ڕێگه‌ی "گۆڕان" له باشوری کوردستان به ویستی کێ ده‌چێته پێش !
Friday, 15/07/2011, 12:00
گه‌لی کورد بۆ وه‌ده‌ست هێنانی مافه‌کانی خۆی گه‌لێک زام و کوێره‌وه‌ری به‌سه‌ر هاتوه و به هه‌زاران که‌س گیانی خۆیان بۆ وه‌ده‌ست هێنان ئازادی و یه‌کسانی و ده‌سته‌ڵاتێکی کوردی به‌خت کردوه ،و له م ڕێگایه دا گه‌لێک بێ حورمه‌تی و زۆلم له لایه‌ن ده‌سته‌ڵاتدارانی حکومه‌ته‌کانی که به سه‌ر کوردوستان دا ده‌سته‌ڵاتیان هه‌بوه کراوه و به شێوه‌یه‌کی مێتۆدیک و سیسته‌ماتیک حه‌ولیان داوه به گشتی ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه له هه‌مو بواره‌کاندا بێ موڕاڵ و له درێژه‌ی خۆیدا ئاسیمیله بکه‌ن و گه‌له‌که‌مان له ویست و مافی ڕه‌وای خۆی دور بخه‌نه‌‌وه ، هاوکات داگیرکه‌ران له هه‌مو علومی پێشکه‌وتوی ده‌وڵه‌تداری و علومی سیاسی سه‌رده‌م که‌ڵکیان وه‌رگرتوه و له‌هه‌مو بواره‌کانی ئیکۆنۆمی وسیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تیه‌وه کوردوستان به راده‌یه‌کی به‌رچاو و به‌زانسته‌وه پاشوه‌ڕۆ بهێڵنه‌وه.
هه‌ر که‌س که زانیاریه‌کی بچوکی له سه‌ر عیلمی ئێکۆنۆمی و سیاسه‌ت هه‌بێت له سه‌ر ئه‌م قانونه کۆکن که ئێکۆنۆمی بناغه‌ی دامه‌زراندنی کۆمه‌ڵگایه که سیستمی به‌ڕێوه‌به‌‌رایه‌تی کۆمه‌ڵگاکه چوارچێوه‌ی بۆ داده‌ڕێژێت بۆ گه‌ییشتن به ئامانجه‌کانی کورت و درێژخایه‌نی و بۆ به‌ڕیوه‌بردنی ئێداره‌ی ده‌سته‌ڵاته‌که له ناو چوار چێوه‌ی ئه‌م ئیداره‌یه‌دا تێده‌کۆشێت به نیسبه‌تێکی زۆر سه‌ربه‌خۆ‌بێت (به بی تێروانینی ئه‌م ڕاستیه که حاکمیه‌ته‌کانی ناوچه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین و به گشتی ده‌سته‌ڵاتداران له بواری ئێکۆنۆمی و سیاسیه‌وه سه‌ربه‌خۆیی نیه و ناتوانن له ناو گلوبالیزمیش دا سه‌ربه‌خۆ بن ،له زۆر بوارانه‌وه گرێدراوی وڵاتانی پێشکه‌وتو و سه‌نعه‌تی هه‌ن و به پیی شروتی ئه‌وان ده‌بی هه‌لس و که‌وت بکردرێت) و ئه‌م ده‌سته‌ڵاته ده‌توانی به سیسته‌مێکی نوی و پێشکه‌وتوخوازانه پلانی سیاسی و ئابوری و کۆمه‌ڵایه‌تی بۆ وڵاته‌که‌ی ئاماده بکات و ڕێنوێن بێت به پلان ئێکۆنۆمی مۆدێڕن بۆ به‌ره‌و پێش بردنی کۆمڵکا.
کورد و گلوبالیزم !
