ئیسلامی سیاسی کۆسپی سەر ڕێی ئازادیە!

Thursday, 12/01/2012, 12:00

دیمانەی گۆڤاری چرکە لەگەڵ حەمە غەفور
سەبارەت بە جێگاو ڕێگای ئیسلامی سیاسی لە کوردستان

بەرچاوڕوونیەک بۆ خوێنەران؛ بڕیاربوو کاک ئەمین کە هاوکاری گۆڤاری چرکەیە هەموو دیمانەکە وەکو خۆی بڵاوبکاتەوە، بەڵام بەداخەوە دەستکاری کراوە. من وێرای ناڕەزایەتیم بەو هەڵس‌و کەوتەی گۆڤاری چرکە، دیمانەکە وەکو خۆی لە ماڵپەڕەکان‌و لەسەر پەیجی تایبەتی خۆم لەسەر تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک بڵاوئەکەمەوە.

گۆڤاری چرکە: پیت وایه‌ لیك نزیك بونه‌وه‌ى ئیسلامیه‌كان كاریگه‌رى ده‌بیت له‌سه‌ر گه‌یشتنیان به‌ده‌سه‌لات له‌هه‌ریمى كوردستان؟ هاتنه‌ سه‌ر حكومى ئیسلامیه‌كان له‌وڵاتانى عه‌ره‌بی كاریگه‌رى ده‌بیت له‌سه‌ر گه‌شه‌ كردنى ئیسلامیه‌كانى كوردستان؟

حەمە غەفور: گەییشتن بە دەسەڵات چەمکێکی کۆمەڵایەتی‌و گشتیە. نزیکبونەوەو نەبونەوەی ڕەوتە ئیسلامیەکانی کوردستان لەگەڵ یەکتر، ئەگەر چی خۆی ئاماژەیەکە بۆ دابەشبونیان بەسەر چۆنێتی‌و شێوازی گرێبەستە ژێربەژێرەکانیان بۆ پیادەکردنی ئەجێندای دەرەکی، بەڵام جێگای بایەخ‌و سەرنجی خەڵکی کوردستان نیە ئەم جیاوازیانەیان، هێندەی میدیای گوایا ئازادو ئەهلی‌ گرنگییان پێئەدات‌و بەرجەستەیان ئەکات. خەڵکی کوردستان‌و کۆمەڵگای ئێمە هێشتا تەسلیمی ئەو وێنا ڕاستڕەوانە ئامانجدارە ڕۆژئاواییە نەبووە کە ئیسلامی سیاسی بەسەر توندڕەو وە میانەڕەودا دابەش کردووە. دەوڵەتانی ڕۆژئاوایی ئەم دەستەبەندیەیان بۆ ئیسلامی سیاسی کردووە تا پێمان بڵێن ئیسلامی میانەڕەو باشە بۆیە یارو هاوەڵی ڕۆژئاوان، وە هێرشەکانیان بۆ سەر باڵە توندڕەوەکانیان زیاتر دەکەن، هەتا ئیسلام لە ڕەخنەو نەفرەتی کۆمەڵایەتی پارێزراو ڕابگرن بەسەر سەری کۆمەڵگاوە. ئەمە لە کاتێکدایە سەلەفی ترین‌و تیرۆریسترین باڵ‌و لقەکانی ئیسلامی سیاسی هاوپەیمانی ستراتیژی ڕۆژئاوابوون‌و هەن!

