه خۆيان له‌هه‌ر ڕۆڵێكي پۆزه‌تيف دزييه‌وه و وتيان ئێمه ته‌نیا حکومه‌ت ده‌ناسین (سايتي ڕۆژنامه‌ي هوڕیيه‌تي توركي ۲۱-۳-۲۰۱۳).
ئايا به‌ڕێز ئۆجه‌لان كه داوا و یان ڕاستتر فه‌رماني كشانه‌وه‌ي گه‌ريلاي بو ده‌ره‌وه‌ي توركيا ده‌ر كردوه ئاگاداره پاش ۳۰ ساڵ خه‌باتي چه‌كداري به‌چ نرخێك جێ پێيه‌كيان له‌ناو كوردستاني باكوردا په‌يدا كردوه تا ئاوا به‌ئاساني بنێردرێنه‌وه بۆ قه‌نديل و له‌وێش له بريتي پاداشتي خه‌بات و خۆڕاگرييان هيچ نه‌بێت به‌وه‌ي ڕێيان پێ بدرێت له وڵاتي خۆياندا بژين، به‌فڕۆكه و موشه‌ك تارومار بكرێن وه‌ك سه‌رۆكي په‌رله‌مان ده‌يه‌وێت؟ ئايا ئه‌گه‌ر پڕۆژه‌كه شكستي هێنا ئۆجه‌لان دڵنيايه له‌وه‌ي ده‌توانن بگه‌ڕێنه‌وه بۆ ناو خاكي توركيا؟ ئه‌گه‌ر ده‌توانن به چه‌ند قورباني و چه‌ند كاتي ده‌وێت له‌كاتێكدا به‌ڕێز موراد قه‌ره‌يلان ده‌ڵێت كشانه‌وه‌يان ٦ مانگی پێ ده‌چێت، داخۆ گه‌رانه‌وه‌يان چه‌ندي پێ بچێت ئه‌گه‌ر ئه‌سڵه‌ن بتوانن بگه‌ڕێنه‌وه.
بانگه‌شه بۆ "پێكه‌وه‌ژياني هه‌ردو گه‌لي كورد و تورك" ئه‌گه‌ر له‌باشور به‌ستراوه‌ته‌وه به‌مه‌رجي جێبه‌جێ کردنی ده‌ستوري عێراقي فيدراڵه‌وه، له په‌يامه‌كه‌ي ئاپۆدا هيچ مه‌رجێكي له‌سه‌ر نيیه و بێ پێچ و په‌نا وازهێنانه له خه‌ونی سه‌ربه‌خۆيي، فيدراڵيزم و ئۆتۆنۆميش و ئه‌وه‌ش ڕێك ئه‌وه‌يه كه دوژمناني مافي چاره‌ي خۆنوسيني كورد ده‌يانه‌وێت بۆيه عيزه‌ت الدوري شاگه‌شکه‌کرد و له حه‌شارگاكه‌يه‌وه خۆشحاڵی خۆی ده‌ربڕی و له به‌رامبه‌ردا ده‌ستبه‌ردان له‌چه‌ک و چياكان له‌ناوچه‌يه‌كي پڕ له‌پێكداداني چه‌كداري و ڕژێمگه‌لي فاشيستدا هه‌ڵه‌يه‌كي ئه‌وه‌نده زه‌قه، دۆستي دێريني كورد ئيسماعيل به‌شیكچی هێنايه ڕيزي ڕه‌خنه‌گرانه‌وه و له ئيستانبول له‌سيمينارێكدا وتويه‌تي" هه‌موو لایه‌نێك چه‌كداری هه‌یه به‌ڵام ته‌نها داوا له كورد ده‌كرێت چه‌ك دابنێن".
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