زۆر که‌س ده‌زانیت که دونیا له بواری ئابوریه‌وه به‌ره‌و گوڕان و سیسته‌مێکی نویی جیهانی ده‌چیت و زۆربه‌ی ده‌سته‌ڵاتدارانی ئه‌م نه‌ته‌وانه‌ی که حاکمیه‌تیان به‌ده‌سته‌وه هه‌یه سیاسه‌تی خۆیان له چواچێوه‌ی ئه‌م گلوبالیزمه‌ی که ئاڵترناتیوی سیسته‌مه‌کانی ئابوری سه‌ده‌کانی پێشو بون، داده‌ڕێژنه‌وه، و له‌و ووڵاتانه‌ی که حاکمان ده‌سته‌ڵاتیان به سه‌ر کوردوستان دا هه‌یه، له په‌یوه‌ندیه‌کانی ئابوری و ئه‌و لۆبیانه‌ی که حاکمیه‌ته‌کان له گه‌ل ووڵاتانی(پێشکه‌وتو له بواری ئابوری) له جه‌م ووڵاتانی ڕۆژئاوایی هه‌یانه که‌ڵک وه‌رده‌گرن بۆ درێژه‌دانی مانه‌وه‌ی ده‌سته‌ڵاته‌کانیان .
گلوبالیزم سیسته‌میکی ئابوری _ سیاسیه که له درێژه‌ی خۆیدا ئاڵوگۆری کۆمه‌ڵایه‌تیشی به دوای خۆی دا دێنێت. له‌و کۆمه‌ڵگایانه‌ی که له بواری ئابوریه‌وه پێشکه‌وتوترن و له ناو بازنه‌ی ده‌سته‌ڵاتدا ئه‌و که‌سانه یا ئه‌و ریکخراوانه‌ی که له بواری مودیریه‌ته‌وه خۆیان مۆده‌رنیزه کردوه و ئامێره‌کانی پێشکه‌وتو و سه‌رده‌میان له به‌ر‌ده‌ست دایه و کۆک و پۆشته‌ن به‌م دانیشه ، له کێبه‌رکی تاکی و گروپی دا سه‌رکه‌وتوتر ده‌بن. به‌شیکی زۆر له داهات له بواری ئابوریه‌وه ده‌گه‌ڕیته‌وه ژێر چاوه‌دێری ئه‌م تاک و گروپانه و کۆنترۆلیان به سه‌ر به‌شێکی زۆر له کۆمه‌ڵگاکه دا ده‌بێت و به‌وه‌ش به‌سه‌نده ناکه‌ن و له سنوره‌کان تیپه‌ر ده‌بن و به‌م جۆره‌ش هه‌م له‌بواری ئابوری و هه‌میش له بواری سیاسیه‌وه ده‌سته‌ڵاتیان ده‌بێت ، کاپیتاڵ ژیانی خۆی به‌م جۆره درێژه پێده‌دات و چه‌وسانه‌وه‌ی گه‌لان و بگره ده‌وڵه‌تانێش به شیوه‌یه‌کی مودێرنتر و سیسته‌ماتیکتر و به‌رئاواڵه‌تر ده‌که‌وێته ئاراوه .
هه‌مو نه‌ته‌وه‌یه‌ک بۆخۆی کلیلی ده‌رگای کۆیله‌تی و سه‌ربه‌ستی خۆی به‌ده‌سته‌وه‌یه و بۆ کردنه‌وه‌ی ده‌رگاکان خۆی سه‌رپشک ده‌بێت (ئه‌گه‌ر هه‌نوکه فاکتۆره‌کانی ده‌ره‌کی وه‌لا بنێین) هه‌مو نه‌ته‌وه‌یه‌کێش به هه‌ڵبژاردنی که‌سانی پسپۆر و خاوه‌ن ئه‌زمون له هه‌مو توێژه‌کانی کۆمه‌ڵگادا به‌رێوه‌به‌رایه‌تیه‌کی شیاوی خۆی هه‌لده‌بژێرێت بۆ به‌ڕێوه‌بردنی کۆمه‌ڵگاکه‌یان .