ئەگەر چی بەهۆی موداخەلەی هێزەکانی ناتۆو ڕۆژئاواوە لە ڕاپەڕین‌و شۆڕشەکانی تونس‌و میسرو گۆڕانکاریەکانی دواتری جیهانی عەرەبیدا، بواری زیاتر بۆ دەرکەوتنی هێزە ئیسلامیەکان ڕەخساوەو میدیای بۆرژوایی جیهانی پێش زەین‌و ووشیاری گشتی کەوتووەو بە توندی خەریکی ئەندازیاری کردنی بیروڕای گشتیە لە بەرژەوەندی ئیسلامیەکان، بەڵام ململانێ‌و کێبەرکێی بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکان بەتایبەتی لە میسردا هەڵکشاوەو بە هاتنەمەیدانی جوڵانەوەی ئازادیخوازانەو کرێکاری‌و ڕادیکاڵ، خەیاڵی سەری ئیسلامیەکان گۆڕاوە بۆ کابووسێک. لەگەڵ ئەوەشدا لە هاوشانی ئاڵوگۆڕەکانی جیهانی عەرەبیدا حزبە ئیسلامیەکانی کوردستان هەستی باوەڕبەخۆبوونێکی زیاتریان بەرامبەر بە یەکێتی‌و پارتی لا دروست بووەو لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا بەنیازن وەکو بەدیلی دەسەڵات خۆیان بە بۆرژوازی کوردی‌و دەوڵەتانی ڕۆژئاواو ناوچەکە بناسێنن! ئیسلامیەکان‌ بە هاوپەیمانی کردنیان لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا وەکو بەرەیەکی بۆرژوایی کۆنەپەرستانە خەریکن بەهرەبەرداری لە گۆڕانکاریەکانی ناوچەکە بە قازانجی خۆیان بکەن بەدژی دەسەڵاتی پارتی‌و یەکێتی‌و بە ئاستەم ئامانجیان پەیوەست ئەبێتەوە بە خواست‌و ئاواتی خەڵکی کوردستانەوە.

کاراکتەرو کارکردی حزبە ئیسلامیەکانی کوردستان تا ئێستا هێندەی تاقیکردنەوەی تاڵیان نیشانی خەڵکی کوردستان داوە لە چەشنی کارەساتی ئاوایی حەمەو چەسپاندنی دەسەڵاتی تاڵیبان لە ناوچەی هەڵەبجەو هەورامان‌و دەرکردنی فەتوای ئیسلامی لە دژی ڕۆشنبیران‌و حەڵاڵكردنی خوێنی ئازادیخوازان‌و تیرۆری کۆمۆنیستەکان‌و ڕەخنەگران‌، وە بانگەواز بۆ بەکەم تەماشاکردنی ژنان‌و لاوانی ئازادەی کوردستان، دنەدانی سوکایەتی کردن بە چاوەڕوانیە مۆدێرن‌و شارستانیەکان، هێندەی دژایەتی کوێرانەی خۆیان بەرامبەر بە ڕەواڵی سکۆلارو مۆدێرنی ژیانی ڕۆژانەی خەڵکی کوردستان ڕاگەیاندووەو تۆوی نەفرەتیان دژی هەموو ڕوخسارێکی شارستانی لەنێو باوەڕی سادەی هاوڵاتیاندا چاندووە، کوا بوارو پانتایی ماوەتەوە بۆ ئەوەی وەکو هێزی سیاسی ئاسایی‌و وێکچوو لەگەڵ نۆرمی ژیانی کۆمەڵگای کوردیدا جێگایان بۆ بکرێتەوە، چی جای باس کردن لە گەییشتنیان بە دەسەڵاتی سیاسی!

ئیسلامیەکانی کوردستان نەک هەر شایستەگی نزیکبونەوە لە دەسەڵاتیان نیە لە ڕوانگەی زۆربەی خەڵکی کوردستانەوە، بەڵکە قەرزداری پێشهێنانی چەندین کارەسات‌و تاوانکارین دەرهەق بەم خەڵکەو بەم کۆمەڵگایەو پێویستە لە پای ئەو کارنامەیاندا بکێشرێنە بەردەم یاساو دادوەری بۆ لێپێچینەوە لەگەڵیان. گەورەبوون‌و مانۆڕلێدانی ئیسلامیەکانی کوردستان لە بنەڕەتەوە بەرەنجامی سیاسەتی چەوتی حزبە قەومیەکانی کوردستان بووەو ئەوان ڕێگایان خۆشکرد باڵابکەن‌و ئێستاش بوونەتە مڵۆزمی بەرامبەریان. حزبە ناسیونالیستەکانی کوردستان دەرگیری ناکۆکیەکی سیاسی‌و ئایدیۆلۆژی‌و ئەخلاقی بوون سەبارەت بە هەڵوێست‌و مامەڵەیان لەگەڵ ئیسلام‌و بیروباوەڕی ئایینیدا.

