مرۆڤە كلاسیكییەكانی هەزارەی سێیەم و گەندەڵیی فیكری

Thursday, 19/03/2009, 12:00

زۆر جار كە باس لە دیاردەی گەندەڵی دەكرێت، بێ ویستی خۆمان، نادادپەروەرییە ئاشكراكەی نێو دامودەزگا جیاوازەكان لە زەینماندا وێنا دەبێت و، ئەوەمان دەكەوێتەوە یاد كە ئێمە، بوونەوەرێكی بەستەزمانەین و، پتر لە 18 ساڵە بە رۆژی ڕووناك ستەممان دەرهەق دەكرێت. لە هەر كۆڕ و كۆبوونەوە و گردبوونەوەیەكیشدا، كە گوێبیستی ئەو وشە بێزراوە دەبین، دەمودەست هەست دەكەین كە قوربانیی پلە یەكی ئەو دۆخە نەخوازراوەین كە لە پێكهاتە جیاجیاكانی دەسەڵات "بە واتا گشتییەكەی" هاتووەتە كایەوە و، هیچ سوچێكیشمان نییە جگە لەوەی كە لە مەملەكەتێكی پڕ لە زوحاك لە دایك بووین و، لەو عێراقە نەفرەتییە چاومان بە دنیا هەڵهێنا.
لێرە، دەكرێ ناو لە زۆر شت بنێین گەندەڵی و لە ریزی ئەو گەندەڵییانە هەژماریان بكەین كە وەك نەخۆشییەكی درم، بوونەتە مایەی ئازار بۆ كۆمەڵگە. هەرچەندە كە تا ئێستایش لە كن زۆرێكمان، گەندەڵی هەر لەو مانا و مەغزا تەسكەدا چڕ بووەتەوە كە پێمان وایە، تەنیا لە ڕووی داراییەوە زوڵممان لێ دەكرێت و سەروەت و سامانە نەتەوەیی و نیشتمانییەكانمان بەهەدەر دەبرێن، بەڵام نابێ ئەوەیشمان بیر بچێت كە لای زۆر كەس ئەو سنوورەی تێپەڕاندووە و، هەموو ئەو فۆڕمانە دەگرێتە خۆی كە پشكێكی جیانەكراوەن لە لق و پۆپەكانی گەندەڵی.
گەندەڵی هەر ئەوە نییە وەزیرێك 17 مووچە لە حكوومەتەكەی وەربگرێت و تەنیا سێ كارمەندی هەبێت، یان بریتی نییە لەوەی كە كوڕە بەرپرسێك لەسەر حیسابی من و تۆ، ئۆتۆمبێلێك بە 15 دەفتەر دۆلار بكڕێت و، چاویلكەیەكی ئەمەریكیی ڕەش بكاتە چاوی و كۆڵانەكانمان پڕ كا لە تەپوتۆز، بەڵكوو وەستانەوە لە دژی پێشڤەچوونی كۆمەڵگەیش، گەندەڵییە. چەواشەكردنی خەڵكی ڕەشوڕووت و گاڵدانیان لە سوك سەیركردنی هونەرمەندان و شاعیرانیش، دەكرێ هەر بە گەندەڵی ناوزەد بكرێت.
ئاخر كاتێك لە میدیاكاندا بەر دیدم دەكەوێ كە بە ناوی ڕەخنەی ئەدەبی و شتی ترەوە، شیعرەكانی چەند شاعیرێكی لاو و بەتوانا بە نەشتەرێكی كول بریندار دەكرێن و، بە چاوی دوێنێ خوێندنەوەیان بۆ دەكرێت، ناچارم ناو لە ڕەخنەگرەكە بنێم خاوەن بیركردنەوەیەكی كلاسیكی و كۆنەپەرست. یاخود ئەو دەمەی دەبینم كە هەوڵی ڕووخاندنی هونەرمەند و گۆرانیبێژێكی گەنج دەدرێت، تەنیا لەبەر ئەوەی تێكستی گۆرانییەكەی باس لە ناپاكی و بێوەفاییەكی دوور لە ویژدانی مرۆڤانەی كچێك لە كچەكان دەكات، بەخۆم نییە، ئۆقرە ناگرم و پێم وایە كە ئەوەیش هەر گەندەڵییە، چونكە لای منێكی گەنج، نە شاعیرەكە و تێكستەكەی، نە گۆرانیبێژەكە و گۆرانییەكەی ناشیرین نین و، دووپاتیشی دەكەمەوە كە هەوڵدان بۆ چەواشەكردنم لەو بارەیەوە، بە گەندەڵی دەچوێنم.
لە هەزارەی سێیەمدا، كە لە مێشكی مرۆڤە مۆدێرنەكاندا، جێیەك بۆ بیری كۆنەپەرستی نەماوە، سەردەمی ئەوەیش بەسەر چووە بوار بە پیرێكی نەوەی چل و پەنجاكان بدرێت لە جیاتی گەنج و وەچەی نوێ قسە بكات و بڕیار لەسەر شتەكان بدات.
لەگەڵ رێزمدا بۆ هەموو پیرێكی مێشك گەنج، من لە ئێوە دەپرسم، ئەو وەختەی پیرێكی ڕەخنەگر، وەك مرۆڤێكی كلاسیكی بیر دەكاتەوە، گوێ بە ویژدان و زەوق و ئارەزوو و ئیحساسات و لایەنی سۆزداریی گەنجی ئەو چاخە نادات، بە ورد و درشتی موعاناتی گەنج ئاشنا نییە و هونەری هونەرمەندان و هەڵبەستی شاعیرانی لاو و نوێخواز ڕەت دەكاتەوە و هەستی جەماوەرەكەیان كە "توێژی گەنجان"ن دەڕووشێنێت، ئەگەر گەندەڵیی فیكری نەبێت، چ ناوێكی دیكەی لێ دەنێن؟
گەنجێك كە لە پێناو فەراهەمكردنی پێویستییە سۆزدارییەكانی توێژەكەیدا، وشەكانی ناخی دەردەبڕێت و، هەڵبەستێكی گەنجانە دەنووسێت، بۆچی تۆمەتبارە؟
لاوێك كە خەمەكانی خۆی، "جا هەرچییەك بن"، لە گۆرانییەكدا بەرجەستە دەكات و، لە پێناو لاواندنەوەی كۆمەڵێك گەنجی دۆڕاو لە خۆشەویستی، سترانێك دەچڕێت، بە كام كلۆج سوكایەتی بە ئافرەت كردووە؟
[email protected]