کوردیش جیاواز نیه له‌م فاکتۆره و به پیی قه‌واره‌ی پێشکه‌وتویی کۆمه‌ڵکاکه‌ی ئه‌م نوێنه‌رانه له ناو ڕیکخستنی سیاسی و یائابوری و ڕێکخستنێکی تر هه‌ڵده‌بژێرێت و یاله بێده‌سته‌ڵاتی دا نوخبه‌ی تایبه‌تی بۆ هه‌ڵده‌بژێرن، هاوکات له گه‌ل ئه‌م کیبه‌رکێیه دا نه‌ته‌وه‌کانی ده‌سته‌ڵاتدار به سه‌ر کوردوستاندا تێده‌کۆشن په‌یوه‌ندیه‌کی فیکری و تا ڕاده‌یه‌کیش ئۆرگانیکیان هه‌بیت له گه‌ڵ به‌شێک له‌م به‌ڕیوه‌به‌رانه‌ی کوردوستان بۆ کانالیزه‌کردنی بیرۆکه‌ی خۆیان و کانالیزه کردنی تاکتیکی رۆژانه‌یان بۆ وه‌پێش خستنی ستراتژی درێژخایه‌ن، هاوکات ده‌سته‌ڵاتداران بیر و ستراتژی خۆیان له لایه‌ن ئه‌م به ناو ئێلیته‌ی کوردوستانه‌وه گه‌ڵاله و کانالیزه ده‌که‌ن و ده‌یکه‌نه ستراتژێکی فه‌شه‌لی نابه‌کاری نه‌ته‌وه‌که‌مان. له په‌راوێزی ئه‌م کانالیزه‌کردنه‌ی فیکریدا هێزی رادیکاڵ و پێشکه‌وتنخواز ده‌که‌وێته به‌ربه‌ره‌کانی ئه‌م ڕه‌وته و به پیی پێشکه‌وتویی کۆمه‌ڵگاکه خه‌باتکاران و بیرمه‌ندانی نه‌ته‌وه‌یی، مه‌یدان ده‌گرن و به‌ربه‌ره‌کانی فیکری و نه‌زه‌ری داسه‌پاوی پاشوه‌گه‌ر و داگیرکه‌ر ده‌که‌ن پێویستیه‌کی مێژوویی ده‌که‌وێته سه‌ر شانی ڕوناکبیرانی ئازاده .
کورد وه‌ک نه‌ته‌وه به بیرێکی سه‌ربه‌خۆ و به ئیراده‌یه‌کی ئازاده‌وه له‌م گۆرانکاریه‌ی سه‌رده‌م دا جێگه و پێگه‌ی ده‌بێت و ده‌توانێت به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی نه‌ته‌وه‌یی خۆی له چوارچێوه‌ی ئه‌م ئاڵ و گۆریه‌دا وه‌ده‌ست بهێنێت به مه‌رجێک بتوانێت ستراتژی نه‌ته‌وه‌یی خۆی له‌م چوارچێوه‌یه‌دا بدۆزێته‌وه و کاناڵیزه‌ی بکات .
سیاسه‌تی ئابوری باشوری کوردوستان به‌ره‌و کوێ !
هه‌ر سیسته‌مێکی ئابوری قانون و قه‌واعیدی خۆی هه‌یه، بۆ دامه‌زراندنی سیسته‌می دیاریکراو، هه‌ر ده‌سته‌ڵاتیکی سیاسی به گوێره‌ی جیهانبینی خۆی سیسته‌می ئابوری بۆ کۆمه‌ڵگاکه داده‌ڕێژێت ، هه‌م له بواری ماکرۆ هه‌م میکرۆو ئێکۆنۆمیه‌وه ، و ئه‌م ده‌سته‌ڵاتانه تێده‌کۆشن ئابوریه‌کی شیاوی قه‌واره‌ی سیاسی و فیکری و جیهانبینی خۆیان دابمه‌زرینن.
لێره دا ئه‌م پرسیاره دێته پێش که سیسته‌می ئابوری باشوری کوردوستان به پیی چ قانونمه‌ندیه‌کی ئابوری ناونه‌ته‌ویی و خۆماڵیه‌وه دامه‌زراوه ؟
سیستمێکی ئابوری به‌رهه‌م هێنه‌ر ڕه‌چاوکراوه ؟ یا خۆ به زانسته‌وه له لایه‌ن زلهێزه‌کان و نه‌یارانی سه‌ربه‌خۆیی ووڵاته‌که پلانڕێژی بۆ کراوه بۆ مه‌به‌ستی دیاریکراو ، و یا به پشتیوانی ئێلیتێک له ده‌سته‌ڵاتدارانی سه‌رده‌م ئه‌م سیستمه به پلانه‌وه به‌ره‌و قه‌واره‌یه‌کی ملکه‌جی بێ ئیراده‌ی چاوله‌ده‌ست و په‌روه‌رده کراوی نامۆ بۆ کۆمه‌ڵگا ڕه‌وانه‌ده‌کرێت. له‌و موازاته‌دا بۆ ته‌زمین و گارانتی مانه‌وه‌ی ده‌سته‌ڵات و هاوکات به‌و پلانه‌وه که کۆمه‌ڵگاکه بۆ ماوه‌یه‌کی درێژخایه‌نتر به لاڕێدا بڕوا و ڕیگای به‌ره‌و دێمۆکراسی و پێشکه‌وتویی ناهه‌موارتر بکردرێت .