ڕوویەکی تری قەومپەرستی بریتیە لە بڕوابوون بە ئەحکامەکانی ئایینی ئیسلام‌‌و لەپاڵ وەشاندنی خۆشباوەڕی نەتەوایەتیدا پشتیان بە بڵاوکردنەوەی خورافاتی ئاینی ئیسلام بەستووە لەپێناو تەحمیقی جەماوەری خەڵکیدا. بۆیە کاتێک ڕۆڵی جووڵانەوە قەومیەکان لەژێر مەنگەنەی ڕاپەڕینە جەماوەریەکانی جیهانی عەرەبیدا ڕوو لە پووکانەوە ئەکات‌و ڕۆژئاواش ئەچێتە پاڵ ئیسلامی سیاسی بۆ پارێزگاری لە دەسەڵاتی سیاسی چینی بۆرژوازی‌و ڕاگرتنی سیستەمی سەرمایەداری بەرامبەر بە شۆڕشەکانی تونس‌و میسرو شەپۆلەکانی‌و کاریگەریەکانی ئەو گۆڕانکاریانە، ئیسلامیەکانی کوردستانیش لەم سینیاڵە تێئەگەن‌و هەست بە قورساییەکی زیاتری خۆیان لا درووست دەبێت بۆیە سنگ دەرپەڕێنن‌و خۆیان بۆ گرتنی دەسەڵات سازو ئامادە ئەکەن.


گۆڤاری چرکە: وه‌ك هه‌ندیَ جار با سی لیوه‌ ده‌كریت هاتنى ئیسلامیه‌كان بۆ سه‌ر حكوم مایه‌ى مه‌ترسی یه‌ به‌تایبه‌ت بۆ عه‌لمانیه‌كان؟ پیت وایه‌ ئیسلامیه‌كانى كوردستان ده‌توانن حوكمى غه‌یره‌ ئیسلامى به‌تایبه‌ت عه‌لمانیه‌كان بكه‌ن؟

حەمە غەفور: عەلمانیەت وەکو بزووتنەوەیەکی سیاسی ڕوون‌و ڕەوان لە کوردستان هێشتا خۆی نیشان نەداوە. بە نۆرمی ژیان‌و شێوەو ڕەوشی مۆدێرنخوازی‌و ڕووهێنانی هاوڵاتیانی کوردستان بۆ شێوازی ژیانی ڕۆژئاوایی‌و پێداگرتن لەسەر خواست‌و ماف‌و ئامانج‌و چاوەڕوانیە کۆمەڵایەتیەکانی خۆیان، خەڵکی کوردستان نیشانی جیهانیان داوە کە زیاتر خوازیاری کۆمەڵگایەکی سکۆلارو مۆدێرنن هەتا کۆمەڵگایەکی ئیسلامی کە ئەحکامەکانی ئایینی ئیسلام ببێتە سەرچەشمەی یاساو ڕێسا سیاسی‌و ئیداری‌و کۆمەڵایەتیەکانی کۆمەڵگاکەیان. سەرباری گوشاری سیاسی‌و تەبلیغاتی هێزە ئیسلامی‌و ڕەوتە کۆنەپەرستە قەومیەکانی کوردستان، جەماوەری فراوانی خەڵکی کوردستان ڕۆژ بە ڕۆژ مەودای هەڵسووڕانی ئیسلامی سیاسی بەرتەسک ئەکاتەوەو پێی خۆشە مەوداو پانتایی سکۆلاریزم‌و مەدەنیەت فراوانتر بکاتەوە. بەگشتی خەڵکی کوردستان خوازیاری عەلمانیەتن، وە کەمتر مەیلیان بەلای هاتنەئارای هیچ جۆرە حوکمێکی ئیسلامیانەدایە، بەڵام ئەو حزبانەی بە عەلمانیەت ناسێنراون یان بە لایەنگری سکۆلاریزم تۆمەتبار ئەکرێن لەسەر ئەرزی واقع خۆیان زیاتر لە ئیسلامیەکان بە پابەندی ئیسلام‌و ڕێ‌وشوێنە ئیسلامیەکان ئەزانن. جگە لەوەش هێشتا ئایینی ئیسلام سەرچاوەی دەستورو یاساکانی ووڵاتەو بەهیچ جۆرێک ڕۆڵی ئایینی ئیسلام لە دەسەڵات‌و پەروەردەو فێرکردندا کورتی نەهێناوەو دەوری سەرەکی ئەگێڕێت.