ئه‌گه‌ر له باشوری کوردوستان سیستمی ئابوری به‌رهه‌مهێنه‌ر خسترابا پلان ئێکۆنۆمی ، له‌و ماوه‌ی 15 تا 20 ساڵه‌یدا که به‌ڕیوه‌به‌رایه‌تی کۆمه‌لگاکه له پڕاکتیکدا به ده‌ست حاکمانی مه‌رکه‌زیه‌وه نه‌بوه، له جیاتی بریقه‌دار کردنی روکه‌شی باژارو هانینی کۆلتوری لاڕێی، به ده‌یان فابریک و زانستگه‌ی بواری تکنیکی موده‌رن ئاماده کرابا بۆ دانیشتوانی وولاته‌که و له جیاتی چاوه‌ڕوانی هاتنی په‌تاته و ته‌ماته‌ی ئێران و تورکی ببان، پرۆژه‌ی کشت و کاڵ و به‌رهه‌م هێنانیان بۆ هاووڵاتیه‌کانیان جێ به‌جیکردبا وله جیاتی به پاسه‌وانگرتنی لاوان، به سه‌دان و هه‌زاران ده‌رفه‌تی ئیش و کاریان بۆ‌خولقاندبان، ڕاسته به حه‌ره‌س گرتنی لاوان له پانتایی هیومه‌ن کاپیتال یان هێزی کاری دا نیه به‌ڵام هه‌ر به بودجه‌ی به‌شێک له حقوقی پاسه‌وانان ده‌کرێت به‌شێک له کاپیتاڵی ورده‌قه‌ز بۆ وه‌رزێران و ورده فابریکی خۆماڵی دابین بکرێت، هه‌تاکو ئه‌م کۆمه‌ڵگا نه‌خۆشه له هه‌مو بواره‌کانه‌وه، ده‌رفه‌تی خۆتاقیکردنه‌وه‌ی پیبدرابا ، ئه‌و ده‌م تاک له کۆمه‌ڵگاکه‌دا خۆی به به‌رپرسیار ده‌بینێ و پارێزگاری له ده‌ستکه‌وته‌کانی خۆی ده‌کرد و دسته‌ڵات، نه‌یاری جه‌ماوه‌ر نه‌ده‌بو، گه‌ل و ده‌سته‌ڵات له یه‌ک ڕاستا دا هه‌نگاویان هه‌ڵده‌هێناوه، ئه‌و ده‌م نه‌خشه‌ی ڕێگای سه‌رکه‌وتویی و ئازادی مه‌لموستر ده‌بوو، به‌ڵام مخابن.
له کۆمه‌ڵگای پێشکه‌وتو و دیمۆکراتیک ده‌سته‌ڵاتداران چاوله ده‌ستی گه‌لن و له کانگای کۆمه‌ڵگاوه بژیوی ژایانیان دابین ده‌کرێت به پێچه‌وانه له کۆمه‌ڵگای وه‌پاشخراو و نادێمۆکراتیک تێده‌کۆشرێت گه‌ل بکه‌نه چاوله ده‌ست و مشه‌خۆر و بێ ئیراده و خزمه‌تکاری حاکمان .
کاتی ئه‌وه هاتوه گه‌لی کورد له باشوری کوردوستان به‌خۆداچونه‌وه‌یه‌کی هه‌بێت و ڕێگای"گۆڕان" به شێوه‌یه‌کی بنه‌ڕه‌تی دابڕێژریته‌وه وله‌م داڕشتنه‌وه‌شدا ئه‌ساسی بیر و هزری نه‌ته‌وه‌یی بکرێته بناخه‌ی قه‌ڵاکه‌ی و ، خه‌م نه‌خۆری بۆ ئه‌م گۆڕانه به‌رهه‌می ناله‌بار و تێکده‌رانه‌ی ده‌بێت بۆ دواڕۆژی کوردستان،گۆڕان له باشور حه‌یاتیه بۆ ئاڵۆگۆر و به دیمۆکڕاتیزه‌کردنی ناوچه.
20110705
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