بۆیە تەنها کۆمۆنیستە کرێکاریەکانی کوردستان‌و بەشێکی زۆری ئازادیخوازان‌و ئاتەئیستەکانی ئەم ووڵاتە پێشڕەوی جووڵانەوەی سکۆلاریزمی کوردستانن‌و لایەنگری هەرچی زیاتر کەمکردنەوەی ڕۆڵی ئایینەکانن لەوانەش ئایینی ئیسلامن بەسەر ڕێ‌و شوێنە سیاسی‌و کۆمەڵایەتی‌و کەلتووریەکانی کۆمەڵگاکەیانەوە. هەرچەندە بێگومان تەواوی هەڵوێستگیری کۆمۆنیستەکان لە چوارچێوەی سکۆلاریزمدا جێگای نابێتەوە، بەڵام لایەنگری سەرسەختی جیاکردنەوەی ئایینن لە دەولەت‌و دەسەلات‌و لە پەروەردەو فێرکردن، وە خوازیاری گۆڕینی ئاینن بۆ ئەمرو مەسەلەی تایبەتی هاوڵاتیان خۆیان.

لە تێگەییشتنی گشتیدا وێنایەک کە سەبارەت بە سکۆلاریزم جێکەوتووە زۆرتر ئەوەیە کە هەموو حزبەکانی کوردستان جگە لە ئیسلامیەکان ئیتر یان عەلمانین یان لایەنگری عەلمانیەتن. بەڵام بۆچوونێکی وا لە واقعدا بەلاڕێدابردنی ووشیاری هاوڵاتیانە. لەپێناو بەرچاوڕوونی ڕای گشتی کوردستاندا بەپێویستی دەزانم پێناسەیەک کە (مەنسور حکمەت) کردوویەتی بۆ عەلمانیەت لێرەدا بهێنمەوە؛ مەنسور حکمەت لە دیمانەیەکیدا لەگەڵ گۆڤاری "پرسین"، کە بە زمانی فارسی دەرچووەو "پرسش"ی ناوە، لەژێر ناونیشانی "باڵاکردن‌و ئاوابوونی ئیسلامی سیاسی"دا بەمشێوەیە پێناسەی عەلمانیەت ئەکات: "منێور حكمت: عەلمانیه‌ت ده‌بێ هه‌ر به‌و شێوه‌یه‌ پێناسه‌ بكه‌ین كه‌ باوه‌. ناكرێت رادیكالیزمێكى زۆر بچه‌سپێنین به‌م مه‌قوله‌یه‌وه‌. عەلمانیه‌ت واته‌ جیاكردنه‌وه‌ى دین له‌ ده‌وڵه‌ت‌و په‌روه‌رده‌و فێركردن. جیاكردنه‌وه‌ى دین له‌ ناسنامه‌ى هاولاتی‌و پێناسه‌كردنى ماف‌و ده‌سه‌لات‌و ئه‌ركه‌كانى هاوولاتیان. كردنى ئایین به‌ مه‌سه‌له‌ى تایبه‌تى تاكه‌كان. ئه‌وكاته‌ى كه‌ئیتر ئایینى تاكه‌كان له‌ پیناسه‌كردنى تایبه‌تمه‌ندییه‌ كۆمه‌لایه‌تی‌و سیاسیه‌كانى ئه‌وان‌و له‌ په‌یوه‌ندى نێوان تاك‌و ده‌وله‌ت‌و تاك‌و بۆروكراسیدا حیسابى بۆ نه‌كرێت. به‌م جوره‌ عەلمانیه‌ت كۆمه‌ڵێك هه‌لومه‌رجى لانى كه‌مه‌. بو نموونه‌ من ناتوانم هه‌موو هه‌ڵویستگیریى خۆم به‌رامبه‌ر به‌ جیگاوڕێگاى دین له‌نیو كومه‌لگادا، له‌ چوارچیوه‌ى ئه‌م مه‌قوله‌یه‌دا جێ بكه‌مه‌وه‌. من ته‌نها خوازیارى عەلمانیه‌ت نیم، به‌لكو خوازیارى خه‌باتى هوشیارانه‌ى كومه‌لگام له‌گه‌ل ئاییندا. خوازیارى ئه‌وه‌م كه‌ چۆن به‌شێك له‌ داهاتى كۆمه‌لگا بو به‌رگرتن به‌ مه‌لاریاو نه‌خۆشییه‌ درمه‌كان خه‌رج ئه‌كرێت، هه‌ر چۆن له‌دژى سته‌مكێشى ژنان، نه‌ژادپه‌رستى، ئازاردانى منالان هوشیارانه‌ سیاسه‌ت دائه‌ڕێژرێت، به‌هه‌مان شێوه‌ وزه‌و توانایه‌ك له‌ كومه‌لگادا بۆ سرینه‌وه‌ى ئاسه‌وارى دین ته‌رخان بكرێت. هه‌ڵبه‌ته‌ مه‌به‌ستم له‌ دین، دامه‌زراوه‌ى ئایینی‌و دینه‌ پێناسه‌كراوه‌كانه‌، نه‌ك ئه‌ندێشه‌ى دینی‌و ته‌نانه‌ت بڕوا بوون به‌ دینه‌ كۆنه‌كان‌و ئه‌وانه‌ى ئێستا. من كه‌سێكى دژى دینم‌و خوازیارى ئه‌وه‌م كه‌ كۆمه‌لگا سنوورێكى زور زیاتر له‌وه‌ى كه‌ له‌ سیستمیكى عەلمانیدا هه‌یه‌، بۆ دینى خۆڕێكخستوو وە "پیشه‌سازیى ئایینى" دابنێت. ئه‌گه‌ر قانوون دیانه‌ته‌كان ناچار بكات كه‌ خۆیان وه‌ك كۆمپانیا قازانج هێنه‌ره‌كان‌و دامه‌زراوه‌ ئه‌هلییه‌كان ناونووس بكه‌ن، باج بده‌ن، له‌ژێر پشكنیندابن، یاساى كار، یاساكانى په‌یوه‌ست به‌ قه‌ده‌غه‌كردنى هه‌ڵاواردنى جنسى، مافه‌كانى منالان، قه‌ده‌غه‌كردنى بلاوكردنه‌وه‌ى درۆ، قه‌ده‌غه‌كردنى تۆمه‌ت‌و ووروژاندن، یاساكانى پاراستنى گیانداران‌و..تاد ره‌چاو بكه‌ن، ئه‌گه‌ر وه‌ك "پیشه‌سازیى جگه‌ره‌" مامه‌ڵه‌ له‌گەڵ "پیشه‌سازیى ئایین"دا بكرێت، ته‌نها ئه‌وكاته‌ ئێمه‌ له‌ هه‌ڵوێستێكى مه‌بده‌ئى له‌به‌رامبه‌ر مه‌وداى خۆنواندنى دین له‌كومه‌لگادا نزیك ده‌بینه‌وه‌." بۆ خوێندنەوەی تەواوی دیمانەکەی مەنسور حکمەت لەگەڵ گۆڤاری پرسین، کلیک لەسەر ئەم لینکە بکە:
 http://hekmat.public-archive.net

ئیسلامی سیاسی لە کوردستانیش وەکو لق‌و باڵەکانی دیکەی لە ووڵاتانی عەرەبی‌و ناوچەکەدا بە گشتی بزوتنەوەیەکە کە ئیسلام‌و ئایدیۆلۆژیای ئیسلامی بە ئامڕازێکی بنەڕەتی دائەنێت بۆ دەسپیاهێنانەوەی ڕاستڕەوانەی چینی دەسەڵاتدارو ڕژێمی حوکمرانی ئێستا لە کۆمەڵگادا. ئەوان ئەم پەیامەیان ناشارنەوەو ڕۆژانە لە سەدان مینبەرەوە ئەیدەن بە گوێی کۆمەڵگادا. لەم پەڕی تیرۆریست‌و تیژڕەویەوە، یانی لە مەلا کرێکارو جوندوڵڵاو ئەنسارئیسلامەوە هەتا ئەوسەری میانەڕەوی ئەم بزاوتە ئیسلامیە، لە چەشنی یەکگرتوی ئیسلامی‌و کۆمەڵی ئیسلامی، بە ئەوپەڕی شانازیەوە نمونەیەکی جیاواز لە جمهوری ئیسلامی ئێران‌و بزوتنەوەی تاڵیبان‌و بزوتنەوەی حەماس‌و ئیخوان موسلمین‌و سەلەفیەکانیان بۆ کوردستان پێشنیاز نەکردووەو بە کەمتریش لەوان قایل نین! حزبە ئیسلامیەکانی کوردستان نەک هەر ئامانجیانە کوردستان بەو ڕێگایانەدا هەڵدێرن کە ئێران‌و ئەفغانستان‌و لوبنان تەجروبەیان کردووە، بگرە بە پارەو پوولی ئەو دەوڵەتانەو بە ئامۆژگاری مادی‌و مەعنەوی سعودیەو شێخەکانی کەنداو بودجەی قورسی خۆیان‌و حزبەکانیان‌و ڕاگەیاندنیان ئەچەرخێنن‌.

ئیسلام‌، چی وەکو دەزگاو سیستەمێکی باوەڕداری، چی وەکو بزووتنەوەیەکی سیاسی‌و ئایدیۆلۆژیایەک بۆ حوکمڕانی، لە مێژووی کۆن‌و نوێی خۆیدا هەرگیز چوارچێوەیەک یان دامەزراوەیەک نەبووە مرۆڤی ئازادو ئیرادەی ئازادانەی بەتاک‌و بەکۆ بەرهەمبێنێت. هیچ کات ئیسلام ئامڕازێک نەبووە بۆ بەشداریکردنی جەماوەر لە دیاریکردنی چارەنووسی خۆیان‌و کۆمەڵگاکەیاندا، بەڵکو بونیادی خۆی لەسەر بێئیرادە کردنی ئینسان‌و بەرهەمهێنانی داماوی‌و تیرۆری خواست‌و مەیلی بیرکردنەوەی ئینسان بۆ ئیرادە نواندن‌و ویستی بەدەستەوەگرتنی چارەنووسی خۆیان بەدەستی خۆیان ڕاوەستاوە. داستانی فەلسەفەی بزاوتی سیاسی ئیسلامی تەحمیق‌و گەوجاندنی کۆمەڵگاو مرۆڤە، وە خۆی کۆسپ‌و تەگەرەی سەرەکی سەر ڕێی ئازادی کۆمەڵگایەو بە شیدەت دژەو ناکۆکە لەگەڵ ئومێدو ئارەزووی کۆمەڵانی خەڵکدا بۆ بەدەستەوەگرتنی چارەنووسی خۆیان. بەمپێیە جم‌و جووڵ‌و هەڵکشانی چالاکی سیاسی حزبە ئیسلامیەکان لە کوردستان زەنگێکی ترسناکە لە ڕاستای چوونەپێشی ڕەوتی گۆڕانکاریەکان بەقازانجی ئاییندەیەکی پرشنگدار بۆ کوردستانێکی ئازادو سکۆلارو سەقامگیرو سەرفراز. کۆمەڵگای کوردستان پێویستە بەرامبەر بە مەترسی ڕەوتی ئیسلامی سیاسی ووشیار بێت‌و ڕێگانەدات جێگا پێی خۆی قایم بکات‌و بیر لە بەئیسلامکردنی کوردستان بکاتەوە.

٤کانونی دوهەم٢٠١٢